Skip to main content

Trinity College Dublin, The University of Dublin

Trinity Menu Trinity Search



You are here Our Research > Past Research Projects

Enhanced POS Tagging for NCI Corpus of Irish: Clibeáil an Chorpais

Malairt Focail ins An Foclóir Gaeilge-Béarla (Ó Dónaill, 1977, An Gúm)

Back

3. Iontrálacha le “ = ” (12,761)

 

a5, poss. a. 1. (a) His, its. (Lenites) A athair agus a mháthair, his father and mother. Chaill an t-éan a chleití, a eiteog, the bird lost its feathers, its wing. (b) Her, its. (Prefixes h to vowels) A hathair agus a máthair, her father and mother. Thréig an chaora a tréad, a huan, the sheep left its flock, its lamb. (c) Their. (Eclipses, prefixes n- to vowels) A dtithe, a n-ainmneacha, their houses, their names. Chuaigh siad a dtriúr ann, they went there, all three of them. 2. (Used with vn. to express pronominal object; affects initial letters as at 1) Bhí orm a chur, a cur, a gcur, ar scoil, I had to send him, her, them, to school. Thug mé arán dó ach níor mhian leis a ithe, I gave him bread but he did not want to eat it. Is ann ba mhaith léi a hadhlacadh, it was there she wished to be buried. Féadann tú a n-iarraidh air, you may ask him for them. 3. (In certain idiomatic phrases) A chéile, each other. A lán, much, many. A thuilleadh, more. S.a. beag1, dath1 2. 4 = a7.

a8 = as3.

á3 = dá2,3,4.

ab3 = an : is1.

aba2. (In phrase) Mac an ~ = mac an daba : mac 5 (d).

abaid = aibíd.

abaidh, a1, ~eacht = aibí, -ocht.

abaigh1 = aibigh.

abail = bail2.

abairteach, a1 = abartha.

abdhaine, f = abacht.

abha, f = abhainn.

ábha = áivé.

abhail = bail2.

abhaitis = amhtais.

abhall, f = abhaill.

abhallghort = úllord.

ábharsóir, ~eacht = áibhirseoir, -eacht.

abhlord = úllord.

abhra = fabhra.

ábhraíocht = fabhraíocht2.

abhrán = amhrán.

Abrán = aibreán.

absalóid2 = aspalóid.

abstal, ~da = aspal, -da.

abuil = bail2.

abúil, a2 = aibí.

abúlacht = aibíocht.

acaire1 = acra1,2.

acaire2 = ancaire1.

acais, ~each = aicis, -each.

acaistear, m = acastóir.

acar, m, ~a = acra2.

acarach = acrach.

acfainn, acfuinn = acmhainn.

achan = gach aon : gach.

achar2, m. 1 = achairt. 2. (In phrase) In ~ an anama, critically ill.

achlán = ochlán.

achmair = achomair1.

achmhusán = achasán.

acht3 = ach1.

acmhainneach2 = acaointeach.

acordán, m = cairdín.

ad = do do : do3.

adaí = úd2.

adaigh = fadaigh1,2.

adáir = athdháir.

adamant, m = adhmaint.

ádara = eadra.

adhaigh, f = oíche.

adhain2, f = adhaint.

adhaircín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of adharc. 2 = adharcán1.

adhamaint, f, adhamas, m = adhmaint.

adhann2 = oigheann.

adhar = oighear2.

adharcán2, ~ach = fadharcán, -ach.

adhart1, m = adhairt.

adhart2, m = iarta.

adhb, ~airne = fadhb, -airne.

adhbha2, f. (gs. & gpl. ~dh, npl. -bhtha). 1. Lit: Abode. ~ rón, seal rookery. ~ sionnach, foxes' lair. ~ éaga, abode of death. 2 = adhbh.

adhbhacóide, ~acht = abhcóide, -acht.

adhbhailleach, adhbhaillí = ábhailleach, ábhaillí.

adhbhal = ábhal.

adhbhann = ábhann.

adhbhar = ábhar1,2.

adhbharaíocht = fabhraíocht2.

adhbhardha = ábhartha.

adhbhóg = abhóg1.

adhfhuathmhaire, f = adhfhuafaireacht.

adhfhuathmhar = adhfhuafar.

adhmannas = feidhmeannas.

ádhmhar, ~ach = ámharach.

ádhmharaí = ámharaí.

adhnacadh, adhnacal, m = adhlacadh.

adhnadh, m = adhaint.

adhsáid, ~each = aosáid, -each.

adhuath, ~aigh = adhfhuath, -aigh.

adhuathmhaire(acht) = adhfhuafaireacht.

adhuathmhar = adhfhuafar.

adóg = fadóg.

aduine = anduine.

ae2 = aoi2.

aen = aon1.

aerach, a1. 1. Airy. Áit ard ~, high airy place. Amharc ~, airy, pleasant, view. 2. (a) Light-hearted, gay; lively, frolicsome. Caint ~, gay, frivolous, talk. Is ~ an mac é, he is a merry lad. Chomh h~ le meannán, le druid, as lively as a kid, as carefree as a starling. (b) Flighty, giddy. Cailín ~, a giddy girl. S.a. fiabhras, meannán1 2, meas1 3. 3 = aerachtúil.

aeraí. 1. gsf. & comp. of aerach. 2. f = aeracht.

aeraigh1, v.t. 1. Aerate. 2 = aeráil2.

aeraíl, f = aeracht.

aeraíocht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1. Open-air entertainment. (As vn.) Ag ~, taking the air. 2 = aeracht.

aeraitheoir = aerthóir2.

aerdha = aerga.

aerú, m. (gs. -raithe). 1. vn. of aeraigh1. 2. Aeration. 3 = aeráil1.

áfach2 = ábhach.

afast, m = tópás.

ag1, prep. (Pron. forms: agam, agat, aige m, aici f, againn, agaibh, acu). (Does not affect initial letter of following noun. For rules governing use with article see an1) At. 1. (a) (Position) Ag an doras, an tine, an abhainn, at the door, the fire, the river. Ag an teach, an scoil, at the house, the school. Ag baile, at home. Ag an irne, at the Erne. Ag Bealach an Doirín, at, when at, Ballaghadereen. (b) (Attendance) Ag an damhsa, at the dance. Ag an aonach, ag an Aifreann, at the fair, at Mass. Ag bainis, cruinniú, at a wedding, a meeting. (c) (Time, occasion) Ag a sé a chlog, at six o'clock. Ag am tae, at tea-time. irímid ag an Soiscéal, we rise at the Gospel. (d) (Source) Chuala mé ag Brian é, I heard it from Brian. Is aige a fuair mé an speal, I got the scythe from him. Tá trácht ag Céitinn air, it is mentioned in (the writings of) Keating. Léitear ag Eoin, it is to be read in (the gospel of) St. John. (e) Ag seo, sin, here is, there is. Ag seo mo chomhairle duit, here, this, is my advice to you. Ag sin an scéal duit, there, that, is the story for you. Sin agat é, there it is for you. (f) (Opinion) Is mór acu Seán, they have a great regard for Seán. Tá sé ina fhear uasal acu, they look on him as a gentleman. Ní leathdhuine mise agaibh, you needn't take me for a half-wit. Fuafar ag Dia, hateful to God. Níl aon mhaith le duine ar bith aige sin, he thinks nobody is any good. 2. (Of possession) (a) Fág an eochair aige, leave the key with him. Coinnigh agat féin é, keep it in your possession. D'fhan an méid sin agam, that amount remained in my possession. Is agat is fearr é, it is better in your possession. Ní miste liom agam nó uaim é, I don't care whether I have it or not. (b) An teach seo againne, our house. Máire seo acusan, their Mary. An mac sin aige, that son of his. Theip ar an misneach aige, he lost courage. (c) Ní hé an chéad uair aige é, it is not his first time. Is minice an moladh aige ná an cáineadh, he is more given to praise than to blame. An croí a bhogadh aige, to soften his heart. 3. (With substantive verb) (a) (Of property, of sth. in one's possession) Tá teach agus talamh aige, he has a house and land. Bhí slat aige, he had a rod. (b) (Of possession, other than of property) Tá beirt mhac aige, he has two sons. Tá comharsana maithe aige, he has good neighbours. Bhí aois mhór aige, he was very old. (c) (Of service, attention, presence) Tá a máthair aici, she has her mother (staying with her, helping her). Cé atá ag an leanbh? Who is minding the baby? Bhí an dochtúir agam, I had the doctor in. Bhí mé ag feirmeoir anuraidh, I was working for a farmer last year. Tá sé ag na prátaí, he is working at the potatoes. Bhí siad ar dinnéar againn, we had them to dinner. Tá duine éigin ag an madra, the dog has detected the presence of s.o. D'aithin mé cé a bhí agam, I recognized who was in my presence. (d) (Of attribute, function, right, characteristic) Bíodh ciall agat, have sense. Bhí an nós sin acu, they had that custom. Is aige atá an fhoighne, he has great patience. (e) (Of experience) Tá an tsláinte aige, he has good health. Is agaibh atá an saol, you have a great time. Bhí an-oíche againn, we had an excellent night. (f) (Of knowledge, or possession of a skill or of an intellectual acquirement) Tá Gaeilge agus Spáinnis acu, they know Irish and Spanish. Tá snámh aige, he can swim. Tá agam! I have it! Tá tú agam anois! I have (grasp, comprehend) you now! Dá mbeadh caint ag na clocha, if stones could speak. (g) (Of duty, of sth. to be done) Tá go leor le déanamh agam, I have a lot to do. Níl agat ach é a bhrú, all you have to do is to press it. Ní raibh agam ach an teach a dhíol, I had no alternative but to sell the house. Sin é a bhí agat a dhéanamh, that is what you should have done. (h) (Of feeling) Tá grá, gráin, aici air, she loves, hates, him. Tá dúil agam ann, I desire it. (i) (Of proceeding, action) Bhí cruinniú againn, we had a meeting. Tá gnó agam leis, I have business with him. Bíodh cluiche againn, let's have a game. Bhí troid aige leo, he had a fight with them. (j) (Of obtaining) Bhí mac óg inné aici, she had, gave birth to, a son yesterday. Caithfidh siad a bheith agam amárach, I must have them to-morrow. Bíodh deoch agat! Have a drink! Bíonn uain ag na caoirigh san earrach, the sheep have lambs in the spring. (k) (Of advantage) Tá buntáiste aige orm, he has an advantage over me. Tá orlach aige orm, he is an inch taller than I am. Tá airgead agat orm, I owe you money. (l) (Of time) Tá uair againn lena dhéanamh, we have an hour in which to do it. Dá mbeadh bliain eile agam, if I had another year. (m) (In exclamatory phrases) Beidh tú aige! He will have your life! Bíodh aige! Let him be! Bíodh an diabhal aige! Let him go to the devil! 4. (Partitive use) Duine amháin, beirt, cuid, agaibh, one, two, some, of you. Cé agaibh? Which of you? Is beag acu a tháinig, few of them came. 5. (Of agent or instrument) (a) Tá sé briste agat, you have broken it. Caite ag an aois, worn out with age. Buí ag an ngrian, tanned by the sun. Leáite ag an teas, melted with the heat. (b) Tá tinneas cinn orm agaibh, you give me a headache. B'éigean dom imeacht aige, I had to leave because of him. Ní chluinim thú ag gleo na bpáistí, I can't hear you because of the noise of the children. 6. (With adjective or adjectival phrase) At, for. Go dona ag an Laidin, ag an léann, poor at Latin, learning. Go maith ag an slaghdán, good for a cold. Ba mhaith againn é, it would be well for us to have it. Mall ag an traein, late for the train. Tá sé trom aige, it is heavy for him. Tá sé beag go leor agat, it is little enough for you. Bhí sé mór againn imeacht air, it was too much to expect that we should leave without him. Tá sé in am aige pósadh, it is time for him to get married. 7. (With vn.) (a) (Of action in progress) Tá sé ag caint, ag ithe, he is speaking, eating. An rud a bhí sé ag iarraidh a dhéanamh, what he was trying to do. Bhí sé romham ag teacht dom, he met me when I was coming. (b) (Of purpose) Thosaigh sí ag caint, she began to speak. Tháinig sé ag iarraidh airgid orm, he came to ask me for money. (c) (With poss. a. & vn.) Ag (mo, do, bhur) = do (mo, do, bhur) : do3 7. Ag ár = dár1 3.

ag2 = chuig.

aga2 = eang.

agá = á1.

agaill4 = agair1.

agailt1, f = agaill1.

agailt2, f = agaill2.

agailt3, f = agall.

agaistéir = acastóir.

agaois = eagaois.

agar3, m = agairt.

agarthach, agarthóir = agrach, agróir.

aghaidhnáire, ~ach = adhnáire, -ach.

aghnáire, ~ach = adhnáire, -ach.

agra, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Jur: Suit. ~ dlí, lawsuit. 2 = agairt.

agradh, m = agairt.

aibghitir = aibítir.

aibhé, áibhé = áivé.

áibhéal, f = áibhéil1.

áibhéis2 = áiféis.

áibhéiseach2 = áiféiseach.

aibhléis2 = aibhéis.

aibhse, f. (gs. ~). 1. Immensity. 2 = taibhse.

aibhseach, a1. 1. Great, immense. Fad na hoíche is ~ linn, we think the night very long. Galar ~, a terrible disease. 2. (Of colour, tone) High. 3 = taibhseach. (Var: áibhseach)

aibhsigh3 = taibhsigh.

aibidil, f, aibidir = aibítir.

aibiúil, a2, aibiúlacht = aibí, -ocht.

aiceacht = ceacht.

aiceadal = ceadal.

aiceanta2, a3. 1. Mth: Natural. 2 = aigeanta 1.

aichearra, f. (pl. ~cha) = aicearra.

aichearrach, ~t = aicearrach, -t.

aiciléir = haicléir.

aicillí, ~ocht = aclaí, -ocht.

aicim = aitim.

aidhbhéil, ~each = áibhéil1, áibhéalach.

aidhbhirseoir, ~eacht = áibhirseoir, -eacht.

aidhbhligh = aibhligh.

aidhbhse, ~ach, ~acht = aibhse, -ach, -acht.

aidhbhsigh = taibhsigh1.

aidhéar. 1 = aer1. 2 = áibhéar.

aidhleasc = aimhleasc.

aidhleisce = aimhleisce.

aidhmeannas = feidhmeannas.

aidhmhill = adhmhill.

aidmheáil, aidmhigh = admháil, admhaigh.

áiféalta = áibhéalta.

aifear, m = aifirt.

áiféil = áibhéil2.

aigdhe, aige1 = uige.

aige2. 1 : ag1. 2 = ag1.

aigéanta, a3 = aigéanach.

aigeantach, a1. 1. Tá sé sa chéill is aigeantaí aici, he is crazy about her. 2 = aigeanta.

aigheann = oigheann.

aighear = oighear1,2.

áigheasta = ághasta.

aigill = agaill3.

ailbhín = eilbhín.

aile2 = eile1.

aileá = aithleá.

aileastar, m = feileastram.

aileimbic = ailimic.

áilgheas, ~ach = áilíos, -ach.

ailimín, m. 1 = alúmana. 2 = alúmanam.

ailinín = aimicín.

áilleog1 = fáinleog1.

áilleog2, f = áilleagán.

aillis, f = ailse1.

áilne, ~acht = áille, -acht.

áilnigh = áilligh.

ailp2, f = earc.

ailpéir, m = alpaire.

ailse2, f, ~ach1 = gailseach.

ailseach3, a1 = allasúil.

ailsiúil = allasúil.

áilt2 = ailt1.

aimhdheoin, aimhdheonach = ainneoin, ainneonach.

aimhfheoil = ainfheoil.

aimhreas, ~ach = amhras, -ach.

aimhréir, f = aimhriar.

aimhréiteach2, a1 = aimhréidh2.

aimhréití, f = aimhréidh1.

aimhriata = ainriata.

aimhriocht = ainriocht.

aimhshrianta = ainrianta.

aimid, ~each = amaid, -each.

aimiléis, ~each = aimléis, -each.

aimileog = amlóg.

aimilithe = aimlithe1.

aimilte = aimlithe1,2.

aimleadh, m = aimliú.

aimseach2, m, ~adh, m, ~t, m = aimsiú.

ain-1, intens. prefix = an-6

áin2 = áil1.

ainbhfeoil = ainfheoil.

ainbhfial = ainfhial.

ainbhfíor, m. (gs. -ír) = ainfhírinne.

ainbhfíréan = ainfhíréan.

ainbhthe, ~anach = anfa, -ch.

ainbhthine = anfa.

aincí = aingí.

ainciall = aingiall 2.

aindearbh, a1 = éidearfa.

aindeis, ~e = ainnis, -e.

aindeoin = ainneoin.

aindeonach = ainneonach.

aindiagaí = aindiachaí.

áine1, f = áineas.

áineacht, f = áineas.

ainéadaithe = ainéidithe.

aineamh. 1. gpl. of ainimh. 2. f = ainimh.

aineamhach = ainimheach.

ainfe = anfa.

ainfine = anfa.

aingceis, ~each = aincis, -each.

aingciallda = aingiallta.

aingcis, ~each = aincis, -each.

aingealdha = ainglí.

ainiúil = aineoil.

áinle, f = fáinleog1.

ainleog2, f = ainle.

áinleog = fáinleog1.

ainleoir2, m = ainle.

ainligh, v.t. (vn. -iú m, gs. -ithe). 1. (Of boat, etc.) Guide, steady (against current); kedge. 2. (Of bird, etc.) Hover, hold position (against wind). 3. An scéal a ainliú, to handle the matter adroitly. 4 = innill1.

ainmheach = ainimheach.

ainmiúil = ainmniúil.

ainmneach2, a1. 1. Gram: Nominative. 2 = ainmniúil.

ainnear, f = ainnir.

ainreacht = ainriocht.

ainriar, ~ach = aimhriar, -ach.

ainsheascair, ~eacht = aineascair, -eacht.

ainshrianta, ~cht = ainrianta, -cht.

aipche, f = aibíocht.

aipí, aipigh = aibí, aibigh.

air3. (In phrase) Bhí sé ~ aige = ar eire : eire.

airbhire = oirbhire.

airc2 = earc.

airceadal1 = aircheadal 1.

airceadal2 = airteagal1.

airceas, m, ~ach = airc1, -each.

aircheadal, m. (gs. -ail). 1. Lit: Metrical composition, poem. 2 = foirceadal.

airchis = araicis.

aircis = araicis.

aird-3, prefix = ard-3

airdeacht, f. (gs. ~a). 1. High ground. 2 = airde1 1.

airdhe, f. (gs. ~an, pl. ~ana) = airí1.

airdhirc, a1. 1. Lit: Clearly visible, conspicuous; clear, manifest. 2 = oirirc. (Var: airdhearc)

airdigh = ardaigh.

airdiúil2, a2 = airdeallach.

airdiúlacht2 = airdeall.

airdrí(gh) = ardrí.

aireachas2 = oireachas.

aireacht2 = oireacht.

aireachtas = oireachtas.

airear2 = oirear.

airg1, f = aireagán.

airg2 = arg.

airghe, f, áirghe, f = áirí1 1.

airgheach = airíoch.

airgidín. (In phrase) ~ luachra = airgead luachra : airgead 3.

airgtheach1, m = argthóir.

airgtheoir = argthóir.

áirí2 = airí3.

airichill = oirchill.

airicín = hairicín.

airicis = araicis.

áirid, a1. áiridhe = áirithe1,2.

airidheacht = araíocht.

airíocht = araíocht.

airis, ~eamh = oiris3, -eamh.

airitheach2 = aireach1.

airiú = arú2.

airleach = eirleach.

airlimint = oirnimint.

airmhidin, airmhidneach = oirmhidin, oirmhinneach1,2.

áirmhigh = áirigh.

airmis. (In phrase) Mac ~ = mac imrisc : imreasc1 2.

airnimint = oirnimint.

airrcis = araicis.

áirseoir, ~eacht = áibhirseoir, -eacht.

áirsidh. 1. m = ársa1. 2. a1 = ársa2.

airtéire = artaire.

airthinneach = aithrinneach.

ais4 = aisling1.

áis3 = ais3.

áise. 1. gs. of áis1. 2. f = áis1.

aiséadach = taiséadach.

aiseal2, f. (gs. & pl. -sle) = asal.

aisle1, f = aisling1,2.

aisléine = taisléine.

aisnéidh, f, aisnéis = faisnéis1.

aiste3 = haiste.

aistearach = aistreach.

aistíl, f. (gs. -íola). 1. (As vn.) Ag ~, play-acting; acting strange. 2 = aisteachas.

aistíoch, ~t, f = aisteach, -as.

aistir. 1. gs. & npl. of aistear. 2. f = aistear.

aistiúil, a2, aistiúlacht, f = aisteach, -as.

aistreoir2, m = aistire1.

aitchim = aitim.

áiteachadh, m = áitiú.

áiteamh, m = áitiú.

aith-, prefix = ath-1

aithbhe = aife.

aithbhear, aithbhir = aifir.

aithchim = aitim.

aithe2 = aife.

áithe2. 1. gs. of áith1. 2. f = áith1.

aitheach, m. (gs. & npl. -thigh, gpl. ~). 1. Lit: Rent-payer. 2. Churl. 3 = fathach.

aitheadh = athadh1.

aitheantúil, a2 = aitheanta1.

aithearrach = athrach1.

aithghearr = aicearrach.

aithghiorra, ~ch, ~cht = aicearra, -ch, -cht.

aithid = feithid.

aithidhe, aithigh1 = taithí, taithigh.

aithinne2 = faithne.

aithint. 1 : aithin1,2. 2. f = aithne1.

aithleaghaidh = athleáigh.

aithleasc = aimhleasc.

aithmhéala, aithmhéaltas = aiféala, aiféaltas.

aithmhéile, f = aiféala.

aithnigh = aithin1,2.

aithreach = aithríoch1,2.

áithrid1, f = áirithe1.

áithrid2, a1 = áirithe2.

aithrist, f = aithris1.

áitreabh2 = áitrigh.

áitreamh = áitreabh1.

alabard, m. 1 = halbard1, 2 = haileabó.

álainneacht = áilleacht.

alastram = feileastram.

alatán = alltán.

albha = aló.

álbhach, m = ál.

aleis = ris2.

álghas = áilíos.

alla2 = allta.

allabhog = alabhog.

allach = falrach.

allaidh, a1 = allta.

allar, m = alla1.

allás, ~ach = ollás, -ach.

allmharach = allúrach1.

allmhartha, a3 = allúrach2.

allmhurach = allúrach1.

allúntas = liúntas.

almais1 = alamais.

alóg = calóg.

alp2, f = ailp1.

alp3, m = earc.

alpúil, a2 = alpach1.

alt4, m = ailt1.

ált, m. 1 = ailt1. 2 = aill.

altraid, f = altair.

alúntas = liúntas.

am2 = do mo : do3.

ámad = adhmad.

amáireach = amárach.

amal = gamal.

amalach, amalaíocht = gamalach, -t.

amalóg, ~acht = amlóg, -acht.

amalóir, ~eacht = amlóir, -eacht.

ámar = áiméar.

amarac, m, ~a, m = armacas.

amarca, m, ~ch = armacas, armacach.

amás = ambaiste.

amasaigh1 = aimsigh.

améan = áiméan.

ameasc = i measc : measc1.

amhail, s. & prep. & conj. 1. (a) = samhail1. (b) (In phrases). Thug, chuir, mé in ~ labhairt leis, I felt like speaking to him; I was about to speak to him (but didn't). Níl aon ~ aige san anró, he is unconcerned about hardship. 2. prep. Like, as. (Does not affect following noun) ~ an t-éan i gcrann, like a bird on a bough. ~ gach duine eile, like everybody else. 3. conj. Like, as. ~ a dúirt sé, just as he said. ~ is béas dóibh, as is their wont. ~ is dá mbeadh fíon aige, as if he had wine.

ámhaill, ~each = ábhailleach.

ámhailleacht, f = ábhaillí 1.

ámhaillí = ábhaillí.

ámhaillíocht, f = ábhaillí 1.

amhairisc, f = amhras.

amhairseach = amhrasach.

amhanc, ~aíl = amharc1,2, -aíl.

amharsaíocht = áibhirseoireacht.

amhasach = amhsach.

amhasc, f = amhaisc.

amhasmhar = amhsach.

amhdachtáil = admháil.

amhdaigh = admhaigh.

amhgar, ~ach = angar, -ach.

amhlóir, ~eacht = abhlóir, -eacht.

amhluadh, m. (gs. -aidh). 1. Lit: Tribulation. 2 = aimliú.

amhnáireach = adhnáireach.

amhóg = abhóg1,2.

amhraisteach = amhrasach.

amhsóir, m = amhas.

amhthrasc = afrasc.

amhthroid = geamhthroid.

amlachán, m = amlóir.

amlás, ~ach = antlás1, -ach.

amlú, amlua = aimliú.

amogha = amú.

amplais = aimpléis.

amplúil, a2 = amplach.

amuí = amaí1.

amús = amas1 2.

an4 = fan1.

an5 (with numerals) = a3.

ana-3, prefix = an-6

anacaireach = anacrach.

anach = eanach.

anafais, ~each = anfais, -each.

anaibidh, a1, ~eacht = anabaí, -ocht.

anaic = ainic.

anáir = onóir.

anairde = in airde : airde1.

ánaiste = tánaiste.

anaithe, m, ~ach = anfa, -ch.

anaithiúil = anfúil 1.

anál, f = anáil.

anámhailleach = anábhailleach.

anamhain, f, ~t, f = fanacht.

anamhóin, ~each = anbhuain, -each.

anatas = anaiteas.

anbháthach, a1 = anbhách.

anbháthadh, m = anbhá.

anbhfáilte = anfháilte.

anbhfainne = anbhainne.

anbhfala = anfhala.

anbhfann = anbhann.

anbhfola = anfhala.

anbhruith = anraith.

ancaíl = amharcaíl.

ancairt, f = tancard.

ancard = tancard.

andaidh = don daighe : daighe1.

andar = dar2.

andeas = aneas.

andúir = fondúir.

ané = inné.

anfhás, ~ta = anás, -ta.

anfhlaith = anlaith.

anfhlaitheach = anlathach.

anfhlaitheas = anlathas.

anfhochain = anachain.

anfhoirlinneach, ~t, f = anfhorlannach, anfhorlann.

anfhola = anfhala.

anfúil, a2. 1. Terrified. 2 = anfach.

ang = eang.

angach, a1, ~t = angaíoch, -t.

angaidh. 1 : angadh. 2. a1 = aingí.

angailt, f = agaill1.

angarais = anglais.

angbhaidh, a1, ~eacht = aingí, -ocht.

anglá, m = anglait.

anglach2 = eanglach.

anglóir, m = anglán.

angúil, a2 = angaíoch.

aniu, ~gh = inniu.

anlacan, m = adhlacadh.

anlacanaí, m = adhlacóir.

anleisciúil = aimhleisciúil.

anmhaidin = adhmhaidin.

anmhain, f = fanacht.

annaimhe. 1. f = annamhacht. 2. gsf. & comp. of annamh.

anndúir = fondúir.

annla = hanla.

annsan = ansin.

annso = anseo.

annspianta, ~cht = ainspianta, -cht.

annsúd = ansiúd.

annúlacht = annamhacht.

anóch = anóiteach.

anórthar = anóirthear.

anos = anois.

ánra, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Sch: Fellow. 2 = ánradh.

anracht, ~ach, ~án = ainriocht, -ach, -án.

anraid, f, anrait = anairt.

ánroth = ánradh.

ansan = ansin.

ansciath, f = ainscian.

anshocair = anacair1,2.

anshocracht, f = anacair1.

anshógh = anó.

anso = anseo.

anstrólaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Droll person, trickster. 2 = astralaí.

anstrólaíocht, f. (gs. ~a). 1. Drollery. 2 = astralaíocht.

ansúd = ansiúd.

anuaidh = aduaidh.

aobh, f = aoibh.

aodhaire = aoire1.

aoigheach, ~t, ~tach = aíoch, -t, -tach1,2.

aoileann = faoileann.

aoinfheacht = éineacht.

aoinfhear = aonar.

aoinne = aon duine : duine 3 (d).

aoinneach = aon neach : neach1 1.

aointigheachas, aointigheas = aontíos.

aoirde = airde1.

aoitheo = aothú.

aol1, m. (gs. aoil, pl. ~ta). Lime. ~ beo, quicklime. ~ teilgthe, sceite, slaked lime. Tine aoil = tiníl. S.a. áith1 1.

aolbhach = aolmhar.

aomh = faomh.

aon2. I. m. (gs. aoin, pl. ~ta). 1. Numeral: One. (a) (In counting) (Usually preceded by particle a. See a3) A h~, one. A h~ déag, eleven. Fiche a h~, a h~ is fiche, twenty-one. Céad agus a h~, one hundred and one. A h~ is a h~, one and one. A h~ a chlog, one o'clock. Uimhir, cuid, a h~, number, part, one. Séarlas a hA~, Charles the First. Íocfaidh siad a h~ is a dó as, they will pay dearly for it. Lit: ~ de laethibh, on a day, one day. (b) Dhá ~, two ones. (c) Scrios an t-~, delete the (figure) one. 2. One person or thing, unit. Gach ~, everyone, everybody. S.a. gach 1. Tá mé i m'~ in aghaidh beirte, I am one, alone, against two (persons). Níl acu anois ach ~ (amháin) dá gclann, there is only one of their children left to them now. Níl mac an aoin ann, there is not a living soul there. Gan ~ dár mbuaireamh, with no one to trouble us. Ar an gcéad ~, to begin with. ~ de chéad, one out of a hundred. Modh an aoin, the unitary method. Mar ~ le, in addition to. ~ le h~, one to one. Ar ~ = araon. S.a. bonn1 2. 3. (a) Ace. An t-~ muileata, the ace of diamonds. Faoi ~ de, within an ace of. In ~ a ráite, a dheánta, on the point of being said, done. (b) Quoits: ~ marbh, blank score. Tá sé ina ~ marbh eatarthu, neither of them has gained an advantage over the other. Bíodh an scéal ina ~ marbh, let the matter rest.

aonaigh2 = aontaigh.

aonar, m. (gs. -air). 1. Lit: One, lone, person. Fleá gan obadh d'~, a feast which no one declines. 2. (With i and poss. pron.) Alone. Tá mé i m'~, I am by myself, alone. Ina n-~, on their own. 3. Single, solitary. Duine aonair, one, lone, person. Teach aonair, detached, isolated, house. Comhrac aonair, single combat. Scileanna aonair, individual skills. 4. Crot aonair = cruth daonna : cruth1 1. S.a. cadhan 2, caonaí.

aonartha, a3, aonarúil, a2 = aonarach.

aonda, ~cht = aonta1,2, -cht.

aondachtaí, aondachtóir, m = aontachtaí.

aondumha = aontumha.

aonmhadh, a1 = aonú1.

aonracán, ~ach, ~acht = aonarán, -ach, -acht.

aonrach, ~t = aonarach, -t.

aontach = aontaitheach.

aonú2 = aontú.

aor2, f = aoir.

aorthann, m = feorainn.

aorúil, a2 = aorach.

aos1, m. (gs. ~a). 1. People, folk. An t-~ óg, the young people. Lit: ~ dána, ceoil, treafa, poets, musicians, husbandmen. ~ eagna, intelligentsia. 2. Ag déanamh ~ díobhaill, working mischief. ~ teannta, rickets. 3. ~ án = aosán.

aos2, m = aois.

aosóga, spl = aos óg : aos1 1.

ap = aibigh.

apaigh = aibigh.

aprún = naprún.

apstal = aspal.

ár4 = dár1 3.

ara3 = arú2.

ara4 = earra1.

arad = ard2.

aradh, m = foradh1.

aradha, f. (gs. & pl. -dhna) = araí1.

aradhnach, ~t = araíonach, -t.

arae. 1. conj. & adv. For, because; however. 2 = ar aoi : aoi3.

aragal = aireagal.

araí2, f. (gs. ~). 1. Appearance. Tá ~ bhreá fir air, he has a fine manly appearance. Tá ~ mhaith air inniu, he appears to be in good humour today. 2 = airí1.

araí3, f = araoid2.

araid2 = ortha.

arasbarr = farasbarr.

árbhach = ármhach.

arbhú = arú1.

arc3 = earc.

arcachán1 = airceachán.

arcachán2, m, arcadán, m = arc1.

arcán2 = earcán1.

archaingeal = ardaingeal.

ardach, m = ardú.

ardall = airdeall.

ardánacht = ardaíocht.

ardmhaor, m. (gs. & npl. -oir, gpl. ~). 1. Chief steward. 2 = ardmhéara.

ardóg = ordóg.

argáil, f = argóint.

argaint, f = foirgneamh.

ariamh = riamh.

arlacan = airleacán.

arm2 = armáil2.

armaid, f = armas.

ármhach, m. (gs. -aigh). 1. Slaughter. Rinneadh ~ orthu, they were massacred. 2 = ármhá.

arnach = iarnach1.

aróg = iaróg1.

arraíocht = araíocht.

arranta = aranta.

ársóir, ~eacht = áibhirseoir, -eacht.

artha = ortha.

arthú = arú1.

artóg = uchtóg.

as4, f = ais2.

as5 = os.

ásach = fásach1.

asadh = fosadh1.

asair = easair1.

asán = osán.

asarlaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Sorcerer. 2. Conjurer, trickster. 3 = astralaí.

asarlaíocht, f. (gs. ~a). 1. Sorcery. 2. Conjuring tricks. 3 = astralaíocht.

ásc, s. 1. (In phrases) Ar an gcéad ~, at the first attempt; in the first instance. Ar an ~ sin, there and then. 2 = fáscadh. (Var: ~a)

ascaidh, f = aisce1.

ascall, f = ascaill.

ascallán = asclán.

ascar2 = oscar2.

ascartha, ~ch, a1 = oscartha2.

asclach1, m = asclán 3.

asclach2. 1. a1 = ascallach. 2. m = fasclach.

aslú, m = aslach.

asna = easna.

aspa2 = haspa.

asplóid = aspalóid.

asrais, asras = easrais.

astaigh1, v.t. 1. Jur: Attach. 2 = fostaigh.

astar2 = aistear.

astoigh = istigh.

astrach = aistreach.

astraigh = aistrigh1.

atal = aiteall.

átalamh = átlamh.

atha2 = aife.

áthabha = dáthabha.

athach. 1 = aitheach 1,2. 2 = fathach.

athaid = feithid.

athaidh1, f. (gs. -adh) = atha1.

athainne = aithinne1.

athair2, f. (gs. athrach). 1. Bot: Creeper. ~ thalún, milfoil, yarrow. 2 = nathair.

athairiúil = aithriúil.

athais, ~each, ~igh = aithis, -each, -igh1.

athardha, ~cht = athartha1,2, -cht.

atharrach, atharrú = athrach1, athrú.

athartha1, f. (gs. ~). 1. Fatherland. 2 = atharthacht.

atharúil = aithriúil.

áthas2 = áitheas.

áthasach2 = áitheasach.

athasc = aitheasc1,2.

athchaint2 = achairt.

athchairt = achairt.

athcharadas = athchairdeas.

athchoimrigh = achoimrigh.

athchomair, ~eacht = achomair1, -eacht.

athchróig, ~eán = athghróig, -eán.

athchuinghe = achainí.

athd- = athdh-

athdhealbhaigh = athdheilbhigh.

athfhuafar = adhfhuafar.

athghairid, f = aicearra.

athghearr. 1. m = aicearra. 2. a1 = aicearrach.

athlabhair = allabhair.

athladh, m = ala.

athló = athlá.

athmhaidin = adhmhaidin.

athmhaol = aiféalach.

athnáireach = adhnáireach.

athrann = athroinn.

atht-, athth- = at-

athúlta, a3. 1. Rude, unmannerly. 2 = athmhalta.

atraithe = otraithe.

atramh = eatramh.

atrann = otrann.

atúirnéir, m = aturnae.

atuit, ~im = atit, -im.

ba3 = ó4.

bab = bob1,2.

babáil = bobáil.

babaireacht = bobaireacht.

babán = bobán.

babánach = bobánach.

babh = badhbh.

babhais, f = babhta1.

babhta3 = bálta1 3.

babhta4 = boghta.

bac1, m. (gs. & npl. baic, gpl. ~). 1. Balk, hindrance. ~ a chur ar dhuine, le duine, to hinder, restrain, s.o. ~ tráchta, traffic block. Níl a bhac ort, there is nothing to prevent you. Níor bhac duit go raibh mise leat, it was just as well for you that I was along with you. Bhí mé ann agus níor bhac dom, I was there and it was just as well for me. Ch: ~ steireach, steric hindrance. Ph: ~ poitéinsiúil, potential barrier. 2. (Of terrain, etc.) Barrier. S.a. fód 2. 3. ~ (na tine), (fire)hob. Chomh dubh leis an m~, as black as soot. Poll an bhaic, hole in chimney corner (as receptacle). S.a. idir1 1(d). 4. Mattock. 5. Bend (in river, etc.). 6. (Door-)step. 7. Jur: Stay (of proceedings). 8 = bacadh.

bácaeir, ~eacht = báicéir, -eacht.

bacaichínteacht, f = bacachas.

bacaideach = bocóideach.

bacaidí, m = bacachán.

bacaíl, f = bacaí 1.

bacáil, f = bacadh.

bacainn, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Barrier, obstruction, obstacle. 2. Meteor: Blocking. 3 = bacadh. (Var: bacain(t) f)

bacaíocht, f = bacaí 1.

bacáiste = bagáiste.

bácálaí, m = báicéir.

bacán2, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. (Stalk of) water-lily. ~ bán, white water-lily. 2 = beacán.

bacardadh = bacadradh.

bachallóg = bachlóg.

bacharán = báchrán.

bachla, f = bachlóg.

bachlach1 = bathlach1.

bachlach2 = bachallach.

bachlachas = bathlachas.

bachlainn = baclainn.

bachlamhail = bathlúil.

baclach, f = baicle.

bacúint, f = bacadh.

badaráil = badráil.

bádhadh, m = bá3.

badhbhdhún = bábhún.

badhgaire, ~acht = bladhmaire, -acht.

bádhmhar, a1 = báúil.

badóg, f = badán.

bádóireacht2 = badhbaireacht.

bagar, m. 1 = bagairt. 2 : crann 5(a).

bagarlán = magarlán.

bagarthach = bagrach.

bághach, a1 = bách.

baic1, f. 1. ~ an mhuiníl, the nape of the neck. 2. (In phrase) Lán go ~, full to the brim. 3 = bac1.

báidh1 = bá2.

báidh2 = báigh1.

báidheach, a1 = bách.

báidheacht = báúlacht.

báidhiúil, báidhiúlacht = báúil, báúlacht.

baidhte = baoite.

báidhteach, ~án, ~t = báiteach, -án, -t.

baifidí, baifití = beaifití.

báigh2, f = bá1.

baighdeog = maighdeog.

báighe1, f = bá1.

baighnéad, m = beaignit.

baighreán = boighreán.

báigíocht = báúlacht.

báigiúil = báúil.

baignéid, baignit = beaignit.

bail1, f. (gs. ~e). 1. Prosperity. Ar ~ agus ar biseach, prospering and increasing. ~ Dé oraibh, ~ ó Dhia oraibh, God prosper you. ~ ó Dhia ar an obair, God bless the work. Is breá an leanbh é, ~ (ó Dhia) air, he is a fine child, God bless him. Tá ~ agus bláth ar an áit aige, he has the place in a prosperous condition. Ní bheidh rath ná ~ ar a leithéidí sin, the likes of those cannot prosper. Prov: Is fearr ~ ná iomad, "better enough than too much'. 2. Proper condition. Cuir ~ ar an teach, put the house in order. Chuir sí ~ ar a cuid gruaige, a cuid éadaigh, she did her hair, tidied her clothes. Chuir sé ~ ar na bróga dom, he mended the shoes for me. Ag iarraidh ~ a chur ar an saol, trying to settle the affairs of the world. Chuir sé a bhail féin ar an scéal, he told his own version of the story. ~ is críoch = bailchríoch. 3. State. Cén bhail atá oraibh? How are you keeping? Is deas an bhail atá anois orm! I am in a fine predicament now. Ar bhail na ngrást, in a state of grace. Ba mhaith an bhail ort go ndearna tú é, it was well for you that you did it. 4. Treatment. Aon bhail amháin a thabhairt orthu uile, to treat them all alike. Thug sé ~ na madraí orm, he treated me like a dog, roundly abused me. 5. Validity. Ionas go mbeadh ~ ar a fhaoistin, so that his confession might be valid. Gan bhail, invalid, void.

bail2, s. & adv. (In phrases) 1. ~ a mbí grá Dé, where there is the love of God. Fan ina bhail, stay with him. ~ a athair, athar, with his father. 2 = fail2.

baile1, m. (gs. ~, pl. -lte). 1. Home. A bhaile féin a bheith ag duine, to have one's own home. Sa bhaile, ag ~, at home. Faoi bhaile, at home, around. Gar, deas, do bhaile; de chóir ~, near home; near at hand. Cois ~, near, here at, home. As ~, away from home. I bhfad ó bhaile, far from home; far away. I bhfad ó bhaile uainn an t-olc is an anachain; Dia dár réiteach i bhfad ó bhaile, God keep us from all harm. Chluinfeá míle ó bhaile é, you could hear him a mile away. Amuigh nó i m~, far or near. I m~ nó i gcéin; i m~ nó i dtír, at home or abroad. Níl ~ ná áit aige, he has neither house nor home. Níor tháinig sé chun ~ chugat, duit (a leithéid sin a rá, a dhéanamh), you had no right (to say, do, a thing like that). Dul chun an bhaile, to go home. Tá sé sa bhaile, (of deceased) he is gone to his last abode. Arán, im, baile, home-made bread, butter. S.a. beach 1. bogadh 3. 2. Place, township. ~ fearainn, talún, townland. ~ beag, village. ~ mór, town. Lucht ~ mhóir, townspeople. Saol an bhaile mhóir, town, city, life. ~ tuaithe, country town. ~ aonaigh, margaidh, fair, market, town. ~ cuain, poirt, harbour town, port. ~ dúchais, native place, town(land). An ~ seo againne, our town(land). Duine thar ~ amach, as ~ amach, a stranger to the place. 3. Hist: ~ biataigh, public hospitaller's land; ancient land division equated to 480 Irish acres of arable land. ~ bó, portion of (grass-)land, Tate'. 4 = bail2.

bailéagar = bóiléagar.

baileamhair = baileabhair.

baillchrith = ballchrith.

baillsc, ~eannach = boilsc, -eannach.

bailséara, bailséire = ball séire : ball 4.

bain-2, prefix = ban-1

bainc. 1. gs. & npl. of banc1,2. 2. f = banc1,2.

bainceáil = bancáil.

baindilín, m = bunsileán.

bainfheis = bainis.

bainríoghan = banríon.

bainséar = mainséar.

báinseog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = báinseach. 2. ~ (phrátaí), patch of potatoes in bloom.

báirc. 1. npl. of bárc. 2. f = bárc.

báireach, s. (In phrase) I m~ = amárach.

bairghean, m = bairín.

bairr-, prefix = barr-5

bairricín = barraicín.

bairrléir, f = barrliobar.

báirtheoir = báireoir.

baiseog = boiseog.

baislín = boislichín.

baisteach, m. (gs. & npl. -tigh, gpl. ~). 1. Ecc: Baptist. 2 = baistíoch.

baistiúchán = baisteachán.

báith = báigh1.

balach = baileach.

baladh = boladh.

balaigh = bailigh1.

balaíocht, f = bailbhe 1.

baláiste2, ~ach = ballasta, -ch.

balaithe, m = boladh.

balath = boladh.

balbhacht, f = bailbhe 1.

balbhaíocht, f = bailbhe 1.

balbhán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Dumb person. Rinneadh ~ de, he was struck dumb, dumbfounded. 2. Silent person. 3. Stammerer. 4. (Of cards) Dummy. 5. Bot: ~ béice = bolgán béice : bolgán 5.

balbhántaíocht, f = bailbhe 1.

balc2. 1. m = bailc1. 2 = bailc2,3.

balc3, m = bulc.

balcadh2 = pulcadh.

balcais2 = bulcais.

balchríoch = bailchríoch.

balla2 = bulla5.

ballach3 = ball 8.

bálóid = málóid1.

balóireacht = bolaíocht.

bámhar, a1 = báúil.

bamsóg = pramsóg.

bán4 = bábhún.

bán5 = bánaigh1.

bánach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. (a) Fair-haired person. (b) White person. 2 = bánaí1.

bánadh, m = bánú.

banais = bainis.

banartla = banaltra.

bancaeir, ~eacht = baincéir, -eacht.

bandaeir = baindéir.

bandairne = bambairne.

bang3, f = crobhaing.

bang4 = banc1.

bann1, m = bang1.

bann2, m = bang2.

bann3, m = banda1.

banna1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Mus: Band. ~ píob, práis, fífeanna, míleata, pipe, brass, fife, military, band. Fear ~, bandsman. 2 = banda1.

bannach, m = bonnóg.

bannóg = bonnóg.

banóirseach = banabhraiseach.

banraí2, m = branra1 6.

bantáiste = buntáiste.

baoch = buíoch1.

baogán = buíocán.

baoghal = baol.

baoideach = bídeach1,2.

baon, m, ~ach = maoineach1.

baoth2 = maoth1.

baothacht, f = baoithe1 1.

baothán2 = maothán.

baothúlacht, f = baoithe1 1.

bapsóg = pramsóg.

bárach, s. (In phrase) I m~ = amárach.

baraille = bairille.

baráiste2 = borráiste.

baraoid = baraíd.

baraois = bairís.

barastaíl = baraíd.

bardaíocht, f. (gs. ~a). 1. (In phrase) Ag ~ ar dhuine, bossing s.o. 2 = bardacht. (Var: bardáil f)

bardóg = pardóg.

barra2 = bara2.

barra3. 1. npl. & var. gs. of barr1. 2. m = barr1,2.

barrach2 = borrach1.

barraghain = bairrín.

barraille = bairille.

barrainn1, f = barrann.

barrainn2 = barainn.

barrainneach = barainneach.

barraíol, ~ach, m = barraíl.

barráiste = borráiste.

barramótar, m = mormónta.

barrán1 = bearrán.

barrán2, m = barrann.

barránach = bearránach1,2.

barrdóg = pardóg.

barrfhuigheall, f, ~ach, m = barraíl.

barrghal, f, barrghar, m = barraíl.

barrphéist = borrphéist.

barthannach = batharnach.

bas3 = bos.

basach, ~án = bosach, -án.

basadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. F: Go-between; match-maker. 2 = ambasadóir. (Var: basadaeir)

basaíl1 = bosaíl.

básaire, m = básadóir.

basaireacht, f = bosaíl.

básánaí, m = básachán.

baschrann = boschrann.

baslach1 = boslach.

baslóg = bachlóg.

basmas = masmas.

basóg = boiseog.

baspairt, f, ~each = spaspas, -ach.

baspas, ~ach = spaspas, -ach.

bástúil = vástúil.

básúlacht = básmhaireacht.

batalang = matalang.

báthadh, m = bá3.

bathae = beithé.

bathais = baithis.

báthlach, m = bálta1.

béacán = péacán.

beadal, m = méadail.

beadhg = bíog2.

beaic, f, ~eáil = bac1 3, baiceáil.

béalaigh = béalraigh.

bealáil, f = bealú.

béalstaracht = béalastánacht.

bealthaigh = bealaigh1.

bealthaíocht = bealaíocht.

béama = bíoma.

bean2 = bain1.

beanbach = binbeach.

beangadh = biongadh.

beann3. 1. gpl. of binn1. 2. f = binn1.

beannachadh, m = beannú.

beannaitheacht, f. (gs. ~a). 1. Beatitude. 2 = beannaíocht.

beannóg3 = binneog.

bearád = bairéad.

bearadóir = bioradóir.

béaram = méaram.

bearbh = beirigh.

bearbóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Barber. 2 = bearrthóir 2. 3 = bearrthachán 2.

béardóg = piardóg.

béarla, m. (gs. ~). 1. Speech. Hist: ~ féine, (ancient) legal language. ~ na n-éan, voices of birds. Sin é an uair a bhí an ~ acu le chéile, it was then that they started to talk excitedly to one another. ~ eagair = béarlagair. 2. English language. Cainteoir ~, English speaker. ~ briste, broken English. Lucht an Bhéarla, (i) Hist: the Englishry, (ii) English speakers; promoters of English.

béaróg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Laying hen. 2 = méaróg 3.

bearrachán = bearrthachán.

bearradóir = bearrthóir.

bearradóireacht = bearrthóireacht.

bearrthóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Trimmer, shearer. 2. Tail-chewing animal. 3 = bearrthachán 2.

beart5 = beartaigh1.

béarthóg = béaróg.

beartrach = beirtreach.

beartúlacht = beartaíocht.

bearúch = bearach1 2.

beathach2 = beithíoch1.

beathach3 = beitheach1.

beathadhach = beithíoch1.

beathaimín = vitimín.

beathaíoch = beathach1.

beathúch = beathach1.

beathúil, a2. 1. Nourishing. 2 = beathach1.

beibe = bibe.

béiceach2, f = béicíl.

béideal, m = méadail.

béideán, ~ach = béadán, -ach.

beidearán, ~ach = béadán, -ach.

béidh = beidh : bí3.

béifear = beifear : bí3.

beighdeán = béadán.

béiléiste = béaláiste.

béinleac, f = béillic.

beinn = binn1.

beirbh = beirigh.

béiréiste = béaláiste.

beirgiún = beargún.

beiric, f = beairic.

beirt2, f = beart2.

beith1, f. (gs. ~e). 1. Phil: Being, entity. 2. Characteristic. Trí bheith an fhir mhaith, an tseanmhadra, three signs of a good man, of an old dog. Ní hé sin an t-aon bheith amháin aige, that is not the only point about him. 3. (In phrases) Tá sé de bheith orm (a bheith deireanach i gcónaí), I am fated (to be late always). Tá ~ éigin air, he is unfortunate. Fágadh an bheith sin orainn, we are fated to be like that. Gan ~ a dtuairisce a fháil, without finding any trace of their existence. 4. Lit: = bheith : bí3. (Var: m)

beith3 = bith1.

beitheach2 = beathach1.

beitheog, f = beith2.

beithíoch2 = beathach1.

beithte = beite1.

beo3 = breo1.

beodha. 1. var. npl. of beo1. 2 = beoga.

beodhach(t)aint, f = beochan.

beol = béal.

beomhar, a1 = beoga.

beos, m = beocht.

beoú, m = beochan.

bhéadh = bheadh : bí3.

bheireann = tugann : tabhair.

bhíc, ~earnach = bíog1, -arnach.

bhínéagar, bhínéagra, m, bhínéigre, m = fínéagar.

bhriolla bhreolla = brille bhreaille : brille 1.

biadán = béadán.

biadh, m. (gs. bídh) = bia1.

biadhaire, m = biatach1 2.

biadhaiste = biaiste.

biadhmhar = biamhar.

biadhta, ~ch = biata, -ch1,2.

biaitine, f = béitín.

biast, ~amhail = péist, -iúil.

biataigh1 = biathaigh.

biataire, m = biatach1 3.

bíc, f = bíog1.

bícéad = spícéad.

bícearnach = bíogarnach.

bídh2 = bí1.

bígearnach = bíogarnach.

bígh = bí1.

billeog = bileog1.

billín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = millín. 2. (In phrase) ~í beadaí, dainties.

bimbealóir = buimbiléir.

binn1, f. (gs. ~e, npl. beanna, gpl. beann). 1. Peak. ~ sléibhe, mountain peak. 2. Gable. ~ tí, gable, gable-end, of house. S.a. clár1 1(a). 3. Cliff. Titim le ~, to fall down a cliff. S.a. glas1 3. 4. Corner; edge, margin. ~ seáil, corner of shawl. ~ de chathaoir, de ghort, corner, edge, of chair, of field. Hata trí bheann, three-cornered hat. Dul don bhinn bhán, to go to bed. 5. (Of garment) Lap. ~ a gúna, the lap of her dress. ~ úll, skirtful, apronful, of apples. Rug sí ina ~ air, she caught it in her lap. 6. ~ sleáin, wing, flange, of turf-spade. ~ siosúir, blade of scissors. 7. Side, portion. ~ féaraigh, share in grazing rights. ~ (féaraigh) a shocrú ar shliabh, to allocate grazing rights on a mountain. Tá an áit ar a m~ féin acu, they have the place all to themselves. ~ a thógáil ar rud, to take possession of sth. S.a. barr1 8. 8. = beann1.

binn3, f = beann2.

binne2. 1. f = binneas. 2. gsf., npl. & comp. of binn2.

binneach = beannach.

binseach = minseach.

bíobhóg = biabhóg.

biodach, f = miodóg.

bíodán = béadán.

bíodarnach = bíogarnach.

bíodhbha, ~idh, m = bíobha.

bíodhg = bíog1,2.

biodóg = miodóg.

bíogach2 = bíoganach.

biolam = miolam.

bíondal, m = bindealán.

bionglán = beangán.

biorach3 = bearach1,2.

bioraitheoir = bioróir.

biorán2, ~ach1 = bearrán, -ach1,2.

biorar = biolar.

biorgadán = briogadán.

bioth = bith1,2.

bireanta = bioranta.

biríneach = muiríneach1.

birréad = bairéad.

bith4 = beith1.

bithbhineach = bithiúnach.

bithé = beithé.

bithniúr, m = beathnua.

bithnua2 = beathnua.

blab1, m = bloba.

blab2 = plab1,2.

blabhas = blús.

blách, f. (gs. -áiche) = bláthach1.

bladarach = bladrach.

bladartha. 1 : bladair1. 2. a3 = bladrach.

bladhgaire, ~acht = bladhmaire, -acht.

bladhgar, m = bladhmann1.

bladhraigh = bladhair.

blagh = blogh1,2.

blaidhmseach = bladhmsach.

blaidhreach, blaidhriúch = bladhrach.

blaigeard, ~acht = bligeard, -acht.

bláiseach, f = baláiste1.

blaisiúint, f = blaiseadh.

blaisphéim = blaisféim.

blaistin, f = blaiseadh.

blaistíneacht = blaisínteacht.

blaistínteacht = blaisínteacht.

blánaid = bláthnaid.

blandair = bladair1.

blandar, ~ach = bladar, bladrach.

blao, ~ch = glao, -ch.

blaodhm, ~aire, ~ann = bladhm1,2, -aire, -ann1.

blaodhrach = bladhrach.

blaoigh = glaoigh.

blasadh = blaiseadh.

blasc, ~arnach = blosc1,2, -arnach.

blastarnach = bloscarnach.

bláth2 = bláith.

bláthach2, a1. 1. Floral; flowering. 2 = bláfar.

bláthaigh, v.t. & i. 1. Blossom, bloom. 2 = bláthnaigh.

bláthas = blás.

bláthchaoin = bláithchaoin.

bláthfholt = bláithfholt.

bláthliag = bláithliag.

bláthmhaireacht = bláfaireacht.

bláthmhar = bláfar.

bleagh = bligh.

bleaghadh, m, bleaghan = bleán.

bleaghnach = bleánach.

bleaicín = blaicín.

bléan, f = bléin.

bléasc, ~ach, ~adh = pléasc1,2, -ach1,2, -adh.

bléascán, ~ta, ~tacht = pléascán, -ta, -tacht.

bleidire, ~acht = bladaire, -acht.

bleitheach2 = bleathach.

bléitse2 = bréitse.

bleoghan = bleán.

blí, m = bleán.

bliaist = bleaist.

blighe, m, ~achan = bleán.

bligheog = blióg.

bliocht, ~án = bleacht1,2, -án.

bliodar = briodar.

blioscán, blioscrán = briosclán 1.

bliota = briota.

bliotach, ~án = briotach, briotaire.

bliúcán = mealbhacán.

bliúrascnach = gliúrascnach.

blobach = plobach.

blobaire, ~acht = plobaire, -acht.

blogam = bolgam.

bloinig, ~each, ~eán = blonag, -ach, -án.

bloiscbhéim = bloscbhéim.

blomaire, ~acht = bromaire, -acht.

blosca, m = boilsc.

