Skip to main content

Trinity College Dublin, The University of Dublin

Menu Search

Over de Fagel Collectie

De Fagel collectie in Trinity College Dublin is een van de belangrijkste en grootste Nederlandse particuliere bibliotheken van voor 1800. De bibliotheek bevat naar schatting 32.000 titels in circa 20.000 banden, daterend van halverwege de vijftiende tot eind achttiende eeuw. De bibliotheek is een particuliere bibliotheek, maar wel van een familie die lang een prominente rol in de Nederlandse Republiek heeft gespeeld. In de collectie vinden we dan ook veel titels over staatsrecht, politiek en geschiedenis, al zijn onderwerpen als geografie, filosofie, theologie, wetenschap en literatuur ook goed vertegenwoordigd.

Griffiers van de Staten-Generaal

De Fagelcollectie is opgebouwd door verschillende leden van de familie Fagel, een invloedrijk regentengeslacht uit Den Haag. Nadat Gaspar Fagel (1634-1688) in 1670 griffier van de Staten-Generaal was geworden, bekleedden vijf verschillende Fagels dit ambt voor de daaropvolgende 125 jaar. De griffier van de Staten-Generaal was in naam de hoogste ambtenaar in de Republiek, maar ten tijde van de Fagels kreeg de functie in toenemende mate politieke betekenis. De sporen van het ambt vinden we overal in de collectie, zowel in de vorm van opdrachtexemplaren van verschillende hooggeplaatste personen en ambassadeurs van andere landen, als in de vele staatsrechtelijke publicaties die je op de griffie zou kunnen verwachten.

De laatste Fagel die de positie van griffier vervulde, was Hendrik Fagel de Jonge (1765-1838). Toen hij tijdens de winter van 1794-1795 op diplomatieke missie in Engeland was, werd de Bataafse Republiek uitgeroepen. Hendrik Fagel verloor zijn positie als griffier en moest vrezen voor zijn bezittingen. Hij slaagde erin om zijn bibliotheek over te laten komen naar Engeland, maar door geldgebrek zag hij zich genoodzaakt om deze niet lang daarna te verkopen.

Aankoop door Trinity College

In 1802 werd er bij Christie’s in Londen een veilingcatalogus opgesteld waarin meer dan tienduizend nummers waren opgenomen. Het eerste deel van de catalogus was reeds onder geïnteresseerden verspreid, maar tot een veiling zou het nooit komen. De collectie werd in zijn geheel gekocht door de regenten van de Erasmus Smith Schools en geschonken aan Trinity College in Dublin.

De Fagelcollectie kwam tussen 11 en 14 mei 1802 in 115 genummerde kisten aan in Dublin. Hierbij hoorden ook respectievelijk 378 exemplaren van het eerste deel van de veilingcatalogus en 629 van het tweede deel. Deze catalogus zou een jaar later gebruikt worden bij het uitpakken en plaatsen van de collectie, en werd bovendien gezonden aan verschillende overheidsfunctionarissen in Dublin en fellows van Trinity College. Alle boeken kregen een ovaal stempel voorzien van de tekst ‘Bibliotheca Fageliana’, met daarin zowel het signatuur van Trinity College als het nummer uit de veilingcatalogus uit 1802.

In 1809 waren alle boeken geplaatst in de oostelijke vleugel naast de ‘Long Room’, in een kamer die al snel de ‘Fagel Room’ zou gaan heten. In de jaren zestig van de twintigste eeuw werd een grote trap gebouwd die bezoekers direct naar de Long Room moest voeren. De Fagel Room werd hierdoor gehalveerd. Wie nu de trap oploopt, ziet aan de linkerzijde nog altijd een belangrijk deel van de Fagelcollectie in de kasten staan. De rest van de collectie is opgeslagen in een magazijn van Trinity College Library dat niet voor het publiek toegankelijk is.

Veel van de boeken, pamfletten en kaarten in de Fagel collectie zijn bijzonder zeldzaam, en soms ook uniek. In combinatie met de bijzondere voorgeschiedenis van deze oorspronkelijk Nederlandse bibliotheek heeft Trinity College hiermee een uitzonderlijke collectie in huis.

Project ‘Unlocking the Fagel Collection’

De Fagel collectie is vooralsnog niet in zijn geheel beschreven. De meest complete overzichten zijn de oorspronkelijke veilingcatalogus uit 1802 en een gedrukte catalogus uit 1872. Er is dan ook nog veel onduidelijk over welke boeken zich nu precies in deze uitgebreide verzameling bevinden. Met de steun het Ministerie van Buitenlandse Zaken is onder naam Unlocking the Fagel Collection een project opgestart om de Fagel collectie in drie jaar (2020-2022) volledig te beschrijven. Het project is een samenwerking tussen Trinity College Dublin en de Koninklijke Bibliotheek.

Uiteindelijk zullen alle boeken beschreven worden in de lokale catalogus van de Library of Trinity College Dublin. De boeken die in Nederland gedrukt zijn worden bovendien opgenomen in de Short-Title Catalogue Netherlands (STCN), de nationale bibliografie voor het Nederlandse boek van vóór 1801. Op deze manier komen alle boeken uit de collectie in online databases, zijn ze vindbaar voor wetenschappers en het grote publiek, en kan de bibliografische data gebruikt worden voor historisch onderzoek en projecten in de digital humanities. Als alle titels goed beschreven zijn, is het de wens om in een vervolgproject de collectie te digitaliseren.

Video’s over de Fagel Collectie