5 = bú1.

bobhta = babhta1.

bobodha = badhbh 2.

boc3 = poc1.

bóc, f = buaic.

bocaide = pocaide.

bocaifín = bogshifín.

bocán1. 1 = bacán1,2. 2 = beacán.

bocán2 = pocán1.

bocléim, ~neach = pocléim1,2, -neach.

bocsa = bosca2.

bocstaí = bacstaí.

bodach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Churl, lout. ~ mór, bigwig. ~ bóthair, vagrant, tramp. Rith bodaigh le fána, random course; the easy way out. Urchar bodaigh i bpoll móna, random shot. Roinnt an bhodaigh a dhéanamh (ar rud), to give oneself the lion's share of (of sth.). Prov: Tabhair rogha don bhodach agus tógfaidh sé an díogha, give a beggar a horse and he will ride to the devil. Cuid an bhodaigh thall ar an m~ abhus, robbing Peter to pay Paul. Lig mé chun an bhodaigh ach ná lig an ~ chugam, let me do as I please but save me from the consequences. Anois, a bhodaigh! Now, my lad! 2. Astr: An B~, Orion. S.a. banlámh 1, buaile1 4, slat1 1(m). 3. (a) Crust: Male crab. (b) Ich: ~ buí, pollock. ~ donn, rua, cod. ~ mór, ling. 4. Bot:(a) ~ gliogair, yellow rattle. ~ gorm, field scabious. (b) = bodán 1. S.a. garbhán1 2.

bodachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Dim. of bodach. 2. Orn: Snipe. 3. Measure. ~ prátaí, six stone of potatoes. ~ faochan, canful of periwinkles. 4 = bodalach.

bodachúil = bodúil.

bodachúlacht = bodúlacht.

bodaire, m. 1 = bodach. 2 = bodairlín. 3. ~ gaoithe = bod gaoithe: bod1 3.

bodán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Bot: Cat's-tail grass. ~ na gcloigíní, cockscomb. ~ coille, wood sanicle. ~ dubh, great reed-mace. ~ meascáin, butterwort. 2 = badán.

bodhair1, v.t. (pres. -dhrann; vn. -dhradh m, gs. & pp. -artha) = bodhraigh.

bodhmán, ~ta = bómán, -ta.

bodhmántacht = bómántacht.

bodhrachán = bodhrán1.

bodhraí, f = bodhaire 1.

bodhraíl, f = bodhaire 1.

bodhránach2, m = bodhrán1.

bodhránaí, m = bodhrán1.

bódhún = bábhún.

bodlach, bodlamán, m = bodalach.

bogadán = bogán.

bogaidéiseach = boigéiseach.

bogáiste = bagáiste.

bogán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Soft ground. Rinne siad ~ den chreagán, they churned up the hard ground. 2. Shell-less egg. Ní fiú ~ spideoige é, it is absolutely worthless. 3. Soft substance. Bogáin phrátaí, watery potatoes. 4. Soft person; softy. 5 = bóchán. (Var: bogarlach m)

bogeimhin, f = bogshifín.

bogfhás, ~ach = bogás, -ach.

boghaisín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Ring, circle. Ag déanamh, ag baint, ~í timpeall na bó, running, circling, round the cow. Ag baint ~í ar cheist, beating about the bush. Ag baint ~í ar a chéile, sparring with each other, trying each other out. 2 = bogha síne : bogha 2.

boglach, m. (gs. -aigh). 1. Wet weather. ~ an gheimhridh, winter rains. 2. Thaw. 3 = bogach.

boglachán = bogán 3.

bogóideach = bocóideach.

bograch. 1 = boglach. 2 = bogach.

bograchán = bogán.

bogradh, m = boglach.

bogthe, a3. 1. Lukewarm. 2 = bog te : bog2 3.

bóic, ~eáil, ~eálach = buaic, -eáil, -eálach.

bóiceálaí = buaiceálaí1.

bóichreán = buarán.

boichte. 1 = bochtaineacht. 2. gsf. & comp. of bocht2.

boichteacht, boichtine f = bochtaineacht.

boichtineacht = bochtaineacht.

boichtinigh = bochtaigh.

boicsheimhin, boicshifín = bogshifín.

boicshimhín, boicshithbhín = bogshifín.

bóidhríneacht = bodhránacht.

boig-, prefix = bog-4

boigean, m. 1 = bogshifín. 2 = boigiún 2,3.

boigeimhin = bogshifín.

boigéis, f. (gs. ~e). 1. Softness, soft-heartedness. 2. Foolish generosity. 3. Gullibility. 4 = bogás.

boigéiseach, a1. 1. Soft, soft-hearted. 2. Over-generous. 3. Gullible. 4 = bogásach.

boigiméis, ~each = boigéis, -each.

boigiún, m. (gs. & npl. -úin, gpl. ~). 1 = bogshifín. 2. Soft, watery, plant. 3. Soft person.

boiglí = moiglí.

boigréis, ~each = boigéis, -each.

boilg3 = bolg2.

boilgeadán = bolgadán.

boilgleanna = boilg leanna : bolg1 6.

boilistín = bolaistrín.

boillín = builín.

boilse, f = boilsc.

boimbealóir = buimbiléir.

boimbiléad = buimbiléad.

boimpéis = buimpéis.

boineann, ~ach = baineann, -ach1,2.

boinne, ~ach = buinne1,2, -ach1,2.

boinneán = buinneán1.

boirbeanta, a3 = borb1.

boirbín = bairbín1.

bóircín = buaircín1.

bóireoiricín = bóróiricín.

boirric = boiric.

bóithín = bóín 2.

bóithreán2 = buarán.

boláiste = baláiste1.

bolaith = bolaigh.

bolaitheoireacht = bolaíocht.

bolathaigh = bolaigh.

bolathaíl, f, bolathaíocht = bolaíocht.

bolcán2 = balcán.

bolg1, m. (gs. & npl. boilg, gpl. ~). 1. Belly, stomach, abdomen. (a) Do bholg a líonadh, to fill one's stomach. Tá sé go maith dá bholg, he likes to eat well. Is mó do bhéal ná do bholg, you bite off more than you can chew. Siúl fada agat ar bholg folamh, (to ungrateful person) may you travel far for your next meal. D'anam a dhíol ar do bholg, to sell one's soul for a mess of pottage. Titim chun boilg, to become paunchy. Gáire a dhéanamh i do bholg faoi rud, to laugh deep down about sth. ~ le gréin a dhéanamh, to sunbathe. S.a. cos 1. (b) Bellyful. ~ tae, pórtair, bellyful of tea, of porter. 2. Bag. ~ soláthair, corpus, miscellany. ~ saighead, quiver. 3. Bulge; broad part, middle. (a) ~ loinge, hold of ship. ~ seoil, belly of sail. ~ bairille, bilge of barrel. ~ lampa, bowl of lamp. Fig: ~ stoca, fat indolent person. S.a. bata 1. (b) Ar bholg na sráide, an chuain, in the open street, harbour. I m~ na bliana, an tsamhraidh, during the longest days of the year, of the summer. Scíth a dhéanamh i m~ an lae, to rest in the middle of the day. 4. (pl.) Bellows. Boilg gabha, smith's bellows. Boilg a shéideadh, to blow bellows. F: Shéid sé na boilg, he flew into a rage. 5. Med: Boilg an daorghalair, piles, tumours of haemorrhoids. 6. Vet: Boilg (leanna), waters. Boilg fola, glanders. 7. (Of fish) ~ snámha, air-bladder. 8. Bot: (a) ~ béice, puff-ball. (b) Tá na boilg ar an líon, the flax is in seed. 9 = boilg1.

bollán2 = ballán1.

bollóg2 = pollóg.

bolls- = bols-

bolmac = bolgam.

bolscóid, ~each = balscóid, -each.

boltán = buachalán.

bomaite, m = nóiméad.

bomba, bombáil = buama, buamáil.

bóna2 = póna.

bonn1, m. (gs. & npl. boinn, gpl. ~). 1. Sole. (a) ~ coise, sole of foot. Faoi bhoinn do chos, under the soles of your feet, underfoot. Seas ar do bhoinn (féin), stand on your own feet, rely on yourself. Duine a chur, a thógáil, ar a bhoinn, to set, lift, s.o. on his feet. Tá mé ar mo bhoinn ó mhaidin, I have been on my feet all day. Tá sé ar a bhoinn arís, he has recovered his health, he is on his feet again. Sin an rud a chuir ar a bhoinn é, that is what set him up, made him. Dul ar do cheithre boinn, to go on all fours. Tháinig sé anuas ar a bhoinn, ar bhoinn a chos, he fell on his feet. Fear uasal, rógaire, ar a bhoinn, real gentleman, consummate rogue. Imeacht sna boinn, i do chosa boinn, to go barefoot. Ná gabh amach i do bhoinn, don't go out in your bare feet. Duine a bhaint, a chur, dá bhoinn; na boinn a bhaint ó dhuine, to knock s.o. off his feet; to trip s.o. up. Na boinn a bhaint, a thabhairt, as, to take to one's heels. Thug sé do na boinn é; bhain sé as na boinn é, he made off (on foot); he walked, ran, as fast as his legs could carry him. S.a. baithis, croí 2. (b) ~ bróige, stoca, sole of shoe, of stocking. ~ plána, sole of plane. ~ istigh, insole. (c) Hoof. 2. Footing, foothold. ~, áit ~, a ghabháil, to get a foothold. In, ar, áit na m~; láithreach ~, on the spot, immediately. Ná lig as áit na m~ é, don't let him move, get away. Teacht chun boinn, to come forward, to come up to scratch. Léim as ~, standing jump. Ar aon bhonn, on equal footing. Bheith ag cur as aon bhonn (amháin), to co-operate, work to common plan. Bheith ~ ar aon le duine, to be on equal footing, terms, with s.o. Dul ar aghaidh ~ ar aon, to advance together, in unison. ~ ar bhonn, side by side, together. Titim ~ ar bhonn le chéile, to fall side by side; to get old together. Trí lá ~ ar bhonn, three days in succession. ~ le ~, toe to toe, at close quarters. Lán do bhonn d'áit éigin a fháil, to get one's feet firmly planted somewhere. Tabhair lán a bhonn den bhóthar, den chnoc, dó, let him take the road, to the hills; send him packing. S.a. bris2 1 (f). 3. (a) Base, foundation. ~ tí, foundation of house. ~ colúin, support of column. ~ triantáin, base of triangle. ~ do chliabh, base on which to rest a creel. ~ lín, base of net. Is maith an fear ar bhonn lín é, he is a great fisherman. Ó bhonn (aníos), from the foundation, ground; radically. Thug mé ó bhonn dó é, I beat, scolded, him thoroughly. ~ a chur le, faoi, rud, to provide a base, basis, for sth. An ~ a bhaint ó rud, to undermine sth. S.a. clár1 1(a), cloch1 1(f), dath1 1(a), rópa. (b) = bun1 5. 4. Footmark, spoor. Ar bhonn giorria, on the track of a hare. Chuir siad a bhonn, they found its trail. Ní raibh aige ach boinn, the trail led him nowhere. S.a. lorg1 1(b). 5. Tyre. ~ aeir, pneumatic tyre. 6. Typ: Backing. (Var: pl. ~a(cha))

bonnach = barrach1.

bonnadóir, m, ~eacht = bonnaire, -acht.

bonnaí1, m = bonnaire.

bonnán2 = buinneán1.

bonndalán = bundallán.

bonnlíne, f. (gs. ~, pl. -nte). 1. Spring (of arch). 2 = bunlíne.

bonnsach = bonsach.

bonntáiste = buntáiste.

bórán = buarán.

borb2 = borbaigh.

borba, ~cht, f = boirbe 1.

borbas, m = boirbe 1.

borbracht, f = boirbe 1.

borg, m, ~aire, m = buirg, -éiseach1.

bormónt, m, ~a = mormónta.

borr1, m. 1 = borradh1. 2. (In phrase) I m~ le, puffed up with. I m~ le mórtas, puffed up with importance. Duine a chur i m~ le bréaga, to feed s.o.'s vanity with falsehoods.

borraiceach, a1 = borrúil.

borraiche = boirrche.

borraigh1 = borr3.

borramótar, m, borramútar, m = mormónta.

borrathaíl, f = borradh1.

borrfach, borrfadhach = borrach2.

bosóg = boiseog.

bota = buta1,2.

bóta = móta1.

botalach = batalach.

bothae = beithé.

bothaire = puthaire.

brabhais = broghais.

brabhsach, a1 = breabhsánta.

brabhsóg = breabhsóg.

brabúch = brabach.

brach2 = braich1,2.

brachadóir = braicheadóir.

brad2 = bradaigh1.

brád1 = brádán.

bradhall2 = broigheall.

braeitse = bréitse.

braflang = brathlang.

bragha = brá.

brágha, f. (gs. ~d) = bráid.

braghall = bradhall1.

braicne = breicne.

bráideach = braighdeán1.

braidiasc = broidiasc.

braighe, bráighe1 = brá.

bráigill, bráigilt = brá gill : brá 2.

braim = broim1,2.

braimfhéar = broimfhéar.

brais = sprais.

bráiscín = práiscín.

braiseach = praiseach.

braistint, f = brath.

bráith = bráth.

braitheamh, m, braitheoir = brathadóir.

braithlín = braillín.

braithnisc = bruithnisc.

braithstint, f = brath.

braithteach = braiteach.

braitíl, f = brath.

bráitír = bruth faoi thír : bruth1 5.

braitleog, f, braitlín = braillín.

bram, m = broim1.

bramach = bromach.

bramaire, ~acht = bromaire, -acht.

bramánta = brománta.

bramsach = pramsach1,2.

branda3 = branra1.

brandán = branrán.

brannsánta = breabhsánta.

branra2, m = branar.

braonúil, a2 = braonach.

braosc, f = brúisc1.

braoscán = briosclán 1.

braota, braotóg, f = praota.

bras2 = prás.

brascán = bruscán.

brat1, m. (gs. & npl. -ait, gpl. ~). 1. Mantle, cloak. ~ Bhríde, (piece of cloth representing) St. Brigid's mantle. Ná leath do bhrat ach mar is féidir leat a chonlú, "don't spread your cloak farther than you can fold it'; cut your coat according to your cloth. Ó chuaigh ~ pósta uirthi, since she wore her wedding gown, since she married. 2. Covering. (a) ~ allais, (i) sweat-cloth, (ii) lather of sweat. ~ altóra, altar-cloth. ~ boird, table-cloth. ~ brád, neckerchief. ~ (bróin), pall. ~ cinn, head-dress, kerchief. ~ staighre, urláir, stair-, floor-, carpet. (b) ~ dín na mbocht, protector of the poor. ~ móna, cut turf spread on bog. ~ péinte, tarra, coating of paint, of tar. ~ saille, layer of fat. ~ sneachta, mantle of snow. ~ dín, protective covering. ~ ar shúil, film on eye. ~ (linbh, searraigh), caul (on child, on foal). Tá siad ina m~ ar an urlár, the floor is carpeted with them. 3. Th: Curtain. B: ~ an teampaill, the veil of the temple. S.a. lus. 4 = bratach.

bratach, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1. Flag. ~ a ardú, a thógáil, to raise, hoist, a flag. ~ a ísliú, a leagan, to lower a flag. ~ a stríocadh, to strike colours. ~a ar crochadh, ar foluain, flags flying, fluttering. ~ bhán, dhubh, náisiúnta, sheolta, white, black, national, sailing, flag. ~ reisiminte, regimental colours. ~ na hireann, the flag of Ireland. Is leis a bhí an bhratach, (i) he was the flag-bearer, (ii) he bore the palm. 2. ~ Bhríde = brat Bhríde : brat1 1.

bráth, m. (gs. ~a). Doomsday. Lá an bhrátha, doomsday, Day of Judgment. An Leabhar Brátha, Domesday Book. Go ~ = go brách : brách1.

bráthach = brách2.

bráthairiúil = bráithriúil.

bráthairiúlacht = bráithriúlacht.

bráthartha, a3, = bráithriúil.

brátharthacht, f = bráithreachas.

bratóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Small cloak, covering. ~ Bhríde = brat Bhríde : brat1 1. 2. Rag. ~ éadaigh, piece of cloth; rag. Bheith sna ~a, to be in rags. Fear ~, ragman. 3. Flake. ~ shneachta, snowflake. 4. Bot: ~ Mhuire, Lady's mantle.

breabhais = broghais.

breacadaíl, f = breacaireacht.

breacaigh = breac3.

breacaíl, f. 1 = breacachan. 2 = breacaireacht.

breacan, m = breacadh.

breacarnach, f = breacachan.

breachlainn = brachlainn.

breacliath = bricliath.

bréadaire, m, ~acht = bréagadóir, -eacht.

breagh1 = breá2.

breaghdha, ~cht = breá2, -thacht.

breáichte. 1. f = breáthacht. 2. Var. comp. of breá2.

bréall = bradhall1.

breallán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Ragged person. 2. Blunderer, fool. 3. (pl.) Rags; scraps. 4. Bot: ~ léana, yellow loosestrife. 5 = breallach1. (Var: breallachán, breallamán)

breallúil, a2 = breallach2.

bréan3 = bran2.

bréanadas = bréantas.

bréanra, m = branar.

breas2 = bras1.

breasach, breasaire = brasach, brasaire.

breaslún = brealsún.

bréata = briota 2.

breath, f = breith1,2.

breathach = breithiúnach.

breáthán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Fine object, ornament. 2 = bréagán.

Breathnach = breatnach1,2.

Breathnais = breatnais.

breiceall = preiceall.

breicneáil = broicneáil.

bréideach = bréitseach.

breidhill = breall1,2.

bréidín2, m = bréitsín.

breighdeán, ~ach = béadán, -ach.

breill. 1 : breall2. 2. f = breall1,2.

breilleach = breallach2.

breilleachán = breallán.

breilleáil, f = breallaireacht.

breillíl, f, breillireacht = breallaireacht.

breilsce, f, breilscireacht = breallaireacht.

breim, ~neach = broim1,2, -neach.

breis2 = bris1.

bréiste = bréitse.

breithnigh, v.t. 1. Jur: Adjudge. Cás a bhreithniú, to adjudicate upon a case. Duine a bhreithniú ina fhéimheach, to adjudge s.o. a bankrupt. 2 = breathnaigh.

breoigh2 = dreoigh.

Brian, m. (gs. -ain). (pr. n. used in phrases) ~ bearnach, hare. ~ breá, purple loosestrife. ~ na giolcaí, reed-bunting. ~ óg = brín óg : brín.

bríb = breab1,2.

brícléir, m, ~eacht = bríceadóir, -eacht.

brideog = birdeog.

brídeog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Ceremonial image of St. Brigid. Lá na brídeoige, St. Brigid's Day. 2 = brídeach.

brígh, f = brí1.

brille, f. (gs. ~). 1. (In phrase) ~ bhreaille, nonsensical talk; vulgar gossip. 2 = breall1,2.

brilleáil, f = breallaireacht.

brilleántaíocht = breallántacht.

brilleog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = breallóg. 2. Sally rod.

brillín, ~each, a1 = breallán, -ta.

brim, ~neach = broim1,2, -neach.

bríob = breab1,2.

briocast, m = bricfeasta.

briodarnach1, f. (gs. -aí). 1. Swill, hog-wash. 2 = briodar.

briogán = beargún.

bríoghach, a1 = bríoch.

bríoghmhaireacht = bríomhaireacht.

bríoghmhar = bríomhar.

briogóid = briogaid.

brioll = breall1,2.

briolla brhrealla = brille bhreaille : brille 1.

briollach, ~án = breallach1,2, breallán.

briolláil, f = breallaireacht.

briollán = breallán.

briollóg = breallóg.

briolsach = brilseach.

briolscaire, m, ~acht = brealsún, -acht.

briomstón = bromastún.

bríondal, m = bindealán.

brionglán, ~ach = beangán, -ach.

brios. (In phrase) ~ bruar, ~ brún = brioscbhruar.

brioscacht, f = brisce 1.

brioscán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Crisp. Brioscáin phrátaí, potato crisps. 2 = briosclán 1.

brioscar, ~nach1 = bruscar, -nach.

briosclán, m. (gs. -áin). 1. Silverweed. 2 = briosclach.

briost = breast.

briotal = friotal.

brisc = briosc.

brisceán. 1 = brioscán 1. 2 = briosclán 1.

briscghlórach = brioscghlórach.

briscín, m = briseán.

bríthin, bríthín. 1 = brí1. 2 = bíthin.

brobhais = broghais.

broc-4, prefix = breac-4

brócaeir = bróicéir.

bróch = broghach.

brochán = brachán.

bróchán. 1 = broghchán. 2 = bruachán 2.

broclach. 1 = brocach1. 2 = breaclach.

brocla(i)s = brocais.

brocliath = bricliath.

brod2, f = broid2.

brodadh = broideadh.

bródáil, f = bróidnéireacht.

brodarnach = broidearnach.

brog, m = brugh.

brogóid = bragóid.

broicnis = brocais.

broimnigh = broim2.

broimseáil, f. (gs. -ála). 1. (Act of) buck-leaping. 2 = broimseán.

broinn, f. (gs. ~e, pl. ~te). 1. Womb. (a) Leanbh i m~, a child in the womb. Thug sé as ~ leis é, he was born with it. Galar ~e, congenital disease. S.a. ball 8. (b) I m~ loinge, in the hold of a ship. I m~ talún, in the bowels of the earth. 2 = broinne1.

bromaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Farter. 2. Windbag, boaster. 3 = bromach 2. (Var: bromán m)

bromannach, a1. 1. Farting. 2 = brománta.

brónc = bunóc.

brongóid = brangóid.

bronnaitheach = bronntach.

bronnóg = brannóg.

bróntóireacht = bróinteoireacht.

bros, s. (In phrase) ~ brún = brioscbhruar.

brosaire, brosanta = brusaire, brusanta.

brosánta = breabhsánta.

broscán = bruscán.

broscar, ~nach = bruscar, -nach.

brot = brat2.

brotainn = bratainn.

broth, ~aire = bruth1, -aire2.

brothladh = brathladh.

brú1, m. (gs. ~, pl. ~nna). 1. Hostel. 2 = brugh.

brú2, f. 1. Lit: (In phrase) Ar bhrú, on the brink (of). Ar bhrú abhann, on the bank of a river. Ar bhrú éaga, on the verge of death. 2 = broinn.

bruachtaint = bruachadaíl.

bruan2, m = bruar.

bruán2 = brúdán.

brúch1 = murúch.

brúch2 = broghach.

brúchán = brúdán.

bruclais = brocais.

brúdach, m, brúdaire, m = brúta.

brúghdán = brúdán.

bruiceall = preiceall.

bruichille = muinchille.

brúichtíneach = brúitíneach.

bruicíneach. 1 = breicneach1. 2 = bruitíneach.

bruiclíneach = broicleach.

bruicneáil = broicneáil.

bruid = broid1,2,3.

brúideach, a1 = brúidiúil.

bruideadh = broideadh.

bruidearnach = broidearnach.

bruidéir = broidéir.

bruideog = broideog.

bruidhean, ~ach = bruíon1, -ach.

bruidigh = broid3.

bruighean, ~ach = bruíon2, -ach.

bruighin(t)eachas = bruíonachas.

brúighteacht = brúiteacht.

brúightín = brúitín1.

bruileach, bruileán, m = bruithleach.

brúille = blúire.

bruimfhéar = broimfhéar.

bruín = bruíon2.

bruíneach, ~as = bruíonach, -as.

bruinn = bruithnigh.

bruinne1 = broinne1.

bruinne2, f = buinne1 2 (b).

bruinnigh = bruithnigh.

bruinnte, a3 = bruithneach2.

brúintín = bruaintín.

brúire = blúire.

bruithléacht = bruithshléacht.

bruithneadh, m = bruithniú.

brúitín2 = brúitíneach.

brumaire, ~acht = bromaire, -acht.

brusaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Downy youth. 2. Saucy person. 3 = breabhsaire.

brusanta, a3. 1. Saucy, impertinent. 2 = breabhsánta.

brúsóg = breabhsóg.

brutainn = bratainn.

bruth2 = bruith1.

bruthmhanta = brufanta.

bruthmhar = brufar.

bruthóg1 = bruithneog.

bruthóg2 = prochóg.

brútúil, a2 = brútach2.

buac3, m = buaic.

buacais, f = buaiceas.

buacallán = buachalán.

buachadh, m = buachan.

buadhach, a1 = buach.

buadhachtáil f, buadhachtaint f = buachan.

buadhadh, m = buachan.

buadhaigh = buaigh.

buadóg, f = buadán.

buafalán, buafanán = buachalán.

buaic, f. (gs. ~e1, pl. ~eanna). 1. Highest point. ~ na spéire, zenith. ~ réalta, meridian of star. ~ na hintleachta, acme of intelligence. ~ na glóire, the pinnacle of glory. An bhuaic a shroicheadh. (Of star) to culminate. Bhí sé ar bhuaic a réime, he was at the height of his career. Tá siad ar a m~ anocht, they are at their peak, best, tonight. 2. Ridge, crest. ~ sléibhe, toinne, crest of mountain, of wave. ~ capaill, crest of horse. ~ tí, ridge of house. Dá mbeadh ~ ar an teach agam, if I had the roofing of the house completed. ~ an chinn, the top of the head. Bheith sa bhuaic ar dhuine, to be down on s.o. S.a. bile1 2, maide 1(b). 3. (Of ship, etc.) Prow. 4. (In phrases) Is é do bhuaic é, it is best for you. Ba é do bhuaic dul abhaile anois, it would be well for you to go home now. Tar éis a bhfuil de bhuaic os a chionn, though he is held in such high regard. 5 = buaiceas.

buaidh1, f. (gs. ~e) = bua1.

buaidh2, f = baoi.

buaidh3 = buaigh.

buaidhe1 = baoi.

buaidhirt = buairt.

buaidhreadh, m = buaireamh.

buaidhreamh = buaireamh.

buaidhreán = boighreán.

buaidhrigh = buair1.

buailtín1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Pounder, beetle. 2 = buailteán.

buain1, v.t. (pres. -anann; vn. ~ f, gs. -ana). 1. Reap. 2 = bain1.

buainí = buanaí.

buainmheas = buanfas.

buaircín2 = buairichín.

buaireamh, m. (gs. as s. -rimh, as vn. buartha). 1. vn. of buair1. 2 = buairt.

buaireán = boighreán.

buaithreán = buarán.

buamhar, a1 = buach.

buanadas, m = buaine 1.

buancas, buanchas = buanfas.

buannaíocht1, f. (gs. ~a). 1. Boldness, presumption. ~ a dhéanamh, a imirt, ar dhuine, ar rud, to take liberties with s.o., sth. Tá ~ acu ar an teach seo, they make free of this house. Rinne mé ~ ar do chuid, I made bold to take what belonged to you. (As vn.) Bíonn siad ag ~ orm, they presume on my tolerance, lord it over me. 2 = buannacht.

buanúil, a2 = buanfasach.

buanúlacht, f = buanfas.

buartlach = bualtrach.

bucáid, f = buicéad.

bucán. 1 = bacán2 1. 2 = beacán.

bucaod, m = buicéad.

bucht = ucht.

bucóid, f = buicéad.

búdán1 = babhdán.

búdán2 = buadán.

budh = ba : is1.

budóg = bodóg1.

bugha, ~ch = bú1, -ch2.

buíán, m. (gs. & npl. -áin gpl. ~). 1 = buíóg, 2. ~ óir, goldfinch. 3. ~ (buí), corn marigold.

buicí = muicí.

buicinis, buiciris = muiciris.

buidh = buígh.

buidhe = buí1,2,3.

buidheacán = buíocán.

buidheach, a1 = buíoch1.

buidheachan = buíochan.

buidheachán, buidheachar, m = buíochán.

buidheachas = buíochas.

búidheacht = búíocht.

buidheagán = buíocán.

buidhean, ~mhar = buíon1, -mhar.

buidheog = buíóg.

búidín, m = buadán.

buige, f = boige.

buigéiseach = boigéiseach.

buigiún2, m. buigrín, m = bogshifín.

buil = bail2.

builbhín1 = builín.

builbhín2 = bailbhín.

builce, m = bailc1.

builg = boilg1.

builgeadán = bolgadán.

builgearnach = boilgearnach.

builgeog = boilgeog.

builsce, f = boilsc.

builsceann, ~ach, ~acht = boilsceann, -ach, -acht.

builse, f = boilsc.

builtéir, m. (gs. -éara, pl. ~í). 1. Sleek, fat, person. 2 = buitléir. (Var: builtéar m)

buimbéal = boimbéal.

buing = bain1.

buinneán3 = bonnán1.

buinneán4 = bunán1.

buíoch2, m = buíoc.

buíochtaint, f, buíodh, m = buíochan.

buíon2 = buain1.

buíonach1 = maoineach1,2.

buíonach2 = buíonmhar.

buíonaí = buanaí.

búir3, f = múr1 4.

buirbe, ~áil = boirbe, -áil.

buirbín = bairbín1.

búire1 = blúire.

búiriúch = búireach.

buirleog = bornóg.

buirneog = bornóg.

búirthe. 1 : búireadh. 2. f = búir1.

búirtheach, = búireach.

búirthiuch = búireach.

búiste, m. (gs. ~, pl. -tí). 1. Cu: Stuffing. 2. Poultice. 3. Bulge. 4. (a) Gross object; bloated figure. (b) Large button. 5. (a) Sluggard. (b) Boor. 6. Mortise chisel. 7 = púitse. (Var: ~achán m, búistín m)

búistiún, m = búiste.

búitheacht = búíocht.

buithire = puthaire.

búithre, m, ~ach = búir1, -each.

búithreán = búirthé.

buitseachán = boitseachán.

buíú, m = buíochan.

bulastaer = bolastar.

bulcachán = pulcachán.

bulcán = balcán.

bulgóid = bolgóid.

bulla6 = bolla.

bullán2 = ballán2.

bullán3 = bollán.

bulóg1 = bollóg1.

bulóg2 = bológ.

bumbailéir = buimbiléir.

bun1, m. (gs. buin, pl. ~anna). 1. Base, bottom. ~ cnoic, base of hill. ~ cruaiche, bottom, lower part, of stack. ~ ordóige, base of thumb. ~ teanga, root of tongue. ~ na spéire, the horizon. ~ barr; ó bhun go barr, from top to bottom, completely. Is é a bhun is a bharr é go, the fact of the matter is that. Is é sin ~ agus barr mo scéil, that is the whole of my story. Níl ~ ná barr air, it is pointless, meaningless. An rud atá sa bhun bhán (tá sé sa bharr ghlas), what is bred in the bone comes out in the flesh. An ceann buin, the one at the bottom. ~ os cionn = bunoscionn. S.a. ceathrú1 1(h). 2. Stock, stump. ~ aitinn, stump of furze. ~ cabáiste, stalk of cabbage. ~ coinnle, stub of candle. ~ slaite, thick end of rod. ~ gunna, stock of gun. ~ toitín, cigarette butt. ~ scine, butt of knife. 3. Lower end. ~ staighre, leapa, foot of stairs, of bed. ~ sráide, bottom of street. ~ liosta, ranga, bottom of list, of class. ~ bríste, leg-end of trousers. ~ na cluaise, lobe of ear. Thit sé i m~ a chos, he collapsed. ~ abhann, mouth of river. ~ locha, lower end, outlet, of lake. ~ toinne, low-water mark. ~ na dtrí n-uisce, the confluence of three streams. 4. Extremity. ~ cúrsa, turais, rása, end of course, of journey, of race. Tá sé ag ~, i m~, a fháis, a mhéide, he is fully grown. 5. Basis, origin. ~ scéil, basis of story. ~ a thabhairt le rud, to give source, authority, for sth. Rud a chur le ~, to seek out the origin of sth. Labhairt le ~, to speak with authority; to talk sense. Caint gan bhun, baseless talk. Siar go ~, back to source. Tá ~ fírinne leis, it is based on fact. Tá sé ina bhun rúin acu, it is a secret matter between them. Tá ~ agus údar agam leis, I can give source and authority for it. S.a. angar 2. 6. Basic provision. ~ airgid, principal sum of money. ~ agus biseach, principal and interest. ~ a dhéanamh ar rud, in aghaidh ruda, to make provision for, against, sth. Níor phós sé go raibh ~ déanta aige, he did not marry until he had some savings made. Chuir sé ~ air féin, he set himself up. Is maith an ~ é, it is a good beginning, sth. to be going on with. Tusa a chuir ~ leis, you started it. Fear gan bhun, a man of no substance. Níl ~ ar bith sa tír acu, they have no stake in the country. Tá a ~ is a cíoradh uirthi, she has to fend for herself. 7. Settled state. Tá ~ ar an aimsir, the weather is settled. Tá an lá, an stoirm, ag dul ar ~, the day, the storm, is setting in properly. Rinne an ghaoth ~ thoir, the wind settled in the east. Tháinig ~ ar an scéim, the scheme materialized. Fad is a bhí ~ ortha, whilst they were established, on their feet. 8. Source, direction. ~ na gaoithe, quarter from which wind is blowing. Tá ~ na gaoithe glan, the sky is clear to windward. 9. Trace. ~ ruda, duine, a chur, to inquire into sth., after s.o. A bhun is a lorg a chur, to trace the why and the wherefore of it. Níor chuir mé a bhun ná a lorg, I made no effort to trace it, made no inquiry whatever about him. 10. Ar ~, established. Gnó, scoil, a chur ar ~, to establish a business, a school. Troid a chur ar ~, to get up a fight. Cad é atá ar ~? What's going on? An bhfuil dada ar ~ anocht agaibh? Have you anything on tonight? 11. De bhun, on foot of, in pursuance of. De bhun an ordaithe seo, in pursuance of this order. De bhun tola, willingly; deliberately. 12. Faoi bhun, beneath. Faoi bhun an bhalla, an chrainn, beneath, at the foot of, the wall, the tree. Faoi bhun pingine, under a penny. Ní raibh aon duine faoi bhun easpaig ann, there was no one of lesser rank than a bishop there. Ní fheadar faoi bhun Dé, I don't know under God. Dul faoi bhun duine i margadh, to undercut s.o. in a deal. Faoi bhun é a dhéanamh mé féin, short of doing it myself. 13. I m~, attending to, engaged in, abiding by. Dul i m~ oibre, to set to work. I m~ an tí, an linbh, attending to the house, the child. Duine a chur i m~ ruda, to put s.o. in charge of sth. Cuir i m~ a ghnó é, set him about his business. Fear i m~ a fhocail é, he is a man who keeps his word. D'fhan sé i m~ a mháthar, he stayed to take care of his mother. Fan i m~ na fírinne, abide by the truth. Níl sé ina bhun sin, it is not confined to that. Beidh mé ina bhun duit, I shall be obliged to you for it. Suí i m~ duine, to take advantage of s.o. Bheith i m~ rud a dhéanamh, (i) to be engaged in doing sth. (ii) to intend to do sth. S.a. bacán1 3. 14. Cards: Score required to win game. 15. ~ ribe, carbuncle at root of hair.

bunach, m = barrach1.

bunachán1 = bonnachán.

bunachán2 = bunán1.

bunadán = bunán1.

bunadhas, m = bunús.

bunáilte = bunáite2.

bunán2 = bonnán1.

bunán3 = buinneán1.

bunbhall, m = bonnbhualadh.

bunchar = bunachar.

bunóirseach = banabhraiseach.

bunrán, ~ach, ~aí = banrán, -ach, -aí1.

bunsach = bonsach.

bunsóg, f = bonsach.

buntam = bantam.

buntáta = práta.

bunúc = bunóc.

búrach2 = búireach.

búracht = búrúlacht.

buráite = bráite.

burg, m = buirg.

burra, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Eng: Metal W: Burr. 2 = barra1 5.

burrún = gorún.

burúch = murúch.

buscóid, f = pusca.

bústa2 = búiste.

bústaíocht, f. (gs. ~a). 1. Clumsiness. 2 = búistíocht.

bústúil, a2 = bústa1.

buta3 = babhta2.

búta = babhta2.

bútais = buatais.

butha, ~ch, a1 = bú1, -ch2.

buthaire = puthaire.

butún = botún1,2.

cábach, a1. 1. Wearing a cape. 2. (Of coat) Collared. 3 = cábógach.

cabachán, m, cabadán, m = cabaire.

cabadaíl, f = cabaireacht.

cabaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Toothless person. 2 = cabaire.

cabáil2 = caibeáil.

cabairlín = caibirlín.

cábán2, ~ach = cábún, -ach.

cabha4 = cobha.

cabhaideog = caibhdeog.

cabhair3 = cabhraigh1.

cabhaltach = cabhlach1.

cabhant, m, ~aois = cunta, -ois.

cabhantar = cuntar2.

cabharthach, ~t = cabhrach1, -t.

cabharthaí1, m = cabhróir.

cabharthóir = cabhróir.

cabhas, m = cabhsa.

cabhcán, m = fabhcún.

cabhdach = cealdrach.

cabhrach2, a1 = cabhraíoch.

cabhraigh2 = camhraigh.

cabhraitheach, ~t = cabhrach1, -t.

cabhsaí, ~ocht = cobhsaí, -ocht.

cablaí = cabaí.

cablaidí = caiblidí.

cablaíocht = cabaireacht.

cabránta = cabanta.

cábúnach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Sexually impotent person. 2 = cábún.

cácar, m = calcaire.

cad2 = caid1.

cád = cá fhad : cá 3 (a).

cadach2, m = cadás.

cadamán2 = cadramán.

cadaráil, cadarálaí = cadráil, cadrálaí.

cadaránta = cadránta.

cadh, f. (gs. caidhe, pl. caidhte) = cabha1.

cádhas, ~ach = cás3, -ach.

cadhluibh = cáithluibh.

cadhóg = cabhóg2.

cadhsaer, cadhsaor = caidhséar.

cadrán, m. (gs. -áin). 1. Hardness, stubbornness, obstinacy. 2 = cadráil. (Var: cadrann m)

cae, m = caoth.

cafairín = caifirín.

cáfall, m. (gs. & npl. -aill, gpl. ~). 1. Patient, easy-going, person. 2 = camall.

cág2, f = cathóg.

cágach2 = cathógach.

cagail = coigil.

cágas, ~ach = cás3, -ach.

caibeán, m = caib1.

caibíneach2, a1. 1. Small-mouthed; sunken-lipped. 2. Having prominent chin. 3 = cabach 2.

caibíneacht = cabaireacht.

cáid = cá fhad : cá 3 (a).

caidé = cad é: cad1 2.

cáide = cá fhad : cá 3 (a).

caidéacht, caideáil, f = caidéireacht.

caidearnach, m = caidirne1.

caideartha1, a3 = caidreamhach2.

caideog = cuiteog.

cáidhe2, f = cáidheadas.

caidhfte = caidhte1.

caidhte2 = gaidhte.

caidir3 = caidrigh.

caidiún = cairiún.

caidreach = caidreamhach2.

caidreáil, caidreálaí = cadráil, cadrálaí.

caidréis, ~each = caidéis, -each1,2.

caidríoch, ~t = caidreamhach1,2, -t.

caidriúchas, m = caidreamhacht.

caidriúil, a2 = caidreamhach2.

caidriúlacht = caidreamhacht.

caifí1. 1. pl. of caife. 2. m = caife.

caiftín = captaen.

caighleadh = caidhleadh : cadhail.

caighne = caidhne1.

cail = cá bhfuil : cá 3 (c).

cailbhe, f = calbhacht.

cailcín = cailicín1.

cailciúil, a2 = cailceach.

cáileacht = cáilíocht.

caileog1 = caidhleog.

caileog2 = calóg.

cailicín2 = caillichín.

cailimint = cailmint.

cailitheoir, m, ~eacht = cailicéir, -eacht.

cailleadh, m. (gs. -llte). 1. vn. of caill2. 2. Loss. ~ airgid, loss of money. ~ aimsire, waste of time. ~ duine, loss, death, of person. Fear caillte na himeartha, the loser (of game, of contest). 3 = caill1 2.

cailleoir, ~eacht = caileantóir, -eacht.

caillstean, f = cailleadh.

cáilmhear, a1 = cáiliúil.

cáilmhearacht, f = cáiliúlacht.

cailseach = gailseach.

cáiltheog = calóg.

caimbéal, ~ach = cambhéal, -ach.

cáimbric = cáimric.

caimeachán = camadán.

caiméan = camán2.

cáimeas = cámas.

caimiteán = camadán.

caimleann = camlinn.

caimseach2, f = aimsiú.

caimsigh = aimsigh1.

cain = caoin2.

cainc, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Projection. 2. Prominent nose. 3 = cuing 4.

caindíocht = cainníocht.

cainín1 = cáithnín.

cainín2, m = cánóg.

cainneál = cainéal1.

cáinteach2, m = cáinteoir.

caintiúil, a2 = cainteach.

caipís, cáipís, f = cáipéis.

caiptín, m = captaen.

cáir1. 1. gs. of cár1. 2. f = cár1.

cáir2, f = carr3.

cairb2 = coirb1,2.

cairbh. 1. gs. & npl. of carbh1. 2. f = carbh1.

cáircín, ~eacht = cáirín, -eacht.

cairdeach, a1. 1. Generous about giving respite or credit. 2 = cairdiúil.

cairdeachas, m = cairdiúlacht.

cairdeanál = cairdinéal.

cáireachán, m = cáraí.

cáireobó, m = ciaramáboc.

cairigh1 = coirigh1.

cairigh2 = caithrigh.

cairneach = coirneach1,2.

cairneadh = carnadh.

cairnéalach, m = cairdinéal.

cairptheach = cairbtheach.

cairr, f = carr3.

cairréir, ~eacht = carraeir, -eacht.

cairrfhiadh, m = carria.

cairrgín = carraigín.

cáirseán = cársán.

cairt4. 1. f = coirt1. 2 = coirtigh1.

cairteal, m = cartlainn.

cairthe = coirthe1.

cairtheachán = carracán.

cairtigh = coirtigh1.

cairtlín, f, cairtlinn = cartlainn.

caise3, f = caithis.

cáise. 1. gs. of cáis1. 2. f = cáis1.

caiseabhraí = deasabhaidí.

cáiseamh = cásamh.

cáisigh = cásaigh1.

caisimín, m = caisirnín.

caisiúil, a2 = caiseach.

cáisiúil, a2 = cásmhar.

caisle, ~ach, f = casla.

caisligh2 = caisnigh.

caislimín = caisirnín.

caist = ceaist.

caistimín = caisirnín.

caistín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Shrivelled thing. 2. Cranky person. 3 = caislín1.

caistirnín = caisirnín.

caistreabhán = caisearbhán.

cáit = cá háit : cá 1.

caiteach, a1. 1. Wearing, wasteful. 2 = caifeach2.

cáiteach3, f = cáiteog.

caiteachas, m. (gs. -ais). 1. Expenditure. 2 = caifeachas.

cáitheach = cáiteach2.

caitheamhach, ~t = caifeach2, -as.

caitheamháil = cothabháil1.

cáithleach2, f. (gs. -lí). 1. Phlegm. 2 = cáithíl.

caithmheach, ~as = caifeach2, -as.

cáithreach = cáithleach2.

caithréib = círéib.

caithreoir = cathróir.

caitht- = cait-

Caitiliceach, m & a1 = caitliceach.

Caitilicí, m = caitliceach.

caíúil = caoithiúil 2.

caíúlacht = caoithiúlacht 2.

cál2 = call1.

cála = calla.

calabhar = clabhar.

caladóir, m = calaitheoir.

calainn = caileann.

calandar = caileandar.

calantóir, ~eacht = caileantóir, -eacht.

calbhar, m = ceallúir.

calg, ~aire = cealg1,2, -aire.

call2 = coll1.

calpa, ~ch = colpa1,2, -ch1,2.

calpán = colpán.

caltar = coltar.

calthóg = calóg.

cam2, m. (gs. caim, npl. ~a, gpl. ~). 1. Bend; bent, crooked, object. ~ iarainn, gaff. An ~ agus an díreach, the crooked and the straight. Chomh cam le ~ lúbáin, as crooked as a hook. Tá ~ reilige ann, he is club-footed. ~ teallaigh, ~ an iarta, ~ (na) luatha, sit-by-the-fire. ~ céacht = camchéachta. 2. Crookedness, fraud. An ~ a imirt ar dhuine, to play false with s.o. An té a bhfuil an ~ ann, he who is crooked by nature. Fear gan cham (gan chlaon), a straightforward man. Cor in aghaidh an chaim (agus ~ in aghaidh an choir), tit for tat.

camadaíl = camastaíl.

camar, m = camra.

camarán = camadán.

camarthach = camrach.

cámhall = camall.

camhlóid, ~each = callóid, -each.

camhrán = canrán.

campra, ~ch = camfar, camfrach.

cámraic = cáimric.

camraigh = camhraigh.

camreilig, f = cam reilige : cam2 1.

camroillig, f = cam reilige : cam2 1.

camtha1 = campa.

cánadh = cáineadh.

cánaigh = cáin2 1.

canáil, f. (gs. -ála, pl. -álacha). 1. Canal. 2 = cainséal. (Var: gs. canálach; ~e f)

canánach = canónach.

canas = can2 2.

canathaobh = cad ina thaobh: cad1 1 (e).

cancarán = cancrán.

cancas = concas.

canda = canta1.

candáil = cantáil1.

candaíocht = cainníocht.

canfás = canbhás.

cangail, ~t = cogain, -t.

cannabhar = cainniúr.

canós = cunús.

cansráid, canstráil = construáil1 3.

canstrálaí = construálaí.

cantaic = caintic.

cantam, m = candam.

cantlach = cantalach.

cantlachán, m = cantalóir.

cantlán, m, cantlóir = cantalóir.

canúir, f = cainniúr.

caob = scaob1,2.

caobach2 = scaobach.

caobh = scaob1,2.

caobhach. 1 = caobach1. 2 = scaobach.

caobóg. 1 = scaobóg. 2. f = caobach1 1.

caocaís = coicís.

caochlaigh = claochlaigh.

caochlódh, m = claochlú.

caodh = caoth.

caofrán, caofróg, f = caorán .

caogaí, s = caonaí.

caogaide2 = caonaí.

caoi2 = caí.

caoicís = coicís.

caoidh = caígh.

caoidheamhail = caoithiúil.

caoidheamhlacht = caoithiúlacht.

caoifeach, m. (gs. & npl. -figh, gpl. ~). 1. Companion. 2 = caoifeacht.

caoil1, f = caor 4.

caoilic = coimhlint.

caoimheamhail = caoithiúil.

caoimheamhlacht = caoithiúlacht.

caoimhtheach, ~as, m = caoifeach, -t.

caoimhtheacht = caoifeacht.

caoin1, f. (gs. ~e). 1. Smooth surface. A chaoin amach, its smooth side out. Bíodh bhur g~ le chéile, be gentle, friendly, with one another. 2 = caoine1.

caoinianta = caoindéanta.

caointeachán2 = caoineachán.

caoir, f = caor.

caoire1 = caora2.

caoiríl = caoraíl.

caoirthíl = caoraíl.

caoirthintíocht = caor thine: caor 3.

caol3 = caolaigh1.

caoláire, m = caolsáile.

caolán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Creek. 2. Small intestine. ~ beag, ileum. 3. (In phrases) Bhí an bhó ag cur a caoláin amach, the cow had a prolapsus (at calving). Dá gcuirfeadh sé a chaolán (dearg) amach, try as he may. S.a. linn3 2. 4. ~, snáithe caoláin, catgut. 5. ~ imleacáin, navel-string. 6 = caoladán.

caolbhach = caolach.

caológ2, f = caolfhód.

caolóid, f. 1 = caolfhód. 2 = caológ1 4.

caomhain, ~t, f = caomhnaigh1, caomhnú.

caomhnach2, m = caomhnóir.

caomhnadh, m. (gs. -mhanta) = caomhnú.

caomhnaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Companion. 2 = caomhnóir. (Var: caomhna m)

caomhthach, ~as, m = caoifeach, -t.

caondúthracht, ~ach = caoindúthracht, -ach.

caonfhulaingt = caoinfhulaingt.

caorthaíl = caoraíl.

caorthainn1, s. 1. Ar ~, raging, wild. Ag imeacht ar ~ chárthainn, running helter-skelter. 2 = caor thine: caor 3.

caothaigh = caoithigh.

caothúil = caoithiúil 1.

caothúlacht = caoithiúlacht.

capaisín, ~each = caipisín, -each.

capóg = copóg.

car3 = cár : cá 4,5.

cara3 = cora1.

carabhán = carbhán1.

carabhat, ~a, m = carbhat.

carabhuaidh, m = cearbhas.

carabhuais = corrabhuais.

caracán = carracán.

carachán = carrachán1 1.

caradach = cairdeach.

caradán = cuirdín.

cáradán, m = cáraí.

caradas = cairdeas.

caradradh, m, caradras = cairdeas.

caradúil = cairdiúil.

caradúlacht = cairdiúlacht.

caraí1 = coraí1.

caraí2, a3 = cairdiúil.

caraid. 1. m = cara1. 2. Var. ds. & npl. of cara1.

caraidh, f. (gs. -adh) = cora1.

carann1 = carn1.

carántach, carántas, m = carthanach, -t.

caraos = carghas.

caras. (In phrase) ~ Críost = cara as Críost : cara1.

carbad2, ~ach, ~án = carball, -ach, -án.

carbaire, m = carbadóir.

carbh2 = cárbh : cá 5.

carbhall = carúl.

carbhán3, ~ach, m = carbán.

carbhuaic, f = corrabhuais.

carbhuaidh, f = cearbhas.

carbhuais = corrabhuais.

carblach = carballach.

carda, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Tex: Card. ~ olla, card for combing wool. Péire ~í, pair of (teasing) cards. Bean ~, woman carder. 2 = cárta1.

cardán = carnán1.

cardas = cairdeas.

carla = carda.

carmhogal = carrmhogal.

carnaigh, carnáil = carn2.

carnán2 = cornán.

carr3, f. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Rough surface; crust, coating. ~ ghearb, incrustation of scabs. ~ shalachair, coating of dirt. ~ ar phrátaí, scab on potatoes. ~ ar theanga, fur on tongue. ~ ar bhláthach, thick scum on buttermilk. Tá sí faoi charr an tí, she is a drudge about the house. 2. Rocky patch. 3. ~ mogail = carrmhogal.

carr4 = cár1.

carra3. 1. gs. of carr3. 2. m = carr3.

carradán, m = cáraí.

carrbhán, ~ach, m = carbhán2.

carrbhuaic, f = corrabhuais.

carróir, m, ~eacht = carraeir, -eacht.

cart, v.t. & i. (pp. ~a). 1. Leath: Tan. Leadhb a chartadh, to tan a (strip of) hide. 2. Scrape clean. An craiceann, an salachar, a chartadh de rud, to scrape the skin, the dirt, off sth. 3. Clear away. Bóitheach a chartadh, to clean out a byre. Díog a chartadh, to clear a trench. Clocha, gairbhéal, sneachta, a chartadh, to clear away stones, gravel, snow. Ag ~adh guail, shovelling coal. Ag ~adh lasta, báid, discharging a cargo, a boat. Chart an tuile é, the flood swept it away. ~adh i dtír iad, they were swept ashore. ~adh na daoine as an áit, the people were cleared out of the place. 4. (Of swine, etc.) Root. 5 = coirtigh1.

cárta2, m = cárt.

cartáil, f = cartadh.

cartal, m = cartlainn.

cartán2 = ceartán.

cártha = coirthe1.

carthaná(i)l = cairdinéal.

carthanas, m. (gs. -ais). 1. Charitable foundation. 2 = carthanacht. (Var: carthannas)

cárthann = caorthann.

carthannach, carthanúil, a2 = carthanach.

cartrais, f = cartús2.

cartúr, m. (gs. & npl. -úir, gpl. ~). 1. Chartered land, holding; measure of land (equated to 64 acres). F: ~ an chait, the hob. 2 = cairt1 2.

carús, m = carbhas.

cas3, m = casadh.

cás4 = cásaigh1.

casachán = achasán.

casadóir = castóir.

casair2, m. 1 = casal. 2 = casán1.

casairníneach = caisirníneach.

casán2, m = casaoid1.

casán3 = cosán.

casar1, f = casair1.

casar2, m = casal.

casarnach2 = casairneach.

casc1, m = casca.

casc2, m = cast.

cascair, ~t = coscair, -t.

cascar, m = coscairt.

casna, m = caisne.

cásnaigh, cásnamh = cásaigh1, cásamh.

cas-súil = catsúil.

castachán = achasán.

castaíocht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) tussling, wrestling. 2 = castacht.

castairicín, castairmín = caisirnín.

cásúil, a2 = cásmhar.

cat, m. (gs. & npl. cait, gpl. ~). 1. Cat. ~ baile, tame, domestic, cat. ~ fiáin, fia, wild cat. Cad é a dhéanfadh mac an chait ach luch a mharú? Like father like son. Dhéanfadh sé ~ is dhá eireaball air, (Ironical) he can work wonders. Prov: Ar mhaithe leis féin a bhíonn an ~ ag crónán, "a cat purrs for its own benefit'. Hist: An C~ Breac, text-book used at 19th century proselytisation class. ~ breac, turncoat. Gan "~ dubh' ná "~ bán' a rá leis, not to say anything (acrimonious) to him. S.a. ceann1 1 (k), críonna 1(b), dúchas 4, eireaball 5, feoil 2. 2. ~ crainn, pine marten. 3. ~ mara, (i) angel-fish, (ii) calamity. Cad é an ~ mara a sheol anseo é? What mischance brought him here? 4. Cait bhrád = gaid bhrád : gad1 3.

catán = caitín.

catánach = caitíneach.

cáth = cáith1,2.

cathach3 = cathaitheach1.

cáthach = cáiteach2.

cáthadh = cáitheadh.

cáthaíl = cáithíl.

cathaíodóir = cathaitheoir.

cathair2 = caithir.

cathais2 = caithis.

cathaiseach2 = caithiseach.

cathaitheach2 = cathach2.

cátharlach, f = cáithleach1.

catharnas, m = carthanacht.

cathbhairrín = caifirín.

cathbharr, ~a, m = cafarr.

cáthbhruith = cáfraith.

cathbhuaic = caduaic.

cáthlach = cáithleach1,2.

cáthluibh = cáithluibh.

cathmhagadh = athmhagadh.

cathnúr = cainniúr.

cathrachas, m = cathróireacht.

cathráil = caithreáil1,2.

Catoilice, m & a3 = caitliceach.

Catoiliceach, m & a1, ~as = caitliceach, -as.

Catoiliceacht = caitliceacht.

Catoilicí, m & a3 = caitliceach.

cátúir = cátaoir.

2, 1. interr. pron. (Used in direct & indirect questions) Who, whom. (a) (With relative clause) Cé a rinne é? Who did it? Cé a chonaic tú? Whom did you see? Cé atá ann? Who is there? Cé a bheadh ann ach Brian? Who should it be but Brian? Cé a casadh, a chasfaí orm, ach é féin? Who did, should, I meet but himself? Cé a dúirt tú? Whom did you say? Tá sé ann. Cé (atá)? He is there. Who? (b) (With demonstrative or personal pronoun; prefixes h to é, í, iad) Cé (hé) sin? Who is that? Cé (hé) seo agam ann? Who is this you are? Cé thusa? Cé thú féin? Who are you? Cé hé an fear seo? Who is this man? Cé hí an bhean eile? Who is the other woman? Cé hiad na strainséirí a bhí leat? Who are the strangers you had with you? Cé hé (hí, hiad) a labhair leat? Who is he (is she, are they) who spoke to you? (c) (With prepositional pronoun) Cé aige a bhfuil sé? Who has it? Cé air a raibh tú ag caint? Whom were you talking about? Cé ann a gcreidfimid? In whom shall we believe? Cé dó ar thug tú é? To whom did you give it? Cé dó é? For whom is it? Cé faoi a bhfuil siad ag magadh? Whom are they mocking? Cé leis an leabhar? Whose is the book? Cé leis (an) imirt? Whose turn is it to play? Cé uaidh an litir? From whom is the letter? Cé leis ar thóg tú é? With what did you lift it? Cé ann? In what? Cé uaidh? From what? (d) (Combines with copula to form cér, cérb, cérbh) Cér díobh é? Who are his people? What is his surname? Cér leis iad? Whose were they? Cér uaidh é? From whom was it? Cérbh é an fear sin? Who was that man? Cérbh í an bhean óg? Who was the young woman? Cérbh iad na cuairteoirí? Who were the visitors? Cérb iad? Who are they? Cér chás é (ach)? What matter (but)? 2. Interr. pron. (With article and noun, in reference to persons or things; combines with form an of article to form cén) What. Cén fear é? What man is he? Cé na himreoirí atá acu? What players have they? Cén lá den tseachtain é? What day of the week is it? Cén aois é? What age is he? Cén uair? At what time? When? Cén áit? At what place? Where? Cén fáth? For what reason? Why? Cén chaoi? Cén dóigh? In what way? How? Cén amaidí í! What nonsense! Cén bhéicíl atá ort? Why are you shouting? 3. Which. (a) (With prepositional pronouns againn, agaibh, acu) Cé againn is airde? Which of us is the taller? Cé agaibh a dúirt é? Which of you said it? Cé acu eisean? Which of them is he? (b) (Followed immediately by copula) Cé is sine é féin nó a dheartháir? Which is the older, he or his brother? Cé is glaise, duilliúr nó féar? Which is the greener, foliage or grass? Cé ab fhearr é ná a mhalairt? Was it any better than anything else? 4. Cé acu? Which? (a) Cé acu fear is sine? Which of them is the older man? Cé acu ceann is fearr leat? Which one do you prefer? Cé acu is daoire, feoil nó iasc? Which is dearer, meat or fish? Cé acu aonach nó margadh atá ann? Which is it, a fair or a market? (b) (Followed by prep. pron.) Cé acu againn is fearr leat? Which of us do you prefer? Cé acu agaibh a dúirt é? Which of you said it? 5. Cé acu, whether. (In indirect questions) Níl a fhios agam cé acu fear nó bean atá ann, I don't know whether it is a man or a woman. Is cuma liom cé acu a bhí sé ann nó nach raibh, I don't care whether he was there or not. 6. Adv. Cé chomh? Cé mar? How? Cé chomh mór leis? How big is he? Cé mar a thaitin sé leat? How did you like it? 7. Cé rud = céard. 8. Cé (ar) bith = cibé. S.a. cibé 3 (a).

5 = cá.

6 = an té : té.

ceabhráil = cearbháil.

ceabhrálaí = cearbhálaí.

ceachrach3, a1 = ceachartha.

ceachtar, pron. 1. Either, one or other of two; (with neg.) neither. ~ den bheirt, den dá rud, either of the two (persons), of the two things. Déanfaidh ~ acu cúis, either of them will do. Níor labhair ~ againn, neither of us spoke. Ní chreidim ~ agaibh, I don't believe either of you. 2 = neachtar2 1.

ceadaitheach, a1. 1. Permissive. 2 = ceadmhach.

céadchodán = céatadán.

ceadh = cé3.

céadh. 1. m = cé1. 2. Var. gs. of cé1.

céadlongadh, m = céalacan.

céadmhadh, a1 = céadú.

céadna = céanna1,2.

céadóir, s. 1. Lit: I g~, fá chéadóir, a chéadóir, at once. 2 = céaduair.

ceaidé, m, ~ireacht = caidéir, -eacht.

ceaint, ~eáil, ~eálaí = ceant, -áil1,2, -álaí.

ceairleamán = cearnamhán.

ceairt, ~lín = ceirt1, -lín1.

ceaisil, f = caiseal 8.

ceaist, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Cast. Ag caitheamh ~e, casting, weight-throwing. 2. Batch; handful, measure. ~ phrátaí, batch of potatoes (roasted in ashes). 3 = cast.

ceal2 = cheal1.

cealaí, m = ceaile.

cealg3 = colg.

cealgach2 = colgach1.

cealgán, ~ta = colgán1, colgach1.

ceall. 1. gpl. of cill. 2. f = cill.

céallannaí, spl = céalacan.

cealldrach = cealdrach.

ceallrach = cealdrach.

ceallta(i)r = cealtair.

ceamfar = camfar.

cean. 1 = cion1. 2. Mo chean = mochean.

ceanach, a1 = ceanúil.

ceanainn1 = ceannann2.

ceanainn2, f, ~e = ceannainne1 1.

ceanál = cineál.

ceanann = ceannann1,2.

ceananta, a3. (In phrase) ~ céanna = ceannann2 3.

ceann2 = cion1,2.

ceannabhán = ceannbhán1,2.

ceannachóir = ceannaitheoir.

ceannacht, m = ceannach.

ceannaire2 = cinnire1.

ceannairge, f = ceannairc.

ceannairic = ceannairc.

ceannais, a1 = ceansa1.

ceannaitheoireacht = ceannaíocht.

ceannarcach = ceannairceach2.

ceannarcaí, m = ceannairceach1.

ceannarcóir, m = ceannairceach1.

ceannasna = ceanneasna.

ceannfhearann = cinnfhearann.

ceannfhinne = ceannainne1.

ceannfhionn = ceannann1,2.

ceannphort1, m. (gs. & npl. -oirt, gpl. ~). 1. Lit: Chief place, capital. 2 = ceannfort.

ceannphort2, m = ceannbheart.

ceannrachán, ceannramán = ceanrachán.

ceannsal, ~ach = cinseal, -ach.

ceannsalacht = cinsealacht.

ceanntarnocht = ceann-nochta.

ceanntráth = contráth.

ceannúchán, m = ceannaíocht.

ceannúireacht = cionmhaireacht.

ceanramán = cearnamhán.

ceanúireacht = cionmhaireacht.

ceápráil, céapráil = ceáfráil.

cearb, ~ach = gearb, -ach1,2.

cearbh3, ~adh, m = ciorraigh, ciorrú.

cearcall, ~ach = ciorcal, ciorclach.

cearcallán = ciorclán.

ceard2, f = cearn1.

ceard3. 1. f = ceird. 2. Var. gpl. of ceird.

ceardcha, f. (gs. ~n, pl. ~na) = ceárta.

ceardóir, m = ceardaí.

cearlamán = cearnamhán.

cearnabhán = cearnamhán.

cearr3 = carr1.

cearramansaíocht = cearmansaíocht.

cearrbhall = carúl.

cearrbhas, ~ach = carbhas, -ach.

ceart3, m = ceartán.

ceartach, m, ~án = ceirt1, -eachán.

ceartasach = ceartaiseach.

ceas2, f = cis1.

ceasach, f. 1 = ciseach. 2 = ceasaí.

céasadh, m. (gs. & pl. -sta). 1. vn. of céas2. 2. ~ (ar croch), crucifixion. S.a. aoine 2, crann 6(a), croch1 1, cros1 1(a). 3. Agony, torment. ~ intinne, mental torture. ~ an tsaoil, life's torments. Tá an duine bocht ag ~ an tsaoil, the poor fellow's whole life is a torment. ~ a fhulaingt, to endure agony. Fuair mé mo chéasadh leo, they were the bane of my life. Prov: Ní ~ go pósadh, marriage can be quite a cross. 4. ~ (Críost) = céasa1.

céasán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Narrow rump. 2 = céasánach1.

ceascann = seascann.

céaslach, m = céas1.

ceasnaigh, v.t. & i. (vn. -aí). 1. Complain, grumble. 2 = ceistigh1.

ceast3, f = ceaist.

ceast4, f = ceist.

ceastaigh = ceistigh1.

ceastaíocht = ceastóireacht.

ceastnaigh = ceistigh1.

ceastóir. 1 = ceistitheoir. 2 = caestóir.

céata = céadfa.

ceatach = ciotach.

céatach1 = céadach.

céatach2 = céadfach.

ceatachán, ~aí, m = ciotachán.

ceataí = ciotaí1.

ceathairne, f = ceathair1.

ceathannach = ceathach.

ceatharn, ~ach = ceithearn, -ach.

ceathóideach = ceathach.

ceathraigh, f, ~each, a1 = cearthaí, -och.

ceathram = cithréim.

ceathramhadh, a1 = ceathrú2.

cébí = cibé.

céibh, f = cé1.

céidéaga = céadéaga.

céidh, f = cé1.

ceid(n)igh = ceadaigh.

ceig = ceaig.

ceile = cíle1.

ceileabhair = ceiliúir1.

ceileabhar, ceileabhrach, ceileabhradh = ceiliúr, -ach, -adh.

ceilg1 = cailg1,2.

ceilg2, f = cealg1.

céilí2 = céile.

ceiliúir2 = ceil 3.

ceiliúr, m. (gs. -úir3). 1. Warble, song. ~ éan, the song of birds. 2. Address, greeting. ~ a chur ar dhuine, to hail, address, s.o. ~ cumainn a chur ar dhuine, to pay one's addresses to s.o. Chuir sé ~ pósta uirthi, he asked her to marry him. 3 = ceiliúradh.

céimeach, a1. 1 = céimneach. 2 = céimiúil.

céimigh = céimnigh.

ceinéal = cineál.

céipreáil, céipreálaí = ceáfráil, ceáfrálaí.

ceirí, m = ceirín.

ceirtlín2 = cartlainn.

ceis1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Top: Wattled causeway. 2 = ceasaí. 3 = cis1.

ceiseog = ciseog.

ceisnigh. 1 = ceasnaigh. 2 = ceistigh1.

ceisteachán = ceistiúchán.

ceisteoireacht = ceastóireacht.

ceistitheach = ceisteach.

ceistiúil, a2 = ceisteach.

ceistnigh = ceistigh1.

ceithir = ceathair1,2.

céithleann = céileann.

ceithreann, ~ach = ceithearn, -ach.

ceithréim, ~each = cithréim, -each1,2.

ceo1, m. (gs. ~, pl. ~nna). 1. Fog; mist, haze. Tá ~ ann, it is foggy. ~ bán, dlúth, modartha, white, thick, murky, fog. ~ bruithne, brothaill, heat haze. ~ draíochta, magic mist. ~ farraige, sea mist. ~ gréine, gealaí, sun, moon, haze. ~ leacan, upslope fog. ~ maidine, morning mist. ~ talún, ground fog. ~ ar ghloine, mist on glass. Tá ~ ar mo shúile, my eyes are misty, clouded. Chomh sean leis an g~, as old as the hills. Níl sa saol ach ~, all is vanity. 2. ~ meala, honey dew. 3. Cloud. (a) ~ deannaigh, cloud of dust. ~ bóthair, (i) dust from the road, (ii) = seó bóthair : seó1 1. (b) Gloom; perplexity. Tá ~ ar a intinn, his mind is clouded. Bhí ~ ar a croí, her heart was clouded with sorrow. Tá ~ beag os a chionn, he is a bit befogged, bemused. 4. Blot, blemish. ~ ar chlú, blot on reputation.

ceo2, m. (gs. ~). 1. (In neg. & interr. phrases) Anything, nothing. Ní raibh beo ná ~ le feiceáil, there was nothing to be seen. Níl ~ ar bith air, there is nothing wrong with him. An bhfuil aon cheo ar siúl? Is there anything on, afoot? Ní dhéanann siad ~ ach ag caint, they do nothing but talk. 2 = sceo1.

ceochán, ~ach, ~aí = ciachán, -ach, -aí.

ceochrán, ~ta, a3 = ceobhrán, -ach.

ceofrán = ceobhrán.

ceofránach, ceofránta, a3 = ceobhránach.

ceolaí, m. 1 = ceoltóir. 2 = ceolán.

ceolaíocht = ceolánacht.

ceolaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Orn: Warbler. ~ casarnaí, cíbe, coille, garraí, giolcaí, sailí, grasshopper, sedge-, wood-, garden-, reed-, willow-, warbler. 2 = ceoltóir.

ceolmhaire. 1. f = ceolmhaireacht. 2. gsf. & comp. of ceolmhar.

ceolthán = ceolán.

ceomh(a)rán = ceobhrán.

ceothach, a1 = ceoch.

ceotharnach, f = ceobhrán.

cés = cé is : cé3 2.

chaon = gach aon : gach 1(a).

cheithre = ceithre.

chóir = cóir2.

chonairc = chonaic: feic2.

chonnacthas = chonacthas: feic2.

chonnaic = chonaic: feic2.

chugham, chughat, chúichi = chugam, chugat, chuici : chun.

chúig = cúig.

chuile = gach uile : gach 1(a).

chúns = chomh fada is: fada 2.

cia = cé2.

ciabhach2 = ciachmhar 1.

ciabhfhionn = céibheann.

ciabhthart = ciafart.

ciacais = tiarcais.

ciad = cé hiad : cé2 1.

ciaigh, 1 : ciach1. 2 = ceo1.

ciainibh, ~ín = cian1 3.

ciairseach = céirseach.

ciallaí = céillí.

ciamáil = cíomáil.

cianach2 = cian1 3.

cianmhar = cianach1.

cianóg2, f. 1 = cíoná. 2 = cíonán1.

cianúil, a2 = cianach1.

ciaphort = ciafart.

ciaplach = cíbleach.

ciapthach, ciapthóir, m = ciapach, ciapaire.

ciar1, a. (gsm. céir, gsf. & comp. céire, npl. ~a). (Of colour, complexion) Dark, swarthy. ~ dubh = ciardhubh.

ciar3, f = céir1.

ciaráil = cíorláil1,2.

ciarcais = tiarcais.

ciardha, a3 = ciarach.

ciarláil = cíorláil1,2.

ciarlamán = cearnamhán.

ciarsa = tiarsa.

ciathán, ~ach = ciachán, -ach.

cibér = cé gur : cé3 1, 2.

cíbhle = sceimhle2.

cibirlín = scibirlín.

cíble = sceimhle2.

cích, f = cíoch.

cidh = cé3.

cifleog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Tatter. 2 = cifleachán.

cigealtán = cigilteán.

cígh, f = cíoch.

cigín = ceaigín.

cigleach, ~án = cigilteach, cigilteán.

cigleacht = cigilteacht.

cigleas, m, ~ach = cigilt, -each.

ciglis. 1 = cigil. 2. f = cigilt.

cigliseach = cigilteach.

cíle3, s. (In phrase) ~ má guairle = gírle guairle.

cillíneach, f = ceallúir.

cimeachas, m = cimíocht.

cimeád, ~ach = coimeád1,2, -ach1,2.

cimil, ~eachán = cuimil1, cuimleachán.

cimileálaí = cuimleálaí.

cimileasc = cuimleasc.

cimilín, m = cuimleachán.

cimilt = cuimilt.

cimín, ~eacht = coimín, -eacht.

cimír, m = ciméara.

cimleachán = cuimleachán.

cimleálaí = cuimleálaí.

cimleasc = cuimleasc.

cimlín = cuimleachán.

cín2, f. (gs. ~, pl. ~íos) = cíoch.

cincín, ~each = caincín, -each.

cineadh2, m, ~ach, a1 = cine, ciníoch.

cinéireacht = cneáireacht.

cing = cinn1.

Cingcís, ~each = cincís, -each.

ciniúil, a2 = ciníoch.

cinneadh2, m. (gs. as s. -nnidh, as vn. -nnt). 1. vn. of cinn2. 2. Determination. ~ dáta, fixing of date. ~ coiste, the findings of a committee. S.a. críoch1 3 (a). 3 = cinniúint1.

cinnire2 = ceannaire1.

cinnireacht2 = ceannaireacht.

cinniúint2 = cinneadh1.

cinnt = cinneadh1.

cíob, f = cíb1,2.

cíocaire, m = cíocrachán.

cíocar, m. 1 = cíocrachán. 2 = cíocras.

cíocarach = cíocrach.

cíocarán = cíocrán.

cíocardha, a3 = cíocrach.

ciodh = cé3.

ciolcais = giolcais.

ciológ = caológ1 3.

ciomach, ~án = ceamach1,2, -án.

cíon = cín1.

cionál = cineál.

cíonán2, m, cíonáth, m = cíoná.

cionmhar2, a1 = ceanúil.

cionn1. 1. ds. of ceann1. 2 = ceann1.

cionnas1 = conas.

cionnas2 = cionn is : ceann1.

cíonóg, f. 1 = cíoná. 2 = cíonán1.

cionstar = ceanastar.

cionúil = ceanúil.

ciopánta = ceapánta.

cíopróp = círéib.

cíor3 = ciar2.

cíorabúca, m = ciaramáboc.

cíorac = giorac.

cíoraigh = cíor2.

cíoráil, cíorálaí = cíorláil1,2, cíorlálaí.

cíorán, m = círín.

cíordhubh = ciardhubh.

cíorsáil, f, cíorsálaí = ciarsán, -aí.

cíorthainn = caorthainn1.

cíorú, m = cíoradh.

ciosa, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Outside crust. 2 = ciumhais.

cíosáinín, m = céasánach1.

ciotal = citeal.

ciotamán = ciotachán.

ciotán, m = ciotóg.

cioth, m, ~mhar = cith, ceathach.

ciothram, ~ach = cithréim, -each1,2.

ciothramán, m = cithréimeach1.

cíp = cíb1,2.

cipeánta = ceapánta.

cír, f = cíor1.

círéabach = círéibeach.

círéim, ~each = cithréim, -each1,2.

ciréip = créip.

círéip, ~each = círéib, -each.

círle = gírle: gírle guairle.

cirtiseach = ceartaiseach.

cis1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Wicker container; basket, crate. ~ mhóna, crate of turf. Faoi thóin ~e, under a creel; tucked away in obscurity. 2. Plaited or crossed twigs as support for causeway. ~ ar easair a dhéanamh de rud, to trample sth. under foot. Tá an teach seo ina chis chosáin acu, they all flock into this house. S.a. bealach 1(a). 3 = ciseach 1.

ciseach, f. (gs. -sí, pl. ~a). 1. Wattled causeway; improvised path, footbridge, over soft ground or drain. Mil: ~ chláir, duck-boards. 2. (In phrases) ~ a dhéanamh de rud, to trample sth. under foot; to make a mess of sth. Rinne siad ~ den choirce, they trampled the oats. Rinne sé ~ díom, he beat me into the ground, beat me hollow. 3. (a) (Of person) Hamper. Tá sé ina chiseach le feoil, he is encumbered with flesh. (b) = cis1 1.

ciseachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = ciseán. 2. "Breadbasket', stomach.

cisigh = cis3.

cisteanach. 1. var. gs. of cistin. 2. f = cistin.

cithearnach = ceithearnach.

cithréib = círéib.

citil. 1. gs. of citeal. 2. m. (pl. -tleacha) = citeal.

ciúinea(da)s, ciúinigh = ciúnas, ciúnaigh.

ciúirialta, ~cht = cúirialta, -cht.

clabhra, m = clabhar.

clabhrán = clamhrán.

clábrach = clábarach.

cladachóir, ~eacht = cladóir, -eacht.

cladar, m = cladrach.

cladarnach = clagarnach.

cladh1, m. (gs. & npl. -aidh, gpl. ~). Lit: 1. Ditch, trench. 2 = claí.

cladh2 = claidh.

cladhaireacht = claidhreacht.

cladrán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Stony river-bed; rocky stream. 2 = cladán.

claemh, m = claíomh.

clagún = flagún.

claibeach = clabach2.

claibéir, m, ~eacht = clabaire, -acht.

claiceach, m = cloigtheach.

claidhe, m. 1. vn. of claidh. 2 = claí.

claidheachán = claíochán.

claidheamh, m = claíomh.

claidhmht(h)eoir = claimhteoir.

claidhmht(h)eoireacht = claimhteoireacht.

claidhriúil, a2 = cladhartha.

claidhtheoir, ~eacht = claítheoir, -eacht.

claigeann = cloigeann.

claigearnach = clagarnach.

claigniú, m = clagairt.

claimheach = clamhach.

claimhreach = cluimhreach.

claíochtaint, f = cloí1.

claíodóir, ~eacht = claítheoir, -eacht.

cláir1 = cláraigh1.

claiseach = clasach2.

claisigh = clasaigh2.

clamhair, v.t. (pres. -mhraíonn, vn. ~t, pp. -artha). 1. Pull hair, skin, off. Chlamhair na madraí a chéile, the dogs tore into each other, made the fur fly. 2. Mangle, mess up (food). Ag ~t na feola, tearing at the meat. Chlamhair sé an bia, he messed up the food. Ná ~ é (ach gearr go glan é), don't mangle it (but cut it cleanly). 3 = sclamh2 1.

clamhaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Biter, mangler; messy eater. 2. Mangy, wretched, creature. 3 = sclamhaire.

clamhaireacht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) tearing (hair, skin, etc.). 2. Messy eating. 3 = sclamhairt.

clamhairt, f. (gs. -artha). 1. vn. of clamhair. 2. Tearing, mangling. 3 = sclamhairt. (Var: clamhradh m)

clamhra, m = clabhar.

clamhsa, m = clós.

clamhstar = clabhstar.

clamhstráil, clamhstrálaí = clabhstráil, clabhstrálaí.

clampa, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Clamp. ~ a chur ar rud, to put a clamp on sth. 2. Built-up stack. ~ móna, clamp of turf. 3. (Of trees, etc.) Stand. 4 = claba.

clampadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Clamper. 2 = clampróir.

claochmaigh = claochlaigh.

claodach, claoideach = cláideach.

claoidh, ~e = cloígh1, cloí1.

claoidht- = cloít-

claonmhar = claon2.

clár2 = cláraigh1.

cláraineach, m. (gs. & npl. -nigh, gpl. ~). 1. Lit: Flat-faced person. 2 = cláiríneach1.

cláréadan, m = clár éadain : clár1 7 (a).

clársach = cláirseach.

clas2, f, ~ach1, f = clais.

clasaidh, f, clasaigh1, f = clais.

clasaíocht, f = claisceadal 1.

clasait, f = clóiséad.

clasc, f = clais.

clataire = cleataire.

clataráil = cleatráil.

clé3 = cleith1 8.

cleabhar = creabhar1,2.

cleacht3, m = cleachtadh.

cleacht4 = cuideachtaigh.

cleachtaigh1 = cleacht2.

cleachtaigh2 = cuideachtaigh.

cleachtú, m = cleachtadh.

cleachtúil, a2 = cleachtach.

cleag, ~ach = clag, -ach.

cleamhain = cliamhain.

cléarcas = cléireachas.

cleasabhdaí, cleasabhraí = deasabhaidí.

cleasúch = cleasach.

cleata1, m = creat.

cleataráil = cleatráil.

cleath, f. (gs. -eithe, npl. ~a, gpl. ~). 1 = cleith1. 2. Lit: Shaft, spear. 3. Lit: Warrior, chief.

cleathaire, ~acht = cleithire, -acht.

cleathar = cliothar.

cleat(h)rach = creatlach.

cleicín = cleaicín.

cleigear = criogar.

cleimín = climín.

cleimirt = climirt.

cléirceacht, f, cléirceas, m = cléiriúlachas.

cléirchidhe, a3, cléirc(h)iúil = cléiriúil.

cléirfhlaitheas = cliarlathas.

cleiteáil2 = cniotáil1,2.

cleith2, f. (gs. ~e). 1. Lit: Concealment. 2 = ceilt.

cléith, f. 1 = cliath1. 2 = cleith1.

cleithireáil = cleatráil.

cleithiúnach2, m = cleithire.

cleithreamán = cliathramán.

cleitreáil, f = cleitearnach.

clí3 = clé1,2.

clí4, m = clíth1.

clí5 = clíth2.

cliabh, m. (gs. & npl. cléibh, gpl. ~). 1. Ribbed frame. ~ curaí, ribs, frame, of currach. 2. Body; chest, bosom. A chroí ina chliabh, his heart within him. Dar m'anam atá i mo chliabh, upon my very soul. Cara cléibh, bosom friend. Leanbh do chléibh, your own darling child. A dhuine, a bhean, chléibh, man, woman, dear. Béal an chléibh, pit of the stomach. I gcompar a chléibh, within his breast. Tuirse chléibh, weariness of heart. S.a. neascóid 1, osna. 3. (a) Creel; pannier basket. ~ rotháin, creel with movable bottom. (b) (On cart) Creel. 5 = cliabhán. (Var: pl. ~acha; f, gs. cléibhe)

cliamhain, m. (gs. ~, pl. ~eacha). 1. Son-in-law. ~ isteach, man married into farm, into household. 2 = cleamhnaí1.

cliamhaineacht, f, cliamhnacht, f = cleamhnas.

cliar2, f = cléir.

cliath1, f. (gs. cléithe, npl. ~a, gpl. ~). 1. Wattled, latticed, frame; hurdle. (a) ~ a dhéanamh de rud, to make a latticed frame of sth.; to criss-cross sth. Gan chliath gan chomhla, (of window, door, etc.) without lattice or shutter, wide open. Gan chlaí gan chliath, (of field) without wall or (wattled) fencing. ~ (arbhair), wicker frame, float, for carrying corn. ~ (iompair), raft, stretcher; (penal) hurdle. Ecc: ~ choinneal, taper-hearse. ~ fhuirste, harrow. ~ láimhe, hand-harrow. (b) Wattled chimney-breast. 2. (a) Phalanx. ~ catha, rank of battle. I gcath is i g~, in battle and engagement. (b) Crowd, shoal. 3. Mus: ~ (ceoil), staff, stave. 4. ~ (ar stoca), (patch of) darning (on stocking). ~ a chur ar rud, to darn sth. 5. ~ (uchta), (i) bodily frame, chest, (ii) chestiness, wheeze. 6 = cleith1. 7 = cléithín.

cliath3, f = clíth1.

cliath4 = clíth2.

cliathar, m = cliathach1 2.

clib, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Tag. ~ barréille, shoe-lace tab. 2 = clibín. 3 = cliobóg.

clifeáil, clifeálaí = cluicheáil, cluicheálaí.

clifleog = cifleog.

cligear = criogar.

cligínteacht. 1 = clingireacht. 2 = gligíneacht.

cliogach = clagach.

cliogar = gliogar.

cliomair, ~t = climir, -t.

clioscadh, m, clioscairt, cliosmaíocht, f, cliosmairt = clismirt.

cliotach = cleiteach1.

cliotaráil = cleatráil.

clipe, f. (gs. ~, pl. -pí). 1. Ich: ~ droma, spine. 2. Z: Pinnule. 3. ~ féasóige, prickly beard. 4. Fish: Barbed spear. ~ a chur i nduine, to prick, torment, s.o. Tá ~ (feirge) air, he is needled. Tá ~ ar an tráthnóna, there is a sharp sting in the evening. 5 = clibirt. (Var: m, pl. ~acha)

clis2, f = cliseadh.

clíseach = clíthseach.

cliseog = sliseog 5.

clisíl, f = cleasaíocht.

clisiúint, f = cliseadh.

clistire = gliostaire.

cliteach = cleiteach1,2.

cliteán = cleiteán1.

clith = cleith2.

cliú, ~iteach = clú, -iteach.

clóchais, f, ~each = clóchas, -ach.

clochar2 = glothar.

clocharán = clochrán1.

clocharnach = glotharnach.

clocharnaíl, f = glotharnach.

clochdha = clochaí1.

clochíle = clochola.

clochrán2 = clochán.

clochshalann, m = cloch shalainn; cloch1 1(a).

clochshneachta = cloch shneachta: cloch1 1 (i).

clochúil, a2 = clochach.

clódaeir = clódóir2.

clódh1, m = cló1.

clódh2, m = cló: clóigh1.

clódhachas, ~ach = clóchas, -ach.

clog4 = clag.

cloichshneachta = cloch shneachta : cloch1 1(i).

clóideach = cláideach.

clóidh = clóigh1.

cloidhe, m = claí.

cloigneach4 = cloigíneach.

cloigneáil = clag.

cloignigh2 = clag.

cloinn, f = clann.

cloíochtaint, f. (gs. -ana) = cloí1.

cloipíd, f = clupaid.

clóirt, f = clord.

cloithir = cluthar.

clos, m. (gs. -oiste). 1 = cloisteáil. 2. (In phrases) Is ~ dom (go), I hear (that). I mo chlos, in my hearing. Tá ~ agam air, I have heard about it. Go g~ dom, as I have heard. I g~, go g~, don teach uile, so that all in the house heard.

clósaeid, f = clóiséad.

clóscríbhneoir, m = clóscríobhán.

cloth2 = clothaigh.

clotháil, f = cluicheadh.

clothair = cluthar.

clothaireadas, m = cluthaireacht.

clothálaí = cluicheálaí.

clothán = cluicheán.

clothar = glothar.

cluadar = comhluadar.

cluainí, m, ~ocht = cluanaire, -acht.

cluais, f = cluas.

cluan, m. (In phrase) ~ mara = cuán mara : cuán1 2.

cluanach2 = glúineach1.

cluantach = cluanach1.

cluantóir, m = cluanaire.

cluasachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Long-eared person or animal. 2 = cluasánach.

cluasán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = cluasánach. 2. Ear-phone, head-phone.

cluasóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Corner (as of field); grassy patch. 2 = cluaisín.

clúdaigh2, f = clúid1.

clúdamh, m = clúdach1.

cluicheáil, v.t. & i. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1 = cluich. 2. Pilfer, steal.

cluicheálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = cluicheoir. 2. Loud talker; nagging person, scold. 3. Pilferer.

cluichigh = cluich.

cluichirt, f, cluichiú, m = cluicheadh.

cluichiúil, a2. 1 = cluicheach. 2. Ludicrous. (Var: cluichí a3)

cluichiúnach = cluicheach.

clúideog = clúdóg.

cluidreán = cladrán.

cluife, ~áil = cluiche, -áil.

cluifearnacht = cluichearnacht.

clúimhíneach, m. (gs. & npl. -nigh, gpl. ~). 1. Downy, fluffy, creature or thing. 2 = clúmhadóir.

cluimhthearnacht = cluichearnacht.

cluipíd, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1 = clupaid. 2. (Sheep)fold.

cluithche = cluiche.

cluithreán = cluichreán.

clúmh1, m. (gs. -úimh). 1. (Of birds) Down, feathers. Leaba chlúimh (éan), feather bed. 2. Hair (on body); down (on cheeks). 3. (Of animal) Fur, coat. 4. (Of trees) Foliage. 5. (Of plants) Egret. 6. ~ liath, downy mildew. 7 = clúmhach1. S.a. dónall 3, máirín 1.

clúmh2 = cluimhrigh.

clúmhach1, m. (gs. -aigh). 1 = clúmh1. 2. (Of cloth) Fluff, fuzz.

clúmhail, clúmhar = clúiteach.

clúrac(h)án = lucharachán.

clúta = clabhta1.

cluthair2 = cluthar.

clutharac(h)án = lucharachán. S.a. píopa 4, práta 2.

clúúil, a2 = clúiteach.

cnádaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Person of stunted growth. 2 = cnádánaí1.

cnádáil, f. (gs. -ála). 1. Listless movement; slow work. Ag ~ , moving, working, listlessly. 2 = cnádánacht.

cnádálaí = cnádánaí1.

cnádán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Bur; (head of) burdock, card thistle. ~ úcaire, fuller's teasel. Ag caitheamh ~ ar a chéile, throwing burs at each other. Níl eatarthu ach caitheamh ~, they are only bickering. 2 = cnádánaí1. 3 = cnádánacht. S.a. taibhse 1(a).

cnádúil, a2 = cnádánach.

cnafás = canbhás.

cnagairlín = craigirlín.

cnáid, f. (gs. ~e). 1 = cnádán. 2. (Act of) jeering, jibing; disagreeable talk.

cnáideán = cnádán.

cnaigín2 = naigín.

cnaigíneacht = cnagaireacht.

cnáimh, f = cnámh.

cnáimhreach, f = cnáfairt.

cnaipíneach = cnapánach.

cnáireac, f = cnáfairt.

cnáirseáil = cnáimhseáil.

cnámhaire = cneámhaire.

cnámharlach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Skeleton. 2. Extremely thin, lanky, person or animal. 3. (Of house, boat, etc.) Carcase. 4. (Withered) stalks, haulm. 5 = cnáfairt 1.

cnamhdán = cnúdán1,2.

cnámhlach, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1 = cnámharlach. 2. Bonfire.

cnamhóg = crumhóg.

cnámhradh, m = cnáfairt 1.

cnámhthairt = cnáfairt.

cnámhthartach, f = cnáfairt.

cnámhthartaí, m = cnámharlach.

cnámhthartáil. 1 = cnádaigh. 2 = cnádáil.

cnámhthóg = cnámhóg.

cnaoi1 = cnaí1,2.

cnaoidh = cnaígh.

cnaoidhteach, ~t = cnaíteach, -t.

cnaoiste = cnaiste.

cnap2, v.t. (vn. ~adh m, gs. & pp. ~tha). 1. Heap, gather up. 2. Knock, raise lump(s) on. 3 = crap1. (Var: vn. ~áil f, ~aíl f)

cnáthairt = cnáfairt.

cneadh1, f. (gs. -eidhe, pl. ~acha) = cneá1.

cneadh2 = cneáigh.

cneadhach, a1, cneadhmhar, a1 = cneách.

cneagaire, ~acht = creagaire1, -acht.

cneamh = creamh.

cneámhar, a1 = cneách.

cneamhdán = cnúdán1,2.

cneat = cnat.

cnísc = cníosc.

cnochaire = cnuchaire.

cnogaire, m = cnagadán.

cnósach, cnósaigh = cnuasach, cnuasaigh2.

cnotáil = cniotáil1,2.

cnú = cnó.

cnuas1, m. (gs. -ais). 1. Coll: Nuts; wild fruit. 2 = cnuasach.

cnuas2 = cnuasaigh2.

cnuba = cnoba.

cnúbháil, cnúbhálaí = cnuáil, cnuálaí.

cnúdáil = cnádaigh.

cnúdálaí = cnádánaí1.

cnug = cnag1,2.

cnuga = cnoga.

cnugaide = cnagaide.

cnugaire, m = cnagadán.

cnuig, f = cruimh.

cnuimh, ~each = cruimh, -each.

cnuimheadóg, cnuimheog = crumhóg.

cnumhóg = crumhóg.

cnúsc, m = crúsca.

cnúta(chán), m = cnat 2.

cóbach. 1 = caobach1. 2 = scaobach.

cóbhar = cabhar.

coc5, m = coca 2.

cocáil2, v.t. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1. Cock; point. Súil, cluas, srón, a chocáil (ar, le), to cock an eye, an ear, a nose (at). Á chocáil féin, cocking himself up. Nach é atá ~te? Isn't he cocky. Gunna a chocáil, to cock a gun. Chocáil sé an bata, a mhéar, liom, he pointed the stick, his finger, at me. Ní chocálfainn dó é, I wouldn't expect it of him. 2 = coc2.

cochlach = cochallach.

codach1 = cadach1.

codailteach = codlatach.

codal = cudal.

codalach1 = scodalach3.

codalach2, ~t = codlatach, -t.

codaltach, ~t = codlatach, -t.

codaltaí, m = codlatán.

codaltán, ~ach m = codlatán.

codaltóir = codlatóir.

codamán = cadramán.

codaránta = cadránta.

codarmán = cadramán.

codarmánach, a1, codarmánta = cadránta.

codlaigh = codail.

codlamán = codlatán. S.a. luch 1, nead 1(b).

codramán, ~ta = cadramán, cadránta.

cofach = cuthach.

cófach = cuaifeach.

cogachas, m = cogaíocht.

cogaill, f = coigilt.

cogal2 = cochall.

cogansach, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1. (Of animal) Rumen, first stomach. 2. (In phrase) Chuaigh an bia i mo chogansach, the food went down the wrong way, went with my breath. 3 = coguas 1.

cogar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). Whisper. 1. (a) ~ a thabhairt do dhuine, to whisper to s.o. Rud a rá i g~, to say sth. in a whisper. Dúirt sé i g~ liom (go), he whispered, confided, to me (that). ~ i gcluas, a word in one's ear. ~ an philiúir, pillow-talk. ~ scéil a fháil, a thabhairt, do dhuine, to get wind of, give s.o. inside information on, a matter. Má ghlacann tú ~ uaimse, if you take my tip. ~! Whisper! ~ mé leat! ~ mé seo (leat)! Tell me in confidence. (b) Secret, conspiring, talk. ~ ceilge, secret plotting. ~ tréasa, murmur of treason. Fear cogair, secret conspirator. (c) ~ mogar, hugger-mugger. 2 = cograch.

cogarach = cograch.

cógas2 = cóngas 1.

cognadh, m = cogaint.

cogradh, m = cogarnach1.

cogthach, m & a1 = cogaíoch.

cóib2 = cóip1,2,3.

coibléir = caibléir.

coicheán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = cochán. 2. (a) Wisp of straw or hay. (b) Small hay rope. 3. Torch. (Var: coichín)

cóiciach = cobha ciach : cobha.

coideáin = cuideáin.

coidreamh, ~ach = caidreamh, -ach1,2.

coidrigh = caidrigh.

coidríoch = caidreamhach1,2.

coidriúil, a2 = caidreamhach2.

cóifeach = cuaifeach.

coifealán, m = comhthionól.

coigcríoch = coigríoch1.

cóige = cúige1.

cóigeadh, ~ach = cúige1, -ach2,3.

coigeal, f. (gs. -gile, npl. ~a, gpl. ~). 1. Distaff. Ag cur abhrais ar do choigeal féin, bringing grist to one's own mill. S.a. abhras 2, dual1 2. 2. Cluiche na coigile, stick-play, cudgelling. 3. Bot: ~ na mban sí, reed-mace, cat's tail. 4. Narrow channel. 5 = coigealach 2. (Var: coigeál f, coigéal f)

coigealach, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1. Quantity of wool or flax on distaff. 2. Tall unkempt person; scarecrow. 3. Mock effigy. 4 = coigeal. (Var: coigeálach, coigearlach)

coigealtas = coigilteas.

coigle = coigéile.

coigleadh, m = coigilt.

coigleálaí, m = coigleoir.

coiglis, f = cigilteacht.

coilce, ~ach = cuilce, -ach.

coileach2 = caileach.

coileach3, m = cuilithe.

coiléar2, ~acht = cairéal, -acht.

coileardha, a3, coilearga, a3 = calarach.

coilgeach = colgach1.

coilithín = cuilithín.

coilleadóir = coillteoir1,2.

coilleadóireacht = coillteoireacht1,2.

coillí1, m = coillteoir2.

coillí2, a3 = coillteach.

coillidh, f = coill1.

coilliúint, f, coillt, f = coilleadh1.

coilltiúil, a2 = coillteach.

coimbeart = coimpeart.

coimeádach2, a1. 1. Conservative; retentive. 2 = coimhéadach.

coimeas = cóimheas1,2.

coimhdeachtach2 = coimhdeach.

Coimhdhe2, Cóimhdhe = coimdhe.

coimheascar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1. (Act of) struggling; struggle, melée. 2 = coineascar.

coimhghe = coimhdhe1.

coimhideach, ~t = coimhdeach, -t.

coimhigh(th)each, m & a1 = coimhthíoch1,2.

coimhigh(th)eas = coimhthíos.

coimh-mh- = cóimh-

coimh-n- = cóin-

coimhneas = coibhneas.

coimhrí, f = coimirce.

coimhrín = cóifrín.

coimhthiolán, m = comhthionól.

coimir = comair.

coimrí, f = coimirce.

coimse, ~ach = cuimse1, -ach1.

coimsigh. 1 = cuimsigh1,2. 2 = aimsigh1.

coincín, ~each = caincín, -each.

coindealg, f. (gs. -eilge, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: (a) Covenant. (b) Counsel, advice. 2 = coinnealg.

coineasach = comhfhiosach.

coinfheasach = comhfhiosach.

coinfheascar = coineascar.

coinfheascrach = coineascrach.

coingeal, m = cuingir.

coingheall, ~ach = coinníoll, -ach1,2.

coingheoin = congheoin.

coingil = coigil.

coiniall = coniall.

coinithe, m, ~ach = confadh, confach.

coinleacht = coimhdeacht.

coinlíocht1, f. (gs. ~a). 1 = coinbhleacht. 2. (In phrases) Nuair a tháinig sé chun ~a, when he was old enough to fend for himself. Níl sé i g~, chun ~a, fós, he is not able to give much help yet. Dá mbeadh aon choinlíocht ann, if he were in any way robust.

coinlíocht2 = cainníocht.

coinnealta, a3 = coinníolleach2.

coinneamh, f. (gs. & npl. -nnmhe, gpl. ~). Hist: 1. Billeted person; guest. 2 = coinmheadh.

coinnibh1 = coinnigh.

coinnibh2. (In phrase) I g~ = i gcoinne : coinne 2 (a), (b), (c).

coinnil = connail.

coinnleach2 = coinleach.

coinnleacht = coimhdeacht.

coinnlín2 = coinlín.

coinnlíocht = coimhdeacht.

coinnmheadh = coinmheadh.

coinsiléir = cunsailéir.

cointéacs = comhthéacs.

coipeáil2 = coip.

coipigh = coip.

coipiú, m = coipeadh.

coir5 = coirigh1.

coirbeach, f. (gs. -bí, npl. ~a, gpl. ~). 1. Arch-backed creature; hunched, stooped, person. 2 = coirb1.

coirbthe2, ~ach = coirpe2, -ach2.

coirbtheacht = coirpeacht.

cóire1, f = cóir1.

coireadh, m = coiriú1.

coiréal2 = cairéal.

coiréalacht = cairéalacht.

coiréalaí = cairéalaí.

cóirí = comhairí.

coirice, m = cuircín.

coiricín, ~each = cuircín, -each.

coirigh2 = ciorraigh.

coirín, m = curraoin.

cóiríoch, ~as = comhairíoch, -as.

coiriú2 = ciorrú.

coiriúint, f = coiriú1.

coirleannógach = caileannógach.

coirneán = cornán.

coirnín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of corn1. 2. Curl. ~ (gruaige), curl (of hair). ~í a chur i ngruaig, to curl hair. ~ toite, curl of smoke. ~ tobac, twist of tobacco. 3. Bead. ~í ar éadach, beads on cloth. ~ allais, bead of sweat. 4 = cornán.

coirpe1, m = coirb1.

coirpiúil, a2 = coirpe2.

coirpthe, a3, ~ach1, a1 = coirpe2.

coirptheach2, ~t = coirpeach2, -t.

coirptheoir, ~eacht = coirpeach2, -t.

coirr- = corr-6

coirriceach = corraiceach.

coirricín, ~each = cuircín, -each.

coirrleach = coirleach.

coirt2 = coirtigh1.

coirteáil1 = coirtigh1.

coirteáil2, f = coirtiú : coirtigh1.

cóirteas = córtas.

coirtheach = coireach1,2.

coirtheacht = corthacht.

coirtheoir = coiritheoir.

cois2. 1. ds. of cos. 2. f = cos.

coisceach = coisctheach.

coisceadh, m. (gs. -cthe). 1 = cosc1. 2. (In phrases) Tá mo choisceadh caite agam, I have enough (food, drink,) taken. D'ith, d'ól, sé a choisceadh, he ate, drank, enough to satisfy him, his fill. ~ do nuachta a fháil, to get a taste of novelty. ~ ort! Shut up!

coiscéimnigh = céimnigh1 1.

coisdeargán = cosdeargán.

coisearc, ~adh, m = coisric, coisreacan.

coiseog, ~ach = cuiseog, -ach.

coisin = cosain.

coisir1 = cosair.

coisíseal = os íseal : íseal1 2.

coisméig, f = coiscéim.

coisne, ~oir = coiste, -oir.

coispeán, m = coiscéim.

coisreac. 1 = coisric. 2. m = coisreacan.

cóisreach, ~t = cóisireach2, -t.

coisriceadh, m, coisricean = coisreacan.

cois-slighe, f = coislí.

cóisteáil = cóstáil.

cóistire, f, ~acht = cóisir, -eacht.

coistlighe, f = coislí.

coistreac, ~adh, m = coisric, coisreacan.

coitcheann = coiteann1,2.

coitcheannta, ~cht = coitianta, -cht.

coitchinne = coitinne.

coiteannas, m = coitinne 1.

coiteanta, ~cht = coitianta, -cht.

coitheán, coithín, m = coicheán.

coithíoch = coimhthíoch1,2.

coithíos = coimhthíos.

colaimneach = colmnach.

colam, m = colm2.

colann, f. (gs. -ainne, pl. ~acha). 1 = colainn. 2. Yearling calf; heifer.

colbha2, m = colún.

colcaidh, f = cuilce.

colceathair = col ceathar : col1 1 (b).

colgach2 = colgrach.

colgrásach = colgach1.

coll2, m & f = coilleadh1.

collaidín = codlaidín.

collamán = codlamán.

collóid, ~each1 = callóid, -each.

colnaí = collaí.

colnaid = collaid.

colnaíocht = collaíocht.

colpa2, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = colpach1. 2. (a) "Collop', unit of grazing land. (b) ~ caorach, gabhar, géanna, number of sheep, goats, geese, equated to a heifer for grazing purposes. 3. Cu: Collop. Ní mór an ~ é, he is not very big, not hard to feed. Cé gur shuarach an ~ mé, small and all as I was.

colptha, ~ch = colpa1,2, -ch1,2.

com1, m. (gs. coim, pl. ~anna). 1. Coomb, cirque, mountain recess. 2 = coim1. (Var: gs. ~a)

com3 = cam1.

comabhrú = conabhrú.

comaidh = cumaidh.

comáil, v.t. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1 = cóimeáil2. 2. Tie together, interlace. Líonta a chomáil, to tie nets together.

comáin, ~t = tiomáin, -t.

comairce, comairghe = coimirce.

comán, comann = camán2.

Comaoin2, f. (gs. ~e, pl. ~eacha). Communion. 1. ~ na Naomh, the Communion of Saints. ~ spioradálta, spiritual communion. 2 = comaoineach2. (Var: gs. ~each1; ~e f)

comar = cumar.

comh1 = chomh.

comhacht, ~ach = cumhacht, -ach1,2.

comhaidh, f = comha.

comhaidh(th)each = coimhthíoch1,2.

comhairigh = comhair2.

comhairleach2, m. 1 = comhairleoir 1. 2 = comhairliú.

comhairleachan, m = comhairliú.

comhaitheach = coimhthíoch1,2.

comhaltach = comhallach.

comhaoirde = comh-airde.

comhaontachas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1. Com: Combine. 2 = comhaontas.

comhaos, m = comhaois.

comharc = comhairc.

comhchealg. 1. gpl. of comhcheilg. 2. f = comhcheilg.

comhdhalta = comhalta1.

comhfhaisnéis = comhaisnéis.

comhfhlaitheas = comhlathas.

comhfhurtacht = comhfhortacht.

comhgar, ~ach = cóngar, -ach.

comhgaracht = cóngaracht.

comhgas = cógas1.

comhleacaí = comhghleacaí.

comhlucht = comhlacht.

comh-mh- = có(i)mh-

comh-n- = có(i)n-

comhnaidhe = cónaí1.

comhnaois, f, comhnaos, m = comhaois.

comhnard = comh-ard1,2.

comhobóg = cúbóg.

comhra, f. (gs. ~nn, pl. ~nna). 1 = cófra. 2 = cónra. (Var. pl. ~cha)

comhraíocht = comharthaíocht.

comhthalán, m = comhthionól.

cortadh = coirtiú : coirtigh.

comhthrom = cothrom1,2.

comlán = conlán.

comóndracht = comandracht.

comóraigh = comóir.

compántas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1 = compánachas. 2. Association, associated body. ~ aisteoirí, troupe of actors.

compar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1. ~ (cléibh, croí), (wall of) chest. ~ cinn, cranium. 2 = compal.

comparaidh. (In phrase) Meacan ~ = meacan compair : meacan1.

comraí = coimirce.

conach2, m = confadh.

conaicear = coinicéar.

cónair, f = cónra.

cónard = comh-ard1,2.

conbhéile = conabhéile.

conbhrú = conabhrú.

condae, f, condáidh, f = contae.

condar2 = cuntar1.

conf(h)airt = conairt.

conga, f = cuing 3.

conga(i)bh = coinnigh.

conganta = cúnta : cúnamh.

congantach = cúntach.

congantóir = cúntóir.

cóngas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1. Nearness, closeness. 2. (a) Relationship. S.a. gaol 1(a). (b) Relative. 3 = cóngar 5, 6.

congbháil, f. (gs. -ála, pl. -álacha). 1. Hist: Holding, settlement; (church) establishment. Cathair agus ~, enclosure and church; (monastic) city and settlement. 2 = coinneáil. (Var: pl. congbhála)

congbhálach = coinneálach.

congbhálaí = coinneálaí1.

conghreabhaid = conaghreabhaid.

congnamh = cúnamh.

conlach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = conlú. 2. Collection, heap.

conlach2, f = coinleach.

conlacht2, m = conlach1.

conláisteacht, f. (gs. ~a). 1. Handiness, convenience. 2 = conláiste 1.

conn2 = ceann1.

Connartach = connachtach1,2.

connarthóir = conraitheoir.

connlach = coinleach.

connlacht1, m = conlach1.

connlacht2 = conlacht1.

conntar = cuntar1,2.

conórach = cunórach.

conórtas = cunórtas.

conphian = conaphian.

consabal, m = constábla.

consailéir = cunsailéir.

consain. 1. gs. & npl. of consan. 2. f = consan.

conscair, ~t = coscair1, ~t.

contabhairt, ~each = contúirt1, -each.

contanás, ~ach = cuntanós, -ach.

contanós, ~ach = cuntanós, -ach.

contrapháirt = cuntrapháirt.

contraphointe, ~ach = cuntraphointe, -ach.

contúirt2, f = cuntar2.

cónú, m = cónaí1.

conús = cunús.

copaigh = coip.

copán2. 1 = capán. 2 = cupán1.

copras, coprós = coparás.

copú, m = coipeadh.

cor5 = gor1 2.

cor6 = cur1.

córach2, a1 = córúil.

coraice, f = corraic.

córáid, f = corraíl.

coraidh1, f = cora1.

coraigh1, f = cora1.

coraigh2 = corraigh1.

córaigh = cóirigh.

corainn, f = cora1.

coraíocht3 = curaíocht.

córaíocht = cóiríocht.

corann1, f. (gs. coirne, pl. coirneacha). 1. Tonsure. 2 = coróin1.

coranta, ~cht = curata, -cht.

corástúil = coráistiúil.

corbh, m = cabhar.

corca2 = curca.

corcáil2 = cácáil.

corcair2, a1 = corcra1.

corcair3 = corcraigh.

corcal, m = corcach.

corcar. 1. m = corcair1. 2. a1 = corcra1.

corcóg, ~ach = coirceog, -ach.

corcrach2, a1 = corcra1.

corgáil = cargáil.

corg(h)as = carghas.

corm, f = coirm.

cormhogal = carrmhogal.

cornal = coirnéal2.

coróg1 = caróg.

coróg2 = corróg1,2.

coróin2 = corónaigh1.

coróinigh = corónaigh1.

coróinn = coróin1.

corpadóir, m = coirpeach2.

corpalach = corplach.

corpartha, a3. 1. Corporal; corporeal. Pionós ~, corporal punishment. Pian chorpartha, bodily pain. Oibreacha ~ na trócaire, corporal works of mercy. 2 = corpanta.

corpordha, ~cht = corpartha, -cht.

corpráid = corparáid.

corprás = corparáil.

corr7 = corradh.

corra1, m = corr1.

corra2, f = corr3.

corra4 = corr5.

corrac, f = corraic.

corrachán = curachán.

corraic, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Projection; obstacle. 2 = curca. (Var: ~e f, ~eog f)

corraiceach, a1. 1. Uneven. (a) Rough. Talamh, cosán, ~, rugged ground, path. (b) Unsteady. Cathaoir chorraiceach, rickety chair. Siúl ~, unsteady walk. (c) Odd. An ceann ~, the odd one. Bheith ~, to be the odd man out. Tá fear ~ agaibh orainn, you have a man more than we have. 2 = curcach.

corraicín1 = cuircín.

corraicín2 = carraigín.

corraíd, f, corráid, f = corraíl.

corraíocht, f = corradh.

corrbhuaic = corrabhuais.

corrbhuais, ~each = corrabhuais, -each.

corriasc, m = corr riasc: corr3 1.

corrlach2, m = coirleach.

corróg3 = caróg.

corrú, m = corraí1.

cortadh, m = coirtiú : coirtigh1.

corthach = coireach1,2.

córú = cóiriú.

cosabacóid, f. (gs. ~e) = cos bhacóide : bacóide.

cosard = os ard : ard1 3.

cosc2 = coisc1.

coscar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1 = coscairt. 2. Victory, triumph.

coscradh, m = coscairt.

cosmhail = cosúil.

cosmhaile, f, ~acht = cosúlacht.

cosmhaileas, m, cosmhalacht = cosúlacht.

cosnaigh2 = cosain.

cosnamh, m, ~ach = cosaint, cosantach.

cosnamhaí, m = cosantóir.

cosráil, cosrálaí = cosaráil, cosarálaí.

cóstaeir = cóstóir.

costarnocht = cosnochta.

cosúil2 = cosúlaigh.

cóta3 = cuóta.

cothabháil1, f. (gs. -ála). 1. Sustenance, maintenance. Ordú cothabhála, maintenance order. Pá cothabhála, subsistence wage. 2 = cothú.

cothabháil2 = cothaigh.

cothach = cuthach.

cotháil, ~t, f = cothabháil1.

cothálach = cothabhálach.

cothalán, m = comhthionól.

cothán = cochán.

cothghail = cothabháil1.

cothromacht, f. 1 = cothroime 1. 2 = cothromaíocht.

cothromaitheoir = cothromóir.

crabaireacht = grabaireacht.

crábán = cábún.

crabanta, a3. 1. Crabbed. 2 = cabanta.

crabhat = carbhat.

crag = cnag1,2.

crágachán, m = crágálaí.

crágaíl = grágaíl.

craibeadán = crabadán.

cráibhtheach, ~t = cráifeach, -t.

craibhtéal = crabhaitéal.

craidhreacán, m = craobhraic.

craidhstín = crístín2.

craig, f = creig.

craimsigh = aimsigh1.

cráin2. (In phrase) ~ mhíolach = grathain mhíolach: grathain.

cráinbhean = crannbhean.

cráinfhear = crannfhear.

crainnce, crainncín, m = crunca.

crainnigh = cranraigh1.

crainnscín = cnáiscín.

cráinseile, ~ach = crannseile, -ach.

craintigh = crandaigh.

craipleach = crapallach.

craipleachán, craipléir, m = craplachán.

craipligh = craplaigh.

craiplíneach, m = craplachán.

cráir = cnámhair.

craith = croith.

cramba(idh), f = crampa1,3.

cramhóg = crumhóg.

cramp = cnap2.

crampa4, m = cnap1 3.

crampach1 = cnapach.

crampach2 = crampánach2.

crampán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Cramp. 2 = crampánach1.

crampán2 = crompán2.

crampán3 = cnapán.

crancadh = cnagadh.

crancaire, m = cancrán.

crang, ~ach, ~adh = cnag1,2, -ach, -adh.

crangadóireacht = cnagaireacht.

crangaire, crangairt, f = cnagaire1,2,3, -acht.

crangarnach = cnagarnach.

crannaigh1. 1 = crandaigh. 2 = cranraigh.

crannán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Wooden shaft, handle. 2. Wooden vessel. 3. Hardening stand (for bread). 4 = crannóg.

crannán2 = crandán.

crannán3 = crónachan.

cranntabhaill = crann tabhaill : crann 6 (b).

cranntairle = crannseile.

craobhán, m = craobhóg.

craoibhreadh, m = craobhra.

craosán2, m = craosaire.

craosmhaireacht = craosaireacht.

craosmhar = craosach1.

craosta, a3 = craosach1.

crap2 = cnap1,2.

crapachán = craplachán.

crapán, ~ach = cnapán, -ach.

crapsholas = clapsholas.

craptha2 = cnaptha : cnap2.

cráscal = cradhscal.

crasóg = crosóg.

crátaire, m = cráiteachán.

cratar, m = crotal 2.

crathach = crothach2.

crathadh = croitheadh.

crathán = crothán.

créabhach, a1 = créúil.

creabhadóir, m, ~eacht = cneámhaire, -acht.

creacaire = reacaire.

creach1, f. (gs. -eiche, npl. ~a, gpl. ~). 1. Foray, (cattle-) raid. ~ a dhéanamh, to make a raid, a foray (for cattle). Fearann creiche, land taken by force. 2. Booty, plunder; prey. ~ a thógáil, to make a seizure. An chreach a chosaint, a roinnt, to defend, share, the spoils. An chreach a sheilg, to seek out the prey. Dá mbeadh aon chreach ionam, if there were any pickings on me. Ainmhí, éan, creiche, beast, bird, of prey. Prov: Is maith an chreach a roinneas, it is good to have enough to go round. 3. Loss, ruin. ~ duine a dhéanamh, to despoil, ruin, s.o. An rud a rinne a chreach, what ruined him. Is mór an chreach é, it is a great loss. Tháinig ~ lábáin air, he was utterly ruined. Is geall le ~ é, it spells ruin. Is beag an chreach é, he, it, is small loss. Is mó an chreach ná an chabhair iad, they are more of a hindrance than a help. Prov: Is ~ don chat a phiscín, a cat feels the loss of its kitten. Mo chreach nár fhan sa bhaile, I regret that I did not stay at home. Mo chreach nach bhfaca tú é, it is a pity you did not see him. Mo chreach! Mo chreach is mo chrá! Mo chreach mhaidine (bhrónach)! Woe is me! 4 = creachadh1.

créach, a1 = créúil.

creachaide, m = creachán.

creachaill = cearchaill.

creachaire2, m = creachadóir.

creachaireacht2 = creachadóireacht.

créachtmhar = créachtach2.

créachtnaigh = créachtaigh1.

creachtóir = creachadóir.

créadhach, a1 = créúil.

créadhumha = cré-umha.

creafadach, creafadaíl, f = creathadach.

creafaire = creathaire.

creag, f = creig.

creagaire2 = cnagaire3.

creagán2. (In phrase) ~ streille = clogán streille : clogán2 2.

creagar = criogar.

creaipligh = craplaigh.

creamhaire, ~acht = cneámhaire, -acht.

creamhán = cneamhán.

creanais = cleathainsí.

creangadán = cnagadán.

creapaill, v.t. (pres. -plann, pp. -palta) = craplaigh.

creapall = crapall.

creapaltán = craplachán.

creapladh, m = craplú : craplaigh.

creasach = criosach.

creasán = crosán2 1.

creatalach = creatlach.

creatair = creadair.

creatán = creatachán.

creath2 = creat.

creathán2 = creachán.

creathán3 = crothán.

creatharnach = creathadach.

creathrach = crithreach.

créatúlacht = tréatúlacht.

créibhric = craobhraic.

creideamhach = creidmheach1,2.

creidhill. 1 = creill. 2 = craol.

creidsin(t), creidsiúint = creidiúint.

creigeach = creagach.

creim2, créim2, f = creimeadh.

creimeach, créimeach = creimneach1,2.

creimirt, f. (gs. -meartha). 1 = creimeadh. 2 = climirt.

creimseáil, v.t. & i. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1 = creim1. 2. Nibble. Ag ~ lena chuid, nibbling at his food.

creinn = crinn.

creistint, creistiúint = creidiúint.

creithinisí = cleathainsí.

creithir = crithir1.

créithir2, ~t, f = criathraigh1, criathrú.

creithnigh = creathnaigh1.

criadha, a3, ~idhe, a3 = créúil.

criaga, a3. 1. Ceramic. 2 = créúil.

criaidh, f = cré1.

criathair1 = criathraigh1.

criathairt, f = criathrú.

criathar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1. Sieve; riddle. ~ a dhéanamh de rud, to riddle sth. Tá sé ina chriathar (poll), it is riddled, full of holes. Rinneadh ~ de le piléir, he was riddled with bullets. Bhí an spéir ina ~, it was pouring out of the heavens. ~ siúcra, cnámhóg, sugar-, cinder-, sifter. Fuíoll criathair, siftings. S.a. teachtaire 1. 2. ~ meala, honeycomb. 3. (a) = criathrach1. (b) Quagmire.

criathradh, m = criathrú.

crib = cruib.

cridhe = croí.

crígh, f = críoch1.

crigín = cnaigín1.

críléis, ~each = croíléis, -each.

crinn, v.t. (vn. ~eadh m, gs. ~te). 1 = creim1. 2. Contend closely with. Tá na báid ag ~eadh a chéile, the boats are sailing close together, level with each other. Bhí siad ag ~eadh a chéile sa rás, they were running neck and neck.

crinnire = creimire.

criocaire, m, criocar = criogar.

criocard, m = criogar.

críoch2 = críochaigh.

críochain = críochnaigh.

criochán = creachán.

criocóid, f = criogar.

criog = cniog2.

crioga = cnoga.

criogaide = cniogaide: cnagaide.

criogaire, ~acht = creagaire1, -acht.

criogán1 = criongán.

criogán2, ~ach, a1 = creagán1, -ta.

criogóg = cniogóg.

críon1, m. (gs. -ín, pl. ~ta). 1. Anything old or withered. An ~, the old, the aged. Is maith a úr is a chríon, it is good when new or old. 2 = críonach.

críonlach = críonach.

críonnaigh = críon3.

crioslach, m. (gs. & npl. -aigh1, gpl. ~). 1. Bosom. I g~ na talún, na gcnoc, in the bosom of the earth, of the hills. Ar chrioslach na mara, on the bosom, surface, of the sea. I g~ na spéire, in the vault of heaven. Ina ~, in her bosom, on her person. Tá slaghdán ina chrioslaigh, the cold has got a grip on him. 2 = crios.

criosóg = crosóg.

criotán = creatachán.

criotánach = creatach.

crioth, ~ach = crith1,2, creathach1,2.

criothadh, m = crith1.

criothán, ~ach = creathán1, -ach.

criothlán = creathán1.

criotharnach = creathadach.

criothnaigh = creathnaigh1.

criothrach = crithreach.

cripíd = clupaid.

cripligh = craplaigh.

criteáil = cniotáil1,2.

critheán, ~ach = creathán1, -ach.

crithir2, a. (gsm. ~, gsf., npl. & comp. -thre). 1 = crithreach. 2. Quivering, quavering. S.a. tonn1 2(b).

criúg, ~airt, f = cnag1,2, -aireacht.

cró3 = gró.

crobhnasc = cornasc.

crocán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. (Small) crock. 2. Jar, pitcher. 3 = corcán.

crochadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Hangman. 2. Gallows-bird. Tá aghaidh, gnúis, crochadóra air, he has a villainous look. 3. Loafer. 4 = crochadh 6. (Var: crochaire m)

crochtóir2 = crochadóir 1.

cródha, ~cht = cróga, -cht.

croga1 = cnoga.

croga2 = croca.

croga3 = gogaide1.

crogán = crocán.

croiceann = craiceann.

croiceannúil, a2 = craicneach.

croich, f = croch1.

croichleamán = croithleán.

croicín = cuircín.

croicneach, croicniúil, a2 = craicneach.

croidhe = croí.

croidheamhlacht = croíúlacht.

croidheamhail = croíúil.

croidheán = croíán.

cróidhearg = cródhearg.

croidheog = croíóg.

croidhléis, ~each = croíléis, -each.

croidhreac = craorag.

cróig, ~eán = gróig, -eán.

cróigeánta = cróga.

croigear = criogar.

cróilinn, ~teach = crólinn, -teach.

croimeasc = cornasc.

cróinn, f = coróin1.

cróinseile, ~ach = crannseile, -ach.

croíochán = croíleacán.

crois, f = cros1.

croith, v.t. & i. (pp. -ite). 1. Shake. (a) Chroith sé an teach, an talamh, it shook the house, the earth. Chroith sé an t-anam asam, it shook the life out of me. Bhí sé croite go maith, he was rather shaken. Tá cuma chroite air, he looks shaken. ~ an t-éadach, shake the cloth. ~ an deannach as, shake the dust off it. ~ an buidéal, shake the bottle. Ag ~eadh anonn is anall, ó thaobh go taobh, shaking, waving, back and forth, from side to side. ~ suas thú féin, shake yourself up. S.a. clog1. (b) Lámh a chroitheadh le duine, to shake s.o. by the hand. Ag ~eadh láimhe, lámh, le chéile, shaking hands with each other. (c) Do cheann a chroitheadh, to shake one's head. Chroith sé a ghuaillí, he shook, shrugged, his shoulders. Tá an madra ag ~eadh a eireabaill, the dog is wagging his tail. ~ do chos, shake a leg. Tá sé ag ~eadh na gcos, he is giving his last kick, dying. Níor chroith sé cos, crúb, ní ba mhó, he never moved after that, he was quite dead. Prov: Is cuma leis an óige cá gcroithfidh sí a cos, youth must have its fling. 2. Scatter, sprinkle. Síol a chroitheadh, to scatter seed. Féar a chroitheadh (amach), to shake out, to ted, hay. Uisce, salann, a chroitheadh ar rud, to sprinkle water, salt, on sth. 3. (With ar, chuig, le) Wave (to), brandish (at). Tá siad ag ~eadh chugainn, linn, they are waving to us. Chroith siad ciarsúir, bratacha, linn, they waved handkerchiefs, flags, at us. Chroith sé an bata liom, he brandished the stick at me. Chroith sé a lámh, a cheann, orm, he beckoned to me with his hand, his head. ~ isteach, anall, ar ais, air, wave him in, over, back. ~ slán leis, wave him good-bye. 4 = croch2 5.

croitheach = crothach2.

croitheadh, m. (gs. -ite, pl. -ití). 1. vn. of croith. 2. Shake. ~ a bhaint as duine, to give s.o. a shake, a jolt. ~ láimhe, handshake. Bhí ~ lámh ansin, there were handshakes all round. Le ~ dá cheann, with a shake of his head. Tá sé sna croití deireanacha, he is in the throes of death. 3. ~ crúb, disease affecting hoofs of animals. 4. Sprinkle, scattering. ~ uisce choisricthe, the sprinkling of holy water. Dá mbeadh ~ den aol air, if it were sprinkled with lime. 5. Waving. ~ bratach, flag-waving. 6 = crochadh.

croitheán = crothán.

cróluí = cróilí1.

cromaide = cromada.

cromara = cromada.

cromnasc = cornasc.

crompán3 = crampán1.

cron2 = cronaigh.

crón3 = crónaigh.

cronadh, m = cronú.

crónaeir, m = cróinéir.

cronaí, f = cron1.

crónaire, m = cróinéir.

crónánach2, m = cróinéir.

cronaoid, f = cron1 2.

crónfhear = crannfhear.

crónta = corónta.

cros4 = crosadh.

crosán3, m = crosaire1.

crosmair = cosamar.

crostúil, a2, crostúlacht = crosta1, -cht.

crot1, m = cruth1.

crot2, f = cruit1.

crotach2, a1 = cruthúil.

crotach3, ~án = cruiteach, -án.

crotaon = cruth daonna : cruth1 1.

crothach3 = cruthach.

crothadh = croitheadh.

crothaigh, crothaíocht = cruthaigh, cruthaíocht.

crothnaigh. 1 = cronaigh. 2 = cruthaigh.

crothnú. 1 = cronú. 2 = cruthú.

crothóg3 = caróg.

crothúil = cruthúil.

crú3 = cró2.

crua4, m. (gs. ~ite) = cruachan.

cruach4, m. 1 = cuach2 4. 2 = crobh 2.

cruachtaint, f = cruachan.

cruadáil = cruáil.

cruadal, m = comhluadar.

cruadálach = cruálach.

cruadas = cruas.

cruadhach2, ~an, ~t = cruach2, -an, -t.

cruadhaigh = cruaigh.

cruadháil = cruáil.

cruadhálach, ~t = cruálach, -t.

cruadhán = cruán.

cruadhas = cruas.

cruadhóg, ~ach = cruóg1, -ach.

cruadhú, m = cruachan.

cruagáil, cruagálach = cruáil, cruálach.

cruagán = cruán.

cruaichte. 1, f = crua2. 2. Var. comp. of crua3.

cruaichteacht, f = crua2.

cruaidh1, f. (gs. cruadhach) = cruach2.

cruaidh2. 1. f = crua1. 2. a1 = crua3.

cruaidh-3, prefix = crua-

cruaidhe1. 1. f = crua2. 2. Var. gsf. & comp. of crua3.

cruaidhe2, f = cruach2.

cruaiteán2, m = cruatan.

cruasach, a1 = crua3.

cruasta = crua3.

crúbaire, m. 1 = crúbach1. 2 = crúbachán.

crúbán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. (Small) claw or hoof. ~ talún, toe, projection, of land. S.a. lus. 2. Short potato-ridge at angle to main ridge. 3. Const: Knee. 4 = crúbóg 1. 5 = crúbachán.

crúbánach, m = crúbachán.

crudh1 = crodh.

crudh2, m = crú1.

crúdh, ~adh, m = crúigh1,2, crú2.

cruga = cnoga.

cruibhtín = croiftín.

cruibidín = cruipidín.

crúibín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. (Little) claw or hoof. ~í caorach, sheep's trotters. Bhí (sé ar) a chrúibíní in airde, he was sprawling on his back; he was done for. An ~ cam a thabhairt do dhuine, to bribe s.o. 2. Cul: ~ (muice), crubeen, pig's trotter. 3 = crúbóg 2.

cruiceach = corraiceach.

cruiceadh = gróigeadh.

cruiceog = coirceog.

cruimeasc = cornasc.

cruimhdeog = crumhóg.

cruinneachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = cruinneagán. 2 = cruinneán. 3. Geol: Dome. ~ salainn, salt dome.

cruinneacht, f. 1 = cruinne1 1. 2 = cruinneas.

cruinneadas = cruinneas.

cruinneáil(t), f = cruinniú.

cruinneán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Round object; small orb. 2. Her: Roundel. 3 = cruinneagán.

cruinneasc = cornasc.

cruiscearach = cuiscreach.

cruit3, f = creat.

cruith = cruimh.

cruitheach = cruimheach.

cruitheachán = cruimheachán.

cruitín = cuirtín.

crump(l)álaí = crompánaí.

crunga = cnoga.

cruóg2, f = crua-ae.

crup = crap1.

crupach2 = crupánach.

crupadh = crapadh.

crústáil, v.t. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1. Drub, belabour. Duine a chrústáil, to give s.o. a drubbing. 2 = crústaigh2.

crutachán = cruiteachán.

crutaon = cruth daonna : cruth1 1.

cruth2, m = crú1.

cruthachtáil, f = cruthú.

cruthnaigh. 1 = cruthaigh1. 2 = cruinnigh.

cruthnaitheoir = cruthaitheoir.

cuach5 = cuaifeach.

cuachánach = cuachach3.

cuachdha, a3 = cuachach2.

cuaichín3, m = coicheán.

cuaifín = cuaichín1.

cuail. 1. gs. & npl. of cual. 2. f = cual.

cuaird, f. (gs. -arda). 1 = cuairt1. 2. Jur: Circuit. S.a. cúirt 1(b).

cuairdeall = guairdeall.

cuairt1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna; pl. -arta used with numerals). 1. Circuit; round, course. ~ na cruinne, na hireann, a thabhairt, to make a circuit of, travel round, the globe, Ireland. Thugamar ~ na cathrach, na tíre, we toured the city, the country. Thug siad ceithre cuarta an tí, they went all round, searched every corner of, the house. Rinne sí cúpla ~ (chniotála) ar an stoca, she knitted a few rounds of stitches on the stocking. ~ chigireachta, round, tour, of inspection. ~ de rás, a lap of a race. Thug sé ~ den bhata dó, he beat him all over with the stick. Fá g~, um a g~ = máguaird. 2. Visit. ~ a thabhairt ar dhuine, ar áit, to visit a person, a place. Dul, teacht, ar ~ (chuig, chun), to go, come, on a visit (to). Bhí siad ar ~ againn, they were on a visit to us. ~ ar dhaoine tinne, a visit to sick people. Déan do chuairt, stay for a while. ~ mhíosa, monthly visit; bride's home visit after honeymoon. ~ an lao ar an athbhuaile, "the calf's visit to the old milking place', a nostalgic revisit. Prov: ~ ghearr is a déanamh go hannamh, "a short visit and not too frequent', one should not wear out one's welcome. 3. Occasion, time. A trí nó a ceathair de chuarta, three or four times.

cuairt2 = cúirt.

cuais. 1. gs. of cuas. 2. f = cuas.

cualarán = cúlarán.

cuan2, f = cuain1.

cuán2 = cumhán.

cunairt = conairt.

cuansóg = cuasnóg.

cuantar = cuntar1.

cuardal = guairdeall.

cuaróg, f = cuarán.

cuartach = cuardach1,2.

cuartaí, m = cuairteoir.

cuartaigh = cuardaigh1.

cuartú, m = cuardach1.

cuasmhar = cuasach.

cuasóg, f = cuasán.

cuasúil, a2 = cuasach.

cúbaill, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1 = cubhachail. 2. Sheltered nook.

cubhaidh, a1 = cuí1.

cubhais = cúis2.

cubhar = cúr1,2.

cubhrach, cubhrán = cúrach, cúrán.

cubord = cupard.

cucól2 = cocól1,2.

cudach, m = cadó.

cudaí = codaí.

cud(r)amán = cadramán.

cudrom, ~acht = cothrom1,2, -aíocht.

cudromóid = cothromóid.

cufrán = caorán 1.

cughnáil = conáil.

cuí2, f = cuibheas.

cuib = caib1.

cúib, f = cúb1.

cuibeáil = caibeáil.

cuibhdhe. 1 = cuí1. 2. f = cuibheas.

cuibhe = cuí1.

cuibheasach, a1. 1. Fair, middling. ~ maith, fairly good. Tá siad ~ gan a bheith maíteach, they are fair to middling. 2 = cuibhiúil. (Var: cuibhdheasach)

cúibille, f = cúbaill 2.

cúibleáil = cúbláil1,2.

cuic, m = coc1.

cuiceáil = coiceáil.

cúide = cuaile.

cuideartha, a3 = caidreamhach2.

cuideog = cuiteog.

cuifealán, m = comhthionól.

cúigeadh1, m, ~ach = cúige1, -ach3.

cuigéal, ~ach = coigeal, -ach.

cuigearlach = coigealach.

cúigidh, f. (gs. -geadh) = cúige1.

cúigíoch = cúigeach3.

cúile = cuaile.

cuileach3 = colach.

cuileachta = cuideachta.

cuileachtúil = cuideachtúil.

cuilead, f = cuireata.

cúiléar = cíléar.

cuileat(a), f = cuireata.

cuileog2 = calóg.

cúilfhionn = cúileann1,2.

cuilí1, f = cuilithe.

cuilín = cuilithín.

cuilíneach = coilíneach1.

cuilleasc = coilleasc.

cuilseach = cuilceach.

cuilsheasamh = colgsheasamh.

cuiltheach = cuileach2.

cuilthín, m, ~each = coilíneach1 2.

cuime = caime.

cuimé = cumá.

cuimhin2 = cuimhnigh1.

cuimil2. 1. f = cuimilt. 2. (Used in phrase) ~ an mháilín a dhéanamh de rud, to toss sth. about; to make a rag of sth. Tá an t-éadach ina chuimil an mháilín, the cloth is crumpled like a wet sack. Bhí siad ag déanamh, ag gabháil, ~ an mháilín dá chéile, they were pulling and tearing at each other. Rinne sé ~ an mháilín díom, he got the better of me completely (in fight, argument).

cuimilteoir = cuimleoir.

cuimir = comair.

cuimleáil, f. (gs. -ála). 1 = cuimilt. 2. Tossing about, rough handling.

cuimlín, m = cuimleachán.

cuimseach2, m = cuimsiú.

cuimsigh3 = aimsigh1.

cuimsitheoir, m. (gs. -ora, pl. ~í). 1. Moderator, controller; adapter, measurer. 2 = aimsitheoir.

cuimsiú2 = aimsiú.

cuinc1 = cainc.

cuinc2 = cuing 5.

cuincín, ~each = caincín, -each.

cuingeal, f = cuingir1.

cuingealach2, f = cuingir1.

cuingealtas, m = cigilteacht.

cuigealtasach = cigilteach.

cuingidh, m. (gs. -geadh) = cuinge1.

cuingir2 = cuingrigh.

cuinse1 = cainche.

cúintise = cúinse.

cuíosach, ~t = cuibheasach, -t.

cuir2. 1. gs. of cur1. 2. m = cur1.

cuirb,~each = coirb1, -each.

cuirc, f, ~e = curca.

cuirceog = coirceog.

cuireadóir, ~eacht = curadóir1, -eacht2.

cuiréal, ~aí = cairéal, -aí.

cúiréib, ~each = círéib, -each.

cuiriceach = corraiceach.

cuiricín = cuircín.

cuiricíocht = corraiceacht.

cuiridín = cuirdín.

cuirigh = ciorraigh.

cúirín = coirnín.

cuirlín = coirnín.

cuirliún, m. (gs. & npl. -úin, gpl. ~). 1. Curlew. 2 = cuirliúnach.

cuirm, ~each = coirm, -each.

cuirpe, m = coirb1.

cuirreach = corrach1.

cuirrín = curraoin.

cúirtéir2, m = cúirteoir.

cuis = cois1.

cuiseog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Slender stem, stalk; grass-, reed-, stalk. 2 = cuiseogach.

cuisle2 = coiste.

cuisleannach2, a1. 1 = cuisleach. 2. Fluted. 3. Mus: Fluty, soft.

cuisleoireacht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) blood-letting. 2 = cuisleannacht 2.

cuisliméir, ~eacht = custaiméir, -eacht.

cuisniúil, a2 = cuisneach.

cúititheach = cúiteach.

cúitiú, m = cúiteamh.

cúits, f = cúiste.

cúitsiúc = cúitiúc.

cuíúil, cuíúlacht = cuibhiúil, cuibhiúlacht.

cúl2, m = cúil1.

cúl3 = cúlaigh.

cúl4. (In phrase) ~ fáich, fathaigh = cál faiche : cál1 3.

cúláisteach = conláisteach.

cúlbhoc = cúlphoc.

cúlm(h)ánta, ~cht = cúlánta, -cht.

cúlóg2, f = cúlán.

culpadach = clupaideach2.

culpaid = clupaid.

cúlta1, a3 = cúthail.

cúltach = cúthail.

cúm, m = com1.

cumabhrú = conabhrú.

cumach = comach.

cumail, ~t = cuimil1, -t.

cumair = comair.

cumaraí1, f = coimirce.

cumaras = camras.

cumasc2 = cumaisc1.

cumasúil, a2 = cumasach.

cúmfaire, m. (in phrase) Meacan ~ = meacan compair : meacan.

cumha2 = comha.

cumhaidh, f, ~iúil, a2 = cumha1, -ch.

cumhain = cuimhin1.

cumhainge = cúinge.

cumhal2 = comhal.

cumhalacht = cumhlacht.

cumhang, ~ach = cúng1,2, -ach.

cumhangaigh = cúngaigh1.

cumhanglach, cumhangrach = cúngach.

cumhara, ~cht = cumhra, -cht.

cumhartha, ~cht = cumhra, -cht.

cumhgach = cúngach.

cumhgaigh, cumhgú = cúngaigh1, cúngú.

cumhrachán = cumhrán.

cumhthach1 = caoifeach.

cumhthach2, cumhúil, a2 = cumhach.

cumraí, f = coimirce.

cumraíocht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1. Shape, form. I g~ duine, in human shape. 2. Configuration. ~ na réaltaí, the configuration of the stars. 3 = cumadóireacht.

cunabhrú = conabhrú.

cúnach = caonach.

cunáil, cúnáil = conáil.

cunamar = conamar.

cuncar, cúncar = concar.

cuncas, cúncas = concas.

cunfairt = conairt.

cung, f = cuing.

cúngach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = cúinge 1. 2. Narrow space, congestion. Bheith sa chúngach, to be pressed for space; to be in a tight place, in a difficult situation. ~ a dhéanamh ar dhuine, to encroach on s.o. ~ cléibh, constriction of chest, congestion. ~ croí, meanness of heart, miserliness. Prov: Is fairsing Dia sa chúngach, the Lord will provide. (Var: ~t f, cúngaraíocht f)

cúngas, m = cúngach.

cúnglach. 1 = cúngach. 2. f = cuingir.

cúnglaigh = cúngaigh1.

cúngrach, ~t, f = cúngach.

cúngraigh = cúngaigh1.

cúngraíocht, f = cúngach.

cunlach1 = caonach.

cunlach2 = coinleach.

cunlacht = coimhdeacht.

cúnláiste, ~ach = conláiste, -ach.

cunnail, ~bhe = connail, -bhe.

cunnlacht, m = conlach1.

cúnsóg = cuasnóg.

cúp = cúb1 1.

cupán2 = capán.

cuparós = coparás.

cúplú, m = cúpláil1.

cúpóg, ~ach = copóg, -ach2.

cupord = cupard.

cupraisc, f = cufróg.

cur2 = cor3.

cur3, m = curadh.

curadóir2, ~eacht1 = curachóir, -eacht.

curaintín = coraintín.

cúramáboc = ciaramáboc.

curcóg = coirceog.

curpad = cupard.

curr = corr1 1.

currach1 = corrach1.

currach2, ~án = curach, -án.

curraice, ~ach1 = curca, -ch.

curraiceach2 = corraiceach.

cursa, m = cársán.

cursán = cársán.

cúshnáithe = gúshnáithe.

cut = cat.

cutach = catach.

cúthaire, ~acht = cuachaire, -acht.

cuthalán, cutharachán, cutharlán = lucharachán.

cuthóg = cuachóg.

cuthrán = caorán 1.

2, compound of prep. do or de and poss. a. a. (Affects initial letter of following noun in same manner as a5) 1. (do + a) To or for his, her, its, their. (For further meanings of prep. see do3). Gheall sé dá mhac, dá iníon, é, he promised it to his son, to his daughter. Thug sí dá hathair, dá máthair, é, she gave it to her father, to her mother. Thug siad misneach dá bhfoireann, dá n-imreoirí, they gave encouragement to their team, to their players. Chuir sé i dtaisce dá chlann é, he put it by for his children. an ag seiftiú dá ghearrcaigh, a bird providing for its nestlings. 2. (de + a) Of or from or off his, her, its, their. (For further meanings of prep. see de1). Bhain sé dá cheann é, he removed it from his head. Ghearr sí dá muinchille é, she cut it off her sleeve. Rinne siad dá ndeoin féin é, they did it of their own free will. Duine dá ghaolta, one of his relatives. Cuid dá n-oidhreacht, part of their inheritance. 3 = dá4. S.a. barr1 7, brí 4, réir 1, 2.

6 = á1.

dá-7 = dé-4

dabhar, m = dobhar1.

dábur = dá mba : dá1.

dachad = daichead.

dachtán2 = dartán.

dada, m. (gs. ~). 1 = adamh. 2. Iota, jot, whit, tittle. (a) (With negative) Very little, nothing. Níl (aon) ~ ann, there is nothing there; it amounts to nothing. Ní ~ é, it is nothing. Níl ~ bainne acu, they have very little, no, milk. Níl ~ le déanamh aige, he has nothing to do. Ní raibh ~ dá bharr agam, I gained nothing by it. Níor dhada beagán! What a lot! (b) Something, anything. Má tá ~ ann, if there is anything there. S.a. lán3 1. Má bhíonn ~ ag cur ort, if anything troubles you. An bhfuil ~ le rá agat? Have you anything to say? Déarfaidh sé ~ a smaoinfidh sé air, he will say anything that comes into his head. (Var: ~í m, ~idh m, ~mh m)

dadhaice, ~ach = daidhce, -ach.

daghar = daighear.

daibhleach, a1 = dubhfhliuch.

dáiche = dáighe.

daide, m = daidí.

daideog = dóideog.

daidhbhín = daibhchín.

daidhbhir = daibhir1,2.

daidhbhreas = daibhreas.

daidhch, f = dabhach.

daigh2, f = dabhach.

daighean. 1 = daingean1,2. 2 = deamhan.

daighidh, f. (gs. -gheadh) = daigh1.

daile = cad eile : cad1 1(f).

dáiligh2 = dáil2.

dáiliú, m = dáileadh.

dailleog = gáilleog.

daillsean, dailltean = dallsíon.

dailtean = deardan.

dáimh, f. (gs. ~e). 1 = dámh1 1. 2. Love of kind; fellow-feeling, natural affection. ~ a bheith agat le duine, to have a natural fondness for s.o. ~ a imirt le duine, to show kindred feeling towards s.o.; to show partiality for s.o. Is dona do dháimh, there is little fellow-feeling in you. Chaill sé an ~ linn, he lost his sense of affinity with us. Tá ~ acu le hirinn go fóill, they have still got a warm spot in their heart for Ireland. Níl gaol ná ~ agam leo, I am not bound to them by ties of kinship or affection. Gaol gan ~, relationship without affection.

daimhliag = damh liag : damh2.

daimhséar = dainséar.

daimhseoir = damhsóir.

daimhsigh = damhsaigh1.

dáine. 1. Var. comp. of dána1. 2. f = dánacht.

dáineacht = dánacht.

daingeanaigh = daingnigh.

daingeanú = daingniú1.

daingniú2. 1 = damnú 2. 2. (In phrase) ~ orm (go, má), I'm blessed (but, if).

dainid, ~each = danaid1, -each.

dainimh = ainimh.

dainthid = danaid1.

dair2 = doir.

dair3 = dar1.

dairb = doirb.

dairdaol, dairdéal = deargadaol.

daire = doire.

dáiríocht = dáraíocht.

daithnid, ~each = danaid1, -each.

daíúil = daoithiúil.

daíúlacht = daoithiúlacht.

dál2, f = dáil1.

dálaigh1 = dáil2.

dalc, f = dailc.

dálgas = áilíos.

dall1, m. (gs. & npl. daill, gpl. ~). 1. (a) Blind person. Na daill, the blind. Súile an daill, sightless eyes. An ~ ag déanamh an eolais don ~; an ~ ag giollacht an daill, the blind leading the blind. Aimsíonn an ~ a bhéal, a blind man can find his mouth, everybody can do something for himself. S.a. abhaill. (b) ~ bán, albino. 2. Dull, uninformed, person. 3. Dimness; gloom, obscurity. Idir ~ is dorchadas, "between the dim and the dark', at dusk. Dubh agus ~ na hoíche, the darkness and obscurity of the night. 4. ~ na mullóg = dallamullóg. ~ an phúicín = dalladh púicín : dalladh 4.

dallabhrán = dallarán.

dalladh, m. (gs. -llta). 1. vn. of dall3. 2. Blinding; dazzlement. ~ a dhéanamh ar dhuine, to blind s.o.; to dazzle s.o. ~ (agus caochadh, dubhadh) orm (má), strike me blind (if). 3. (a) Plenty, lashings. Bhí ~ bia agus dí ann, there were lashings of food and drink. Tá ~ airgid aige, he has lots of money. (b) Ag obair, ag báisteach, ar ~, working, raining intensely. 4. ~ púicín, (i) blind over eyes (in game of blindman's-buff); blindman's-buff, (ii) confusion; deception, delusion. ~ púicín a chur ar dhuine, to hoodwink s.o. Bhain tú an ~ púicín díom, you opened my eyes for me. 5. ~ mullóg = dallamullóg.

dallán2 = dallacán.

dallán3 = gallán.

dallarán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = dallacán. 2. Dunce, fool.

dálta2 = dáil1 8 (c).

daltas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1. Cadetship. 2 = daltachas.

dam(a), m = damba.

damain2 = damnaigh.

damaint, f. 1 = damain1. 2 = damnú.

damh3 = dom : do3.

dámh1, f. (gs. dáimhe, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: (Bardic) company; party, retinue. 2. (With article) The literary caste, followers of the arts. 3. Sch: Faculty. ~ na diagachta, an dlí, an leighis, na n-ealaíon, the faculty of theology, of law, of medicine, of arts. 4 = dáimh 2.

dámhach, a1. 1. Lit: Having a following, a retinue; (of place) full of company. 2 = dáimhiúil.

damha(i)d = dabhaid.

damhais = damhsaigh1.

damhas, m = damhsa.

damhgar = donagar.

damhghaire, f = damhaíre.

dámhúil = dáimhiúil.

dán3 = dánaigh.

dana = dona1.

danagar = donagar.

danaí = dona1.

dánaíocht = dánacht.

dangar = donagar.

danra, ~chán, ~cht = danartha, -chán, -cht.

dansa = damhsa.

daobhtha. 1 = díobh : de1. 2 = dóibh : do3.

daochaint = dóthain.

daod, ~ach = taghd, -ach.

daofa. 1 = díobh : de1. 2 = dóibh : do3.

daoib = daoibh : do3.

daoibh2 = díbh : de1.

daoim = díom : de1.

daoinn = dínn : de1.

daoire. 1. f. (gs. ~). Dearness, costliness. Rudaí a chur chun ~, to make things dearer. Ag dul chun ~, i n~, getting dearer. 2 = daoirse 1. 3. gsf. & comp. of daor2. (Var. of 1: ~acht f)

daoirse, f. (gs. ~). 1. Slavery, bondage; servitude, oppression. Duine a chur i n~, to enslave, oppress, s.o. Tá sé faoi dhaoirse na gcorr, he has his nose to the grindstone. Néalta ~, oppressive clouds. 2 = daoire 1. (Var: ~acht f, daoirsine f)

daoit = díot : de1.

daoithe2 = di : de1.

daonda, ~cht = daonna1, -cht.

daonmhar, a1 = daoiniúil.

daonna2, m = daonnaí1.

daonnaí2 = daonna1.

daonnaíocht = daonnacht.

daorach = daorthach.

daoránach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = daorán. 2. Convict.

daordal = deardan.

daorscar, ~shluagh, m = daoscar, -shlua.

daothain = dóthain.

daothúil = daoithiúil.

daothúlacht = daoithiúlacht.

dar4 = cad ar : cad1.

dara2 = dar1.

darach. 1. gs. & gpl. of dair1. 2. f = dair1.

daradaol = deargadaol.

darbh2 = doirbh2.

darbhdaol = deargadaol.

Dardaoin = déardaoin.

dáríre, dáríribh = dáiríre1,2.

darna = dara1.

darnáil = dearnáil1,2.

darnaol = gairnéal.

dar ndóigh = ar ndóigh : dóigh2 3(b).

dart, f = dairt1,2.

dartach, f = dairt2.

darú = dorú.

das1 = dos1.

das2 = gas.

dasc = deasc1.

dát1 = tátal.

dath2, v.t. (pp. daite). 1. Allocate (do, to). 2 = dathaigh1.

dathach, a1. 1. Coloured. 2 = dathannach.

dathachán = dathúchán.

dathad = daichead.

dathadh, m = dathú.

dathaigh1, v.t. & i. (pp. daite). 1. Colour; dye, paint. (a) Uisce a dhathú, to colour water. adach a dhathú, to dye cloth. Tae a dhathú, to add milk to tea. (b) Scéal, bréag, a dhathú, to colour, give plausibility to, a story, a lie. (c) Tú féin a dhathú, to make up, disguise, oneself. 2. Cards: (a) Cártaí a dhathú, to "colour', rig, cards. (b) Lead trump. Dhathaigh sé an t-aon, he led the ace of trumps. 3 = dath2 1.

2, s. 1 = dia2 1. 2. (In names of days of the week) Dé Domhnaigh, Dé Luain, etc., (on) Sunday, (on) Monday, etc.

6 = cad é : cad1 2.

deabhaidh2. 1. gs. of deabhadh. 2. f = deabhadh.

deabhaidh3 = diaidh.

deabhal, ~ta = diabhal, -ta.

deabhas = deamhas2.

deabhlaí, ~ocht = diabhlaí, -ocht.

deabhlánach = diabhlánach.

deabhramh = dealramh.

deabhtha = deafa: deabhaidh1.

deabhthach = deafach.

deacaireacht = deacracht.

déach4 = féach.

déachain, f = féachaint.

deachma, m = deachú1.

deachmha, f. (gs. ~n, pl. ~in, ~na, ~ithe) = deachú1.

deachmhadh, m & a1 = deichiú.

deacht2, ~adh, m = deachtaigh, deachtú.

deacrach, a1. 1 = deacair2. 2. Severe, distressing. Scéal ~, painful story. Ba é an lá ~ dó é, it was a sorry day for him. Brónach ~, in sorrow and distress. Mo léan ~! Woe is me!

deacúil, deacúlacht = dócúil, dócúlacht.

déad, m. (gs. déid, npl. ~a, gpl. ~). 1. Tooth. Lit: ~ feasa, tooth of knowledge. 2. Set of teeth. ~ cailce, bréige, pearly, false, teeth. 3. Ivory. Colg déid, ivory-hilted sword. Mar an ~, like ivory. 4 = déideadh. (Var: f)

déadaíl, f. (gs. -íola). 1. (Act of) clenching the teeth; talking through one's teeth. 2 = déadadh.

deadhail, ~t, ~teach = deighil, -t, -teach.

deadhgha = deagha.

deadhghair = diair1.

déadlia = déidlia.

deagh- = dea-2

deaghaidh1, s. Lit: (In phrase) I n~, (i) in search of, (ii) = i ndiaidh : diaidh.

deaghaidh2 = deachaigh : téigh2.

deaghail, ~t, ~teach = deighil, -t, -teach.

déaghair = diair1.

deaghan = déan1.

deaghlaigh = deighil.

deaid = daid.

deaideo = daideo.

deaidí = daidí.

deaigéir, m = daigéar.

deaisín = daighsín.

dealachadh, m, dealachan, m = dealú.

dealamh, a1 = dealbh2.

dealán, ~ach = gealán, -ach.

dealbh1, f. (gs. deilbhe, npl. ~a, gpl. ~). 1. Statue. ~ chré-umha, mharmair, bronze, marble, statue. ~ chéarach, wax image, waxwork. ~ altóra, altar-piece. Sculp: ~ bhrád, chinn, bust, head. 2 = deilbh1.

dealbh3 = deilbhigh.

dealbhadh, m. (gs. -lfa) = deilbhiú.

dealbhadóir, ~eacht = dealbhóir, -eacht.

dealbhaigh1, v.t. 1 = deilbhigh. 2. Sculpture.

dealbhán = sealbhán.

dealbhas = dealús.

dealbhtha = dealfa1.

dealgach = deilgneach1,2.

dealgán2 = gealacán.

dealgnach = deilgneach1,2.

deallradh = dealramh.

deallraigh. 1 = dallraigh. 2 = dealraigh.

dealóir = dearóil.

deamar = diomar.

déamhann, m = diamant.

deamhnach, a1, ~aí = deamhanta.

deamhnaí = deamhanta.

deamhóid, ~each = deabhóid, -each.

déan3 = dian2.

déanacht2, f = déanaí 1.

deanachtach = deannachtach.

déanadas = déanfas.

deangmháilte = diongbháilte.

déanmhas, m. (gs. -ais). 1. Lit: Make, shape; formation, structure. 2 = déanfas. 3 = déantús.

déanmhasach, a1. 1. Lit: Formative, structural; causative. An chúis dhéanmhasach, the efficient cause. 2 = déanfasach.

deantúr = dintiúr.

déantúsóir = déantóir.

dear3 = deara.

déar1 = deoir1.

déar2 = diair1.

déarach = deorach1.

dearbh3 = dearbhaigh.

dearbhach = dearfach.

dearbhadh, m = dearbhú.

dearbhas, m = dearfacht.

dearbhráthair = deartháir.

dearbhtha, ~cht = dearfa, -cht.

dearc1, f. (gs. deirce, npl. ~a, gpl. ~). 1. Eye. 2 = deirc.

dearc2, f. (gs. deirce, npl. ~a, gpl. ~). 1 = dearca1. 2. Lit: Berry.

déarc, f = déirc.

déarcach = déirceach1,2.

déarcúil, a2 = déirceach2.

deardaol = deargadaol.

deargadán = deargéadan.

deargaigh. 1 : deargach1. 2 = dearg3.

deargnad, ~ach = dreancaid, -each.

deargnait, f = dreancaid.

deargú, m = deargadh.

dearnad, m = dreancaid.

dearnait, f = dreancaid.

deart = dairt2.

deartan, ~ach = deardan, -ach.

deárthaigh = dealraigh.

deárthamh = dealramh.

deárthatach = dealraitheach.

deárthatúil, a2 = dealraitheach.

dearúd, ~ach = dearmad1,2, -ach.

deas6 = deis1.

déas2 = dias1.

deasa1 = geasa : geis.

déasach = diasach1,2.

deasaigh1, v.t. & i. 1. Dress, attire, prepare. (a) adach a dheasú ar rud, to arrange a cloth over sth. Altóir a dheasú, to drape an altar. Dheasaigh sí a fallaing tharstu, she settled her cloak over them. ~ thar do ghuaillí é, fix it over your shoulders. ~ (go deas) ort, dress yourself (nicely); adorn yourself. Dheasaigh siad iad féin in éide órshnáithe, they arrayed themselves in cloth of gold. (b) (Of food) Bia a dheasú, to prepare food. Deasaithe le spíosraí, dressed with spices. (c) Lit: Dheasaigh siad long dó, they fitted out a ship for him. 2. (a) Settle in position, adjust. Tú féin a dheasú i gcathaoir, ar chapall, chun boird, to settle oneself in a chair, on horseback, at table. ~ isteach liom, snuggle close to me. ~ do chos, draw in your leg. (To cow at milking) ~ (thart), move over (into position); keep still. (b) Mil: Dress. Ó dheas deasaítear! Right dress! (c) Art: Phot: Pose. 3. Direct, point (ar, at). Buille a dheasú ar dhuine, to aim a blow at s.o. Dheasaigh sé an gunna orm, he levelled the gun at me. 4 = deisigh 2.

deasaitheoir = deisitheoir.

deasc3 = teasc1.

deascaidh2, f. (gs. -cadh2) = deasca1.

deascaigh = deasc2.

deascainn, f, ~each, a1 = deasca1, deascúil.

deasg(h)abháil = deascabháil.

deasú, m. (gs. -saithe). 1. vn. of deasaigh1. 2. Arrangement, adjustment; dress, attire; dressing, preparation (of food). 3 = deisiú.

deasúchán = deisiúchán.

deatfaíoch = deatúil.

ded = de do : de1.

déidearbhadh, m = éidearbhú.

déidh = diaidh.

déidheach = déach1,2.

déidhean(n)ach = déanach.

déidhean(n)aí = déanaí.

deidimín = geidimín1.

deifear, ~aíocht = difear, difríocht.

deifir2 = difear.

deifre. 1. gs. of deifir1. 2. f = deifir1.

deifreach2, a1 = difriúil.

deifríocht = difríocht.

deifriúil = difriúil.

deigh-, prefix = dea-2

deighdí = deideighe.

deighleáil1 = déileáil1,2.

deighleáil2 = díleáigh.

deighleálaí = déileálaí.

deil3 = dealaigh.

deilbh1, f. (gs. ~e, pl. ~eacha). 1. Frame, figure; shape, appearance. Is breá an fear ar a dheilbh é; is breá an ~ fir atá air, he is a fine figure of a man. Ar a dheilbh féin, in his own image. Ní aithním a dheilbh, I do not recognize him by his appearance. Tá ~ bheag bhocht air, he has a very poor appearance; he looks sickly. Níl ~ luiche air, he is shrunk to nothing. 2. Weaving: Warp. S.a. crann 6 (b). 3 = dealbh1 1.

deilbh2 = deilbhigh.

deilbheadóir = dealbhóir.

deilbhigh, v.t. 1. Frame; shape, fashion. Tá sé deilbhithe (amach) agam, I have it shaped, planned out. Níl ball deilbhithe nach ndéanfadh sé, he can fashion anything. 2. Warp. Snáth a dheilbhiú, to warp thread. 3 = dealbhaigh1 2.

deile1 = cad eile : cad1 1(f).

deileabar = eileabar.

deileastram = feileastram.

deileoir, ~eacht, f = dearóil, -e.

deiligh = dealaigh.

deimheantas, m = deimhneacht.

deimhnitheach, ~t = deimhneach, -t.

dein, déin1 = déan2.

deinn, ~eadh = ding1,3, -eadh1.

deirbh-, prefix = dearbh-2

deirbhfhine = dearbhfhine.

deirbhshiúr, f. (gs. -sheathar, pl. -sheathracha) = deirfiúr.

déirciúil, a2 = déirceach2.

déirciúlacht, f = déirceachas.

deire1, m = deireadh1.

deireoil = dearóil.

deirg-2, prefix = dearg-4

deirid, ~e = dearraid, -e.

deirmhéala = deirbhéile.

déis2, s. 1. (In phrase) As ~ a chéile, one after another; in succession. 2 = d'éis : éis2.

déis3 = dias1.

deisc, f = deasc1.

deisceanach = teascach.

deischaint, ~each = deaschaint, -each.

deiscin, f = teascadh.

deiscréid, ~each = discréid1, -each1.

deise2, f = deiseacht1.

deiseacht2, f = deise1 1(a).

deiseáil = deasaigh1, deasú.

deiseal1, m. (gs. -sil). 1. Righthand direction, direction of sun. (a) (As adv.) Dul ~, to follow direction of sun, to go clockwise. Casadh, iompú, ~, ar ~, to turn right. Fad is a bheas grian ag dul ~, whilst the sun follows its course, to the end of time. S.a. lúb1 4, treiseal. (b) (As int.) ~! (to person with obstruction in throat, or sneezing) Bless you! (c) (gs. as attrib.a.) An taobh deisil, the right-hand side; the right side (de rud, of sth.). 2 = deisiúr.

deiseal2, m = deise1 1.

deisigh, v.t. & i. 1 = deasaigh1. 2. Mend, repair. Bróg, éadach, teach, bóthar, a dheisiú, to repair a shoe, clothes, a house, a road. Med: Cnámh a dheisiú, to reduce, set, a bone. Ag deisiú, doing repairs.

deisimreacht = deismireacht.

deisínteacht = deismíneacht.

deisireacht = deismireacht.

deisiú, m. (gs. -ithe). 1. vn. of deisigh. 2. Repairing, repair. ~ bróg, shoe repairing. ~ tí, renovation of house. ~ troscáin, restoration of furniture. ~ innill, overhauling of machine. ~ cnámh, bone-setting. 3. Dressing down, scolding. ~ teanga, verbal abuse. Fuair sé a dheisiú, he got a dressing down. Thug siad ~ dá chéile, they abused each other. Chuir sí go béal a dheisithe é, she gave him quite a scolding. 4 = deasú.

deislámhach = deaslámhach.

deisréad = aisréad.

deisriúchán = deisiúchán.

deithbhir2 = deifir1.

deithbhir3 = difear.

deitheanas = dithneas.

déithearnach = dé dheireanach : dé1.

deithneacht, f = dithneas.

deithneasach = dithneasach.

deithneasaigh = dithneasaigh1.

dem = de mo : de1.

deo2 = dé1.

deocair = deacair1,2.

deocán = geocán.

deochaileach = leochaileach.

deochal = doicheall.

deochraí = deachraí.

deochraigh = deachair2.

deoin2 = deonaigh1.

deol1 = diúl1,2.

deol2, m = deoladh1.

deolach = diúlach.

deoladh2 = geoladh.

deonadh, m = deonú.

deonaíoch, ~t = deonach, -t.

deonaitheach = deonach.

deontach, ~t = deonach, -t.

deor. 1. gpl. of deoir1. 2. f = deoir1.

deora1, f. (gs. ~, pl. ~í). 1 = teorainn. 2. Furrow.

deora2, m = deoraí1.

deorachtach, a1 = deoranta.

deoradhach, a1 = deoraíoch1.

deoraíoch2, m = deoraí1.

deorán, m, deorann = giúrann 4.

deorfadhach. 1 = deorach1. 2. f = deoraíl.

deorfaíoch. 1 = deorach1. 2. f = deoraíl.

deorfartach, f = deoraíl.

deorn, ?~+ebaigh, ~áil = diurnaigh.

deortan = deardan.

deorúil, a2 = deorach1.

deosadán = geosadán.

desna = de na : de1.

det = de do : de1.

dhá1, num. a. (Form dá used after article, aon and céad2; followed by sg. of noun and pl. of a.; lenites noun, except when preceded by 3 sg. f., or 3 pl. possessive adj.) Two. 1. ~, an dá, chrann mhóra, two, the two, big trees. Luach ~, an dá, phunt, two, the two, pounds' worth. A ~ chapall, capall, gcapall, his, her, their, two horses. Tá do ~ airde ann, he is twice as tall as you. Tá a ~ oiread agam leo, I have twice as much as they have. In ~ áit, in two places. ~, an dá, bhliain déag, twelve, the twelve, years. ~, an dá, chontae dhéag is fiche, thirty-two, the thirty-two, counties. ~ fhichid, fhichead = daichead. 2. (Used of persons) ~ mhúinteoir, two teachers. Tá an dá Bhrian ann, there are two sides to Brian's character.

dhá2 = dá1,2,3,4.

dhá3 = á1.

dhaichead = daichead.

dhaoib(h) = daoibh : do3.

dháríre, dháríribh = dáiríre2.

dhe2 = de : de1.

dhé2 = dhe1.

dhi. 1 = di : de1. 2 = di : do3.

dhíb(h). 1 = díbh : de1. 2 = daoibh : do3.

dhínn, dhíom, dhíot = dínn, díom, díot : de1.

dho = do3.

dhó, dhóibh, dhom, dhúinn, dhuit = dó, dóibh, dom, dúinn, duit : do3.

dia2, s. 1. Lit: Day. 2 = dé2 2.

dia6 = dá1,2,3,4.

diabhach = diach2.

diabhailíneach = diabhlánach.

diabhalta, a3. 1. (a) = diabhlaí 1. (b) Mischievous. Páistí ~, mischievous children. 2. (Used intensively as adv.) Very. ~ láidir, te, greannmhar, devilish, extremely, strong, hot, funny. (Var: ~ch a1, ~í)

diabhlaí, a3. 1. Diabolic, devilish. 2 = diabhalta 2. (Var: diablaí, diablásach a1)

diacht1 = diagacht.

diadha, ~cht, ~ire, ~nta = diaga, -cht, -ire, -nta.

diagas, m = diagacht.

diaidhthráigh, f = díthrá.

diairmín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Little thing; little creature. ~ riabhach = Diarmaidín riabhach : diarmaidín. 2. Little (swear-)word, expletive.

diamhaireacht = diamhracht.

diamhrach, a1 = diamhair2.

diaraíocht, f. 1 = diamhracht. 2. (In phrase) ~ orm (má), I'll be hanged (if).

diardain1, f. (gs. ~e). 1. Lit: Roughness, anger. 2 = deardan.

diardanach, a1. 1. Rough, angry. 2 = deardanach. (Var: diardain2 a1)

Diardaoin = déardaoin.

dias2, f. (gs. déise, npl. ~a, gpl. ~). 1 = dís. 2. Ten: Deuce.

diascán = deascán 2.

díb = díbh : de1.

díbhearg, f. (ds. -eirg, gs. -eirge). 1. Lit: Brigandage; plunder, rapine. Ar díbheirg, on a plundering expedition. Foghail agus ~, plunder and rapine. (ds. as vn.) Ag milleadh agus ag díbheirg na tíre, despoiling and plundering the country. 2 = díbheargach1. 3 = díbheirg1.

díbheargach2, a1. 1. Lit: Marauding, plundering. 2 = díbheirgeach.

díbheirg1, f. (gs. ~e). 1. Wrath, vengeance. ~ a dhúiseacht, to arouse passion. ~ Dé a thuilleamh, to bring down the wrath of God on oneself. D'éis ár ndíbheirge is teo ár dtoil, friendships are cemented in quarrels. 2 = díbhirce.

díbheirge. 1 : díbhearg. 2. f = díbheirg1.

díbheirgeach, a1. 1. Wrathful, vengeful. 2 = díbhirceach.

díbhfearg, f, ~ach = díbheirg1, -each.

díbhfeirg, ~each = díbheirg1, -each.

díbreadh, m = díbirt.

díchealt2, m = dícheall1.

dícheann2, m = dícheannach1.

dícheann3 = dígeann.

dícheannaigh1 = dícheann1.

díchneadh = dícheannadh.

dideog, f = dide.

didí. 1. pl. of dide. 2. f = dide.

dídnitheoir = dídeanóir.

dífhortún = mífhortún.

díg1 = díog1.

díg2, m = díogha.

dighnid, dighnit = dínit.

díle4 = díre 1.

díleacht, m, ~a, ~aí = dílleachta.

díleaghthacht = díleáiteacht.

díleas2 = dílis1.

dilín = deilín.

dílinn, f = díle1.

dílseach, m = dílseoir1.

dílseoir2, m = dílseánach.

dímbrígh, f, dímbríoghach, a1 = dímrí, -och.

dímeabhrach = dímheabhrach1.

dimileighe = imleá.

dímol = dímhol.

dinc = ding1,2.

dindiúir = dintiúr.

dínide, f = dínit.

dinn2 = ding1,3.

dinnle, f = dinglis.

dío-, prefix = dí-1

díobh2, m = díogha.

díobhadh2 = díogha.

díobhóisean, m = deabhóid.

díobhracadh, díobhragadh = diúracadh.

díobhtha = díobh : de1.

díobladh, m, díoblaí = díbliú, díblí.

dioc3 = tiuc.

díofa2 = díobh : de1.

díofaill = díobhaill.

díog2 = gíog1,3.

díog3 = diúg1,2.

díogaí = diagaí.

diogán = diocán.

diogánach = deagánach.

díoganta, ~cht = dígeanta, -cht.

díoghal, f = díoghail1.

dioghaltach, díoghaltach = díoltach1,2.

dioghaltas, díoghaltas = díoltas.

dioghaltóir, m, díoghaltóir, m = díoltach1.

díoghbháil, díoghbhálach = díobháil1,2, díobhálach.

díoghladh, m = díoghail1.

díoghlaim = díolaim1,2.

díoghóis(t)e = deoise1.

díoghrainn, ~each = díorainn, -each.

dioglas, m = dinglis.

díolachán, m. (gs. -áin). 1. Selling, sale. Bille, conradh, díolacháin, bill, contract, of sale. Lucht díolacháin, sellers, traders. 2 = díolaíocht.

diolán = gealán.

díolmhain, ~e = díolúin, -e.

díolmhaineach = díolúnach.

díolmhaineacht, f = díolúnas.

díolmhaineas = díolúnas.

díoltach3, m. 1 = díolaí. 2 = díoltóir1.

díoltachán = díolachán.

díoltasóir, m = díoltach1.

díoltóir2, m = díoltach1.

díomáiste = damáiste.

diomal, m = diomailt.

diomalach. 1 = diomailteach. 2 = diomlach.

diomalaigh = diomail1.

diomaltach, ~t = diomailteach, -t.

díománach = gíománach.

diomaoch, a1 = diomaíoch.

diomaoi(dh)te = diomaite.

diombádhach, a1, díombádhach, a1 = díomách.

diombáidh, f, díombáidh, f = díomá.

diombáidheach, a1, díombáidheach, a1 = díomách.

diombail = diomail1, -t.

diombaileach = diomailteach.

diombalach = diomailteach.

diomblas = domlas.

diombuadh, m, díombuadh, m = díomua.

diombuadhach, a1, díombuadhach, a1 = díomuach.

diombuaidh, f, díombuaidh, f = díomua.

diombuaine = díomuaine.

diombuan = díomuan.

diombuidhe, ~ach, a1 = diomaí, -och.

diomdha, ~ch, a1 = diomú, -ch.

díomharc = díochmharc.

diomlaigh = diomail1.

diomlas, ~ta = domlas, -ta.

diomol, díomol = dímhol.

diomsach, díomsach = díomasach.

díomuí = diomaí.

díomúinte = dímhúinte2.

díomuíoch = diomaíoch.

díon4 = díol1 3.

díonadh, m. (gs. -nta). 1 = díon1 1. 2. Immunization.

díonaigh = díon3.

díonaíocht = díonacht.

diongbháladh, m = diongbháil2 3,4.

diongmhaigh = diongaibh.

diongmháil = diongbháil2.

diongmhálta, ~cht = diongbháilte, -acht.

diongna2, m = dionn.

dionnóid = deannóid.

díontach, ~t = díonach, -t.

díonú, m = díon1 1.

díor = dír.

díoraigh = dírigh1.

díoraim, f = díorma.

díorfach = díthreabhach.

díorgha, f, ~igh = díríocht, dírigh1.

díorghas, m = díríocht.

diorraisc = giorraisc.

diorsaigh = deasaigh1 2 (a).

díorscor = daoscar.

díorú = díriú.

diosán = giosán2.

diosc1, v.t. (pp. ~tha). 1. Dissect. 2 = teasc2.

diosc2 = deasc1.

diosc3 = diosca.

díosc2 = dísc.

díosc3 = díscigh.

díoscach = díoscánach.

dioscadh, m. (gs. -ctha, pl. -cthaí). 1. vn. of diosc1. 2. Dissection. 3 = teascadh.

díoscadh2, m = dísciú.

díoscair = díscir.

dioscán, díoscán1 = deascán.

díoscar = daoscar.

díosla = dísle1.

diospansáid = dispeansáid.

díotach = díotálach2.

díotálach1, f. (gs. -aí). 1 = díotáil1. 2. Condemnation, scolding.

díoth1 = díth1.

díoth2 = díothaigh1.

díothach, a1. 1. Wanting, deficient; needy, destitute. 2 = díothaitheach.

díothbháil = díobháil1,2.

díothrabh, ~ach, ~acht = díthreabh, -ach, -acht.

díothúil, a2 = díothaitheach.

díreachas, m = díríocht.

díreadas, m, díreatas, m = díríocht.

direoil = dearóil.

dírim, f = díorma.

dísbeag, ~ach, ~adh = díspeag, -ach, -adh.

dísceach, m, dísceadh, m = dísciú.

díscir, a1. 1. Fierce, wild; bold, impetuous. 2 = daoscair1.

díscreach, a1 = díscir.

díshásta = míshásta.

dísle2, ~acht = dílse, -acht.

dísligh2, díslíocht = dílsigh, dílseacht.

disréad = aisréad.

díth2, m = díogha.

díth3. 1 = díothaigh1. 2. m = díothú.

díth-4, prefix = dí-1

dítheach, ~t = díothach, -t.

dithean, f = diothain.

ditheanas, ditheansach = dithneas, -ach.

díthigh = díothaigh1.

dithin, f = diothain.

díthuaslaigthe = dothuaslagtha.

díthumhaltacht = dí-umhlaíocht.

diubhr- = diúr-

diuc1 = dioc1,2.

diuc2 = tiuc.

diucach = diocach2.

diucán = diocán.

diúcán, ~ach = geocán, -ach.

diúch, f. (gs. -úiche, npl. ~a, gpl. ~). Windpipe, gullet. 2 = sciúch.

diúdaireacht = dúdaireacht.

diúdán, ~ach, ~aí = díodán, -ach, -aí1.

diúic. 1. gs. & npl. of diúc. 2. m = diúc.

diúiceacht = diúcacht.

diúid2 = dúid.

diúil. 1 = diúl2. 2 : diúl1.

diúir = deoir1.

diúiricín1. 1 = diúilicín. 2 = giúrann.

diúiricín2 = deoiricín1.

diúirinn, ~each = giúrann, -ach.

diúirlinn, ~each = giúrann, -ach.

diúirneach = giúrannach.

diuirnín = doirnín.

diúlaíoch = diúlfaíoch.

diúlaithe = dúlaí2.

diúlán, m = diúilicín.

diulcadh = giolcadh.

diúltadh, m = diúltú.

diúlthaíoch = diúlfaíoch.

diúmas, ~ach = díomas, -ach.

diúnlach = diúlach.

diúntach = deonach.

diuóg = díobhóg.

diúradh, m = diúra 1.

diúraic2, m, ~ín = diúilicín.

diúsadán = geosadán.

dlaghthach = dlaoitheach.

dlaoin = dluigh.

dlaoitheog = dlaíóg.

dlaoithigh, v.t. (vn. -iú m, gs. -ithe). 1. Form into locks. Gruaig a dhlaoithiú, to tress hair. Olann a dhlaoithiú, to tuft wool. 2 = dluigh. (Var: dlaoithnigh)

dlaoithnín, m = dlaíóg.

dlaomh = dlúimh.

dlí2 = clíth1,2.

dlifear, a1 = dleathach.

dlighe, ~adh, m = dlí1.

dligheadóir = dlíodóir.

dligheamhail = dlíthiúil.

dlighinse = dlínse.

dlightheamhail = dlíthiúil.

dlightheanas = dliteanas.

dlightheoir, ~eacht = dlíodóir, -eacht.

dliocht = dleacht.

dlioscarnach = glioscarnach.

dlitheach = dleathach.

dlitheanas = dliteanas.

dlítheoir = dlíodóir.

dlú, s. (In phrase) ~ na fáilte = dú na fáilte : dú1 3.

dlúith1 = dlú.

dlúitheach = dlúth2.

dluíú = dluí : dluigh.

dlúmh, f = dlúimh.

dlúth3 = dlú.

dlúth4 = dlúthaigh.

dlúthacht, f = dlús 1.

dlúthas, ~úil = dlús, -úil.

dlúthmhar = dlúfar.

do3, prep. (Pron. forms: dom, duit, dó m, di f, dúinn, daoibh, dóibh) (Lenites; becomes d' before vowel or fh followed by vowel; combines (i) with article an to form don, (ii) with possessive adjectives a, ár, to form dá, dár. See dá2,3, dár1) To, for. 1. (Destination) Dul don siopa, don Spáinn, to go to the shop, to Spain. Cuir don chófra é, put it (by) in the chest. Duine a thabhairt do láimh, to bring s.o. to hand, into custody. Tabhair do d'aire (go), take (to your) notice (that). Don diabhal leis! Let him, it, go to the devil! 2. (a) (Nearness, relationship) (Bheith) i ndeas, cóngarach, do rud, (to be) near, convenient, to sth. Dlúth, gaolmhar, do, close, related, to. (Is) mac dom é, he is a son of mine. Bhí mé ag caint le deartháir duit, I was talking to a brother of yours. Casadh cara dó orm, I met a friend of his. (b) (Exclusiveness) Tá seomra dó féin aige, he has a room of his own. 3. (Introducing indirect object) (a) (With transitive verbs of giving, offering, etc.) Rud a thabhairt, a thairiscint, a thaispeáint, do dhuine, to give, offer, show, sth. to s.o. Rud a insint a mhíniú, a mhúineadh, do dhuine, to tell, explain, teach, sth. to s.o. Ordú, comhairliú, ligean, do dhuine rud a dhéanamh, to order, counsel, allow, s.o. to do sth. Maith dúinn ár gcionta, forgive us our trespasses. Ní cheadóinn a leithéid duit, I wouldn't permit you any such thing. Ná bacadh sin duit é, let that not baulk you of it. S.a. bain do. (b) (With intransitive verbs of yielding, obeying, etc.) Géilleadh, umhlú, do dhuine, to submit, bow, to s.o. Toiliú, creidiúint, do rud, to consent, give credence, to sth. Bheannaigh sé dom, he greeted me. Diúltaím dó, I renounce it. Ní oireann sé duit, it doesn't suit you. Chonacthas dom go raibh ciall leis, it appeared to me to make sense. Tharla dúinn a bheith ann, we happened to be there. S.a. bain do. 4. (Introducing person or thing affected by action, event, attitude, etc.) (a) (With transitive verb) Rud a dhéanamh, a sholáthar, a fháil, do dhuine, to do, provide, get, sth. for s.o. Inis scéal dúinn, tell us a story. Dúirt mé paidir dó, I said a prayer for him. An rachaidh tú chun an tsiopa dom? Will you go to the shop for me? (b) (With substantive verb) Urraim, trua, a bheith agat do dhuine, to have respect, pity, for s.o. Bheith fabhrach, dílis, do rud, to be favourable, faithful, to sth. Bheith go maith, go holc, do dhuine, to be good, bad, to s.o. (c) (Without verb) Bia don ocrach, food for the hungry. Scolaíocht, laethanta saoire, do pháistí, schooling, holidays, for children. (d) (In invocation) Oíche mhaith duit, I bid you good night. Codladh sámh duit, may you sleep well. Nollaig faoi mhaise daoibh, a happy Christmas to you. 5. (With copula, expressed or implied, to introduce person or thing to which something applies) (a) (With adjective) Is maith, méanar, dóibh é, it is well, happy, for them. Is fada dúinn an oíche, the night is long for us. Is beag an chabhair dúinn iad, they are of little help to us. Ba cheart duit labhairt leis, you ought to speak to him. B'fhíor dó é, it was true for him. Is óige duitse ná domsa, you are younger than I am. Más beo slán dó, if he is alive and well. (b) (With abstract noun or pronoun) Mar is eol duit, as you know. Más obair dúinn é, if it be a proper thing for us to do. Is cuma duit, it doesn't matter to you. B'éigean dóibh teitheadh, they had to fly. Ní foláir dom deifir a dhéanamh, I must make haste. Mar an gcéanna dúinn uile, likewise with all of us. Ní hé sin duitse é, it is not so with you. (c) (In certain interrogatory phrases) Cad is ainm, sloinne, dó? What is his name, surname? Cá haois duit? What age are you? Cárb as dóibh? Where are they from? Conas dó? How is he? Cad chuige duit é sin a rá? Why do you say that? (d) (With verbal adjective to denote necessity, possibility) Ní gearánta duit, you shouldn't complain. Obair is indéanta dó, work which he can do. Scéal is inchreidte dóibh, a story which they may believe. (e) Do mo mháthair an féirín, the gift is for my mother. Duitse an ceann seo, this one is for you. 6. (a) (Expressing virtual subject of verbal noun, preceded by preposition or prepositional phrase) Ag teacht dom, when I was coming. Ar imeacht dó, when he had gone. Le linn dúinn a bheith ag fanacht leo, while we are, while we were, waiting for them. Lit: Go déanamh aithrí dóibh, until they repent(ed). (b) (Preceded by adverbial phrases of time) Ar an drochuair dó, in an evil hour for him. Ar mo leaba dom aréir, when I was in bed last night. Sa chomhrá dúinn, during the course of our conversation. 7. (Used to connect preceding noun or pronoun, which is virtual subject or object, with verbal noun) = a4. Form do retained with poss. adjs. do, mo, bhur. See do1 3, mo 4, bhur 2.

1, m. (gs. as s. ~, as vn. ~ite; pl. ~nna). 1. vn. of dóigh4. 2. Burning; searing, scorching; incineration, combustion. ~ móna, ola, turf-, oil-, burning. ~ aitinn, gorse-burning. ~ corp, cremation of bodies. Iarann dóite, branding iron. 3. Burn; burning sensation. ~ gréine, (discoloration from) sunburn. ~ laidhre, inflammation between the toes. ~ neantóige, nettle sting. ~ seaca, frostbite, (of crops) frostblight. ~ talún, (i) soil-burning, (ii) foot-scorching, blisters on soles of feet. 3. ~ croí = daigh chroí : daigh1 2.

dob = b', ba : is1.

dób, ~áil = dóib, -eáil.

dóbhtha = dóibh : do3.

doc, m = doic1.

docair = deacair1,2.

dóchain, ~t = dóthain.

dóchair. (In phrase) Ar n~ = ar ndóigh : dóigh2 3(b).

docharach = dochrach.

docharna = dothairne.

dochnách = dochonách.

dochraideach, a1. 1. Lit: Friendless. 2. Oppressive, onerous, distressing; uncomfortable. 3 = dochraí1.

dochraideacht, f. 1 = dochraide. 2 = dochraíocht.

dochras, m = dochracht.

docht3 = tocht2.

dochum = chun.

docrach, ~t = dochrach, -t.

doctúir, ~eacht = dochtúir, -eacht.

dod2 = do do : do1.

dódh, m = dó1.

dodhaing, ~each = dóing1, -each.

dodheilbh2 = dodhealbhach.

dodhraing, dodhrainn = doghrainn.

dofhaicseana = dofheicthe.

dofhála = dofhaighte.

dofheicsint, f. (gs. -seana). 1. Unsightliness. 2 = dofheictheacht.

dog, f = doic1.

dóghadh, m = dó1.

doghailse, ~ach = dóilse, -ach.

doghlainn, ~each = doghrainn, -each.

doi-, prefix = do-4

doic2, f = duga.

doich = daith.

dóich = dóigh1,2.

dóiche. 1 = dócha. 2: dóigh2 4.

doiche = daithe.

doicheacht, f = daithe 1.

dóichín = dóithín.

dóichiúil = dóchúil.

doichleach = doicheallach.

doichlí = doicheallaí.

doideach = dodach.

doigh = daigh1.

doighciúil = doiciúil.

doigheachánach = daigheachánach.

doighean, m = daighear.

doighear, ~tha = daighear, -tha.

dóighiúil2 = dóchúil.

dóighiúlacht2 = dóchúlacht.

doighreach, a1 = daigheartha.

dóighte, ~acht, ~án = dóite, -acht, -án.

dóighthín = dóithín.

doilbheadh, m. (gs. -lfe). 1. vn. of doilbh2. 2. (Illusory) form, false appearance. 3 = dalbhadh.

doilbhtheach, a1 = doilfe1.

doilbhtheoir = doilfeoir.

doilfe2. 1 = doilbhe 1. 2 : doilbh2, doilbheadh.

dóilín = góilín.

doilíonach = dúlíonach.

doille, ~acht, f = daill 1.

doimhin = domhain1,2.

doimhne. 1. f = doimhneacht. 2. gs. & var. pl. of domhain1. 3 : domhain2.

dóin = dóigh2 3.

dóinicín = duainicín.

doinimh = ainimh.

dóinín = dónaing.

doininne. 1 : doineann. 2. f = doineantacht.

do-iniste = do-inste.

doinmheach2 = ainimheach.

doirbh2 = doirb.

doirbhtheach = doirfeach.

doirche2, f, ~acht = dorchacht.

doircheadas = dorchadas.

doirchigh = dorchaigh.

doirleog = doirneog.

doirling = duirling.

doirneáil = dornáil1,2.

doirneálach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = dornálaí. 2. Rugged person; rough countryman, rustic. (Var: doirneálaí m)

doirneán = dornán.

doirt2 = druid2.

doirtéal = gairtéar.

doiséinne, f, doisín, m = dosaen.

doist(r)éad = aisréad.

doith, ~e = daith, -e.

dóithin = dóthain.

dóithir = dóigh2 3 (b).

dol3, m = dola1.

dól = dólás.

dola3. 1. gs. & npl. of dol1. 2. m = dol1.

dolachán = dúlachán.

doladh2, m = dola2.

dolaidh, f = dola2.

doláil, f = doladh1.

dólamh = tólamh.

dólámh, f. (gs. -áimhe, npl. ~a). 1. (a) (In phrases) Ar, as, le, ~, with both hands; all-out, strenuously; continuously, constantly. (b) (As adv.) Tá siad ag imeacht ~, they are going all-out; they are leaving as fast as they can. Ag caitheamh airgid ~, spending money wholesale. Chinn sé ~ orm é a dhéanamh, I failed utterly to do it. 2. Cards: Imirt ~, to play single-handed. Is doiligh comhaireamh a choinneáil le ~, it is hard to keep count in single play. 3 = i dtólamh : tólamh.

dólán = gabhlán.

dolba, ~cht = dalba, -cht.

dolbh, ~adh = doilbh2, -eadh.

dolbhaidh, a1 = doilfe1.

dolbhaire, m = doilfeoir.

dolbhaireacht, dolbhthacht = doilfeacht.

dolbóg = dalbóg.

dolcán = dalcán.

dolfa, ~cht = doilfe1, -acht.

dollán = dallán1.

dolldramán = dalldramán.

dólom = i dtólamh : tólamh.

dólúm = i dtólamh : tólamh.

dom2 = do mo : do3.

domachroí = diomachroí.

domáiste, ~ach = damáiste, -ach.

domaladh = domoladh.

dómas = dúmas.

domblas, ~ta = domlas, -ta.

domblastacht = domlastacht.

dombaladh = domoladh.

dombuíoch = díomaíoch.

domh = dom : do3.

dómhadh, m & a1 = dóú.

domhaid = dabhaid.

domuíoch = diomaíoch.

dona2 = don1.

dona3 = dá4.

donadas = donas.

donaí. 1. f = donacht. 2 = dona1.

donaíocht = donacht.

donál, f, ~ach, f = donáil.

donn4 = dronn.

donn5 = donnaigh.

donnóg2, f = donnán.

donnréidh, f = donn réidh : donn1 3.

donsaí = donasaí1.

doraca = dorú.

dorae, doraga m, doraí, m = dorú.

dórainn, ~each = doghrainn, -each.

dórán = dobhrán.

dorg(a), m = dorú.

dorgacht = doraitheacht.

dorgha, m = dorú.

dorianta, ~cht = ainrianta, -cht.

dornasc, m. (gs. & npl. -aisc, gpl. ~). 1 = ordnasc. 2. Handcuff. (Var: f)

dornlach, m = dornán.

dornóg2 = doirneog.

dorochta = doshroichte.

dorsaire, m = doirseoir.

dorsóir, ~eacht = doirseoir, -eacht.

dórtach, dórtadh = doirteach, doirteadh.

dortaen, m = gairtéar.

dos4 = gus1.

doscaireacht = dioscaireacht.

doscán = deascán 3.

doscúch, a. (gsm. ~, gsf. & comp. -úiche, npl. ~a). 1 = doscaí2. 2. (Of person) Tough, hard.

dosna = do na : do3.

dot = do do : do3.

doth = daith.

dothaimh = doithimh.

dóthair, s. (In phrases) Ar n~, i n~ = ar ndóigh : dóigh2 3(b).

dóthchas = dóchas.

dothuigseana, a3, ~ch = dothuisceanach.

dothuigsint = dothuiscint.

dóthúil = dóchúil.

drá, m = drámh.

drab, ~ach = draoib, -each.

drabard = turbard.

drabhas = gramhas.

drabhfhuigheall = dramhaíl.

drabóg = draoibeog.

drad, f = draid.

drae4 = dorú.

draethóireacht = doraitheacht.

draghan = draighean.

draghnán = draonán.

dragún2 = dragan1.

draí = graí.

draib, f = draoib.

draibhlis = truflais.

draidire, ~acht = dradaire, -acht.

draig, f. (gs. ~e). 1 = dragan1. 2. Lit: Fire. (Var: m)

draighneach1, m. (gs. -nigh). 1 = draighean. 2. Bardic metre with triple rhyming and lines of irregular length.

drainc = grainc.

draíobal = draoibeal.

draíodáil = dríodáil.

draip, f = dreapa.

draithle = drithle.

dramaig = dromainn.

dramhfhuigheall, m, dramhfhuíoll, m = dramhaíl.

dramhlach, f = dromhlach1.

dramhlaigh = dramhail.

dramhscar = gráscar.

drandán, ~acht = drantán, -acht.

drannánach = drannach.

drantaíl, f, drantaireacht = drannaireacht.

draoch, m, ~adh = draothadh.

draoidh, m = draoi1.

draoidheacht, ~ach = draíocht, -ach.

draoidheachtamhail, a2 = draíochtach.

draoidheadóir = draíodóir.

draoidheadóireacht = draíodóireacht.

draoireacht = draíodóireacht.

draoitheacht, ~ach = draíocht, -ach.

draoitheadóir = draíodóir.

draoitheadóireacht = draíodóireacht.

draosta, ~cht = graosta, -cht.

draostúil, a2 = graosta.

drapadóir, ~eacht = dreapadóir, -eacht.

drapaire, m, ~acht = dreapadóir, -eacht.

drascar = gráscar.

dreabhlás, ~ach = drabhlás, -ach.

dreabhlásaí = drabhlásaí1.

dreachach, a1 = dreachúil.

dreachmhar, a1 = dreachúil.

dréacht2 = dréachtaigh1.

dreadar = briodar.

dreag, f = dreige.

dreagan, dreagún = dragan1.

dreaip, f = dreapa.

dreall2, ~aíocht = treall, -aíocht.

dreamhail = dramhail.

dreamhan1, f = dreimhne 1.

dreamhna2, f = dreimhne 1.

dreamhnán = dreabhlán.

dreann2 = dreannach.

dreann3 = drann.

dreapadh, m. (gs. -ptha). 1. vn. of dreap1. 2. Climbing, climb. Planda dreaptha, climbing-plant. 3 = dreapa.

dreapaigh = dreap1.

dreapás = driopás.

dreapú, m = dreapadh.

dreas2, f. (gs. drise, npl. ~a, gpl. ~). 1 = dris. 2. Coll: Brambles, briars.

dreas3 = dras.

dreas4 = dreasaigh.

dreasach = driseach.

dreasáil = greasáil1,2.

dreasán, m = drisín1.

dreaschoill = drischoill.

dreasla, m = drisleach1.

dreasóg = driseog.

dreibhlín, m = dreabhlán.

dréichtín = dréachtín.

dréimrigh = dréim2.

dréineáil = draenáil1,2.

dréir = de réir : réir 2.

dreis, f = dreas1.

dreisiúr = drisiúr.

dreochailleach = leochaileach.

dreoigheach, ~t = dreoiteach, -t.

dreoighteach, ~t = dreoiteach, -t.

dreoil = dearóil.

dreolán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = dreoilín. 2. Silly person.

dríb, ~each, ~eog = draoib, -each, -eog.

drifiúr = deirfiúr.

dril1, f = drithle.

dril2, ~eáil = druil1, -eáil1.

drill2, ~eáil = druil, -eáil.

drillín = drithlín.

drilseach, ~t = drithleach2, -t.

drioball, m. (gs. -aill, pl. -ible) = eireaball.

drioch = dreach1.

driodar = briodar.

driodarnach = briodarnach1.

driofúr = deirfiúr.

driog3 = griog2.

driogall, ~ach = drogall, -ach.

driogán = griogán.

drioscán = deascán 3.

driosúr = drisiúr.

driotháir = deartháir.

drip, f = driopás.

dríscín = gríscín.

drísle = dísle1.

drisleach2 = driseach.

drisleog = driseog.

dristearnach = dreasarnach.

dristearnán, m = dreasarnach.

drithfisc, ~each = drifisc, -each.

drithleannach = drithleach2.

driuch, m. (gs. ~a). 1. Bristling sensation, creepy feeling. ~ craicinn, goose-flesh. ~ fionnaidh, hair standing on end. 2. Angry appearance. 3. Sickly appearance; fretfulness, peevishness. 4 = dreach1.

driúcht(a), m = drúcht.

driúda = dúid.

driull = drioll.

dró = dorú.

drobhlach = dromhlach1.

drobhlás, ~ach, ~aí = drabhlás, -ach, -aí1.

drochainte = drochmhúinte1.

drochfháisc = drocháisc.

drochiompar, m. (gs. -air). 1. Bad behaviour, misbehaviour; immoral conduct. 2 = drochthiompar.

drod = druidim1.

drogha, m. (gs. ~). 1 = dorú. 2. Fish: Snood.

drogóid, f = drugaid.

droich-, prefix = droch-

droighean, droighneach, droighneán = draighean, draighneach2, draighneán.

droimíneach2 = droimníneach.

droimneach2, a1. 1. Ridged, undulating. 2. Arched, convex. 3. = droimníneach.

droimtarnocht = droimnocht.

droinn, f = dronn.

droinneach, droinneog = dronnach, dronnóg.

droinnín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of dronn. 2. Small sand-hill. 3 = droinníneach.

droinnire, m = dronnachán.

drólás, ~ach, ~aí = drabhlás, -ach, -aí1.

drolmhach2, f = dromhlach1.

drom = droim.

droma2, (In phrase) ~ daraí = dromadaraí.

dromada = cromada.

dromadaraí, s. 1 = dromadaire. 2. (In phrases) ~ a bhualadh ar dhuine, to give s.o. a hiding. ~ a dhéanamh díot féin, to make a beast of oneself (drinking).

dromadóir, ~eacht = drumadóir, -eacht.

dromaide, m = dromach.

dromaidéireacht = drumadóireacht.

dromáil, f = drumadóireacht.

dromán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Camber. ~ a chur i sail, to camber a beam. 2. Back-band. ~ dorais, horizontal board on back of door. ~ cathaoireach, chair rail. 3 = dromainn. 4 = dromlach.

drománach2 = dromach.

dromann, f = dromainn.

dromannach = droimneach2.

drompla = dromchla.

dronán = donnán.

drongán = dronnachán.

drud2, m ~adh, m = druidim1.

drugall, ~ach = drogall, -ach.

druib = doirb.

druid3 = drud1.

drúide = dúid.

druigheall = draoille.

druim = droim.

druiméal = droibhéal.

druinn, ~each, ~eán, ~eog = dronn, -ach, -achán, -óg.

druinnín, ~each = droinnín, -each.

drúiste = daoiste.

drúith1, a1 = drúth3.

druithle, ~ach = drithle, -ach1,2.

druithleog, ~ach = drithleog, -ach.

druithlíneach, druithlingeach = drithlíneach.

drundam = drandam.

drúnta = grúnta.

duabhais = duais2.

duadálaí, duadán = dúdálaí, dúdán.

duadhain = dóing1.

duadhas = duais2.

duadhmhar = duamhar.

duaibhseach = duaiseach2.

duaibhseanta, a3 = duaiseach2.

duaibhsiúil = duaisiúil.

duaidhnéis, ~each = duainéis, -each.

duain1, f = dóing1.

duain2. 1. gs. of duan. 2. f = duan.

duairce. 1. f = duairceas. 2. gsf., npl. & comp. of duairc.

duaiseach2, a1. 1. Gloomy, darksome; cheerless, dejected; grim, repulsive. 2 = duaisiúil. (Var: duaiseanta a3)

dualach3, m = dual1.

dualach4, m = dual2.

dualainn = gualainn.

dualán, m = duailín.

duán3 = damhán.

duánacht = duántacht.

duardáil, duardálaí = durdáil, durdálaí.

duardán = dordán.

duas, ~ach = duais2, -each2.

dubh-3, pref. 1. (Before vowels and fh) (a) Black. (b) Great, intense, downright. (c) Evil; unknown. 2 = dú-2.

dubh4 = dubhaigh1.

dubhach2 = dúch.

dubhachaint, f, dubhachan = dúchan.

dubhachtaint, f = dúchan.

dubhadh, m = dúchan.

dubhaigéan, m = duibheagán1,2.

dubhaigéanta, a3 = duibheagánach1.

dubháilce, ~ach, ~as = duáilce, -ach, -as.

dubhán1 = damhán.

dubhán2, ~acht, ~aí = duán1, -tacht, -aí1.

dubhlagán = dúlagán.

dubhlaidhe, ~acht = dúlaí2, -ocht2.

dubhlomán = dúlamán.

dubhluachair = dúluachair.

dubhrabhán = dúrabhán.

dubhradán, dubhrudán = dúradán1.

dubhsamánach, a1 = duasmánta.

dubhshraith = dúshraith.

dubhthair = dufair.

dubhthan = duifean.

dubhú, m = dúchan.

dubhua = dubhó.

dúbladh, m = dúbailt.

dúblaigh = dúbail1.

dúblú, m = dúbailt.

dúcha1 = dú1.

dúchtaint, f = dúchan.

dúd(a), m = dúid.

dúdán, m. 1 = dúid. 2 = dúidín.

duí1 = duibhe.

duí2, f = dumhach1.

duibh1 = daoibh : do3.

duibh-2 = dubh3-

duibheacán = duibheagán1.

duibheachan = dúchan.

duibheachán. 1 = duibheagán1,2. 2 = dúchan.

duibheacht, f = duibhe 1.

duibheacúil, a2. 1. Dark, overcast. 2 = duibheacach. (Var: duibheachúil)

duibheadas, m = duibhe 1.

duibheagán2, m. (gs. -áin). 1 = dúchan 2(a). 2. Patch of black clouds, overcast sky. ~ ag bun na spéire, a patch on the horizon. Tá ~ ag cruinniú thiar, dark clouds are gathering in the west.

duibhleann, ~ach = dúlionn, -ach.

duibhseach = duaiseach2.

duibhthean = duifean.

dúidíneacht = dúdaireacht.

dúidire = dúdaire.

duifear = difear.

dúig, m = diúg1,2.

duigéir = dugaire.

dúileach2, a1 = dúilmhear.

dúileachán = dúlachán.

dúileagán = dúlagán.

duileamanta = feilmeanta.

duileán = dallán1 4, 5.

duileastram = feileastram.

dúilí3, a3 = dúilmhear.

dúilicín = diúilicín.

dúiligh1 = dúlaigh.

duiliminte = feilmeanta.

dúiliúil, a2. 1. Delectable. 2 = dúilmhear.

dúiliúr = dúilmhear.

duilleoireacht = dilleoireacht.

dúilreamh, m = dúlra.

dúin1 = dún2.

duinemharbhadh, m = dúnmharú.

dúinn1, f = dóing1.

dúinne = dóigh2 4.

dúinniúil, a2 = dóingeach.

duinsiún = doinsiún.

duir = doir.

duirb = doirb.

dúiricín = diúilicín.

duirleog = doirneog.

duirneán = dornán.

duirneog, duirnín = doirneog, doirnín.

duirtheach = dairtheach.

duisín = dosaen.

dúisminte = duasmánta.

dúist(e) = daoiste.

dúithche = dúiche.

dul2 = dol1,2.

dula1 = dola2.

dúlaí1, a3. 1 = dúilmhear. 2. Earnest, fervent.

dúláith = dúlsáith.

dúlaithe1 = dúlaí1,2.

dúlaitheach, a1 = dúlaí2.

dúlamán2 = dúramán.

dulán = dallán1.

dulbhair = doilbhir.

dulbhaireacht, f = doilbhreas.

dulc(h)a(r)nach, ~t = dolcarnach, -t.

dullán = dallán1 4.

dúlmhaireacht = dúilmhireacht.

dúlmhar = dúilmhear.

dulóg = dallóg 4.

dumán = stomán.

dúmas, m. (gs. -ais). 1. Jur: Pretence. ~ bréige, false pretences. 2 = ómós.

dumasach = domasach.

dumhach2 = dabhach.

dumhnainn = dónaing.

dumpán = stumpán.

dúnphort = dúnfort.

dúr2 = dobhar1,2.

dúracán = dúramán.

dúracht, f = dúire 1.

dúradán2 = dúramán.

dúra dara = diúra deabhra : diúra 2.

dúragán = dúlagán.

dúrainneach = doghrainneach.

dúramhán = dúrabhán.

dúrchánta = dúranta.

durdán = dordán.

dúrgánta = dúranta.

dursanacht, f = dorsán.

durta = doirte1.

dúrtam, m. (gs. -aim). 1 = durdam. 2. (In phrase) ~ dártam, tittle-tattle.

durtha = dortha : doir.

dúrúnta2, ~cht = dúranta, -cht.

dus = gus1.

dúsach = duaiseach2.

dúsacht = dúiseacht.

dúsamánach, a1 = duasmánta.

dúsamánaí = duasmánaí.

dúscadh, m = dúiseacht.

duscaireacht = dioscaireacht.

dúsmánaí = duasmánaí.

dúsmánta = duasmánta.

dúta = gúta1.

duth = dubh1 1(f).

dútha, f = dúiche.

dúthach = dú1.

dúthaigh, f. (gs. -aí) = dúiche.

dúthchas, ~ach = dúchas, -ach1,2.

ea2, m. (gs. ~). 1. Lit: Space, interval; length, distance, extent. ~ idir dhá rud, interval between two things. ~ a láimhe uaidh, at arm's length from him. Chuir sé ~ urchair é, he sent it as far as he could throw it. Le h~ uaire, for a whole hour. Fuair sé ~ na haithrí, he got time to repent. ~ agus cairde a ligean le duine, to give s.o. time and respite. S.a. inn2 2. 2 = feadh1.

ea3 = nath.

eabar = abar.

Eabhra1, f = eabhrais.

eabhrúil, a2 = eabhartha.

éachaint = féachaint.

eachrann, ~ach = achrann1, -ach.

eacht1 = acht1,2.

eacht2 = feacht1,2,3.

éacht2 = iacht1,2.

éachtaí2, m = éachtach1.

éachtaint, f. (gs. ~e). 1 = féachaint. 2. Inkling, glimpse; hint, suggestion.

eachtair = eachtraigh1.

eachtaire = eachtraí1.

eachtas, éachtas = feachtas.

éachtmhar, a1 = éachtach2.

eachtradh, m = eachtrú.

éachtúil, a2 = éachtach2.

Eadáilis = iodáilis.

Eadáineach = iodálach.

Eadáinis = iodáilis.

eadairiscín = eadráin.

Eadálach = iodálach.

eadar1 = idir1.

eadara(ch), m = eadra.

eadaraiscín, m, eadarascán, m = eadráin.

éadarbhach = éadairbheach.

eadargáil = idirghabháil.

eadargáin = eadráin.

eadargánaí = eadránaí1.

eadarscáil, f, eadarscáin, f, eadarscán, m = eadráin.

eadarshudh, m, eadarshuth, m = eadra.

eadaruas, ~ach = eadarbhuas, -ach.

eadha(dh) = eabhadh.

éadócha = éadóigh.

éadoimhin = éadomhain.

éadoimhne. 1. f = éadoimhneacht. 2 : éadomhain.

éadolach = éadoilteanach.

eadragánaí = eadránaí1.

eadramh = eatramh.

eadrascáil, f, eadrascáin = eadráin.

éadrocht, ~a = éadracht, -a.

éadtuailgneach = éadulangach.

éadtualaing = éadulangach.

éadtualang = éadulaingt.

éadúil, a2 = éadmhar.

eag, f = eang.

éag1, m. (gs. & npl. ~a, gpl. ~; dpl. ~aibh used in certain literary phrases). 1. vn. of éag2. 2. Death. (a) Dul in ~, dul d'~, to die; to expire, die out, become extinct. Chuaigh sé d'~ leis an tart, he died of thirst. Tá an tine ag dul in ~, the fire is going out. Tá an stoirm in ~, the storm is spent. Dul don ~ mar chách, to go the way of all flesh. Tá sé ag druidim leis an ~, he is near death. Chomh fuar leis an ~, as cold as death. Is ionann an cás an t-~ is an bás, it is six of one and half a dozen of the other. (b) Go h~, till death, forever; (with neg.) never. Bheith go h~ le rud, to be forever at sth., completely absorbed in sth. (c) Lit: Ria, iar, n-éagaibh, before, after, death. ~a na bliana, the year's mortality. A chuirfeadh ~a an earraigh ar gcúl, which would bring dead things to life in the spring. Céad ~a = céadéaga. 3. Numbness, powerlessness. ~ i lámh, want of feeling in a hand. 4. (In phrase) Ar chúl ~a, in a backward state or position; isolated, unnoticed, forgotten. Tá an áit seo ar chúl ~a, this place is at the back of beyond. Tá siad ar chúl ~a anois, they are ignored, forgotten, now. Fágadh ar chúl ~a sinn, we were left out in the cold.

eagach = eangach2.

eagailseach = eaglaiseach1.

eagair1, v.t. (pp. -artha) = eagraigh.

eagán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Bottom, hollow part, pit. ~ méise, bottom of dish. 2. Crop (of bird). Níl ann ach an scrogall is an t-~, he is only skin and bone. 3 = aigéan.

éagaoin1, f. (gs. ~e). 1. Moan; lament, complaint. ~ a chur, a ligean, asat, to moan. ~ a dhéanamh, to moan, lament. ~ na gaoithe, the wailing of the wind. 2 = éagaoineadh.

éagcomhthrom = éagothrom1,2.

éagconn = éagann1.

éagcosamhail. 1 = éagsúil. 2 = éagosúil.

éagcosamhlacht. 1 = éagsúlacht. 2 = éagosúlacht 2.

éagcosc = éagasc.

éagcrothach = éagruthach.

éagcruadhas = éagruas.

éagcruaidh, a1 = éagrua.

éagcubhaidh, a1 = éaguibhiúil.

éagcubhas, f = éagúis.

éagcudromacht, f = éagothroime 1.

éaghmais = éagmais.

eaglaim = teaglaim1.

eaglais2 = eagaois.

eaglaiseach2, a1 = eaglasta.

eaglaisiúil, a2 = eaglasta.

eaglas, f, ~ach = eaglais1, -each1.

eagnach2. 1. m = eagnaí1. 2. a1 = eagnaí2.

eagnacht = eagnaíocht.

eagnaíoch. 1. m = eagnaí1. 2. a = eagnaí2.

eagnamh = eangnamh.

éagóir2, a1 = éagórach1.

éagoithrime = éagothroime.

éagosc = éagasc.

éagosúil, a2. 1 = éagsúil 1. 2. (As adv.) Unlikely, improbable.

éagosúlacht, f. (gs. ~a). 1 = éagsúlacht 1. 2. Unlikelihood, improbability.

eala2, f. 1 = ealaín. 2. ~ mhagaidh, object of ridicule.

ealadha, f = ealaín.

ealadhadóir = ealaíontóir.

ealadhain = ealaín.

ealadhanta, ~cht = ealaíonta, -cht.

ealadhantóir = ealaíontóir.

ealadhnach. 1. m = ealaíontóir. 2. a1 = ealaíonta.

éalag = éalang.

ealaíneach, a1, ~t = ealaíonta, -cht.

éalaing, f = éalang.

éalaingeach = éalangach.

ealaíniúil, a2 = ealaíonta.

éalaíoch = éalaitheach1,2.

ealaíodóir = ealaíontóir.

ealaíodóireacht = eealaíontacht.

ealaíonach1, m = ealaíontóir.

ealchaing = alchaing.

eallscadh, m = falscaí.

éaló(dh) = éalú.

éalóigh = éalaigh.

ealtóg = eilteog1.

ealú, f = ealaín.

éalúch = éalaitheach1,2.

éamais = éagmais.

éan2 = aon1,2,3.

éanaire, m, ~acht = éanadóir, -eacht.

eanbhruith = anraith.

éanduine = aon duine : duine 3(d).

eangailt, f = agaill1.

eanglais = anglais.

éanlaitheacht, f. (gs. ~a). 1. Poultry-farming. 2 = éanadóireacht. (Var: éanlaíocht)

éanlaitheoir, m. (gs. -ora, pl. ~í). 1. Poulterer. 2 = éanadóir 1.

éaraic = éiric.

earaoid = araoid2.

earasbarr = farasbarr.

earb2 = fearb1.

earball, ~ach = eireaball, -ach.

earc, m. (gs. eirc, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lizard. ~ luachra, sléibhe, newt, eft. 2. Reptile. 3 = arc1. (Var: f)

earcán2 = arc1.

earchra = orchra.

eargal = aireagal.

éarlais2 = iarlais1.

éarlaithe, ~acht = iarlaitheach, -t.

éarlamh, m. (gs. & npl. -aimh, gpl. ~). 1. (a) Patron saint. (b) Patron. 2 = éarlamhacht.

éarma, ~ch, a1 = éirim, -iúil.

earnach = iarnach1.

éarnais = éarlais1.

éarnamh = téarnamh.

earóg = iaróg1.

earr2 = urra.

earrann = urrann.

earraoid, ~each = earráid, -each.

easach2, m & f = eas1.

éasáid, ~each = aosáid, -each.

easair2 = easraigh.

easal = asal.

easamláir = eiseamláir.

easargain = teasargan.

easarlaí, ~ocht = asarlaí, -ocht.

easb(h)aidh, f, ~each = easpa1,2, -ch.

éascacht = éascaíocht.

éascaidh, a1 = éasca2.

eascain1 = eascainigh.

eascainn, f = eascann.

eascairt, f. (gs. -artha, pl. ~í). 1. vn. of eascair. 2. (Of plants, etc.) Shooting, sprouting; rapid growth. 3 = athscaradh.

eascar1, m = eascairt.

eascar2, m = ascar1.

eascar3, m = oscar2.

eascar4, m = eascra1.

eascaradach, a1 = eascairdiúil.

eascaradas = eascairdeas.

eascartach2 = ascartach.

éascas, m = éascaíocht.

easclán, easclann, m = asclán.

eascon = eascann.

easconn3 = eascann.

eascrach1 = eascarthach.

eascrach2, a1 = oscartha2.

eascradh, m = eascairt.

eascú, f = eascann.

éascúil, a2, éascúlacht = éasca2, -íocht.

easláine. 1. f. (gs. ~). (a) Unhealthiness, morbidity. (b) = easláinte. 2. gsf. & comp. of easlán2.

easpag3, m = haspa.

Easpáineach = spáinneach1,2.

easpaitheach = easpach.

easpal, ~da = aspal, -da.

eatal, f. (gs. -aile). 1 = aiteall. 2 = eitilt. 3. Fit, impulse. ~ bhá, fit of tenderness. ~ feirge, fit of anger. ~ ghaoithe, gust of wind. Bhí ~ agus áthas air, he was jumping for joy. (Var: m, eatail f)

eatha1. (In phrase) Ar inn ar ~ = ar inn ar ea : inn2 2.

eathadán, m, eathaid, f = feithid.

eathla, f = iothlainn.

eatlach = eitleach.

eatorra, eatorru, eatortha, eatorthu = eatarthu : idir1.

eatrainn, f = otrann.

eatramh, m. (gs. & npl. -aimh, gpl. ~). 1 = eadra. 2. Interval between showers, lull. ~ a dhéanamh, to stop raining. Tá ~ ann, there is a lull, a bright interval. Dá ndéanfadh sé ~ beag, if it would clear up a little. 3. Cessation, respite. ~ ó obair, ó phian, respite from work, from pain. Ní bhfuair an duine bocht aon ~, the poor fellow got no respite. Gan scíth gan ~, without rest or cessation. 4. Intervening period, interval. Dá bhfaighinn aon ~ air, if I could find time for it.

éatrom = éadrom.

eibheann = eidheann.

eibheár = áibhéar.

eibhleog = aibhleog.

éicin, ~each, ~t, ~teach, ~teacht = éigin1.

éicin, ~each, ~t, ~teach, ~teacht = éigin1.

éideirbhe, f = eidearfacht.

eidhbhéardach, m = aibhéardaí.

eidhbhéardaí = aibhéardaí.

éidíoch, m = éadaitheoir.

eidir = idir1.

éidir = féidir.

éidt- = éid-

eifís = aifís.

éigc- = éig-

éigean2, m = éigniú 2.

éigeantach2, a1 = éaganta.

éigéill, a1 = éigiallta.

éigéille. 1 : éigiall. 2. a3 = éigiallta.

éigéillí = éigiallta.

éigheamh = éamh1.

eighinteach(t), éighinteach(t) = éigin1.

éighmhe, f = éamh1.

éighmheach = éimheach.

éighmheoir = éimheoir.

eighre1 = aighre.

eighre2, ~acht = oidhre, -acht.

éigin2. 1 : éigean1. 2. f. (gs. -gne) = éigean1.

éigint, ~each = éigin1.

éiglí, ~ocht = téiglí, -ocht.

éigse1, f. (gs. ~). 1. Learning, poetry. S.a. cúirt 1, cuisle1 1. 2. Coll: (Assembly of) learned men, sages, poets. 3 = éigeas.

eile1, a. & adv. & s. 1. a3. Other, another; next, more, else. Ceann, an ceann, ~, another, the other, one. Bealach ~, another, an alternative, way. Fáth ~, another, an additional, reason. An lá ~, the other day; a few days ago. An saol ~, the next world. Uair amháin ~, one more time, once more. Am éigin ~, some other time. A oiread ~, as many more; as much again. Pointe nó dhó ~, one or two further points. Míle nó dhó ~, another mile or two. An chéad rud ~, the next thing. Scéal ~ ar fad, a different story altogether. In aon áit ~, in any other place, anywhere else. Aon rud ~, anything else. Rud ~ de, what is more, furthermore. An chuid ~ acu, the rest of them. Ceann i ndiaidh an chinn ~, one after the other. Cuid an duine ~, another person's property. Níl sé mar dhuine ~, he is not like others, not normal. Mar a dúirt an fear ~, as the other man said; as the saying goes. 2. adv. Else. Cé ~? Who else? Cad (é) ~? What else? Conas ~? How else? Is beag ~ a bhí le rá aige, he had little else to say. Is gairid, ní fada, ~ a mhairfidh siad, they won't last much longer. 3. (As s.) Níl teach ná ~ aige, he has neither a house nor anything else. 4. D'~ = cad ~ : cad1 1(f).

eile2 = uile.

eileabó = haileabó.

eileadrom = eileatram.

eileafa(i)nt = eilifint.

eileastar, m, eileastrom, m, eileastron = feileastram.

eileat, f = eilit.

eileog, éileog = eireog.

eiliceoir = teilgeoir.

eilid = eilit.

eiligean = teilgean.

eiligeoir, ~eacht = teilgeoir, -eacht.

eilimistín, m = imreasc1.

éilín = éillín2.

eilíocht, f = oiliúint.

éilíocht = éilitheacht.

eilithreach, ~t = oilithreach, -t.

éiliú, m = éileamh.

éilmheach1, m = éilitheoir.

éilmheach2, éilmhear = éilitheach.

éilnidhe, a3, ~ach = éillitheach.

éilnigh = éilligh.

eilteog2 = eiteog.

eilteog3 = ialtóg.

eiltreog = eitleog.

éim = éimigh.

éimeachtain, f, éimeadh, m = éimiú.

eimhear2 = eibhear.

eimhear3 = éimear.

eimhilte. 1. f = eimhealtas. 2. gsf., npl. & comp. of eimhilt.

eimhilteas = eimhealtas.

éimhtheach = éimheach.

éin-2 = aon-3

eineach, m. (gs. -nigh, dpl. ionchaibh used in certain phrases). 1. Lit: Face. Ar ~ duine, in the presence of s.o. Ar ionchaibh duine, under the benign protection of s.o. ~ in ionchaibh, face to face. 2 = oineach.

eineachúil = oineachúil.

eing, f = eang.

éinne = aon duine : duine 3 (d).

éinneach = aon neach : neach1 1.

éinní = aon ní : ní1 1.

einte, f, éinte, f = eithne.

éinteach(t) = éigin1.

éintigh = éindí.

éintíos = aontíos.

eirceach, eirciúil = eiriceach, eiriciúil.

éireach = oighreach1.

eireadh. 1. m = eire. 2. var. gs. of eire.

eireas, m = eiriceacht.

eirfhios = oireas1.

eirfirt = oirbheart.

éirightheach = éiritheach.

eirimisc = toirmisc1.

eirín, m, éirín, m = eireog.

éiríoch, ~t = éiritheach, -t.

eiris = iris1.

eirise, f, ~ach = eiriceacht, eiriceach.

eiritic, m, ~eacht = eiriceach, -t.

eiriticiúil = eiriciúil.

éiriú, m = éirí.

eirlinn = urlann1.

éirlis = éarlais1.

éirnis = éarlais1.

éirse, f, ~ach, m = eiriceacht, eiriceach.

eisc2, f = easca.

éisdealbhach = éisealach.

eisear = deisiúr.

eiséirghe = aiséirí.

eisiatach = eisiach.

eisimeal = eiseamal.

eisiom(p)láir = eiseamláir.

eisir = oisre.

eisléine = taisléine.

eisre = oisre.

eisteas = feisteas.

éistigh = éist.

eistre = oisre.

eiteal(l), f = eitilt.

eiteal(l)ach. 1. f = eitilt. 2 = eitleach.

eiteal(l)aigh = eitil2.

eiteallán, eiteallóg = eitleán, eitleog.

eiteallóir = eitleoir.

éitear2, f = éitir.

éith = féith2.

eithrice, m, ~acht = eiriceach, -t.

éitil = éitir1.

eitir1 = eitre.

eitir2 = oitir1.

eitir3 = otair.

eitireachán, ~aí, m = otrachán.

eitireacht = otracht.

eitligh1 = eitil2.

eitreog = eitleog.

eochair7, f = eochraí1.

eochrach2, m = eochróir.

eochraí3, m = eochróir.

eol1, m. (gs. eoil). 1 = eolas. 2 = iúl. 3. (With copula) Is ~ dom (go), I know (that). Is ~ do chách, don saol, (go), everyone knows (that). Mar is ~ duit, as you know. Déan é mar is ~ duit, do it as best you know. Ní h~ dó a athrach, a mhalairt, he knows no better.

eol2 = eolach1.

eolaí2 = ólaí.

eolaí3. 1 = eolach1. 2. gsf. & comp. of eolach1.

eolasach, eolasaí = eolach1, eolaí1.

eolg(h)ach, eolg(h)aiseach = eolach1.

eolg(h)aiseoir, m = eolaí1.

eolg(h)aisiúil, a2 = eolach1.

eolmhar, a1, eolta, a3 = eolach1.

eomra = ómra.

eospairt = íospairt.

fa, fá1 = ba : is1.

2 = faoi1. S.a. Fá dtaobh de : taobh 13(e).

fábaire2 = fadhbairne.

fabhair3 = fabhraigh1.

fabhairne1, f = fabhraíocht1.

fabhairne2 = fadhbairne.

fabhairt2 = faghairt.

fabhairt3 = fogha2.

fabhall2 = fáfall.

fabhalta, a3 = fabhlach.

fabhar2 = fobhar.

fabhar3, m = fabhra.

fabharach, fábharach = fabhrach1.

fabhlaeir, ~eacht = foghlaeir, -eacht.

fabhras = abhras.

fabhrúil, a2, fábhrúil, a2 = fabhrach1.

fábra = fáirbre.

fach = ábhach.

fách. 1 = fáth1. 2. (Used in phrase) I bh~ (le), eager (to), in favour (of). Bheith i bh~ le rud, to be in favour of sth; to be eager for sth. Tá sé i bh~ lena dhéanamh, he is anxious to do it. I bh~ leis féin atá sé, he is looking to his own interest. Bhí Dia i bh~ liom, I was extremely lucky.

facht = fócht.

fadhairt = faghairt.

fadhartha = faghartha.

fadhastar = adhastar.

fadhastrach = adhastrach.

fadhbh3 = fadhb.

fadhbhach2 = faobach.

fadhbhach3 = fadhbach.

fadhbhadh1 m = fadhbáil.

fadhbhaí = fadhbálaí.

fadhbhairne = fadhbairne.

fadhbhálaí = fadhbálaí.

fadhbhtha = faofa1.

fadhbóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. (Small) lump. 2. F: Whopping lie. 3 = abhóg1.

fadnuimhre, a3 = faduimhreach.

fadó2, m = fadú1.

fadóigh = fadaigh1.

fádóireacht1 = feádóireacht.

fádóireacht2 = fáidheadóireacht.

faeilí, ~ocht = féilí1, -ocht.

fágbháil = fágáil.

fagh = faigh.

faghaid = faighid.

fagháil = fáil1.

faghairseáil = póirseáil.

faghairseálaí = póirseálaí.

fagháltas, ~ach = fáltas, -ach.

faghastrach = adhastrach.

faghbháil = fáil1.

faibhir = fabhraigh1.

faibhrigh = fabhraigh1.

fáibre, ~ach = fáirbre, -ach.

faic2 = feic2.

faicsin1, f. (gs. -seana). 1 = feiceáil. 2 = fairgsin.

faid. 1. gs. & npl. of fad. 2. f = fad.

faideog = fadóg.

faidhb = fadhb.

faidhbh = fadhb.

fáidhbhile = fáibhile.

faidhf2, f = fíf.

faidhfeadóir, ~eacht = fífeadóir, -eacht.

faidhfeoir, ~eacht = fífeadóir, -eacht.

fáidhim = fáithim.

faidhleann = aidhleann.

faidhtín = faoitín.

faidíocht = fadaíocht.

faighdeán = foighdeán.

faighdeog = fáideog.

faighid, s. 1. (In phrase) I bh~, rendered void, gone to loss. Chuir sé an lá i bh~ orainn, he wasted our day. Tá mo chuid oibre (curtha) i bh~, my work is gone to loss. 2 = vaighid.

faightín = faoitín.

fáigiúil = fáidhiúil.

failbhéim = oilbhéim.

failbó = haileabó.

failcheas = folachas.

failcire = balcaire.

failéad = filléad.

fáileog = fáideog.

faill2 = aill.

failleagán2, fáilleagán = áilleagán.

failm2, f = halmadóir.

failm3, f = pailm.

failsceacht, f = foilsceadh 2.

failscí = foilscí.

fáilt = fáil1.

failteann = foltfhionn.

fáilthí, ~och = fáilí.

fáiltiúil, a2 = fáilteach.

fáiltnigh = fáiltigh1 1.

fáim = fáithim.

faimleach, m = feamainn.

fáineach, fáineoir, m = fánach, fánaí1.

fainic2, v.t. & i. 1 = ainic. 2. (Used imperatively) ~! Beware! ~ thú féin! Mind yourself! ~ thú féin air, beware of him. ~ an mbrisfeá é, mind you don't break it. ~ an rud atá tú a dhéanamh, be careful of what you are doing.

fáinleog2, f = áilleagán.

fainligh = ainligh.

fáinneachan, m = fáinniú 2.

fáinneoir, m. (gs. -ora, pl. ~í). 1 = fáinneadóir. 2. Person who rings animals. 3. Wearer of fáinne. See fáinne 1(b).

fáinneoireacht2, f = fáinneáil.

fainnligh = ainligh.

faíomh, m = faí.

fáir1, f. (gs. ~e, pl. ~eacha). 1. (Hen's) nest. Cearc ~e, brooding hen. Ubh ~e, nest-egg. Luí ar ~, (of hen) to brood. 2. (Of animal) Bed, lair. 3 = fóir1.

fáir5, s. I bh~ = i bhfáth ar : fáth1 2 (a).

fairbrígh, f = forbhrí.

faircseoir, faircsin = fairgseoir, fairgsin.

fáirdhreis = feirdhris.

faireadóir = fairtheoir.

faireantacht = farantóireacht.

fairéithi = farae : fara2.

faireoir, ~eacht = fairtheoir, -eacht.

fairgeoir = fairtheoir.

fairgneach, m, fairgneamh = foirgneamh.

fairid = farradh.

fairín = fairchín.

fairitheach = faireach.

fairitheoir = fairtheoir.

fairithis = pairilis.

fáirn(é)is, ~each = faisnéis1,2, -each.

fairrge = farraige.

fairthín = fairchín.

fáisceadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Laund: Wringer. ~ éadaigh, clothes wringer. 2 = fáisceán.

fáisceadh. 1. p. aut. of fáisc. 2. m = fáscadh.

fáischreideamh = fáschreideamh.

faisian, ~ta = faisean, -ta.

faisiún, ~ta = faisean, -ta.

faiste = aiste1.

faistím = fastaím.

fáistineacht, f. (gs. ~a). 1 = fáistine. 2. Fortune-telling. (Var: fáistiníocht)

faitcheas = faitíos.

fáiteach = faighteach.

faiteachas = faitíos.

fáiteoir = faighteoir.

fáithbheadh = fáthadh.

faithche = faiche.

fáithchiall, ~ach = fáthchiall, -ach.

faithchill, ~each = faichill1,2, -each.

fáithlí = fáilí.

fáithlia = fáthlia.

fáithmheas = fáthmheas1,2.

fáithscéal = fáthscéal.

faitín = faoitín.

faitíosach = faiteach.

fál3 = fail2.

fál4 = fálaigh1.

falach2 = folach1.

falachaí = falchaí.

falachán, ~aí = folachán, -aí.

falachántaíocht = folachántaíocht.

falachas = folachas.

falaigh1, f = fail1.

falaigh2 = folaigh1.

falaing. 1. f = fallaing. 2 : falang.

falaire1, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = falafraidh. 2. Ambling horse.

falamh, ~aigh = folamh, folmhaigh1.

falarach, f = falaire1 2.

falartha2, m = falaire1 2.

falbharánta = falmharánta.

falc, f. (gs. failce). 1 = folc1. 2. (In phrase) Fuacht failce ort! ['May a cold shower catch you!' Bad cess to you (for not taking proper precautions against the weather)!

falcaire2 = balcaire.

falcmhar = folcmhar.

falla = balla1.

falls- = fals-

falltóg = paltóg.

falmaire1. 1 = palmaire1. 2 = fámaire.

falmaire2, m = halmadóir.

falmaireacht = fámaireacht.

falmatar = halmadóir.

falmóir = almóir.

falóga = folacháin : folachán 1.

falraíocht = falaireacht.

falsóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Lazy person. Bíonn an ~ gnóthach tráthnóna, the laggard is always trying to make up for lost time. An t-uisce fuar a scallas an ~, a douche of cold water is a cure for sluggishness. 2 = falsaitheoir. (Var: falsán m)

falsóireacht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) lazing, idling; laziness. 2 = falsaitheacht.

falsúnach, m = falsaitheoir.

falsúnacht = falsaitheacht.

falsúntacht = falsaitheacht.

fálta1 = fálaithe : fálaigh1.

fáltacht = fágálacht.

falthartha, falthar(th)ach, a1 = falartha2.

famainneach = feamainneach.

fan2 = feadh an : feadh1 2 (b).

fán, m. (gs. fáin). 1 = fána. 2. Straying, wandering, vagrancy. Imeacht ar ~, ar an bh~, to become a wanderer. Duine a chur ar ~, chun fáin, to send s.o. astray. Ná lig ar ~ mé, don't let me stray. Chuaigh sé le ~ an tsaoil, he took to a roving life, a life of vagrancy. Is tú a chuir ~ orthu, it was you who sent them adrift. Chuaigh siad i bh~ ar a chéile, they drifted apart. Tá scaipeadh is ~ orthu, they are dispersed far and wide. ~ fada is seachrán, long and aimless wandering. Tá ~ fada anois air, he is a homeless wanderer now. Caora fáin, stray sheep. Lucht fáin, wanderers, vagrants. 3. Turning aside, averting. Rud nach bhfuil ~ air, something that can't be averted. 4. Sparsity. Ní bheadh ~ ar mo thórramh, my obsequies would not be unattended.

fánadóireacht = fánaíocht.

fánaidh, f = fána.

fanaigh = fan1.

fánaire = fánaí1.

fanntaise2 = fantaise.

fanóid = fonóid.

fanúint, f = fanacht.

faob, m = fadhb.

faobhar2 = gaobhar.

faocha2, f = foitheach.

faod = fút : faoi1.

faofa3 = fúthu : faoi1.

faoi2 = faí.

faoibh = fúibh : faoi1.

faoibín, ~(t)eacht = fíbín, -eacht.

faoich, f = foitheach.

faoide2 = fríd1 2.

faoidh, ~each, ~reach = faí, -och, -reach.

faoileann, f. (gs. -linne, npl. ~a, gpl. ~). 1. Fair maiden. ~ mná, beautiful woman. 2 = faoileán. S.a. portán 1.

faoilfhleasc = faonfhleasc.

faoilidh. 1 = fáilí 1. 2 = faoide1.

faoilleán = faoileán.

faoilt = fríd1 2.

faoilteach = fáilteach.

faoin1 = faon2.

faoinn = fúinn : faoi1.

faoireach = faíreach.

faoitheach = foitheach.

faoitheamh, m = aothú.

faolscadh, m = falscaí.

faom = fúm : faoi1.

faosamh = faoiseamh.

faot = fút : faoi1.

faothaigh = aothaigh.

faothamh, m, faothú = aothú.

fara1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = foradh1 1. 2. (Hen-) roost. Dul ar an bh~, (of hens) to roost. Ar an bh~, roosting. S.a. maoschlár.

faragán = fargán.

fáraigh = fáir4.

faraire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = foraire. 2 = fairtheoir. 3. Warrior.

faraireacht1 = falaireacht.

faraireacht2 = foraireacht.

fáras = áras.

farcán, fárcán = fadharcán.

farctha = foirgthe.

fardall = airdeall.

faríor = faraor.

farla, m = falrach.

faró2 = faru : fara2.

faróthu = faru : fara2.

farrabachall = barra bachall : bachall.

farragán = fargán.

farrán, ~ach, ~tacht = forrán, -ach1,2, -tacht.

farras = fairis : fara2.

fársail, f = péarsla.

farsaing, ~each(t), f = fairsing, -e.

farsainigh = fairsingigh.

fárstu = faru : fara2.

fárthainn2 = bárthainn.

fásach3, a1 = fás2 2.

fasaíocht = fosaíocht 2.

fasair = easair1.

fásánach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = fásán. 2. Stripling.

fasc3, m, ~a, m = foscadh.

fáscadán = fáisceadán.

fascadh = foscadh.

fáscadh, m. (gs. as s. -aidh, as vn. fáiscthe; pl. -aí). 1. vn. of fáisc. 2. Press, squeeze. ~ a thabhairt do rud, a bhaint as rud, to squeeze sth. ~ éadaigh, clothes-wringing. ~ láimhe, hand-clasp. Bhain sé ~ as mo chroí, it wrung my heart. Tá sé ar ~, it is wringing wet. 3. Tightness, compactness. ~ téide, tightening of rope. ~ a chur ort féin, to wrap oneself up; to draw one's clothes neatly about oneself. ~ faoi, belly-band. 4. Press, pressure; exertion, effort. Le ~ amháin chuir sé faoi é, (of wrestler) he downed him at one try. ~ reatha, dash, burst of speed. D'imigh sé sna fáscaí, he set off at great speed. Fáscaí gáirí, fits of laughter. Den chéad, ar an gcéad, fháscadh, at the first attempt. Den fháscadh, ar an bh~, sin, there and then. 5. ~ aníos = úscadh aníos : úscadh 2.

fascain1 = foscain.

fascain2, f, ~e, f = foscadh.

fáscaithe = fáiscthe.

fascalach = foiscealach.

fáscán = fáisceán.

fascnamh = ascnamh.

fásctha = fáiscthe.

fascúil = foscúil.

faslach1 = aslach.

faslach2 = boslach.

fáslach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = fásach2. 2. "Floor', cutaway portion, of peat-bog.

faslaigh = aslaigh2.

fáslongphort = foslongfort.

fast = fostaigh.

fastadh, m = fostú.

fastaigh = fostaigh.

fastó(dh), m, fastú = fostú.

fata2 = práta.

fátall1 = aiteall.

fátall2, ~ach, ~aí = fáiteall, -ach, -aí.

fatfhuaire, fatfhuar = patuaire, patuar.

fáth1, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Cause, reason. ~ a bheith agat le rud, to have a reason for sth. ~ a dhéanta, the reason for doing it. Is é ~ mo bhuartha (go), the cause of my sorrow is (that). Cén ~? For what reason? Why? Fios ~a ruda a fháil, to ascertain the cause of, get to the bottom of, sth. Tá fios ~a an scéil anois agat, you now have the ins and outs of the story. ~ a chur le rud, to give a reason, an explanation, for sth. Dá mbeadh ~ ar bith leis, if there were any cause for it. Gan ~, without cause, needlessly. Agus ní gan ~, and not without reason. Gan ~ gan ábhar, for no reason at all. Níl ~ cainte air, there is no need to discuss it. 2. (In phrases) (a) Rud a chur i bh~ ar dhuine, to impress sth. on s.o.; to admonish s.o. about sth. Ní chuirim i bh~ é, I take no account of it, do not consider it important. Tú féin a chur i bh~, to make oneself clear, to assert oneself. (b) I bh~ le = i bhfách le : fách.

fatha1, f = faiche.

fáthach1, a1. 1 = fáidhiúil. 2. Figurative, symbolic.

fáthach2 = fách.

fathacha = fothach1.

fathain = fothain.

fathaine = faithne.

fathaíoch = fathach.

fathalach = bathlach1.

fatharlach = bathlach1.

fáthúil, a2. 1 = fáidhiúil. 2 = fáthach1 2.

1 = faoi1.

2 = féigh2.

feá3 = feag1.

feabht, ~ach, ~aíl, f = fabht, -ach, -acht.

féacadh = péacadh.

feachaid = feithid.

féachanta, a3 = féachtanach.

feachtas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1 = feacht1. 2. Campaign.

feadanna = fead1.

feadh2 = feá1.

feadh3 = fiodh1.

feadh4 = feag1.

feadhmannach = feidhmeannach1.

feadhmannacht, f = feidhmeannas.

feadhmannaí, m = feidhmeannach1.

feadhmannas = feidhmeannas.

feadhmanta, a3 = feidhmiúil.

feadhmmhar, a1 = feidhmiúil.

feadraigh = feadair.

feag2, f = eang.

feagaid, f = fagóid.

feagán = feadhán.

feagh = feag1.

féaghmais = éagmais.

feaghraíocht = fíoraíocht.

feaghránta = fíoránta.

féagmais = éagmais.

feagóid = fagóid.

feáim = fáithim.

feáin = feadhain.

feaintis, f = fantaise.

fealán = fiolún1.

feallbheart = feillbheart.

feallsamh = fealsamh.

feallsamhnacht = fealsúnacht.

feamaire = fámaire.

feamaireacht, f = feamaíl.

feamhraídí = speabhraídí : speabhráid.

feamnach, f = feamainn.

feánach = feadhnach.

feanc, m = feacadh.

feandúir, m = fiondar.

feánnach = feanntach.

feannaid, ~each1 = peannaid, -each.

feannaideach2 = feanntach.

feannaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = feannadóir. 2. Large object, person or animal.

feannán = fionnán.

feanntóir = feannadóir.

féanscar = fianscar.

féarach2 = féarmhar.

fearantas, m. (gs. -ais). 1 = fearannas. 2. Manly estate, manhood. (Var: fearántas)

fearasbarr = farasbarr.

feardhacht = feargacht.

feargmhar = feargach.

feargúil, a2 = feargach.

fearmad, ~ach = formad, -ach1,2.

fearóg, f = iora1.

feartas, m = fearsaid.

fearthain, f. (gs. -ana). 1 = fearadh1. 2 = fearthainn.

feartúil, a2 = feartach2,3.

feas = fios.

feasán = piasún.

feasbhaidh, f = easpa1.

feascradh, m = feascairt.

féastalach = fiastalach.

feastas = feisteas.

féastrach = féasrach.

feasúil, a2 = feasach.

feathaid = feithid.

feathlóg = féithleog 3.

feathóg, ~ach = féitheog, -ach.

feibh, rel. adv. Lit: 1. As, according as. ~ is cóir, as is just. ~ atá a neart, according to his strength. ~ d'ordaigh Dia, as God ordained. 2. ~ mar = faoi mar : faoi1 I 3 (g).

féicheamh, m. (gs. & gpl. ~an, npl. ~ain). 1. Lit: Claimant, creditor. 2 = féichiúnaí.

féichiúntacht, f. (gs. ~a). 1 = féichiúnas. 2. Promptness in payment of debt. 3. Punctuality.

feiciúil, a2 = feiceálach.

feicseanach, a1. 1. Visible. 2 = feiceálach.

feidhil3, ~teach, a1 = feighil1,2, feighlíoch.

feidhleacán = féileacán.

feidhleach, a1 = feidhil1.

feidhmeach, a1. 1. Applied. Ceimic fheidhmeach, applied chemistry. 2 = feidhmiúil.

feidhmeannach2, a1 = feidhmiúil.

feidhmeanta, a3 = feidhmiúil.

feidhmnigh = feidhmigh1.

feidhmniú = feidhmiú.

feidhneán = eidhneán.

feidhre = péire1.

feidir = feadair.

feifeoir = feitheoir.

feighil3 = feidhil2.

féighiúil1, a2 = féigh1.

féighiúil2, a2 = féith2.

féil1, f = féile2.

feilbhín = feirbín.

feilbín = pilibín.

feilc = feirc.

feile = file2.

féilim = éirim.

feilimint = firmimint.

féiliúil = féiltiúil.

féiliúlacht = féiltiúlacht.

feiliún1 = fiolún1.

feiliún2, m = feileonacht.

féiliúnta, a3 = féiltiúil.

feiliúntas, m. (gs. -ais). 1 = feiliúnacht. 2. Obligingness, helpfulness.

feilldhris = feirdhris.

feillmhagadh = frimhagadh.

feilm2 = feirm1.

feilméara, m, ~cht = feirmeoir, -eacht.

feilmeoir, ~eacht = feirmeoir, -eacht.

feilmint = firmimint.

feilteach = feiliúnach.

féilteach, a1 = féiltiúil.

feilteachas, m, feilteacht = feiliúnacht.

féilteacht = féiltiúlacht.

féim = feidhm.

féimh = éimigh.

feimíneach2, ~t = fimíneach1,2, -t.

féimiúil = feidhmiúil.

féineacht = féin1.

feinéal = finéal.

féinig = féin1.

féinníocht = fiannaíocht.

feirb = fearb1.

feirbh = fearb1.

feirbín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of fearb2. 2 = fearbán. 3. Arch: Join: Bead, beading. 4. (First) strip in ploughing.

feirceallach = fairceallach1.

féireacht = aoireacht : aoirigh.

feiréad = firéad.

feireadh2, m = feire.

féireálta = féaráilte.

feireog = eireog.

féirigh = aoirigh.

feiriglinnte = firmimintí : firmimint.

feirm2 = foirm.

feirmeálta = firmeálta.

feirrdhris = feirdhris.

féirsce = séirse.

feisceanach, ~t = feiceálach, -t.

feiscint, f = feiceáil.

feiscre(adh), m = feascairt.

feisin = freisin.

feite(ag)án = eiteán.

feith, v.t. & i. (vn. ~eamh). 1. Lit: Look at, observe, watch. 2. Lit: Watch over, guard (ar, against). 3. (Used in vn.) (a) (With le) Ag ~eamh le, waiting for, expecting. Is fada mé ag ~eamh leat, I have been waiting for you this long time. Táthar ag ~eamh lena bhás, his death is expected. (b) (With ar) Ag ~eamh ar, expecting, hoping for. Níl dada aige ach ag ~eamh ar a athair, he is totally dependent on his father. (c) (With do) Rud a bheith ag ~eamh duit, to have good expectation of sth. Dá mbeadh an tsláinte ag ~eamh dom, if I could rely on my health. Níl an saol ag ~eamh dó, life is unkind to him. (d) = féithiú2.

féitheog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1. (Small) sinew; muscle. 2. (Small) vein. 3 = féithleog 3. (Var: féitheán m)

féithiúnta, ~cht = féichiúnta, -cht.

féithleach = féitheach2.

féithleog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = féitheog. 2 = féithleann. 3. Climbing plant, vine.

féithleogach. 1 = féitheogach. 2 = féithleannach.

feithmheach = feifeach.

feithmheoir = feitheoir.

feoch = fiuch.

feochadh, m = feo1.

feochan1, f = feo1.

feochan2, feochán = feothan.

feodhadh, m, feodhú, m = feo1.

feog, f = feag1.

feoir2, f = feorainn.

feoirthín, f = feorainn.

feoithne, f = feothan.

feon = feothan.

feor = féar.

feorán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = feorainn. 2. ~ corraigh, water horehound, gipsywort.

feothann, m, ~án = feochadán.

3 = faoi1.

fiach5 = féach.

fiachach2, m = fiachóir.

fiachadh1. (In phrase) D'fhiachadh = d'fhiacha : fiach1 4.

fiachadh2, m = fiach3.

fiachadóir = fiachóir.

fiacháil, f. (gs. -ála). 1 = féachaint. 2. Taste, small portion. ~ (bheag) den fheoil (a fháil), (to get) a (little) taste of the meat.

fiachaint = féachaint.

fiachall = iallach2.

fiachtáil, f = féachaint.

fiachúnach, m, fiachúnaí = féichiúnaí.

fiadh2 = fia1,2,3.

fiadh-3 = fia-5

fiadhach = fiach3.

fiadhachadh, m = fiach3.

fiadhaí = fiagaí1.

fiadhaigh = fiach4.

fiadhaile = fiaile.

fiadhain, f. 1 = fianaise. 2 = finné.

fiadháin = fiáin.

fiadhaire, m. 1 = fiaire. 2 = fiagaí1.

fiadhánta, ~s = fiánta, -s.

fiadhnach = fianach2.

fiadhnaigh = fianaigh1.

fiadhnaise = fianaise.

fiadhta, ~cht = fiata1, -cht.

fiag = feag1.

fiagach = fíogach.

fiagaire2, m = fiagaí1.

fiailteach2 = fiaileach.

fiaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = fiagaí1. 2. ~ (feá), rambler, rover, pleasure-seeker, harum-scarum.

fial4, in expletive phrases = diabhal.

fialacht, f = féile1.

fiallach = fianlach.

fialmhas = fialas.

fialthach1 = fianlach 2.

fialthach2 = fiaileach.

fian = fiann.

fianach3, m = finné.

fianach4 = fíneach.

fianach5 = fiannach1.

fianaíocht = fiannaíocht.

fianas = fiannas.

fiannach2, m = féinní.

fiannachas = fiannas.

fiannachtaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = féinní 1. 2. Big, gaunt, raw-boned person.

fiannaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = féinní 1. 2. Teller of stories of the ancient Fianna; one versed in ancient lore; romancer, story-teller.

fiannlaoch, m = fianlach 1(c).

fiannóir, m = fiannaí1.

fiannta, a3, ~ch = fiannach1.

fiarach2, a1 = fiar2.

fiaradh2, m = fíor1 3.

fiaraigh1 = fiar3.

fiarfaigh, ~e = fiafraigh, fiafraí.

fiarfaightheach, ~t = fiafraitheach, -t.

fiarthaigh, ~e = fiafraigh, fiafraí.

fiata2 = féata.

fichead(amh)adh, m & a1 = fichiú.

ficheadh = fichiú.

fíde1 = fríd1.

fíde2 = faoide : fáide.

fideal, f = fidil1.

fideán = feadán.

fideog = feadóg.

fidh = iodh 5.

fidhcheall, ~acht = ficheall, -acht.

fidhcheallaí = ficheallaí.

fidheog = feag1.

fidhis = fithis.

fidhreán = fíreán.

fidiléir, fidileoir = fidléir.

fidín1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Tubule. 2 = feadán.

fidín2 = feidín.

fidir = feadair.

fifiúir = feitheoir.

fig, f = feag1.

figear, m. 1 = figiúr. 2. ~ feaigear, thingamy.

fighe = fí1.

figheachán = fíochán.

figheadóir, ~eacht = fíodóir, -eacht.

figheán = fián.

figheog = feag1.

fighil, f. 1 = bigil. 2 = feighil1.

filbín = pilibín.

filéad = filléad.

filí. 1. pl. of file1. 2. m = file1.

filibín = pilibín.

filidh, m = file1.

filiúil, a2, filiúlach, a1 = fileata.

filiúlacht, f = fileatas.

filiúnta, ~s = fileata, -s.

filleog = fillteog.

filliúint, f = filleadh.

fimín = feimín.

fimíneach3 = feimíneach1.

fineadhach, m = finíoch.

fíneáilte, ~acht = fíneálta, -cht.

fíneál = líneáil1,2.

fíneamhnach = fíniúnach.

finéigre = fínéagar.

fíní, fínic = fíneach.

finics = fíneach.

fínis, f = fianaise 2.

finnbhean = fionnbhean.

finnbheannach = fionnbheannach.

finnéirí = fainnéirí.

finngheal = fionngheal.

fíobhar = faobhar1.

fioch = fiuch.

fiochadh = fiuchadh.

fiodam, ~ach = giodam, -ach.

fiodán = feadán.

fiodarluas, ~ach = eadarluas, -ach.

fiodarna = fidirne.

fiodh1, m. (gs. feá, pl. feánna). 1. Tree. 2. Wood, timber. S.a. coileach1 1(b), fiaire 2. 3 = iodh.

fiodh2, m = feag1.

fiodhbha = fíobha.

fiodhghual = fioghual.

fiodhóg = feag1.

fiodmhagadh = frimhagadh.

fiodmhagúil = frimhagúil.

fiodra = feadair.

fíofaeir, m = fífeadóir.

fiog, fióg = feag1.

fíog = bíog1 2.

fioghair = fíoraigh1.

fioghairiúil = fíriúil.

fioghairiúlacht = fíriúlacht.

fioghar, ~dha = fíor1, -tha.

fioghradh, m = fíorú1.

fioghraigh = fíoraigh1.

fioghraíocht = fíoraíocht.

fioghranta, fioghránta = fíoránta.

fiogóid = fagóid.

fiolar = iolar1.

fioltóg = ialtóg.

fiolún2, m, ~tacht = feileonacht.

fíomh = fiamh.

fíona2. (In phrase) Fuath ~ = fóifíneach.

fíonach1 = fíneach.

fíonach2 = fíontach.

fionghalach, ~t, f = fionaíolach1,2, fionaíl.

fionn6 = feann.

fionna1, m = fionnadh1.

fionnach = fionnaitheach.

fionnachan, f = fionnadh2.

fionnachoscairt = fianchoscairt.

fionnadh4, m = fionn2.

fionnadh5, m = feannadh.

fionnadhach = fionnaitheach.

fionnadhchas = fionnachas.

fionnaigh = fionn4.

fionndruine = fiondruine.

fionnfadh = fionnadh1.

fionnfadhach = fionnaitheach.

fionnfhuaire, f = fionnuaire.

fionnfhuaireacht, f = fionnuaire 1.

fionnfhuar, ~aigh = fionnuar, -aigh.

fionnfhuarthas, m = fionnuaire 1.

fionnóg = feannóg.

fionnórtas, m = fionnuaire 1.

fionnoscailt = faonoscailt.

fionnraí = fionraí.

fionnscaradh, m = fianscar.

fionntar = fiontar.

fionntarnach = fiontarnach.

fionnthadh = fionnadh1.

fionnthadhach = fionnaitheach.

fionntrach = fiontrach.

fionntraí, ~ocht, f = fiontraí1.

fionnua = fionnó.

fíonóg = fíneog.

fionóid = fonóid.

fíonúin, fíonúir = fíniúin.

fíor5 = fíoraigh1,2.

fíoradh1, m = fíor1.

fíoradh2, m = fíorú1,2.

fíoraon, ~ta = fíréan1,2, -ta.

fíoraontacht = fíréantacht.

fíordha, ~cht = fíorga, -cht.

fíordhris = feirdhris.

fiormáilte = firmeálta.

fiormaim(e)int = firmimint.

fiorra = fíor1 3 (b).

fíorspár = spior spear : spior.

fiorthán, m, fiorthann, f = feorainn 2.

fiosach = feasach.

fiosrachán = fiosrúchán.

fiosraitheach = fiosrach.

fiostacht = fiosracht.

fiostracht = fiosracht.

fiostraigh = fiosraigh1.

fír1, f = fíor1.

fír-2 = fíor-4

fireadh, m, fireamh, m = feire.

fíréanda, ~cht = fíréanta, -cht.

fírián = fíréan1,2.

firinneach = fireannach1,2.

fis2. (In phrase) Ar fhis = ris2.

fís3 = fithis.

fiseánach = piseánach1.

físte = faoiste1.

fiteán1 = eiteán.

fiteán2 = feadán.

fithcheall = ficheall.

fithcheallach, m, fithcheallaí = ficheallaí.

fítheal = fíothal.

fiuchair = feochair.

fiúchas = fiúntas.

fiúdach, fiúdas = fiúntach, fiúntas.

fiugh, m = fiú2.

fiúir2, m = iúr.

fiúranta2 = fíoránta.

fiúsaí, m = fiúise.

flabha = fleá2.

flabstaíl = flaspaíl.

flaim = fleaim.

flamóg, f = fleaim.

flangach = freangach1.

flapóg = lapóg.

flapspóg = flaspóg.

flasc(a), m = fleasc2.

flathas = flaitheas.

flathúil = flaithiúil.

flathúlacht = flaithiúlacht.

fleadh, f. (gs. -eidhe, npl. ~a, gpl. ~) = fleá1.

fleadhach, a1 = fleách1.

fleadhamhail, a2, fleadhmhar, a1 = fleách1.

fleagúil, a2, fleáideach, a1 = fleách1.

fleainí, m = flainín.

fleangach = freangach1.

fleasc3 = flosc1.

fleascán2, m = fleasc1,2.

fleath, m = fleá2.

fleathshneachta = flichshneachta.

fleidh, f = fleá1.

flí, fliach, flich1 = fliodh.

flicheán = fliuchán.

flichfhliuchras = fraighfhliuchras.

flichte = fleaite.

flíomaire, m = plíom.

flith1, f = flichne.

flith2, f = fliodh.

flith-3 = frith-

flithmhagadh = frimhagadh.

flithmhagúil = frimhagúil.

flithreo = flichreo.

flithshneachta = flichshneachta.

fliuch3 = fiuch.

fliuchar, m, fliuchas = fliuchras.

floscadh, m. (gs. -ctha, pl. -cthaí). 1. vn. of flosc2. 2. El: Excitation. 3 = flosc1.

flub = flup.

flusca, m = flosc1.

fo3, fó = faoi1.

fóbair, v.t. & i. (vn. ~t). 1. Lit: (a) Fall upon, attack. (b) Make for, towards. (c) Set about, attempt. 2 = dóbair.

fobha, ~ch = fogha2, -ch.

fobhairt = fabhairt1.

fobhra = fabhra.

fobht(a), ~ach = fabht, -ach.

fóbraigh = fóbair.

fóch1 = fothach1.

fóch2, f = foiche1.

fóchadán = feochadán.

fochain = fachain.

fochann, m. & f = fachain.

fochannán = feochadán.

fochean = mochean.

fochlach = fachlach.

fochlag = fochlac.

fochmhaid, ~each = fochaid, -each.

fochnaid, f, fochnamh, m = fachnaoid.

fochonn, m = fachain.

fodar2 = fuadar.

fodhbh = fadhbh1.

fofallán, fofannán = feochadán.

fogán = feadhán.

fógarthach, fógarthóir = fógrach, fógróir.

fogha3 = fotha2.

foghain, ~t, ~teach = fóin, -t, -teach1,2.

foghair. 1 = foghraigh1. 2 : foghar.

foghairt1, f = fogha2.

foghairt2, f = fotha2.

foghairt3 = faghairt.

foghal2 = fáfall.

foghanta, ~s = fónta, -s.

fogharthach = foghrach.

foghlacht = foghlaíocht.

foghmhar, ~ach, ~aí = fómhar, -ach, -aí1.

foghmharúil = fómharúil.

foghnaigh, foghnamh = fóin1, fónamh.

fógra, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = fógairt. 2. Notice. (a) ~ a thabhairt (go), to give notice (that). ~ a chur ar na páipéir, to put a notice, an advertisement, in the papers. ~ poiblí, seachtaine, roimh ré, public, week's, prior, notice. ~ cruinnithe, tionóisce, trialach, notice of meeting, of accident, of trial. ~ fágála, scoir, notice to quit, of discontinuance. ~ feabhsúcháin, notice of improvement. Jur: ~ fordhearbhaithe, foriarratais, notice of protest, of motion. ~í (pósta), banns (of marriage). (b) Warning, summons. ~ imeachta, warning to leave. ~ chun géillte, summons to surrender. ~í bóthair, road warnings. Thug sé ~ dom fanacht uaidh, he warned me to stay away from him. Tá ~ faighte agat, you have been warned. (c) Placard, sign. ~ a chur in airde, to put up a notice. ~ siopa, shop sign. ~ dráma, play-bill. ~ soilsithe, spéire, illuminated, sky-, sign. Clár ~í, notice-board. (d) Proclamation. ~ tóra, hue and cry.

foibhrigh, foibhriú, m = fabhair1, -t1.

foicheadal = focheadal.

foichill, foichleach = faichill1,2, -each.

foichleoir = faichilleoir.

foichnín = foithnín.

foichthe = foiche1.

fóideoireacht = fódóireacht.

foidhir = fothair.

foidhne, ~ach = foighne, -ach.

foidhnigh = foighnigh.

fóidigh = fódaigh1.

fóidrigh = fódaigh1.

foighde, ~ach = foighne, -ach.

foighléardaí, ~ocht = foghlaeir, -eacht.

foightheach = foitheach.

foigseacht = foisceacht.

fóil = fóill.

foilbhéas, ~ach = oilbhéas, -ach.

foilbhéim = oilbhéim.

foilc = folc2.

foilche = folaithe : folaigh1.

foilcheas, ~ach = folachas, -ach.

foilchis, f = folachas.

fóiléagar = bóiléagar.

foiligh = folaigh1.

foilíos, ~ach = folachas, -ach.

foilitheach = folaitheach.

foilliúint = feiliúint.

foilliúnach = feiliúnach.

foilnigh, foilniú, m = fulaing1, -t.

foilseach = follasach.

foilteann. 1. f. (gs. -tinne, npl. ~a, gpl. ~). Maidenhair (fern). 2. a1 = foltfhionn.

fóinín = foithnín.

fóinteach2, a1. 1 = fónta. 2. Practical, helpful. Duine ~, practical, helpful, person. Bheith ~ ag duine, to be of service to s.o. Bhí sé an-fhóinteach dom, he was most helpful to me. (Var: fóintiúil a2)

foipín = puifín.

foir = oir.

foirb3, f = forba1.

foirbh1 = foirb1.

foirbh2 = foirfigh1.

foirbhe = foirb1.

foirbhigh = foirfigh1.

foirbhthe, ~ach = foirfe, -ach.

foirbhtheacht = foirfeacht.

foirc = feirc.

foirceannach = foircneach.

foircheadal = foirceadal.

foircheann = foirceann1,2.

foircthe = foirgthe.

foirdhris = feirdhris.

fóireacht, f, ~áil, f = fóirithint.

fóireamh, m = fóirithint.

foireasbhaidh, f = uireasa.

foiréigean, foiréigneach, foiréignigh = foréigean, foréigneach, foréignigh.

foirgnitheoir = foirgneoir.

fóiridhin(t) = fóirithint.

fóiríor = faraor.

foirmeálta, a3 = foirmiúil.

foirmis = foirmnis.

foirneach2 = fuairneach.

foirnis = uirlis.

foirseadh, foirsigh = fuirseadh, fuirsigh.

fóirstean = fóirithint.

fóirstin(t) = fóirithint.

foirteagal, m. (gs. -ail). 1 = foirceadal. 2. (In phrase) ~ a chur ar, (thaibhse, an diabhal), to command, address (a ghost, the devil) in God's name. (Var: foirteacal)

fóirthin(t) = fóirithint.

foirtiún = fortún.

foisce. 1. f = foisceacht. 2 : fogas2.

fóisciún, m, ~ach, a1 = foscadh, foscaíoch.

foiseachadh, m = fosaíocht 2.

foiseadh = fosadh1.

foisteacht, foisteadh, m = fostacht, fostú.

foisteán = fostán.

foistigh = fostaigh.

foistitheoir = fostóir.

foithe = foiche1.

foithin, ~iúil = fothain, -iúil.

foithir = fothair.

fol2, m, ~a1, m = foladh1.

fola2, f = fala.

folach2, m = fulacht.

folachadh, m. 1. var. vn. of folaigh1. 2 m = folach1.

foladh3, m = folach1.

folaigh2 = fuiligh.

folaíocht2 = foladóireacht.

foláir1, s. 1 = foráil1 1. 2. (Used negatively with copula) Ní ~, it is necessary. (a) Ní ~ rud éigin a dhéanamh, something must be done. Níorbh fholáir fios a chur air, he had to be sent for. Rud nach ~ a rá, something that must be said. Dúirt sé nárbh fholáir scéala a chur chucu, he said that word should be sent to them. (b) (With nó, nó go) Ní ~ nó tá, nó go bhfuil, aithne agat air, you must know him. Ní ~ nó theipfeadh, nó go dteipfeadh, orainn, we would surely fail. Ní ~ nó ba bhreá an fear é, he must have been a fine man. Ní ~ nó gur dearmad a bhí ann, it must have been a mistake. (c) (With do) Ní ~ dom imeacht, I must go. Níorbh fholáir dóibh bróga nua a fháil, they had to get new shoes. Ní ~ dó a fheabhas, he would need to improve. Ní ~ dó é, he needs it; it is just as well for him. (d) (With le) Ní ~ liom mo scíth a ligean, I feel I must rest. Níorbh fholáir liom labhairt leo, I thought I should speak to them. Ní ~ liom nó tá deifir air, I think he must be in a hurry. (e) Tá an obair déanta faoi seo acu, ní ~, they must have the work done by now.

foláir2 = foráil2,3.

foláir3 = ofráil1,2.

foláirt, f = ofráil1.

folaitheoir2 = foladóir.

folamhaigh = folmhaigh1.

folamhú = folmhú.

foláramh = foláireamh.

folartha = falartha2.

folathacht, ~adh = forthacht, -adh.

folbhás, ~ach = forbhás, -ach.

follamhnach, ~t = follúnach, -t.

follamhnaigh, follamhnú = follúnaigh1, follúnú.

follásach = fallásach.

follscaí, follscaoth = falscaí.

folmha. 1. f = foilmhe 1. 2 : folamh.

folmhacht, f = folús.

folmhaíocht, f = folús.

folmhas = folús.

folpanta = folcanta.

fólta = fágtha : fág2.

foltanas = faltanas.

folthartha, ~ch, a1 = falartha1.

folúil, a2. 1. Full-blooded, full-bred, thoroughbred. 2. Of rosy complexion, ruddy. 3 = fuilteach.

folún = fiolún1.

fómharach2 = fomhórach.

fomós, fómós = ómós.

fomósach, fómósach = ómósach.

fonamhaid, fonamhóid = fonóid.

fonaoid = fonóid.

fonnsadóir = fonsóir.

fonnscoth = fionnscoth.

fonsadóir, ~eacht = fonsóir, -eacht.

fonsaire, m, fonsara, m = pionsúr.

fóntach = fóinteach1,2.

fóntúil, a2 = fóinteach2.

for3 = ar2.

fora1 = foradh1.

fora2 = fabhra.

foracás = forchás.

foradh1, m. (gs. & npl. -aidh, gpl. ~). 1. Lit: (a) Elevated seat; mound, platform; shelf, ledge. (b) Seat, residence, fort. 2 = fara1.

foradh2, m = fabhra.

foradh3, m = feire.

foradhán, foragán = fargán.

foragás = forchás.

foráil1, f. (gs. -ála). 1. Lit: Superabundance, excess; too much. ~ seirce, excess of love. Ní ~ a bhfuil ann díobh, there are not too many of them; there is need for all of them. 2 = foláir1.

foráileamh = foláireamh.

forair = forar.

forallas = fuarallas.

forán, ~ach = forrán, -ach1,2.

foraoil, fóraoil = faraor.

foras2 = oireas1.

foras3 = fearas.

forathas = foircheas.

forba3 = fearb2.

forbha = fabhra.

forbháilte, ~ach = forbhfáilte, -ach.

forbhair, ~t = forbair, -t.

forbhas, f = forbhais.

fórcadh = fothragadh 2.

forcan = foracan.

forcán = fadharcán.

forcha1 = farcha.

forcha2 = foracha.

forchoimeád1, m. (gs. ~ta, pl. ~taí). 1. vn. of forchoimeád2. 2. Jur: Reservation. 3 = forchoimhéad1.

forchoimeád2, v.t. & i. 1. Jur: Reserve. Breithiúnas a fhorchoimeád, to reserve judgment. 2 = forchoimhéad2.

fordhris = feirdhris.

fordoras = fardoras.

forfhaire, ~ach = foraire, -ach.

forfhás, ~ach = forás, -ach.

forfhlaith, ~eas = forlaith, forlathas.

forfhógair = forógair.

forfhógarthach = forógrach.

forfhógra, ~ch = forógra, -ch.

forfhuagair = forógair.

forfhuagra, ~dh, m = forógra.

forgan = foracan.

forghla = forgla.

foríor = faraor.

forlann2 = urlann.

forleathad, ~ach = forleithead, -ach.

forluaimhneach = foluaineach.

forluamhain = foluain.

form, f = feirm1.

formaigh = foirmigh.

formail, f = foirmle.

formáilte = firmeálta.

formais, ~each = foirmnis, -each.

formán2 = tormán.

formna2 = forma.

formóir = feirmeoir.

formónta = mormónta.

fornáil = foirneáil.

foroinn1, f. (gs. ~e, pl. -ranna). 1. (Of part) Subdivision. 2 = foroinnt.

forra = farra.

forrú = furú.

fórsach, a1. 1 = fórsúil. 2. Having forces, troops.

fortabháil = mortabháil.

fortail = foirtil.

fos, m. (gs. fois). Lit: 1. (State of) rest; stop, stay. ~ a dhéanamh, to come to a halt, to stop. ~ a ghabháil in áit éigin, to come to rest somewhere. Fanacht i bh~, to stay put. Lucht fois, people who stay, who rest. (As vn.) ~ in áit, ag rud, to stop at a place, to remain at sth. 2. (a) Steadiness, perseverance. (b) Control, restraint. 3. I bh~ = abhus.

foscach, a1 = foscaíoch.

foscail = oscail.

foscailt, ~e = oscailt, -e.

foscailteach = oscailteach.

foscail, ~t, ~te, ~teach, ~teacht = oscail, -t, -te, -teach, -teacht.

foscail, ~t, ~te = oscail, -t, -te.

foscailteacht = oscailteacht.

foscailteach, ~t = oscailteach, -t.

foscaine, f = foscadh.

foscladh, m. (gs. -aidh, pl. -aí). 1 = oscailt. 2. (pl.) Sheet lightning. (Var: pl. fosclaíocha)

fospráid, ~each = fosfáit, -each.

fost = fuist2.

fosta3, m = post1.

fostach, a1 = fostaíoch.

fostadh, m = fostú.

fostúch, m. (gs. & npl. -úigh, gpl. ~). 1 = fostaí. 2. Boy of employable age; grown lad. 3. (Depreciatory) Fellow.

foth-2, prefix = fo-2

fothach2, m = foiche1.

fothadh, m = fothú.

fothaíoch1 = foitheach.

fothaíoch2 = fathach.

fothallán = feochadán.

fothannán, fóthannán = feochadán.

fothanúil = fothainiúil.

fothar, f = fothair.

fotharaga, m = fothragadh.

fotharagach = fothragach.

fothlacht = fochlacht.

fothrach2, m = foiche1.

fothraic = fochraig.

frae = prae.

fraga, m = frog1.

frais1, f = fras1.

fraochach1, f = fraochlach.

fraochach2, a1. 1 = fraochta. 2 = fracchmhar1.

fraochaí, a3. 1. = fraochta. 2 = fraochmhar1.

fraochdha = fraochta.

fraochmhaire, f = fraochtacht.

fraochmhar2, a1 = fraochta.

fraochóg, f = fraochán1.

fraochra, m = fraochlach.

fraoilleach = fraighleach.

fras3 = frasaigh1.

fras4 = fairis : fara2.

frasach, a1. 1. Showery; raining, pouring. 2. Generous, munificent; prodigal. 3 = fras2.

frasúil, a2 = frasach.

fre = le1.

fré = trí2.

freacar, m = freagairt 4.

freachnamh, m. (gs. & npl. -aimh, gpl. ~). 1. Mil: Exercise. ~ machaire, oirbheartaíochta, traenála, field, tactical, training, exercise. 2 = friochnamh.

freagarthóir = freagróir.

freagrúil, a2 = freagrach.

fréamhgha = fréamhaí2.

fréamhúil, a2 = fréamhach2.

freasghabháil = freascabháil.

freis = leis : le1.

freiseáilte, ~acht = friseáilte, -acht.

freislighe. 1 = freasluí. 2 : aoi2.

freisnéis, ~each = frisnéis1,2, -each.

freisnis, ~each = frisnéis1,2, -each.

freo = leo : le1.

fri2 = le1.

fria. 1 = léi: le1. 2 = lena: le1.

fríbh = tríbh : trí2.

fríd2 = trí2.

frigh1 = fraigh.

frigh2, f = fríd1.

frighe, f = fríd1.

frinn = linn : le1.

frínn = trínn : trí2.

frinse, ~ach = frainse, -ach.

fríobhtha = tríothu : trí2.

frioch2, ~adh1 = fiuch, -adh.

friochóg = prochóg.

friocht = frioch1.

friochtadh = friochadh2.

fríofa = tríothu : trí2.

friofar = frithir.

friom = liom : le1.

fríom = tríom : trí2.

friomáiltí = firmimintí : firmimint.

friot = leat : le1.

fríot = tríot : trí2.

friota = briota.

frioth- = frith-

fríoth = fríth1.

fríothadh = fríth1.

friotháileamh, m. (gs. -lte). 1. Lit: (a) Expectation of, preparation for. (b) Reception, entertainment (as of guest). 2 = friotháil1. (Var: friotháileadh m)

friotháladh, m = friotháileamh.

friothálamh = friotháileamh.

friothálmhach = friothálach.

friotháltach = friothálach.

friothmhar = frithir.

friothólach = friothálach.

friothólamh = friotháileamh.

friotonn = fritonn.

fris1 = frois.

fris2 = leis : le1.

frisbheart = frithbheart.

fríth2 = fuarthas : faigh.

frithbhac = friofac.

fríthe, m = fríth1.

frítheadh = fuarthas : faigh.

fritheálamh, m = friotháil1.

frithear = frithir.

fritheoilteach = friothálach.

fritheolamh, m = friotháil1.

frithgháire = frigháire.

frithiúint, f = friotháil1.

frithmhagadh = frimhagadh.

frithmhagúil = frimhagúil.

frithmheardán = frimheardán.

frithreo2 = flichreo.

friuch, ~adh = fiuch, -adh.

frochóg = prochóg.

fro(i)gh, f = fraigh.

fróinn = farainn : fara2.

Froinsias(cán)ach = proinsiasach.

froisin = freisin.

froisín = fruisín.

from, fróm = faram : fara2.

fromh, ~adh = promh, -adh.

fronn2 = forún.

fru = faru : fara2.

fruigh = fríd1.

fruigisí = froigisí.

fruis = frois.

frum2 = faram : fara2.

frún, ~ach = forún, -ach.

fuachais = uachais.

fuachlainn = fuathlainn.

fuaclainn = fuathlainn.

fuadaire = fuaidire.

fuadradh = fuaidreamh.

fuagair, ~t = fógair, -t.

fuagarthóir = fógróir.

fuaghadh, m, fuagháil = fuáil1.

fuagra(dh), m. 1 = fógra. 2 = fógairt.

fuagrán = fógrán.

fuaid1. 1. gs. & npl. of fuad. 2. f = fuad.

fuaid2. 1 = fud. 2. (In phrase) Ar a bh~, amongst them.

fuaidh = chuaigh : téigh2.

fuaidiméad, ~ach, a1 = fuaimint1, -iúil1.

fuaigh2, f. 1 = uaigh. 2 = uaimh.

fuáil2 = fuaigh1.

fuaimeáil, f = fuaimniú.

fuaimeant, f = fuaimint1.

fuaimea(n)ta, a3 = fuaimintiúil1.

fuaimea(n)túil = fuaimintiúil1.

fuaimint2, f = fuaimniú.

fuaimintiúil2, a2 = fuaimneach.

fuaimiúil, a2. 1. Acoustic. 2 = fuaimneach.

fuainne = uaithne1.

fuainnimint = fuaimint1.

fuairc = feirc.

fuairthé = fuarthé.

fuairthneach = fuairneach.

fuairthnéal, m = fuairnéalach1.

fuairthneamh, fuairthnimh = fuairnimh.

fuairthnín = fuairnín.

fuaisceán1, m = fóisc.

fuaisceán2 = faoisceán.

fuaiscreach = fuascrach.

fuaithe, f = fuath2.

fuaithne = uaithne1.

fuaithnín = foithnín.

fualas, m. (gs. -ais). 1 = fialas. 2. Lit: Appurtenances, belongings.

fuar2, ~adh, m = fuaraigh, fuarú.

fuarainm = forainm.

fuarálacht, f = fuaráil.

fuarchraiceann = forchraiceann.

fuarchruit = forchruit.

fuardha, ~cht = fuarga, -cht.

fuardháil = fuaráil.

fuardhálach, ~t, f = fuarálach, fuaráil.

fuarfhocal = forfhocal.

fuarlach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = forlacht. 2. Flooding from heavy rainfall, freshet. Tá ~ san abhainn, the river is swollen. 3. Lowlying marginal land subject to flooding.

fuarlach2, s. (In phrase) ~ croí = fuadach croí: fuadach 3.

fuarma = forma.

fuarmáil = fothramáil.

fuascradh, m. (gs. -aidh). 1 = fuascar. 2. Flurry, flutter.

fuaslacadh, m = fuascailt.

fuaslaic, ~theach, ~theoir = fuascail, -teach, -teoir.

fuasnadh, m = fuaiscneamh.

fuasnadhach = fuaiscneach.

fuasnaidhe, a3 = fuaiscneach.

fuasnaitheach = fuaiscneach.

fuasta, m = pastae.

fuath2, m. (gs. ~a). 1. Hate, hatred. ~ a bheith agat do, ar, rud, to hate sth. ~ agus gráin, hatred and abhorrence. ~ buile, nimhe, na ndaol, an diabhail, mad, venomous, black, devilish, hate. ~ a thabhairt do rud, to come to hate sth., to turn against sth. Thug an t-éan ~ dá nead, the bird forsook its nest. Thug sé ~ don bhaile, he turned his face against home. Thug sé ~ don tobac, he got a distaste for tobacco. ~ ruda a chur faoi, ar, dhuine, to turn s.o. against sth. ~ an phobail a chur faoi, ar, dhuine, to bring public odium on s.o. ~ a tharraingt ar dhuine, to cause animosity against s.o. Is ~ liom é, I hate it. 2. Bot: ~ gorm, woody nightshade, bittersweet. ~ an mhadra, wolf's-bane. 3. ~ fíona = fóifíneach.

fuathach, a1 = fuafar.

fuathalán = fualán 2.

fuathasach = uafásach.

fuathmhaire, f, ~acht = fuafaireacht.

fuathmhar = fuafar.

fuathúil, a2 = fuafar.

fubún = fobún.

fúcaire = úcaire.

fuchóid = puchóid.

fudar2, ~áil = fodar1, -áil.

fudhomhain = fodhomhain1,2.

fudrúscadh, m = fiodrince.

fuíbín = fíbín.

fuidheach, a1 = faíoch.

fuidheall = fuíoll1.

fúig = fág2.

fuigheall2 = fuíoll1.

fuighilleach = fuílleach.

fuighleach2 = fuílleach.

fuigireacht, f = fuigeachas.

fuil2 = fail2.

fuilbhéasach = oilbhéasach.

fuileach = fuilteach2.

fuileachtach, a1. 1. (Of complexion) Ruddy, rosy. 2 = fuileata. (Var: fuileachta a3)

fuilí, a3 = fuilteach2.

fuilic(th)each, ~t = fulangach2, -t.

fuilidhe, a3 = fuilteach2.

fuilig1 = fliodh.

fuilig2 = fulaing1, -t.

fuililiú = fuilibiliú.

fuilín = failín.

fuiling = fulaing1, -t.

fuilingeach = fulangach2.

fuilingí = fulangaí1.

fuilingt = fulaingt.

fuilingtheach = fulangach2.

fuilíocht = folaíocht1.

fuiliúil = folúil.

fuiliúnach, fuiliúnta, a3 = feiliúnach.

fuíll2 = fuighill1.

fuille(ach), m = fuilleamh.

fuilngtheach = fulangach2.

fuilreadh = folradh.

fuilsceadh1 = foilsceadh.

fuilsceadh2 = faoisceadh.

fuilstean, f, ~ach = fulaingt, fulangach2.

fuilstin, f, ~each = fulaingt, fulangach2.

fuilstint = fulaingt.

fuilteach2, a1. 1. Bloody. Cath ~, bloody battle. 2. Bloodthirsty. Is ~ an duine é, he is a bloody-minded person. 3 = fuileata.

fuilthe(adh), m = fuile.

fuin3 = fuineadh2.

fuineadóir, ~eacht = fuinteoir, -eacht.

fuinín, fúinín = foithnín.

fuinneamhach, a1 = fuinniúil.

fuinneamhaigh = fuinnmhigh.

fúinniméad, m, ~ach, a1 = fuaimint1, -iúil1.

fuinsiú = foinsiú.

fuint, f = fuineadh1.

fuíoch = faíoch.

fuíoll2 = fuigheall1.

fúipéir = cúipéir.

fuipín = puifín.

fuireacamós = forcamás.

fuireann = foireann.

fuiréar = fairéir.

fuireasa, fuireasbhaidh, f = uireasa.

fuiríocht = fuireach.

fuirire = foraire.

fuirist(e) = furasta.

fuirm, ~igh, ~iúil = foirm, -igh, -iúil.

fuirmle = foirmle.

fuirnéis = foirnéis.

fuis, s. (In phrase) ~ fais = faoiste fáiste : faoiste1 2.

fúisceán = faoisceán.

fúiste, s. (In phrase) ~ fáiste = faoiste fáiste : faoiste1.

fuisteo faisteo = faoiste fáiste : faoiste1 2.

fuitheach, fuithean, m = foitheach.

fuithear = fothair.

fuithilí faithilí = fuile faile : fuile.

fuithin, ~igh, ~iúil = fothain, -igh, -iúil.

fuithint = fothain.

fuithir = fothair.

fuithnín = foithnín.

fulagach, ~t = fulangach2, -t.

fulaig(th)each, ~t = fulangach2, -t.

fulangach2, m = fulangaí1.

fulca(dh) = folcadh.

fulracht, fulradh = folracht, folradh.

fultham faltham = fuile faile : fuile.

fundaimint, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Lit: Foundation. 2 = fuaimint1. (Var: fundaiméad m, fundaiméid f)

fundaire, m, fundóir, fundúir = fondúir.

fundúireacht = fondúireacht.

furachaidh, furachair = fuireachair.

furach(r)as = fuireachas.

furáil = foráil1,2,3.

furais = hurais.

furchaidh = fuireachair.

furchas = fuireachas.

furmhór = formhór.

furnaí = fionraí.

furnáil = foirneáil.

furra = farae1.

furrán, ~ach, ~tacht = forrán, -ach1,2, -tacht.

furtacht = fortacht.

furtaigh = fortaigh.

furtaitheoir = fortaitheoir.

fúsc, ~adh = úsc1,2, -adh.

fústrach2, m = fústaire.

fústrálaí, m = fústaire.

fut = fuit.

futhal, ~ach = fothal, -ach.

futh(a)nasc = fonasc.

2 = cá.

gabaire, ~acht = geabaire, -acht.

gabáiste = cabáiste.

gábh, m. (gs. gáibh, npl. ~a, gpl. ~). 1. Danger, peril. Bheith i n~, to be in a dangerous situation. Teacht (slán) as ~, to survive danger, get out of a difficult situation. Is iomaí ~ a raibh sé ann, he came through many dangers, was in many a tight corner. 2 = gá1. (Var: gs. ~a)

gabhad1, m. (gs. & npl. -aid, gpl. ~). 1. Lighted sod carried as torch. 2 = dabhaid.

gabhad2, f = gabhdán.

gabhadán = gabhdán.

gábhadh, m = gábh.

gabhag = gág1.

gabhaid. 1. f = dabhaid. 2 : gabhad1.

gabháil2 = gabh I 1(a).

gabhailfhionn = gaibhleann.

gabhailín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of gabhal. 2. ~ ceoil, tuning-fork. 3 = góilín.

gabhain = gamhain.

gabhainnigh, gabhainniú = gaibhnigh2, gaibhniú2.

gabhál, f = gabháil1.

gabhalach = gabhlach.

gabhalaí = gabhlaí1.

gabhalántacht = gabhlánacht.

gabháltach, ~t = gabhálach, -t.

gabháltaí = gabhálaí1.

gabhar3, m = gabháil 2 (g).

gábhatar, gábhatrach = gátar, -ach.

gabhlánach1, m = gabhlaí1.

gabhlánaí2 = gabhlaí1.

gabhnach = gamhnach.

gabhrach, a1. 1. Abounding in goats. 2 = gabhrúil.

gabhshnáithe = gúshnáithe.

gabhte, gabht(h)a = gafa.

gad2, v.t. & i. 1. Lit: Take away, remove; snatch, carry off. 2 = goid2.

gad3 = cad1.

gadaigh = goid2.

gadaire, m = gadrálaí.

gadarálaí, gadarnálaí = gadrálaí.

gadé = cad é : cad1 2.

gadhgach = gágach.

gadhrán = giúrann.

gadhróg = ladhróg.

gádhtar = gátar.

gadlach = gallach1.

gae = ga1.

Gaelainn, f = gaeilge.

gaethach = gathach.

gaf = geaf.

gágarlach, f = grágaíl.

gaghar = gadhar.

gaibh = gabh.

gáibhéireacht = áibhéireacht.

gaibhinnigh = gaibhnigh2.

gaibhlín = góilín.

gaibhte. 1 = gafa. 2 = gaidhte.

gáibhtheach = gáifeach.

gaibhtseo = gabh anseo : gabh II 2(a).

gaid1 = daid.

gaidhgíoch, ~t = guagach, -t.

gaidí = daidí.

gail1, f. (gs. galach). 1 = gal1. 2. (Act of) steaming, boiling. ~ a bhaint as rud, to bring sth. to the boil. Ar ~ le fearg, fuming with anger.

gailbheán, gailbhthean = gailfean.

gaile1 = goile.

gaileach, ~t = galach2, -t.

gaileamaisíocht = galamaisíocht.

gailéan, ~gach, m = gailléan.

gaileog = galóg.

gailigh = galaigh1.

gáilíocht = cáilíocht.

Gailleach = gallach2,3.

gaillshíon, ~ach = gailfean, -ach.

gailthean = gailfean.

gailtín = dailtín.

gaimh, ~iúil = goimh, -iúil.

gaimseog = caimseog.

gainéan, m. (gs. & npl. -éin, gpl. ~). 1 = gainéad. 2. Voracious eater, glutton.

gainge2 = gaige.

gainimh. 1. gs. of gaineamh. 2. f = gaineamh.

gainneach2, m = gainne1 2.

gainneacht2, f = gainne2 1.

gainneán, m. 1 = gainéad. 2 = gainéan 2.

gainnéan, m. 1 = gainéad. 2 = gainéan 2.

gainnitheach = gainneach1.

gainseal, ~ach = ainseal, -ach.

gair1, f. 1 = gaire 1. 2. (In phrases) Níl ~, aon ghair, aige (ar) a bheith chomh láidir leat, he is not nearly as strong as you. Níl ~ ag ceachtar acu air mar chainteoir, neither of them can compare with him as a speaker. Níl ~ ná gaobhar acu air, they come nowhere near him.

gáir1, f. (gs. ~e, pl. gártha). 1. Cry, shout. ~ chatha, sheilge, battle-, hunting-, cry. ~ gadhar, cry of hounds. ~ mhagaidh, mhaíte, shout of derision, of triumph. ~ a thógáil, to raise a shout, an outcry, an alarm. Thóg siad ~ mhór faoi, they made a lot of noise about it. Tógfaidh siad an gháir dhearg, they will raise an uproar. ~ (mholta) a ligean, to give a cheer. D'aon gháir, with one acclaim. Na gártha beannacht a chur ar dhuine, to call down blessings on s.o. Mo sheacht n~ bheannacht ort! Good for you! I thoroughly approve of your action. 2. Report; fame, notoriety. ~ gníomha, the report of an achievement. ~ a chur le duine, a chur amach ar dhuine, to spread a report about s.o. Tá an gháir amuigh (go), the rumour is abroad (that). Má théann an gháir sin amach ort, if people hear that about you. Tá ~ mhór leo, they are widely acclaimed. Bhí a gháir ar fud na tíre, he was the talk of the country. Chuaigh a gháir i bhfad, he was heard of far and wide; he became notorious. Chuaigh a gháir san áit nach ndeachaigh a chos, he was discussed even by those who never knew him. Nár thaga ~ is measa (ná sin), may we hear no worse news (than that); the report is of no consequence. 3 = gáire1.

gairbhín2 = garbhshíon.

gairbhíocht, f = gairbhe 1.

gairbhthean = gairfean.

gairdeacht, f = gairide 1.

gáireoid = gáróid.

gáirfea(dha)ch = gárthach1.

gairfean, m. (gs. -fin). 1. Roughness; rough ground. 2 = gailfean.

gairg, f = gearg1.

gáirigh = gáir2.

gairimint = gairmint.

gairm2 = gair2.

gairmeach2, a1. 1 = gairmiúil. 2. Gram: Vocative. An tuiseal ~, the vocative case.

gairneoir, m. (gs. -ora, pl. ~í). 1 = garraíodóir. 2. Horticulturist.

gairneoireacht, f. (gs. ~a). 1 = garraíodóireacht. 2. Horticulture.

gáirseach2, a1, ~t = gáirsiúil, gáirsiúlacht.

gairt = dairt2.

gáirtheoid = gáróid.

gáirtheoir = gárthóir.

gairtnéal, m = gairtéar.

gais2, f = caise1.

gaise = caise1.

gaiseá = ga seá : ga2.

gaisearbhán = caisearbhán.

gaisteacht = gastacht.

gaistí1. 1 : gaiste1. 2. m = gaisteoir.

gaistín = caistín.

gáitse = geáitse.

gaitseádaí = geáitseálaí.

gaitseádaíocht = geáitsíocht.

gáitsiúil, a2 = geáitsíoch.

galaban, m. (gs. & npl. -ain, gpl. ~). 1 = gulba. 2. Tentacle (of sea-anemone). (Var: galabán)

galadán = gaileadán.

galaí, m = gal2.

galán2 = gealán.

galántas, m. (gs. -ais). 1 = galántacht. 2. Elegant things; style, finery.

galarach = galrach1.

galaraí = gailearaí.

galaraigh = galraigh1.

gall2, m = gallán.

gallagar = allagar.

gallaoineach, gallaoireach = gallúnach.

gall-luachair = gabhal-luachair.

gállóg = gáilleog.

gallta, ~chas = gallda, -chas.

Galltacht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1. Hist: (a) English settlers in Ireland, Englishry. (b) English-occupied district, the Pale. 2. English-speaking district. 3 = galldachas.

galra, m = galar.

galrach2 = garlach.

galraí. 1. f = galracht. 2. gsf. & comp. of galrach1.

gámas, ~ach = cámas, -ach.

gambairne = bambairne.

gamóg = gamalóg.

ganasaíocht = ganfhiosaíocht.

gancaíl = amharcaíl.

ganfhios = gan fhios: fios 4.

ganntar, m. (gs. -air). 1 = ganntanas. 2. Need. Tá ~ leis, it is needed. Ní ~duit é, you needn't (do it).

ganra, m = gandal.

gaoi1, m = ga1.

gaoi2, f = gó1.

Gaoidheal, ~g, f = gael, gaeilge.

gaoidhean, m = gaíon.

gaoirle guairle = gírle guairle.

gaolach, a1. 1 = gaolmhar. 2. Affectionate; beloved.

Gaolainn, f = gaeilge.

gaorthaíl, f = gárthach1.

gaos, f, ~ach = gaois, -each.

gaosadán = geosadán.

gaosmhar = gaoiseach.

gaothach2, f = gaoth1.

gaothaire2, ~acht = gaotaire, -acht.

gaothmhaireacht = gaofaireacht.

gaothmhar = gaofar.

gaothraíl, f. (gs. -íola). 1. (a) (Act of) fanning. (b) (Act of) waving, fluttering. 2 = gaotaireacht.

gaothsán = gaosán.

garán = garrán.

garbh2 = garbhaigh.

garbhacht, f = gairbhe 1.

garbhán2 = carbhán2.

garbhóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Coarse object or person. ~ (chloiche), lump of stone; rough, undressed, stone. ~ shneachta, large hailstone. ~ shailí, thick sally-rod. ~ stoca, coarsely-knit stocking. ~ (mná), coarse-grained woman. 2 = garbhógach.

garbhuaic, ~each = corrabhuais, -each.

gardairíom = ardimrim.

gardas = gairdeas.

gardnóir, ~eacht = garraíodóir, -eacht.

gargach, ~t, f = gairgeach, gairge 1.

gargánta, a3, gargdha, a3 = gairgeach.

gargraigh = gargaigh.

garnóir, ~eacht = garraíodóir, -eacht.

garrdha, ~idh, m = garraí2.

gárstan, m = gárthach1.

garta3. De ghorta gharta = de dhoirte dhairte : doirte1.

gartaeir, m = gairtéar.

gath(a), m = ga1.

gathanach = gathach.

2 = cé3.

geabhar = geamhar.

geabhraigh = geamhraigh1.

geabra, f = gearb.

geabstaire, ~acht = geabaire, -acht.

geach = gach.

geachaire = gach re : gach 1(b).

gead, f. 1 = scead1,2. 2 = geadán.

geadach = sceadach1,2.

geadairne = geidirne.

geadh = geá.

geadhrann = giúrann.

geafaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = geafar. 2. Busybody.

geafshodar = geamhshodar.

geafta = geata.

geaftaire = geataire1.

geaftóir = geatóir.

géagálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. (In wrestling, boxing) Clincher; mauler. 2 = géagachán.

géagánach2, m = géagachán.

géagúil, a2 = géagach.

geaibirlíneacht = geabaireacht.

geairid = gairid.

geaitire = geataire1.

geal4 = dil1.

geal5 = geil.

gealachán2 = gealacán.

gealaigh1 = geal3.

gealcán = gealacán.

gealladh, m. (gs. -llta, pl. -lltaí). 1. vn. of geall2. 2. (a) Promise, pre-indication. Tá ~ faoi, it shows promise. (b) Com: ~ bille, acceptance of bill. 3 = gealltanas.

gealladóir = gealltóir.

geallamansaíocht = cearmansaíocht.

geallamh, m = gealltanas.

geallúint, f. 1 = gealladh. 2 = gealltanas.

gealóg2, f = sceallán.

gealóg3 = gealtóg.

gealrachán = dealrachán.

gealta3, f = gealtacht.

gealtach3, f = gealtacht.

gealtas = gealtachas.

gealú, m = gealadh.

gealún, m = gealbhan.

gealúnach = díolúnach.

geamach2 = geamhach.

geamaile, m = gamba.

geamchaoch = geamhchaoch.

geamh = geamhraigh1.

geamhaíl = sceamhaíl.

geamhaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = geamaire. 2. Prattler.

geamhal = geimheal.

geamhrata, a3 = geimhriúil.

geamhróg = geabhróg.

geampa = gamba.

geamúil, a2 = geamach1.

géan, m = geoin.

geanach, ~t = gionach1,2, -t.

geanas3, m = gean1.

geanasach2, a1 = geanúil.

geancánach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = geancachán. 2. Folk: Fairy cobbler. S.a. píopa 4. (Var: geancán m)

geandar, m = gandal.

geang, ~adh = ding1,2, -eadh1.

geangaire, ~acht = dingire, -acht.

geann1, f. (pl. ~tracha) = ding1.

geann2 = ding2.

geannadh = dingeadh1.

geannaire, ~acht = dingire, -acht.

geantáil. 1 = ding3 1. 2. f = dingeadh1.

geantráil. 1 = ding3 1. 2. f = dingeadh1.

géar3 = géaraigh.

géar4 = aer3.

géaránach2, m = géarán.

gearánaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = gearánach1. 2. Jur: Plaintiff.

géardal, f = deardan.

gearg1, f. (gs. geirge, npl. ~a, gpl. ~). 1. Quail. 2. ~ goirt = gearr goirt : gearr1.

gearg2, ~ach = gearb, -ach1,2.

gearmansaíocht = cearmansaíocht.

gearr5, m = gearrán.

gearra1. 1. a3 = gearr2. 2 : gearr2.

gearra2, m. (In phrase) ~ goirt = gearr goirt : gearr1.

gearrachán2 = giorrúchán.

gearradóir = gearrthóir.

gearraid = gairid.

gearraigh2 = gearr3.

gearramansaíocht = cearmansaíocht.

gearrchapall, m. (gs. & npl. -aill, gpl. ~). 1 = gearrán 1(a). 2. (a) Pony, cob. (b) ~ (maith), medium-sized horse.

gearrcóg, f = gearrcach.

gearrfhiadh, m = giorria.

gearrghionach = gearradh gionach : gearradh 5.

gearria = giorria.

gearr-ruballach. 1 = gearreireaballach. 2 = gearblach.

geas1. 1. gpl. of geis. 2. f = geis.

geas2, m = gás.

géasadán = geosadán.

geasán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Minnow. 2 = giosán2.

geataire2 = gátaire.

geibléid = gibléid.

geideal, m = giodam.

geidimín2 = geidín.

geidín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = sceidín2. 2. (Small) buttock(s); tail-end, rump. 3. Scut.

geilefhliuchadh = gearrfhiuchadh.

géilleas, m = géillsine.

géillitheoir, m = géillsineach.

géilliúint, f. (gs. -úna) = géilleadh.

géilliúnach1 = géillsineach.

géilliúnach2, a1 = géilliúil.

géilliúnachas, m = géilliúlacht.

géilliúnacht = géilliúlacht.

géillstean, f = géilleadh.

géillsteanach, a1 = géilliúil.

géillstin(t), f = géilleadh.

géillteach, a1 = géilliúil.

géilltean, f, ~ach, a1 = géilleadh, géilliúil.

géilltin, f = géilleadh.

geilt2, f = gealt.

geilteachas = gealtachas.

geiltíocht, f = gealtachas.

geimhreata, a3 = geimhriúil.

gein = gin1,2.

géin3 = geoin.

geinceánach = geancánach.

geineadóir = gineadóir.

geinealach = ginealach.

geinearálta = ginearálta.

geinid = ginid1.

geiniúint = giniúint.

geinn = ding1.

géinneach = béinneach.

geinnire, ~acht = dingire, -acht.

geintlí, ~ocht = gintlí1,2, -ocht.

géireadas = géaradas.

géirleanúint = géarleanúint.

geirrseach = girseach.

geirtheach, geirthí, a3 = geireach.

geitire = geataire1.

geobarsach = giobarsach.

geoc1, f. (gs. -oice, npl. ~a, gpl. ~). 1 = geocán 1, 2. 2. Reedy, piping, voice. Níl ~ as, there is not a squeak out of him.

geodsaide = gadsaide.

geois2 = deois.

georlach, ~án = geolbhach, -án.

geostaire = giostaire.

ghá = á1.

giairseach = girseach.

giall3 = géill1.

gialladh = géilleadh.

giallbhach = geolbhach.

giallfach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = geolbhach. 2. Ankle, slender part, of stocking.

giallmhach = geolbhach.

gialltrachán = giallachán.

giarán = gearán1,2.

giarmán, m = diairmín.

giasc, m = giosta.

giascán, ~ach = díoscán2, -ach.

gibé = cibé.

gib geab = giob geab : giob1 2.

gibileaitsí = gibléid.

gibire = geabaire.

gibirneacht = geabaireacht.

gibrisc, f = gibiris.

gidh = cé3.

gidineáil = geidineáil.

gidiream, gidiriam = giodairiam.

gidirne = geidirne.

gifireacht = giofaireacht.

gige2 = scige.

gigil, ~each = cigil, -teach.

gigileas, m = cigilteacht.

gigilt, ~each, ~eas, m = cigilt, -each, -eacht.

gigleas, m, ~ach = cigilteacht, cigilteach.

giglis, f. ~each = cigilteacht, cigilteach.

gilbín = gilidín.

gileáraí = gailearaí.

gile guaire = gírle guairle.

gilidín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Fry (of trout or salmon). 2. Diminutive person; child. 3 = ginidín. (Var: gilibín, gilicín, gilide m, gilimín)

giliúnach = díolúnach.

gilmín, ~each, m = gilidín.

gineadh, m = giniúint.

ging = ding1.

giní1. 1. pl. of gine1. 2. m = gine1.

giní2 = guine.

ginid2, f = ginidín.

giniúnach. 1. a1. Generative. 2 = ginideach1,2.

ginn, f. (pl. geanntracha) = ding1.

gint, f = giniúint.

ginteoir = gineadóir.

giobáil, f = gioblacht.

giobailín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of giobal. 2 = gioblachán.

giobaire, ~acht = geabaire, -acht.

giobairis = gibiris.

giobalach, ~án = gioblach, -án.

giobanta, ~cht = geabanta, -cht.

giobóg2, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Untidy woman; idle, worthless, woman. 2 = giofóg.

giobstaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = geabaire. 2. Pert girl, hussy.

gioc = dioc1,2.

gíoc2 = gíog1.

giocach = diocach1,2.

giocáil, f = gíoglach.

gíocs = gíog1.

giocsáil, f, giocsaireacht = dioscaireacht.

giodaireacht = gidireacht.

giodairne = geidirne.

giodal, m. (gs. -ail). 1. Perkiness, sauciness; self-conceit. Bheith lán giodail, to be full of vanity. An ~ a bhaint as duine, to take s.o. down a peg. 2 = giodam.

giodalach, a1. 1. Perky, saucy; self-conceited. 2 = giodamach.

giodalán = giodamán.

giodalóg = giodróg.

giodán = geadán.

giodar1, m. (gs. -air). 1 = giodam. 2. Haste, hurry, bustle.

giodar2 = sciodar.

giodh = cé3.

giodhrann = giúrann.

giodhróg, f = giúrann.

giodramach = giodamach.

giofta1, m = gifte.

giofta2 = giota.

giogach = giongach.

giogáil = diogáil.

gioghrann = giúrann.

gíogras = cíocras.

giolaide, m = gilidín.

giolc5, m = giolcadh2.

gioll1 = geall1.

gioll2 = giollaigh.

giolla2 = goile.

giollagán = giollán.

giollaide, m = gilidín.

giollaire, m = giolla1.

giollamas = giolamas.

giollas, m, ~acht = giollacht 3.

giolúnach, gíolúnach = díolúnach.

giomach = geamhach.

giomadach = giodamach.

giomailt = diomailt.

giomchaoch = geamhchaoch.

gíomhánach = gíománach.

giomshúileach = geamhshúileach.

gionán = gineán.

gionc, ~ach = geanc, -ach.

gionnóid = deannóid.

giordóg2 = giodróg.

giorrachan = giorrúchán.

giorranálach = gearranálach.

giorróg = gearróg.

giorsach = girseach.

giortaí1. 1. f = giortacht1. 2. gsf. & comp. of giortach1,2.

giortáil, v.t. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1 = giortaigh1. 2. Gird, tuck up. Tú féin a ghiortáil, to gird oneself.

giosadán = geosadán.

gíosc, ~adh = díosc1, -adh1.

gíoscairt, f = díoscarnach.

gíoscán, ~ach = díoscán2, -ach.

gíoscar, m = díoscarnach.

giosóg, f. = giosán2.

gíotáil2, f = gíotam.

giotán = giotachán.

gípleach = gíoplach.

girdéal, m = gairtéar.

girr- = gearr-4

girréis, f. (gs. ~e). 1. High spirits, friskiness. 2 = giorraisce 1.

girréiseach, a1. 1. High-spirited, frisky. 2 = giorraisc.

girtéal, m = gairtéar.

giubhas = giúis.

giúch = sciúch1,2.

giughrann = giúrann.

giúin = geoin.

giúirín, m, giúirinn = giúrann.

giúirlinn, giúirneach, m = giúrann.

giúirneáil = giúrnáil.

giúistiún = giústún.

giulc, ~adh = giolc2,3, -adh1.

giumhas, m = giúis.

giúnaíl = geonaíl.

giúnlach, f = geonáil.

giúrdán = seordán.

giúróg2, f. 1 = giúrann. 2 = geabhróg.

giús, m = giúis.

giúsachán = giúnachán.

giúsadán = geosadán.

giúslach = crioslach.

giorrachan = giorrúchán.

giútam = sciútam.

glab2, ~aire = clab1, -aire.

glabaireacht = clabaireacht.

glacadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. (a) Taker, acceptor, receiver. (b) W.Tel: Receiver. 2 = glacaire.

glacaí1, m = glacaire.

glacaint, f. 1 = glacadh. 2 = glacan 2.

glacan, f. (gs. & pl. ~a). 1 = glacadh. 2. Log: Supposition.

glacóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1 = glacadóir. 2. Ch: Acceptor. (Var: glacthóir)

glacthach, ~t = glacach2, -t.

glaeidhe, m = claíomh.

glafarnach, f. (gs. -aí). 1 = glafaireacht. 2. Confused din, howling. ~ na gaoithe, the howling of the wind.

glafarsach, f. (gs. -aí). 1. Barking sound (as of cough). 2 = glafarnach 2.

glagach = glugach.

glagaíl, f = glugarnach.

glagram = gliogram.

gláib = láib1.

glaic, f = glac1.

glaid, f = claíomh.

glaim, f = glam1.

gláimh = glámh1,2.

glaimhéisc = gláiféisc.

glaimneach, glaimreach = gloimneach.

glaise1, f. (gs. ~, pl. -sí). 1. Rivulet, stream. 2 = clais. (Var: glais f)

glaiseog = glasóg.

glaisigh = glasaigh.

glaisín2, m = glas2 1(c).

glám2, v.t. & i. (pp. ~tha). 1. Grab, clutch. Ag ~adh ar rud, grasping at sth.; pulling and tearing at sth. 2 = slám2.

glám3, m. glama = gamba.

glamar, m. (gs. -air). 1 = glamaireacht. 2 = gramaisc.

glamarscaíl, f = glamaireacht.

glamba. 1 = clampa. 2 = gamba.

glambaigh, glambáil = clampaigh.

glamh2 = clamh.

glámh1, f. (gs. -áimhe, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: (a) Lampoon, satire. ~ dígeann, blistering satire. (b) Lampoonist, satirist. (c) Complainer, scold. 2 = glam1.

glámháil, f = glámadh.

glamhaire = clamhaire.

glamhaisc = gramaisc.

glamharsach = glafarsach.

glámhóid, f, glámhóireacht, f = glámhán.

glamhsán = clamhsán.

glamhthadh = glafadh.

glamhthaire, ~ach = glafaire, -ach.

glamhthaireacht = glafaireacht.

glamhthairt, f = glafaireacht.

glamhtharnach = glafarnach.

glamhtharsach = glafarsach.

glamradh, m = glamaireacht.

glamrasc, m = gramaisc.

glanadóir = glantóir.

glanas, m = glaineacht.

glanascartha = glanoscartha.

glangáil, f = longadán.

glantaí. 1: glanadh. 2. m = glantóir.

glaodh1, m = glae.

glaodh2, m = glao.

glaothach, a1 = glaeúil.

glaothar = glothar.

glas7 = glasaigh.

glasaire1, m = glasadóir.

glasaire2 = glasra.

glasóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Orn: Wagtail. ~ bhán, bhuí, liath, white, yellow, grey, wagtail. ~ bhuaile, shráide, pied wagtail. ~ cheannghorm, blue-headed wagtail. F: Colpa glasóige, (of person) spindle-shanks. 2. Fig: Simple, gullible, person. Súil na glasóige a chaitheamh ar dhuine, to cast sheep's eyes at s.o. 3 = glasán2 1.

glasraigh = glasaigh.

gleabhac = gliúc1.

gleabhcáil, f = gliúcaíocht.

gleabhcaíocht = gliúcaíocht.

gleabhsach = gramhsach.

gleac, f = gleic.

gleamach = gliomach.

gleamhaisc = gramaisc.

gleamhcaíl, f = gliúcaíocht.

gleamóg = gliomóg.

gleamshúileach = gliomshúileach.

gleanntúil, a2 = gleannach.

gleárach, gléarach = gleadhrach.

gleáradh, gléaradh = gleadhradh.

gléaró, m = gleadhradh.

gléasadóir, gléasaire, m = gléastóir.

gleatharán = griothalán.

glégheal = gléigeal.

gleiceadóir, m = gleacaí1.

gleidhreach = gleadhrach.

gléire, f. (gs. ~). 1 = gléine. 2. Pick, choice. (Var: ~acht f)

gléithe, f = gléacht.

gleithearán, ~ach = griothalán, -ach.

gleithearnálach = griothalánach.

gleithreán1 = gléireán.

gleithreán2, ~ach = griothalán, -ach.

gleithreánaí = griothalánaí1.

gleocán = geocán.

gleomhar, a1 = gleoch.

gleorach2 = gliúrach.

gleordha, a3, ~cht = gleorach1, -t.

gliadaire2 = gliaire.

gliadh, m = gleo.

glibeach = gliobach1.

glibín, ~each = clibín, -each.

glice. 1. f = gliceas. 2. gsf., npl. & comp. of glic.

glig. 1. gs. of gliog. 2. m = gliog.

gligear, ~am = gliogar, gliogram.

gligearnaíl, f = gliogarnach.

glincín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = gligín 1 (b). 2. Sip of spirits. ~ a ól, to (clink glasses and) take a sup. Bhí ~ maith ólta aige, he had a good drop taken.

glincíneach, m = gligín 2.

glincíocht = gintlíocht.

glinge, m, ~arnach, f = gligín, -eacht.

glingín, ~teacht = gligín, -eacht.

gliobach2 = cliobach.

gliobóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = cliobóg. 2. Unkempt, untidy, woman.

gliobógach = gliobach1.

gliocacht, f = gliceas.

gliocaí = gleacaí1.

gliocaíl, f, gliocas = gliceas.

gliocú, m = giolcadh2.

gliodar, ~ásach = gliondar, gliondrach.

gliodramán, m = gliadaire1.

gliofaire, ~acht = glafaire, -acht.

gliogairnéis, f. (gs. ~e). 1 = gliogaireacht. 2. Rattletraps, odds and ends; trumpery.

glioganta, a3 = gliogach.

gliogar, m. (gs. -air). 1. Rattling sound; tinkle, jingle. ~ na gclog, the tinkling of bells. ~ airgid, eochracha, jingle of money, of keys. ~ gloiní, clinking of glasses. ~ slabhraí, rattle of chains. ~ dorais, boird, rickety sound of door, of table. ~ in inneall, rattle in engine. ~ i gcluasa, ringing in ears. 2. Empty, foolish, talk; prattle. Teanga ghliogair, rattling, prattling, tongue. ~ na gcág, the chatter of jackdaws. S.a. bodach 4(a). 3 = glugar.

gliogarnálaí = gliogaire.

glíomáil, glíomálaí = gliúmáil, gliúmálaí.

glionda, f, gliondáil = glinne3, -áil.

gliong, ~aireacht = gliog, -aireacht.

gliongarán = gliográn.

glíoscam, m, glíoscán = díoscán2.

glíoscarnach = díoscarnach.

gliosmaireacht, f, gliosmairt = clismirt.

glisiam, ~ach = clisiam, -ach.

gliste = cliste1.

glistire = gliostaire.

glite = gleoite.

gliúncach, ~án, m = gliúcach.

glogaíl, f = glugarnach.

glogar. 1 = gliogar. 2 = glugar.

glogarnach. 1 = gliogarnach. 2 = glugarnach.

glogarnaíl, f = glugarnach.

gloim, f = glam1.

gloine2 = glaine.

gloineach, a1 = gloiní1.

gloineacht = glaineacht.

gloiniúil, a2. 1 = gloiní1. 2. Ch: Glacial.

glondar, ~ach = gliondar, gliondrach.

glonnrach = gliondrach.

glónshnáithe = gúshnáithe.

glór2 = gleoir.

glórach2 = gleorach1.

glórais = glóiris.

glórán = gleorán1.

glórstan, f = glóraíl.

glórthaíl = glóraíl.

glórúil, a2 = glórmhar.

glóshnáithe = gúshnáithe.

glótháil = gleotháil.

gluaisigh = gluais2.

gluar, ~dha, a3 = gluair1.

gluasach = gluaiseachtach.

gluasacht = gluaiseacht.

gluasta, a3 = gluaisteach.

glúcach = gliúcach.

glúcaíl, f, glúcaíocht = gliúcaíocht.

gludaí, ~ocht = gliodaí, -ocht.

glug, m. (gs. & npl. -uig, gpl. ~). 1. Plopping sound, plop. Bhí ~ glag aige, he was going plop, plop. 2 = glugaí1.

gluigín, ~(t)each = gligín, -each2.

gluigín(t)eacht = gligíneacht.

glúinteach = glúineach1,2.

gluitéir, m = glutaire.

glún. 1. gpl. of glúin. 2. m & f = glúin.

glúnmhar = glúinmhear.

glúracáin, glúragáin = gliúragáin : codladh 3.

glúrasc(n)ach, glúscán, m, glúscarnach, glúscarnaíl, f = gliúrascnach.

gluta = glota.

gnách2 = gnáth1.

gnáis. 1. gs. of gnás1. 2. f = gnás1.

gnaithe, m, ~ach = gnó, -thach.

gnaoi2, f = gné.

gnaoidheamhail = gnaíúil.

gnaoidheamhlacht = gnaíúlacht.

gnáth3 = gnách1.

gnáthach, a1 = gnách1.

gnáthaíoch, m = gnáthóir.

gnáthaitheoir = gnáthóir.

gnáthéide, f. (gs. ~, pl. -dí). 1. Ordinary, undress, uniform. 2 = gnáthéadach.

gnáthú, m. (gs. -thaithe). 1. vn. of gnáthaigh. 2 = gnáthamh.

gnéach = gnéitheach.

gnéadhúil = gnaíúil.

gnéadhúlacht = gnaíúlacht.

gnéimh, f = niamh1.

gnéitheach, a1. 1. Pertaining to species, specific. 2. Pertaining to features; of good appearance. 3 = gníomhach.

gnéúil1, a2 = gnéitheach.

gnéúil2, gnéúlacht = gnaíúil, gnaíúlacht.

gnia = nia2.

gníomhadóir, m = gníomhaire.

gníomhaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Doer (of deed), performer (of feat); active, busy, person. Is mór an ~ é, he is a great performer; he is very active. 2. Ch: Gram: Agent. 3 = gníomhaire.

gníomhaigh1, v.t. & i. 1. Act. (Of agency) Gníomhú ar an inchinn, to act on the brain. (Of person) Gníomhú thar ceann duine, to act on behalf of s.o. 2 = gníomhachtaigh.

gníomhaíocht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1. Activity, performance. Bheith chun ~a, to be fit for action, for work. Is mór an ghníomhaíocht duit é, it is a great achievement for you. 2. Th: Business, action. 3 = gníomhaireacht.

gníomhaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = gníomhaí1 1. 2. (Of person) Agent. ~ fostaithe, ginearálta, údaraithe, appointed, general, recognized, agent. ~ eastáit, estate agent. ~ riachtanais, agent of necessity. (Var: gníomhaitheoir m)

gníomhaireacht, f. (gs. ~a). 1 = gníomhaíocht. 2. Agency. ~ eastáit, talún, estate, land, agency. ~ fostaíochta, taistil, employment, travel, agency. ~ loingis, shipping agency.

gníomharthach = gníomhach.

gníomhóir, m = gníomhaire.

gníomhrú, m = gníomhaíocht.

gníomhthóir, m = gníomhaire.

gníomhúil, a2 = gníomhach.

gniúdáil1 = geidineáil.

gnoithe, m, ~ach = gnó, -thach.

gnóthadh, m = gnóthú.

gnóthaí1, m = gnóthadóir.

gnóthaíocht, f. (gs. ~a). 1 = gnóthacht. 2. Dealings, negotiations, business. ~ phríobháideach, private treaty.

gnóthaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Businessman. 2 = gnóthadóir 1.

gnóthaitheach = gnóthach.

gnúsachtach, f. (gs. -aí). 1. (Act of) grunting. 2 = gnúsacht. (Var. of 1: gnúsaíl f, gnúsarnach)

go6, interr. part. (In phrases) Go cé = cad é : cad1 2. Go céard = céard.

go7, rel. particle = a6 1(b).

gobadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Orn: (a) Sandpiper. ~ cosbhuí, purple sandpiper. ~ glas, green sandpiper. Prov: Ní thig leis an n~ an dá thrá a fhreastal, one cannot be everywhere, attend to everything, at once. (b) ~ na cuaiche, bird that follows the cuckoo; pipit. Prov: Titfidh an spéir nuair a rachaidh an ~ i mbéal na cuaiche, there will be chaos when the pipit leads the cuckoo. 2 = gobachán.

gobaigh2, gobáil = gob2.

gobaire, m = gobadán.

gobán2, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Folk: An G~ Saor, legendary builder, clever craftsman. 2. Jack-of-all-trades; old-fashioned, incompetent, tradesman; botch. Teach gobáin, jerry-built house. 3 = gobachán.

gobánach, m = gobachán.

gobóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Small beak; small mouth. 2. Woman with pointed features. 3 = gobach1 1.

gobú, m = gobadh.

goc, f = goic.

gocaide = gogaide1.

gocán = cocán.

gód1, m = gabhdán.

gód2. (In phrase) ~ i bhfad = cóideabhaid.

godal = cudal.

gogadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Squat thing. ~ féir, small, squat, cock of hay. 2 = guagadán.

gogaide1, m. (gs. ~, pl. -dí). 1. Hunkers. (Suí) ar do ghogaide, (to sit) on one's hunkers. Bhí sé craptha ar a ghogaide, he was squatting down. Leaba an ghogaide, apple-pie bed. 2 = gogaire. (Var: f)

gogaide2 = gogaille1.

gogaíl, f, gogáil, f = gogalach.

gogaille2, ~acht = gogaide1, -acht.

gogaíocht = gogaideacht.

gogarsach = gocarsach.

goibhéal = gáibéal.

goibín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of gob1. 2 = goibíneach.

goicé = cad é : cad1 2.

goidé = cad é : cad1 2.

goidineáil = geidineáil.

goigeog, f, goigín, m = gaige.

goil2 = gail1.

góil = gabháil1.

goileach, ~t = galach2, -t.

goileog1 = galóg.

goileog2 = gológ.

góilíneach, f. (gs. -ní, npl. ~a, gpl. ~). 1 = góilín. 2. Gully.

goill2 = géill1.

goin5 = gin2.

goineach2, m = goineadóir 1.

goineog2, f = goin1.

goiniúil, a2 = goineach1.

goir1 = gair1,2.

goir2 = gor2.

goire2, ~acht = gaire, -acht.

goireas = gaireas.

goirge, ~ách, ~adh = gairge, -ach, -adh.

goirid = gairid.

goiriúint, f = gairm1 1,2.

goirm1 = gairm1.

goirmín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Pansy. ~ searraigh, wild pansy, love-in-idleness. 2. (Dyer's) woad. 3 = gormán.

goirstean, f, goirstin(t), f = gairm1 1,2.

goirtigh2, goirtiú = gortaigh1, gortú.

goirtiúlacht, f = goirte 1.

goisíseal = os íseal : íseal1 3.

goiste2 = coiste.

goiste3 = gaiste1.

goitse, goitseo = gabh anseo : gabh II 2 (a).

golaí2, f = galacht.

golf = galf.

golfartach2, f = golfairt.

gollán = gallán.

góltas = gabháltas.

góm = gúm.

gomaral, m = gamal.

gomh, m, ~úil = goimh, -iúil.

gomhúlacht = goimhiúlacht.

gonabhogaí = gúngaí beaga : gúnga 1.

gonach = goineach1.

gonadóir = goineadóir.

gonc, m. (gs. goinc). 1 = geanc. 2. Snub, rebuff. ~ a fháil, to meet with a rebuff. ~ a thabhairt do dhuine, to rebuff s.o.

goncach = geancach.

gontach = goineach1.

gor4, m = goradh.

góra = góire.

goraí2. 1. f = goraíocht. 2. gsf. & comp. of gorach.

goraiciúil, a2, goraigeach = gairgeach.

goráinín, ~each = goirín, -each.

goraíoch, m = goraí1.

gorán2, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = goirín. 2. Ball, lump. Siúl ar do ghoráin sál, to walk on one's heels.

gorán3 = garrán.

gorapais = íorpais.

gorm3 = gormaigh1.

gorma, f = goirme 1.

gormhac = garmhac.

gorta2, s. (In phrase) De ghorta gharta = de dhoirte dhirte : doirte1.

gortóg = goirteog.

gortúil, a2 = gortach.

gos ard = os ard : ard1 3.

góshnáithe = gúshnáithe.

gos íseal = os íseal : íseal1 3.

Gostrásta = gus trásta : trásta 2.

gothach2, gothaigh = guthach, guthaigh1.

gotháil3 = gathaigh2.

gothán, ~ach = guthán, -ach.

gothúil, a2 = gothach1.

grabánach, grabanta, a3 = grabach2.

grabhas = gramhas.

grabhsach = gramhsach.

grádh2, m. (gs. ~a, -áidh) = grá.

grádhach, a1. grádhadh, m = grách, grá 1.

grádhaigh = gráigh.

grádhmhaire, f, ~acht = grámhaireacht.

grádhmhar = grámhar.

grafadh1, m. (gs. grafa). 1. (Act of) grubbing, hoeing. Gort a ghrafadh, to grub a field. 2. Grubbed land. ~ dóite, (moor)land scorched and grubbed for tillage. 3 = grafán1.

grafáil, f. (gs. -ála). 1 = grafadh1. 2. = grafadóireacht.

grágán2, m = gráig1.

grágarlach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = grágánach1. 2. Rough, raucous, person.

graibeáil, graibeálaí = grabáil, grabálaí.

graibéir, m = grabálaí.

graibhéal, ~ach = gairbhéal, -ach.

gráidh = gráigh.

graidhin, s. 1 = greadhain. 2. (In phrases) Mo ghraidhin (go deo) thú! Mo dhá ghraidhin thú! ~ mo chroí thú! Bravo! Good yourself! (In sympathy) Mo ghraidhin an duine bocht! Poor fellow, God love him!

gráidhínteacht = gráínteacht.

graidhneach = greadhnach2.

graifin1 = graf2.

graifin2 = graifnigh1.

graifneoir, ~eacht = grafnóir, -eacht.

gráig2, f = grág1,2.

graigh, f = graí.

graimisc = gramaisc.

graimpéir, m = grampar.

gráin2. (In phrase) ~ mhíolach = grathain mhíolach : grathain.

gráinne2. 1. f = gránnacht. 2. Var. comp. of gránna.

gráinneachán = gráinseachán.

gráinneacht = gránnacht.

gráisc = gramaisc.

graithe2, m, ~each = gnó, -thach.

graithneach, f = grathain.

grámh = grádh1.

grámhaire. 1. f = grámhaireacht. 2. gsf. & comp. of grámhar.

gramhar = grabhar.

gramhasc, m = gramaisc.

gramhlach, m = grabhar.

gramraisc, grams(c)ar, m = gramaisc.

gránadh, m = gránú.

gránaigh2 = gráinigh.

gránda = gránna.

grangach = grainceach.

gránlus = grúnlas.

grannlus = grúnlas.

grápa, m, grápán, m = graeipe.

grapóg = grafóg.

grasádaí = gadsaide.

gráúil, a2 = grámhar.

gráúlacht = grámhaireacht.

greabhóg = geabhróg.

gréach, ~ach = scréach1,2, -ach2.

greadall = grideall.

greadhain, f. (gs. ~e). 1. Noise, clamour, rattle, din. 2. Shouts of revelry, of exultation; merriment, hilarity, joy. 3 = graidhin 2. (Var: greadhal m, greadhan m)

greadhnán, m. (gs. -áin). 1 = greadhain. 2. Glitter, sparkle.

greadúnta, a3 = greadánach.

greagh, f = graí.

greaimhín, m = screamhán.

greallach2, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1 = greallóg2 1. 2. Draught-horse; hack, jade.

greallach3 = greadlach.

grealsa, ~ch = griolsa1, -ch.

greamach = greamannach.

greamadóir, ~eacht = greamaitheoir, -eacht.

greamaisc = gramaisc.

greamataíl = greamadaíl.

greamh = screamh.

greamhar = grabhar.

greamhróg = grabhróg.

greamhsholas = geamhsholas.

greancai(r)d = dreancaid.

greannmhar2, a1 = greannach.

greannúil, a2 = greannmhar1.

greas1, f. (gs. -eise, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: Attack, onrush, onset; injury, aggression. Díol greise, requital for injury, revenge for aggression. 2 = dreas1.

greas2 = dreasaigh.

gréas3 = gréasaigh1.

greasacht, f = dreasú.

gréasadh, m = gréasú.

greasaigh = dreasaigh.

gréasaíocht, f. (gs. ~a). 1. Shoemaking. Ag ~, making shoes, boots. 2 = gréasú 2.

greasmal = graiseamal.

greasú = dreasú.

greatal = screatall.

greathalach. 1 = greallach2. 2 = creatlach.

greathalóg = greallóg2.

greathlach. 1 = greallach2. 2 = creatlach.

greathlóg = greallóg2.

greibhín, m, ~each = screamhán, screamhach.

greideall = grideall.

greideog = greadóg.

greidhean = greadhain.

greidheannach, greidhneach = greadhnach1,2.

greidhin = greadhain.

greifeal, ~ach, ~án, ~ánach, ~ánaí = griothal2, -ach2, -án, -ánach, -ánaí1.

Gréigeach = gréagach1.

greigeáil, f = griogadh.

greille, f. (gs. ~, pl. -llí). 1. Grille; grid, gridiron. 2 = grideall.

greimhín, m = screamhán.

greimhíneach = screamhach.

greimire = greamaire.

greimisc = scrimisc.

greis = greas1.

gréis. 1 = gréisc1,2. 2 = girréis 1.

gréiscealachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = gréiscealach. 2. Raw-looking creature; unfledged bird; naked new-born infant.

gréiseach = girréiseach.

gréisigh = gréisc2.

greitheal, ~án = griothal2, -án.

greithealánach = griothalánach.

greoigh = dreoigh.

grian2, m. (gs. -ain). 1 = grean1. 2. (Of sea, lake, river) Bottom. Go ~ na mara, to the bottom of the sea. Fig: ~ ár bhfeasa, the bottom, depth, of our knowledge. 3. Earth, ground, land. Os ~, above ground. Fine griain, landed family. S.a. múr1 1. 4. Surface. Le ~ a chnis, next to his skin.

grianaigh = grian3.

grianda, a3. 1. Solar. 2 = grianmhar.

griandacht = grianmhaireacht.

grianraigh, v.t. 1 = grian3. 2. Insolate.

grianrú, m. (gs. -raithe). 1. vn. of grianraigh. 2. Insolation. 3 = grianadh.

grianú, m = grianadh.

grianúil, a2 = grianmhar.

gríb = draoib.

gríbh = gríobh.

gríbheach = gríobhach.

gríbhingneach, m = gríobh.

gribhléidí = gréibhlí.

grideáil, f = greadán1.

grideog = greadóg.

griféad = graiféad.

grifileán, ~ach, ~aí = griothalán, -ach, -aí1.

grifisc = gramaisc.

grille = greille.

grinn3 = grinnigh.

grinne2, f. 1 = grinneas. 2. gsf., npl. & comp. of grinn2.

grinneadas = grinneas.

griobaí = grabaí1.

griobairt = forbairt 3.

gríobhdha1, a3 = gríobhach.

gríobhdha2, gríobhtha = gríofa.

griodánta, a3 = greadánach.

griodóg = greadóg.

griofóg = giofóg.

griognaigh = greagnaigh.

griognais = greagnais.

griollach, m = greallach2 2.

griondal, m = gliondar.

griopás = driopás.

gríorac, m = giúrann 2.

gríos2 = gríosaigh1.

gríosacht, f = gríosú.

griosad, f = creasait.

griosadach = griofadach1.

gríosadóir = gríosóir.

griosáil, gríosáil = greasáil1,2.

griosait = creasait.

gríosaitheoir = gríosóir.

grís. 1. gs. of gríos1. 2. f = gríos1.

gríseach = gríosach2.

grísín = gríscín.

grith2 = crith1,2.

gritheal = griothal1,2.

grithealán, grithileán = griothalán.

griuán, ~ach = gruán1, -ach.

griúnaíl = geonaíl.

griúraic = driúraic.

grod3 = rod.

gróg, m = gróigeán.

groga, grogada, grogaide = gogaide1 1.

grogaire, ~acht = gogaire, -acht.

grógán = gróigeán.

groidhire = graíre.

groidmhear = grodmhear.

groig1 = griog2.

groig2 = gruig.

groigh, f = graí.

groighin = greadhain.

groighire = graíre.

groin, f = cron1.

grómh = glámh2.

gron. 1 = cron1. 2 = cronaigh.

gronga = gúnga.

gronndán = drantán.

gronnlus = grúnlas.

gros, ~ach = grus, -ach.

gróta = cóta2.

grothach = gruthach.

grothaíl = griotháil1.

grothal, m = glothar.

gruadhán = gruán1,2.

gruag, f = gruaig1.

gruagán = gróigeán.

gruaibhín = gruaimhín.

gruaidh, f = grua.

gruaig2, ~ín, m = gróig, -eán.

gruaimeach, a1 = gruama.

gruaiméir, m = gruamaire.

gruam, m = grúm3.

gruamdha, ~cht = gruama, -cht.

grubairt = forbairt 3.

grubsach = griobsach.

grúdán = cnúdán1.

grug, f = gruig.

grugaid1, f. 1 = gogaide1 1. 2 = gogaire.

grugánach = grugach.

grúidealach, grúidil, f = grúdarlach.

gruiféad = graiféad.

gruimheanthairt = griothnairt.

grumhán = gruán2.

grúnga, ~ch = gúnga, -ch.

grúsacht, ~ach = gnúsacht, -ach.

gruthaíl, f, grutháil, grutharnáil = griotháil1.

guag, f. 1 = guaig. 2 : gíog2.

guag. 1. f = guaig. 2 : gíog2.

guagadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Unsteady, unstable, thing. 2 = guagaire.

guagánach = guagach.

guailleacht = guaillíocht.

guailléad, m = guailleog.

guailneáil, guailneálaí, guailneán = guailleáil, guailleálaí, guailleán.

guairbre, f = guairfeach.

guaire1, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Bristle. 2 = guaireach1. (Var: pl. ~acha)

guaireán, ~ach, ~aí = gluaireán, -ach, -aí1.

guairneánach2 = gluaireánach.

guala, f = gualainn.

guama, m = gúm.

guarach, m = guaire2.

guardal(l), ~ach = guairdeall, -ach.

guardán = guairneán.

guarfach = guairfeach.

guarnán = guairneán.

guasach, a1. 1. Lit: Danger-loving, adventurous. 2 = guaiseach. (Var: ~tach, guasmhar)

guasacht, f. (gs. ~a). 1. Lit: Fear, dread. 2 = guaiseacht.

gucaide = gogaide1 1.

gucarnach, gucarsach = gocarsach.

gug, ~aí = gog, -aí.

gugaide = gogaide1 1.

gúgaíl, f, gugalach = gogalach.

gugán = gogán.

gúgán2, m = gág1.

gúic = goic.

guidheach1, m = guíodóir.

guidheach2 = guítheach.

guidheall = aoibheall.

guigín, m = gaige.

guil1 = goil1.

guil2, f = gal1.

guile = cuilithe.

guilimne = guilmne.

guilíneach = góilíneach 2.

guilíoch = goilíoch.

guilithe = cuilithe.

guiltín = giltín.

guin = goin1,2.

guinéara, m = gainéad.

gúing, m, ~e, gúinne = gúnga.

guir2 = gor3.

guireán, m, guirín = goirín.

guirme, ~acht, f = goirme.

guirmín = goirmín.

guirt2, ~e, ~eamas = goirt, -e, -eamas.

guirt2, ~e, ~eamas = goirt, ~e, ~eamas.

guistín = caislín1.

guistiún = gustún.

guitéar = gáitéar.

guítheoir, ~eacht = guíodóir, -eacht.

guldar, ~acht = goldar, -acht.

gumh, m = goimh.

gunachán = gionachán.

gunc, ~ach = geanc, -ach.

gunna, m. (gs. ~, pl. ~í). Gun. 1. ~ béal-lódáilte, muzzle-loader. ~ buailteáin, needle-gun. ~ chloch thine, flint-lock. ~ craois, breech-loader. ~ foghlaeireachta, fowling-piece. ~ glais, fire-lock. ~ gráin, shot-gun. ~ loinge, naval gun. ~ machaire, field-gun. ~ mór, piece of artillery, cannon. ~ pléascáin, pop-gun. S.a. 3. ~ rabhaidh, alarm-gun. ~ sclóine, swivel gun. ~ spréite, spray-gun. ~í farraige, léigir, naval, siege, artillery. ~ a scaoileadh, to fire a gun. Lámhach, scaoileadh, ~í, gunfire. Urchar as béal ~, shot at point-blank range. ~ (mór) a ghabháil, a scor, to limber, unlimber, a gun. Bia, fodar, gunna mhóir, cannon fodder. 2. = gunnaire 2. 3. Bot: ~ pléascáin, wild angelica. ~ uisce, water celery.

gunnaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = gunnadóir. 2. ~ (de rud), long-stemmed, long-shafted, thing. ~ píopa, long-stemmed pipe.

gurgón, m. (gs. & npl. -óin, gpl. ~). 1 = gorgain. 2. Lit: Gargoyle.

gurta, s. (In phrase) De ghurta gharta = de dhoirte dhairte : doirte1.

gus2 = is2.

gustúil, a2 = gusmhar.

gusúil, a2 = gusmhar.

guta3 = gúta2.

guth, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Voice. (a) Human voice. Chuala mé ~ duine, I heard s.o.'s voice, a human voice. Is é do ghuth a bhí ann, it was your voice. ~ cinn, head-voice; loud, clear, voice. In ard (a chinn agus) a ghutha, at the very top of his voice. Níl an ~ cinn agam atá agatsa, my voice is not as good as yours. S.a. téad 2(b). (b) Singing-voice. ~ a bheith agat, to have a voice, be able to sing. ~ a chur le rud, to sing sth. Is breá an ~ atá aici, she has a fine singing-voice. Chaill mé mo ghuth, I have lost my voice. Níl a ghuth aige, he is not in voice. (c) Note, sound. ~ na cuaiche, the cuckoo's call. ~ gadhar, the cry of beagles. ~ na gaoithe, the sound of the wind. ~ goil, sobbing voice. (d) Utterance. ~ a chur ar rud, to utter sth. Ní thig liom ~ a chur air, I can't say, pronounce, it. Tháinig a ghuth faoin ngairm aige, his prediction came true. Sin an ~ a fuair a fhreagairt, that call was readily answered; it was done like a shot. Chomh luath is a fuaireamar an ~, as soon as we got word. (e) Expressed opinion. ~ an phobail, the voice of the people. ~ a thabhairt ar son, in aghaidh, ruda, to voice an opinion in favour of, against, sth. D'aon ghuth, with one voice, unanimously. (f) Voice, vote. ~ a thabhairt do dhuine i rud, to give s.o. a voice in sth. Do ghuth a thabhairt, to vote. 2. Blame, reproach, censure. ~ a thabhairt ar dhuine, to censure s.o. Ní ~ air é, it is no reproach to him. Níl ~ agam ort, I don't blame you. Ní bhfaighidh tú ~ ná náire as, you will be neither reproached nor disgraced for it. Is baol gur ~ a dheireadh, I am afraid it will end in recriminations. 3 = guta2. (Var: f)

gutha = guta2.

guthaí1, m = guta2.

h' = do1.

had dad = háidí 1.

hadóg = cadóg1.

haibil, f = habal.

haidhléaraí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = néiléir 1. 2. Straggler.

haighfidil, m. (gs. ~, pl. ~í) = aghaidh fidil: aghaidh1 5.

haincearsan, m, hainceasúr, haincisiúr = ciarsúr.

hainse2 = inse1.

haistil, m = siostal.

hál, m. (gs. ~, pl. ~ta) = halla.

halbard2, m = haileabó.

hama = ama1.

hamóg = ámóg.

hansae = tansae.

haraicéin = hairicín.

harlacain, m = airleacán.

harmónach = armónach.

hatadóir, hataeir = haitéir.

hath. 1 = ha. 2 : huth.

hatóir = haitéir.

héach = féach 1.

héala- = héilea-, héili-

heit = huit.

hidé = siúd é : siúd 1(c).

hin = sin1.

hinse1 = inse1.

hinse2 = hainse1.

hiosóip = íosóip.

hobair, hóbair = dóbair.

hobal = habal.

hocht, ~ar, ~ú = ocht1, -ar, -ú.

hocstaeir, m, ~eacht = ocastóir, -eacht.

hogasaed, m = oigiséad.

hoib = hob.

hop = hap.

hóstóir = óstóir.

hubhradh = dúradh : abair1.

húcaeir = húicéir.

hucstaeir, m, hucstaire, m = ocastóir.

huga, hugaí, int. Huga leat, hugaí libh = chugat leat, chugaibh libh : chun 1(b).

huigistéar, m. 1 = ocastóir. 2 = ocastóireacht.

huirs = hurais.

huis = hois.

húlamaboc = hurlamaboc.

hul(a)m hal(a)m = holam halam.

húradh = dúradh : abair1.

húradh = dúradh : abair1.

hurta harta = húirte háirte.

hurú. 1. int. Hurroo! 2. s = furú.

hustaeir, m. 1 = ocastóir. 2 = ocastóireacht.

í3 = uí : ó2.

í4, s. An t-í = an té : té1.

ia2, iabh = iamh.

iach. 1. gs. & gpl. of eo1. 2. m. (gs. iaich) = eo1.

iacháil, f, iachaint = féachaint1.

iachall = iallach2.

iachtaint = éachtaint.

iadhadh, m, iadhamh = iamh.

iairlí, m, iairlis = iarlais1.

iairmhéirí = iarmhéirí.

iairmhéis, ~each = iarmhais, -each.

iairnís, f. 1 = éarlais1. 2 = iarmhairt 3.

iall2, m = adhal.

iallait = diallait.

ianais, f = fianaise 2.

iar1, prep. (Eclipses) Lit: 1. (Of time) After. (a) (With noun) ~ gcách, after everybody. ~ n-éag, after death. ~ bhfógra, after (giving) notice. (b) (With vn.) ~ gcaitheamh a bproinne, after taking their meal. ~ ndéanamh aithrí dó, when he had done penance. (c) ~ sin, after that, thereupon, then. ~ dtain = iardain. 2. (a) Across, along. ~ n-íochtar, along the bottom, below. ~ muir, ~ dtír, over sea, over land. (b) Beyond, behind. ~ nIorras, beyond Erris. 3. According to, in respect of, by reason of. ~ n-ord, in (proper) order. ~ nginealach, according to genealogy. ~ d'intleacht, in accordance with, as may be inferred from, your intelligence. ~ gcoiteann, in general. ~ bhfíor, truly.

iara = iora1.

iarach1, m. 1 = tiarach. 2. (In phrases) Tharraing sé (leis) é ar an ~ agus ar an árach, he tugged at it every way he could, dragged it along as best he could. Ní scarfadh sé leis ar ~ ná ar árach, he wouldn't part with it for anything.

iarach2, m, ~án, m = iaró.

iaraimh = iaróibh : iaró.

iarball, ~ach = eireaball, -ach.

iardaighe = iardraí.

iardhaighe, ~acht, f = iardraí.

iardhamh = eardhamh.

iarfaigh, ~e = fiafraigh, fiafraí.

iargcúil, iargcúlta = iargúil1, iargúlta.

iarlais2 = éarlais1.

iarm(a), m = forma.

iarmairt = iarmhairt.

iarmar, ~tach = iarmhar, -tach.

iarmbéarla = iarbhéarla.

iarmhaireach, a1. 1 = iarmharach. 2. Eerie, lonely.

iarmhar, m. (gs. -air). 1. Progeny, posterity. Bheith gan ó gan ~, to be childless, without issue. 2. (a) Remainder, remnant; residue. Le h~ mo nirt, with the remainder of my strength; with what little strength I have left. Níl fágtha ach an t-~, there is nothing left but scraps. (b) (gs. as attrib. a.) Last, remaining. An fear iarmhair, the last man. Fear iarmhair a chine, the last survivor of his race. An líon iarmhair, the stern net. 3. (a) Changeling. (b) Weak ailing person. 4 = iarmhaireacht.

iarmhis = iarmhais.

iarna = íorna.

iarnda, a3 = iarnaí1.

iarnú1 = iarghnó.

iaró, m. (gs. ~, pl. ~í; dpl. form ~ibh often used as npl). 1. (Later) descendant. ~ Sheáin Mhóir, Seán Mór's descendant. D'~ibh ireannach, of Irish descent. Ba d'~ibh Dochartach í, she was a Doherty by descent. 2 = iarmhó.

iaróg2 = eireog.

iaromh = iaramh.

iarpais, ~each = íorpais, -each.

iarránach, m = iarrthóir.

iarratas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1. (Act of) asking, petitioning; begging, importunity. Bheith san ~, ag ~, to be asking for something, to be supplicating. Tá an t-~ ann, he is importunate. An té a chleachtann an t-~ gheobhaidh sé an t-eiteachas, persistent begging invites refusal. 2. (Formal) application. ~ a dhéanamh ar rud, to make an application for sth. ~ ar phost, ar cheadúnas, ar chúnamh, an application for a post, for a licence, for assistance. Ar a ~, on his application, at his request. Foirm iarratais, application form. 3. Demand. Tá ~ air, it is in demand. Níl ~ air, nobody wants it. 4. (Application for a) subscription. ~ a dhéanamh do scoil nua, do dhuine i gcruachás, to ask for subscriptions for a new school, for a person in distress. Ag bailiú ~, collecting subscriptions. 5. (a) (Act of) probing. (b) = iarratach1.

iarratóir, m. 1 = iarrthóir. 2 = iarratach1.

iartha = aertha.

iarthach1 = iarach1.

iarthach2 = iartharach2.

iarthar-2 = iar-2 2.

iarthráigh, f = díthrá.

iarua = iaró.

iarumh = iaramh.

iasc3 = éasc.

iascaigh. 1 : iascach1. 2 = iasc2.

iascar, m = iascra.

iasma = iarsma.

iaspar = seaspar.

íbearthach = íobartach1,2.

ibh2 = sibh.

íbir, ~t = íobair, -t.

íbrigh = íobair.

íc, f = íoc2.

íce2. 1. gs. of íoc2. 2. f = íoc2.

id = i do : do1.

ídeach1 = íditheach.

idireascán, m = eadráin.

idiriscín, m. = eadráin.

idiriscín, m = eadráin.

ifreannach2, a1 = ifreanda.

ig, f = eang.

il-3 = oll-2

il3 = oll2.

íl1, m = adhall.

ileaca, a3 = iliach.

íleáil = íligh.

ileastram = feileastram.

ille = i leith : leath1 I 4,5.

ilmhaitheas = ollmhaitheas.

im4 = um.

im5 = i mo : i2.

imbriathar = dar mo bhriathar : briathar 1.

imchian1, f. (ds. -chéin, gs. -chéine, npl. ~a, gpl. ~). Lit: Great distance; far distance, far-away place. ~ críche, great expanse of territory. In ~, in imchéin, in ~a = in imigéin : imigéin. (Var: imchéine f)

imchuirc = iompairc.

imearthach2, m, imearthóir = imreoir.

imeasc2 = i measc : measc1 2.

imfhios, ~ach = iomas, -ach.

imfhiosachas = iomasachas.

imfhiosaí = iomasaí1.

imilléad = milléad.

imirteas = imeartas.

imirthí = imirce.

imirtíocht, f = imeartas.

imleach = imeallach1,2.

imleann. 1 : imlinn. 2. m = imleacán.

imleasa(i)n, m = imreasc1 2.

imlinn, f. (gs. -leann, pl. -leanna). Lit: 1 = imleacán. 2. (Of shield, etc.) Boss, stud. (Var: imleog f)

impeardha, a3, impeartha, a3 = impiriúil.

impreacht = impireacht.

impriúil = impiriúil.

impriúlachas = impiriúlachas.

imreas2 = imeartas.

imreas3, m = imreasc1.

imreasain1, f. = imreas1.

imreasán, m = imreas1.

imreasain1, f = imreas1.

imreasán, m = imreas1.

imreasc2, m = imreas1.

imreascáil = iomrascáil.

imreasnach = imreasach.

imreasnaí = imreasaí1.

imsheachtar, imsheachtrach = imeachtar, imeachtrach.

imshníomh, m, ~ach, a1 = imní, -och.

imshníomhúil, a2 = imníoch.

imtheacht, ~ach = imeacht, -ach.

imthigh = imigh.

imthús = iomthús.

ín3 = inn2.

inbhe1 = inmhe.

inbhe2 = inne1.

inbhear3 = iníor.

indé = inné.

indiu = inniu.

indlighe = aindlí.

indlightheach, a1 = aindlíthiúil.

íne1 = inn2 2.

inead = ionad.

íneadh, m = aoine 1(b).

ineathar = ionathar.

ineolta = inseolta.

infhiúch = iniúch.

infinid, f. (gs. ~e). 1. Infinite. 2 = infinideach1.

ing1, m. (gs. ~). 1. Lit: Difficulty, danger, plight. Is ~ má, scarcely, hardly. Is ~ más eol dóibh, they hardly know. 2 = inn2 2.

ing2 = eang.

ingheal, f, ~t = innilt.

inghean, ~as, m = iníon, -acht.

ingheanra(i)dh = iníonra.

inghear, m = innilt.

ingheilt = innilt.

ingin, f = ionga.

inill = innill1,2.

inille, ~as, m = innille.

inilt = ionailt.

inílt = innilt.

iníol = iníor.

inis1, f. (gs. inse, pl. insí). 1. Island. 2 = inse2. (Var: gs. ~e)

inisint = insint.

inistear1 = feinistear.

iniúr = iníor.

inn2, s. 1 = ing1. 2. (In phrases) Ar ~ ar ea, ar ~ ar éigean, barely, by dint of extreme effort. D'imigh sé orthu ar ~ ar ea, he escaped from them by the skin of his teeth. Bhain mé an baile amach ar ~ ar éigean, I barely managed to reach home.

inn3 = sinn.

inne2, m = inneach.

inne3. 1 = sinne. 2. (Used as emphatic suffix) = -na, -ne.

inneabh, f = inmhe.

inneabhar = cainniúr.

inneallaigh = innill2.

inneamh, f = inmhe.

innilte2 = innealta.

innimh, f = inmhe.

innis1 = ainnise.

innis2 = inis2.

inniún = oinniún.

innligh, innliú, m = innill2, inleadh.

inre = inmhe.

inreach = ionrach1.

ins, ~ an, ~ na, ~ gach = sa(n), sna, i ngach : i2.

insamhail2 = iontamhail.

insamhlacht = iontamhlacht.

insce, f. (gs. ~). Lit: 1. Speech, utterance. Rann ~, part of speech. Bua ~, gift of speech. ~ Chríost, the word of Christ. Ar shoilbhre a ~, for his pleasant talk. 2 = inscne.

inse2, f. (gs. ~, pl. -sí). 1. Inch, holm, water-meadow. Insí cnoc, grassy places (along streams, etc.) in hills. Tá féar go hinsí cnoc aige, he has all kinds of grazing, grass in plenty. 2 = inis1. (Var: pl. ~acha)

inse3, f = insint.

inseacht, f = insint.

intaofa = iontaofa.

inteach3 = éigin1.

inteacht = éigin1.

intlíocht = intleacht.

intlis, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Bookb: Typ: Inset. Léarscáil ~e, inset map. 2 = iontlaise.

intliúil, a2, intliúlacht = intleachtach2, -t.

intreacht = intleacht.

intríocht = intleacht.

iobach = abach 2.

iobhar = iúr.

íobladh, m = díbliú.

íocaí2 = ící1.

íochtrach, íochtraí = íochtarach, íochtaraí.

íodaigh = iadaigh.

iodar- = idir-2

iodha1, f. (gs. & gpl. ~n, npl. -dhna). 1. Lit: Pain, pang. 2. (pl.) = íona.

íodhal = íol.

iodhan1 = íon.

íodhbairt, íodhbradh, m = íobairt.

íodhlacht = íolacht.

íodhlaí, a3 = íolach.

iodhlaic = tíolaic1.

iodhna1, f = íonacht.

iodhnacal, m = tionlacadh.

iodhnacht = íonacht.

iodhnaic = tionlaic.

iodhraipis = íorpais.

iofach = abach 2.

iog, ~ach = eang, -ach2.

iogán = eagán.

iogaois = eagaois.

íoghar = fíor1.

íogmhar = íogair.

iol-1 = il-2

iol-2 = oll-2

iolaigh1 = iolraigh1.

iolar2, m. (gs. -air). 1. Lit: Multitude, plurality, abundance; much, many. ~ cros, feart, many crosses, graves. ~ slóigh, numerous host. Luighidh ~ ar uatha, the many oppress the few. 2. Manifold requirements, accessories, furniture. ~ tí, house furniture. 3 = iolra1.

iolchaing, f. (gs. ~e). 1 = alchaing. 2. Fig: Racked appearance; angry expression. 3. Bheith ar ~ (chun ruda), to be impatient, anxious (for sth.).

iolmhaitheas = ollmhaitheas.

iolra2, m, ~ch1, m = iolar1.

iolscoil = ollscoil.

iolscolaíocht = ollscolaíocht.

iomadach, a1 = iomadúil.

iomadradh, m = iomardú.

iomaí1, f. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = iomdha1 1. 2. Couch, bed.

iomaí2, a3. 1 = iomdha2 1. 2. (Used predicatively) Many. Is ~ lá a bhí mé ann, many a day I was there. B'~ uair a chuala mé roimhe é, I had heard it many times before. Is ~ duine ag Dia, it takes all kinds to make a world. Is ~ rud is measa ná é, there are worse things in life. Is ~ fear nach ligfeadh leis é, many a man wouldn't let him away with it. Is ~ a leithéid a dhéanfadh gar dá chomharsa, many a man in his position would do a good turn for his neighbour; he should be more considerate towards his neighbours. Nach ~ do leithéid a chuirfeadh gual ar an tine! Isn't it a wonder you wouldn't put coal on the fire! 3. Go h~, many a time, often. Ní go h~ a chonaic mé a leithéid, I haven't often seen the like of it.

iomall = imeall.

iomán = stomán.

iomar1 = umar.

iomar2, m = iomramh.

iomarbhá2, m = iombhá.

iomarcach2 = armacach.

iomarcaíl, f. (gs. -íola). 1 = iomarcaíocht. 2. Arrogance, presumption.

iomard2 = iomardaigh1.

iomardadh, m = iomardú.

iomardas = iomartas.

iomarmhas = iomarbhas.

iomarscáil = iomrascáil.

iomarscálach = iomrascálach.

iomarthóir = iomróir.

iomata(í) = iomad.

iomchair = iompair1.

iomchrann = iompraíonn : iompair1.

iomchuir = iompair1.

iomchuirc = iompairc.

iomdha1, f. (gs. & gpl. ~dh, npl. ~dha). 1. Lit: Compartment (with couch or bed), cubicle. 2 = iomaí1 2.

iomdha2, a3. 1. Lit: Many, much. Catha, easa, ~, many battles, waterfalls. Bia glan ~, clean and plentiful food. Cérbh ~ a n-ábhar fíocha, although they had much cause to be at feud. 2 = iomaí2 2.

íomháigh2, f. (gs. ~e, pl. ~the) = íomhá.

íomhóg = íomóg.

iomladh, m = iomlua.

iomlaid, f. 1 = iomlaoid. 2 = iomlat.

iomlait. 1. gs. of iomlat. 2. f = iomlat.

iomlaiteach = iomlatach.

iomlán3 = iomlánaigh1.

iomlat, m. (gs. -ait). 1. Lit: (a) Movement to and fro; change, instability. (b) Plying (of weapon). (c) Bandying (of words). 2. (Of child) Playfulness, mischievousness. 3 = iomlacht. 4 = iomlaoid. 5 = iomlasc.

iomlatacht, f. 1 = iomlacht. 2 = iomlaíocht. 3 = iomlat.

iomlatáil, f. (gs. -ála). 1 = iomlat. 2. Inconsistency, incoherence; slovenliness. ~ chainte, oibre, slovenly speech, work. Ag ~ (le scéal), beating about the bush.

iomlucht, ~adh = iomlacht, -adh.

iompáil, f = iompú.

iompó, m, ~dhach, a1 = iompú, -ch.

iompóidh. 1. Fut. of iompaigh. 2 = iompaigh.

iompóigh = iompaigh.

iomroll, ~ach = iomrall, -ach.

iomshláin(t)e = iomláine.

iomshlán, ~aigh = iomlán1,2, -aigh1.

iomshlánú = iomlánú.

iomú = iomaidh.

ioná = ná4.

ionadacht2 = ionadaíocht.

ionadh2 = ionad.

ionas, s. 1 = ionnas1 1. 2. (As adv.) ~ go, so that. ~ nach, so that . . . not. ~ go mbeidís slán, so that they might be saved. Cuir i dtaisce é ~ nach gcaillfear é, put it away lest it should get lost. Bhí sé crua orthu ~ gur imigh siad uaidh, he was hard on them with the result that they left him.

ionás = ná4.

ionbhadh, m, ~ach, a1 = ionú, -ch.

ionbhaidh, f = ionú.

ionchruth = fionnachruth.

iondual, a1 = iondúil.

iondúir = fondúir.

ionfairt, ~each = únfairt, -each.

iongach1, m = eang 2.

iongach2 = ingneach.

iongain, f = ionga.

iongantach, iongantas = iontach, iontas.

iongar2 = angar.

iongás = ioncás.

ionghabh2 = imghabh.

ionghabháil1 = imghabháil.

ionglach = eanglach.

iongnadh = ionadh1.

iongnais = íonais.

iongóir, m = iongabhálaí.

ionlacadh = adhlacadh.

ionlaigh1. 1 : ionlach1. 2 = ionnail1.

ionlaitheoir = ionnaltóir.

ionmhain, ~e, ~each = ionúin, -e, -each.

ionmhas, ~ach = ionnús, -ach.

ionnail2 = innill2.

ionnais = íonais.

ionnam = ionam : i2.

ionnamhail1 = iontamhail.

ionnamhail2, ionnamhlacht = inniúil, inniúlacht.

ionnas1, m. (gs. -ais). 1. Lit: Manner, nature. Ba é sin ~ an fhir, that was the manner of man he was. ~ a ghaile, the nature of his valour. In ~ taibhse, in the manner of a ghost. Fán ~ sin, in that manner. 2. ~ go = ionas go : ionas.

ionnas2 = ionannas.

ionnas3, ~ach = ionnús, -ach.

ionnchruth = fionnachruth.

ionnfhuaire = fionnuaire.

ionnfhuar, ~adh, m = fionnuar, -ú.

ionnladh1 = ionladh.

ionnladh2 = inleadh : innill2.

ionnlaic = tionlaic.

ionnlaitheoir = ionnaltóir.

ionnlann = ionlann1.

ionnlatán = ionnaltán.

ionnmhas, ~ach = ionnús, -ach.

ionnr-, ionns- = ionr-, ions-

ionnua = fionnó.

ionnúil1 = iontamhail.

ionnúil2, ionnúlacht = inniúil, inniúlacht.

ionrabháil = ionramháil1,2.

ionrachas = ionchas1.

ionraitheoir = ionróir.

ionramh2, m = ionú.

ionsaí, m. (gs. & pl. -aithe). 1. vn. of ionsaigh. 2. Advance, approach, attack. ~ a dhéanamh ar áit, to advance upon, attack, a place. Dul ar (an) ~, to take the offensive. ~ mígheanasach, indecent assault. Mth: Uillinn an ionsaithe, angle of incidence. 3. Attempt. Thug sé ~ ar imeacht, he made to go. Bhí ~ faoi ag imeacht, he was set, eager, to go. Chuaigh sé ann dá shiúl ionsaithe, he made the journey there on foot. 4. (a) D'~, to, towards. D'~ na farraige, towards the sea. Tháinig sé do m'~, he came towards me, approached me. Ná tar do m'~ níos mó, don't come near me any more. (b) D'~ ar = ionsar. (Var: ionsaighe m)

ionsaitheach2, m = ionsaitheoir.

ionstraimint, f = ionstraim.

iontaigh, iontáil, f = tiontaigh, tiontú.

iontaiseach2 = iontach.

iontaobh, f = iontaoibh.

iontaobhach, a1. 1. (a) Trusting. (b) Fiduciary. 2 = iontaofa.

iontaobhacht = iontaofacht.

iontasach, iontasúil, a2 = iontach.

iontlas, m. (gs. -ais). 1. Lit: Animation, mirth. ~ meanman, rousing of spirits. Ceol agus ~, music and merry song. Ól agus ~, drinking and merriment. 2 = antlás2. (Var: iontlás)

iontó(dh), m = tiontú.

iontráil3, f = tiontú.

iontú = tiontú.

ionúil, a2. 1 = ionúch. 2. Well-timed.

iopadh, m = upa.

iopar = abar.

ior = ur1.

íor = fíor1.

iora2, m = feire.

ioradh, m = feire.

iorball = eireaball.

iorlach = urtlach.

ioróg = earróg.

iorradh1, m = earra1.

iorradh2, m = iora1.

íorthann, f = feorainn.

iosaid, f = oigiséad.

ioscar, ~tha = oscar2, -tha2.

íotmhaire, f, íotmhar = íotacht, íotach2.

iphín = ifín.

ír, f = fíor1.

ireas2, f = iris2.

iríre = oirbhire.

iris3, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1 = oireas1. 2. Journal, magazine, gazette. ~ mhíosúil, monthly magazine. ~ oifigiúil, official gazette. ~ trádála, trade journal.

isiréad = aisréad.

isló = sa lá : lá 1(a).

isréad, ~a, m = aisréad.

it = i do : i2.

iteachán1 = eiteán1.

iteachán2 = itheachán.

iteán = eiteán1.

itghe = itche.

ith2 = ioth.

ithte = ite : ith1.

iubhar, iubhrach = iúr, -ach1,2.

iubhraí, a3 = iúrach2 2.

iubhróir, ~eacht = iúróir, -eacht.

iuchair, f, iuchraidh, f = eochraí1.

Iúdach, ~as = giúdach1,2, -as.

iúistís = giúistís.

iúmar, ~áil = giúmar, -áil.

iúnais = íonais.

jiolc = giolc2.

láb, f = láib1.

lábánta, a3. 1 = lábánach2. 2. Low, vulgar.

labar, m = clábar.

labhád = lád1.

labháil = lamháil1,2.

labháilt, f = lamháil1.

labhdaireacht = comhluadracht.

labhradh, m = labhairt.

lacard, m = locar2.

láchas, m = láíocht.

láchín, m = láínteacht.

lacht1, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Milk; yield of milk. ~ bó, cow's milk(-yield). Bó ar a ~, milch cow. Bó a ghlacadh ar a ~, to arrange for the feeding of a cow in return for its milk. ~ cíoch, breast-milk. 2. (a) (Of tears) ~ (súl), (gathering of) tears. Súile ina ~, eyes full of tears. Shil sí ~ a rosc, she cried her eyes out. (b) = leacht2.

lachtach, a1. 1. Lactic, milky. 2. (a) (Of eyes) Tearful. (b) = leachtach2.

lachtadh, m. (gs. lachta, pl. -aí1). 1. Lactation. 2. (Of eyes) (Act of) flooding. 3 = leachtú.

láchtaint, f = láchan.

lachtmhar, a1. 1. Lactiferous; milky, abounding in milk. 2 = leachtach2.

lachtna = lachna.

lachtúil, a2, lachtúlacht = lachtach, ~t.

lád1, m. (gs. & npl. láid, gpl. ~). 1. Watercourse. 2 = lód2.

lád2 = lód1.

ládáil1, f. (gs. -ála, pl. -álacha). 1. vn. of ládáil2. 2. Lading; boatload, cargo. ~ éisc, adhmaid, cargo of fish, of timber. Bille ládála, bill of lading. 3 = lódáil1.

ládáil2, v.t. (pres. -álann). 1. Lade. Long a ~, to lade a ship. 2 = lódáil2.

ladarthach = leadarthach1,2.

ladhgaire = bladhmaire.

ladhgar, m = bladhmann1 2.

ladhraicín = laidhricín.

ladhrán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. (Small) toe, claw, fork, branch. 2 = laidhrín.

ladhróg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = ladhrán 1. 2. Forked stick. 3. Rail: Catch-point, switch. 4. ~ goirt, angular projection of field.

ladráil, f = ladar2.

laethúil2, a2, laethúlacht = lách, láíocht.

lafairt = lathairt.

lafart, f = lathairt.

lafta = lochta2.

laftán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Ledge (of rock); grassy terrace (on hillside). 2. ~ néalta, bank of clouds. 3 = lochtán.

lag3 = log.

lag4 = lagaigh.

lagadas, m = laige 1.

lagadh, m = lagú.

lagaíocht, f = laige 1.

lagan, f = lagú.

lagán, ~ach = logán, -ach.

lagfáiseach = lagáiseach.

laghach, a1 = lách.

laghaice, laghaiciúil = laighce, laighciúil.

laghchán = láchán.

laghdach = laghdaitheach.

laglach = loglach.

lagsaine, f. (gs. ~). 1. Lit: (a) Laxity; inertness, slothfulness. (b) Relaxation; respite. 2 = lascaine.

láí2. 1. f = láíocht. 2. var. comp. of lách.

laibhre = lobhra.

láichín, m = láchán.

láichíocht = láíocht.

Laidean, f = laidin.

laidhce, laidhciúil = laighce, laighciúil.

laidhríneach = ladhrach2.

Laidinigh2 = laidineach1.

Laidneachas, m = laidineacht.

laighchín, m = láchán.

láighe1, f. (gs. ~adh, npl. ~adha). 1 = láí1. 2. Lit: Spear.

láighe2, f, ~acht = láíocht.

laighead = laghad.

láighínteacht = láínteacht.

laigíocht, f = laige 1.

láimh1. 1. ds. of lámh1. 2. f = lámh1.

láimhseachas = láimhdeachas.

láimhseálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = láimhsitheoir. 2. Meddler.

láimhteachas = láimhdeachas.

laindéal, m = landair.

laindéir1, f = landair.

laingcis, laingeal, m = laincis.

lainneach2 = lannach2.

lainse2, m = lansa.

laipide, m = lapa.

láircíneach = cláiríneach1.

laireog = learóg.

lais1, f. 1 = lasc1. 2. (In phrase) Bheith faoi ~ ag duine, to be under s.o.'s strict control.

lais2 = lasc2.

laisc = lasc1,2.

laiscneach = loiscneach1,2.

laiste3, m = slúiste.

laith, f. (gs. latha). 1. Lit: Liquor, ale. 2 = lathach.

laitheach, f = lathach.

laithirt = lathairt.

láithreach1, m. (gs. & npl. -righ, gpl. ~). 1 = láthair 1. 2. Ruined site, ruin. ~ aonair, lone ruin. Níl fágtha ach an ~, only the empty site remains. 3. Trace, imprint. ~ a choise sa charraig, the imprint of his foot in the rock. 4. Gram: Present (tense).

láithris = láithreas.

lamh = leomh.

lámh2. 1 = láimhsigh. 2 = lámhach2.

lamhachtain, f = leomhadh : leomh.

lámhadas = láimhdeachas.

lamhadh = leomhadh : leomh.

lámhaigh. 1 = láimhsigh. 2 = lámhach2. 3 : lámhach1.

lámhaíocht, f. (gs. ~a). 1. Helping hand; subscription. 2 = lámh1 5.

lámhán, m = lámhainn.

lamhancán = lámhacán.

lámhann, f = lámhainn.

lamhannán = lamhnán.

lámhóid = lámhdhóid.

lámhthairt = láfairt.

lámhú, m. 1 = láimhsiú. 2 = lámhach1.

lampa2 = lumpa.

lán4 = lánaigh.

langach2, m = langa1.

langadán = longadán.

langaide, f = laincis.

langáil, f = longadán.

langaire2, m = langa1 2.

lann3 = lannaigh1.

lannán = lantán.

lansáil1 = lainseáil.

lansáil2 = lansaigh1.

lantaeir, m, ~eacht = laindéar, -acht.

lantaoir = landair.

lantarn, m = laindéar.

lantóir, m = laindéar.

lánú1, f = lánúin.

laobh2, a1 = laofa.

laobhthach, ~t = laofa, -cht.

laobhthacht = laofacht.

laochdha = laochta.

laochras = laochas 1.

laochtacht, f = laochas.

laoidh2, f = laoi1.

laoidhean, ~ach = laíon, -ach.

laoighfheoil = laofheoil.

laoighic = loighic.

lapadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = lapadaíl. 2. (a) (Of child) Toddling. Ag ~ thart ar an urlár, toddling about the floor. (b) Waddling. (c) Flopping about, floundering. 3. (a) Toddler. ~ linbh, toddling child. (b) Waddler; fat short-legged person. (c) Flounderer. ~ lathaí, flounderer in the mud. 4. Water animal or reptile with flippers. S.a. lupadán. (Var. of 3: lapadálaí m)

lapaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Waddler; clumsy person. 2. Wader, paddler (with feet). 3. Orn: Wader. 4. Babbler. 5 = lapadán 3.

lapaireacht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) pawing. 2. (Act of) paddling. Ag ~ thart, paddling about. 3. Babbling. 4 = lapadaíl.

laparnach = slaparnach 1.

larán = lorán.

lasaidh, f = lasca1.

lasair, f. (gs. -srach, pl. -sracha). 1. Flame, blaze. (a) Lasracha tine, flames of fire. ~ ghréine, blaze of sunlight. Le ~ thóirsí, with flaming torches. Ar, faoi, bharr lasrach, all ablaze. ~ feighle, pilot flame. (b) ~ dhíograise, dhóchais, fire of zeal, of hope. ~ fiabhrais, thinnis, burning fever, pain. 2. Orn: ~ choille, goldfinch. 3 = glasair1.

lasaoid = losaid.

lasmhar, a1 = lasartha.

lasóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Small flame; small torch, light. ~ a chur i rud, le rud, to apply a light to, to fire, sth. Is fearr duit ~ a thabhairt leat, you had better carry a lighted torch, a light. S.a. barrach1. 2 = lasán 2.

last. 1. m = lasta1. 2 = lastáil.

lastar = leastar.

lasúnta = lasánta.

lata2, m = lait2.

latarach1 = lathartach.

latarach2, latarnach = latrach.

le3. (In phrase) Gach ~ = gach re : gach 1(a).

léab = leadhb1,2.

léabair, ~t = leadhbair, -t.

leábán = lábán.

leabhar2 = leabhair1.

leabhar3 = liúr1,2.

leabhardha, a3 = leabhrach.

leabhra. (In phrase) Dar an ~ = dar an leabhar de : leabhar1.

leabhra1. (In phrase) Dar an ~ = dar an leabhar de : leabhar1 1(c).

leabhracht = leabhaireacht.

leabhradh = liúradh.

leabhráil, f = liúradh.

léabóg = leadhbóg.

leabthachas = leapachas.

leacaire2 = leagaire2.

leacdha, a3 = leacach2.

leáchán = leamhachán.

leáchas = gleáchas.

léachtaí1, m = léachtóir.

leacrach = leacach1,2.

léacsa2, m = léas2.

leadairt, f = leadradh.

leadán2, ~ach, ~acht = liodán1, -ach, -acht.

leadar, m = leadradh.

leadaráil, f, léadarnach, f = leadradh.

leadarthach3, f = leadradh.

léadmhach, léadmhar = léidmheach.

leadóg2 = luideog.

leadránta, a3, ~cht = leadránach, -t.

leadrantaíocht = leadránacht.

leadrántaíocht = leadránacht.

leag2 = leac.

leagadh, m = leagan.

leagáil, f, leagaint, f = leagan.

leagh = leáigh1.

leaghadh, m = leá1.

leagháid = leagáid1.

leaghaigh = leáigh1.

leaghthánach = leáthánach.

leaghthóir, ~eacht = leádóir, -eacht.

leaicstar, leaicstráil = lacstar, lacstráil.

leáigh2, m = lia1.

leainse = lainse1.

leaithte = leata : leath2.

leam = liom : le1.

leáman, léaman = leamhan1.

leamh3, m = leamhán.

leamhachas, leamhadas = leamhas.

leamhan2, m = leamhach2.

leámharaic = leábharaic.

leamhnas = leamhas.

leamhnú = deonú.

leamhtha, m = leafa1.

leamhthaos = leafaos.

leamóg = liomóg.

leamóid = liomóid.

léan1, m. (gs. léin, pl. ~ta). 1. Deep affliction; grief, anguish, woe. Bheith faoi ~, to be grievously afflicted. ~ agus leatrom, sorrow and oppression. Lá léin, day of woe. Chuirfeadh sé ~ ort a bheith ag éisteacht leo, it was, would be, painful to listen to them. Tá ~ air seo, this is terrible. Bhí ~ ar an aimsir, the weather was awful. Is ~ liom do scéal, your story grieves me. Mo ~ gur tharla sé, alas that it should happen. Tá ~ istigh aige dúinn, he is holding a deep grudge against us. Mo ~! Mo ~ géar! Woe is me! ~ ort! ~ áir ort! Woe be to you! 2. Loch léin = loch bhléine : loch 3.

léan2 = leon2.

leanacht, f, leanadh, m = leanúint.

léanadh = leonadh.

léanartach = néalfartach2.

leandóg = leadóg1.

leangach = lingeach.

leangaire = langaire1.

leangán = liongán.

leann1, m. (gs. ~a, pl. ~ta). 1. (a) (Pale) ale; beer. ~ dubh, porter, stout. Teach ~a, ale-house. S.a. lus. (b) ~ úll, cider. ~ pailme, toddy. ~ piorra, perry. Folk: ~ fraoigh, heather-ale. ~ sinséir, ginger ale. 2. Liquid, fluid. ~ bó, milk. Glan an ~ de do leiceann, wipe the tears off your cheek. 3. Lit: ~ táith, binding influence. 4 = lionn. (Var: f)

léann1, m. (gs. léinn). 1 = léigheann 1. 2. (a) Learning; education, study. ~ a bheith agat, ort, to have an education; to be a learned person. Ní raibh scoil ná ~ acu, they had no schooling or education. ~ a fháil, a thabhairt do dhuine, to get, to give s.o., an education. ~ scoile, coláiste, school, college, education. Cúrsa léinn, course of studies. Ag deanamh léinn, learning, studying. Dúil sa ~, love of learning. Prov: Ní hualach do dhuine an ~, learning is no encumbrance. Aos, lucht, léinn, learned people, students, scholars. Prov: Tuigeann fear léinn leathfhocal, a word to the wise is sufficient. S.a. fear1 1(a), mac 4. (b) Form of learning. ~ Laidine, Latin learning. Hist: An ~ nua, the new learning. ~ (na) leabhar, book-learning. ~ liteartha, belles-lettres. ~ cogaidh, farraige, training in the art of warfare, of seamanship. Fuair sé ~ sagairt, he was educated for the priesthood.

leanndubh = lionn dubh : lionn.

leannmhar = lionnmhar.

leanntóg = neantóg.

leannúsach = lionndubhach.

léanscrios = léirscrios1,2.

leanstan, m, ~ach = leanúint, leanúnach2.

leanúntach, ~t, f = leanúnach2, -as.

leanúntas = leanúnachas.

léar3, a1 = léir2.

léar4 = de réir : réir 2.

léarachan, m = léiriúchán.

léardha, a3 = léir2.

learg, f. (gs. leirge, npl. ~a, gpl. ~). 1. Tract of rising ground; sloping expanse, slope, side. ~ sléibhe, cnoic, (stretch of) mountainside, hillside. ~ thalún, piece of sloping ground, of smooth pasture (on hillside). ~ a grua, the side of her face. D'iompair sé ar ~ a dhroma é, he carried it slung along his back. Ag seoladh ar ~ na gaoithe, sailing down the wind. 2 = lorg1. (Var: pl. ~acha; ~a f, ~aidh f, gs. ~adh; ~ain f, gs. ~an; ~án m)

leargaire, ~acht = lorgaire, -acht.

léars(a), m = léas1.

léarsannach = léirsteanach.

leas3, m = lios.

leas4, f = leis1.

léas3, f. (gs. léise, npl. ~a, gpl. ~). 1 = dias1. 2. Cornstalk (with ear). Ceanna ~, gleanings. 3. Wisp of straw.

léasach2 = léasrach.

léasach3 = diasach2.

léasaigh3 = léas4.

léasair = lasair1.

léasaitheoir = léasóir.

léasán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Weal; streak, stripe; blotch, patch. Léasáin i ngort, in arbhar, bald strips in field, in corn. Léasáin ghoil, tear-stains. 2 = léas1 1(d).

léasb- = léasp-

léasbhach = léaspach1.

leascaire = lascaire.

leascán = deascán.

leascúil = leisciúil.

leasmuigh = lasmuigh.

leasnairde = lasnairde.

léaspairt2, f = léasadh.

leastall = lastall.

leastoir, leastuaidh = lastoir, lastuaidh.

leastuas = lastuas.

leath1, f. (gs. leithe, npl. ~a, gpl. ~; ds. leith used in certain phrases). I. Side; part, direction. 1. ~ tosaigh, forward part; fore quarter. ~ deiridh, back part; hind quarters. Tá a ~ marbh, his side is paralysed. Bheith i gcois dá leith ar rud, to be astride sth. Bheith d'aon leith, to be on one side, united. Chuaigh siad d'aon leith orainn, they combined against us. Lit: Ar leith an chnoic, on the hillside. Lit: Ó na ceithre ~aibh, from all quarters. 2. Ar leith, faoi leith, apart, separate; several, distinct; remarkable, special. (a) In áit ar leith, faoi leith, in a place apart. In aon áit ar leith, in any particular place. Cuid, bord, ar leith, separate portion, table. Cás ar leith, separate, exceptional, case. A gcearta ar leith, their several rights. Aire ar leith, special care. Gach ball ar leith, each individual member. Duine ar leith, a person apart; a remarkable person. Ar leith nó i gcoitinne, in particular or in common. Rug sé ar leith iad, he brought them aside. (b) Lit: ~ ar ~, leith ar leith, side by side, on both sides, respectively. Thit siad ~ ar ~, they fell side by side. Chuaigh siad dá mbailte féin ~ ar ~, they all went back to their respective homes. Tháinig a ré ~ ar ~, on all sides they passed away. Flatha is filí ~ ar ~, princes and poets alike. 3. Do leith, do ~, on the side of, in the direction of. (a) Lit: Do leith a athar, on his father's side. (b) Do gach leith, on every side; in every direction. Don leith eile, on the other side; on the other hand. Don ~, don leith, abhus den abhainn, on the near side of the river. (Don) ~ amuigh, istigh, thall, theas, thiar, thíos, thoir, thuaidh, thuas = lasmuigh, laistigh, lastall, laisteas, laistiar, laistíos, lastoir, lastuaidh, lastuas. 4. (Prep. phrase) I leith. (a) In the direction of. I leith na láimhe deise, an bhóthair, towards the right-hand side, the road. Bhí sé ag imeacht i leith a chúil, a dhroma, he was moving backwards, backing away. Rith sé i leith a chinn isteach ann, he ran headlong into it. (b) Tending towards. I leith na léithe, tending to grey, greyish. Tá sé i leith na hoíche, na déanaí, it is approaching nightfall, getting rather late. Ag dul i leith na haoise, getting a bit old. (c) On the side of, in favour of. Bheith i leith duine, ruda, to be in favour of s.o., sth. Chuaigh sé inár leith sa choimhlint, he took our part in the conflict. I mo leith nó i m'éadan, for or against me. Tá an méid sin le rá ina leith, that much is to be said in his favour. (d) On behalf of, for the sake of. Paidir i leith na marbh, a prayer for the dead. Déan i do leith féin é, do it for your own sake. (e) Resorting to, trusting in, dependent on. Dul i leith na déirce, to resort to charity. Cuirfear i leith an mhála é, he will be driven to beg. Tá sé i leith a shláinte, he is depending on his health; he works without security, as a labourer. Fágadh gach ní i mo leith, everything was left in my charge. B'fhearr duit dul i leith Dé, you would be better to have recourse to God. (f) I leith (le), in regard to. A cion i leith an linbh, her offence regarding the child. I leith le hóglach m'aoise, for a youth of my age. (g) Cuir i leith, attribute, impute, to; charge with. An choir a cuireadh ina leith, the crime with which he was charged. Ná cuir bréag i mo leith, don't impute a lie to me. Cuireadh dán eile ina leith, another poem was ascribed to him. 5. (Adv. phrase) I leith. (a) Hither; aside, apart. Tar i leith, come hither. Iompaigh i leith, turn this way. Tabhair dom i leith é, give it here to me. Ní dheachaigh sé i leith ná i leataobh leis, he didn't beat about the bush. (b) Thenceforth. Ó shin i leith, from that time forth, thenceforward. Ó aois m'óige i leith, ever since the days of my youth. Ón deichiú céad i leith, from the tenth century onwards. (c) I leith is go, as if. I leith is gur seoid a bhí ann, as if it were a jewel.

leathad, ~ach = leithead, -ach2.

leathadaigh = leathnaigh 2.

leathaigh2 = leath2.

leathanóg = leathnóg.

leathanú = leathnú.

leathcheann, m. (gs. & npl. -chinn, gpl. ~). 1. (a) Side of head. (b) = leiceann. 2. Tilt of head, slant. Chuir sé ~ air féin, he leaned his head to one side. Tá ~ ar an ualach agat, you have tilted the load. Ar ~, slanted. Fig: Tá ~ ar a ghnó, ar a shláinte, his business, his health, has gone awry. 3. Meas: Half-glass (of spirits). 4. One of pair; counterpart, fellow. ~ a fháil do rud, to find a companion for sth. Is é do ~ (eile) é, he is exactly like you; he is just another of your sort. 5. F: Half-wit.

leathchion = leithcheal.

leathchlaí = leathlaí.

leathdhlaoi = leathlaí.

leathinis = leithinis.

leathinseach = leithinseach.

leathnaigh, v.t. & i. 1 = leath2. 2. Widen, extend.

leathracha1, spl = leathach1.

leathrann2. 1. gpl. of leathroinn. 2. f = leathroinn.

leathrúil, a2 = leathrach.

leathscéal = leithscéal.

led = le do : le1.

leic, f = leac.

léic2, f, ~e2, f. 1 = leiceacht. 2 = léig2.

leiceanta = leacanta.

leicíneach, m = leircín.

léiciúil, a2 = leice1.

léicthe, ~acht = leice1, -acht.

leid2 = bleid 2.

leid3 = luid1.

leidhb = leadhb1.

leig = lig.

léig3 = lig.

leigean = ligean.

leigeanta = ligthe 3.

léigheacht = léacht.

léigheadh, m, léigheamh = léamh.

léigheann, m. (gs. -ghinn). 1. Lit: (Act of) reading, studying. 2 = léann1.

leighis. 1 : leigheas1. 2 = leigheas2.

léightheoir, ~eacht, = léitheoir, -eacht.

léigirt, f = léigear.

léigthe = leice1.

léimeach = léimneach1,2.

léimeadóir = léimneoir.

leimh = leomh.

léimtreach = léimneach1,2.

leipreachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = lucharachán. 2. (Of figurine) Leprechaun.

léireach. (In phrase) Go ~ = go léir : léir2 3.

leirg, f = learg.

léiritheacht, f. (gs. ~a). 1 = léire 1. 2. Orderliness, arrangement; neatness, exactness.

léis1, f = léas1 2.

leiteas, m = leitís1.

leith-3 = leath-3

léith1 = leith1.

leithe1, f. (gs. ~). 1. Broadness, stoutness. Ag dul i ~, spreading, getting stout. 2. Stout lowsized woman. 3 = leith1.

léithe2 = léi : le1.

leitheach = leathach1.

leitheadaigh2. 1 = leitheadach1. 2. gsm. of leitheadach2.

leitheog = leathóg.

léithi = léi : le1.

leithid2, ~e, f = leithéid.

leithimeall, ~ach = leathimeall, -ach.

leithiúnachas = cleithiúnas.

leithlis, f. (gs. ~e). 1 = leithleachas. 2. Isolation. Ospidéal ~e, isolation hospital.

leithliseach, a1. 1 = leithleach. 2. Isolated. 3. Gram: Absolute. Clásal ~, absolute clause. An t-ochslaíoch ~, the ablative absolute.

leithlisteach = leithleach.

leithreach, ~as = leithleach, -as.

léithreán = gléireán.

leithreas, m. (gs. & npl. -ris, gpl. ~). 1 = leithleachas. 2. Privy, latrine. ~ uisce, water-closet. ~ poiblí, public convenience.

leithridh, leithrigh = leithligh1.

léithuisce, m = leith uisce : leith1 2.

leitiméir, ~eacht = leiciméir, -eacht.

leitir2 = litir.

lem = le mo : le1.

leobhtha = leo : le1.

leofa2 = leo : le1.

leog = lig.

leoghan = leon1.

leointe1, spl. 1 = deonta : deoin1. 2. (In phrases) De, ar, as, do ~ féin, of one's own accord. Rinne sé dá ~ féin é, he did it of his own volition.

leointeacht = leontacht2.

leoit, m, ~e, m, ~éir, m = leota 2.

leomhainín = leoinín.

leon3 = leamhan1.

leon4 = léan1.

leonaigh = deonaigh1.

leonaitheach = deonach 2.

leonta2 = leointe1.

leontaíl = leointe1 2.

leontaíocht = leointíocht.

leonú = deonú.

leos = léas1.

leothu = leo : le1.

ler, lér = lenar : le1.

let = le do : le1.

3 = laí.

4 = luí.

lia1, m. (gs. ~, npl. ~ga, gpl. ~g). Stone; pillar-stone. ~ cloiche, (flat) stone. ~ láimhe, casting-stone. ~ binne, corner-stone. ~ longadáin, logan-stone. ~ bró = liabró. S.a. leacht1 1. (Var: lí5)

liab(h)án = liamhán.

liabóg = leadhbóg 5.

liachtaint, f = liathadh.

liachtóir, liachtróir = léachtóir.

liadar, m = leadradh.

liadhán = liathán1.

liag1, f. (gs. léige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Stone; headstone. ~a lómhara, precious stones. S.a. liath3 1(b). 2. ~ dhrandail, gumboil. 3. (In phrase) Tuile ~, torrent, torrential rain. Tá sé ina thuile ~, there is a downpour. 4 = lia1. (Var: pl. ~acha)

liagáiste, m = leagáid2.

liaghairne = liairne.

liagán = lián.

liaig, m = liag1.

liaigh, m = lia2.

liamhain1 = líomhain1,2.

liamhain2 = líomh.

liamhnachas = líomhnachas.

liamhnadh, m = líomhain1.

liamóit = líomóid.

lias2 = liathacht.

lias3 = dias1.

liaspáin = léaspáin.

liath4, s. (In phrase) ~ uisce = leith uisce : leith1 2.

liathán3 = lián.

liathas, m = liathacht.

liathbhuí2 = lí bhuí : lí1 1(c).

liathchan, f = liathadh.

liathóg, f = liathán2.

liathraisc = liatráisc.

lib = libh : le1.

libhrín = leabhrán.

libide, ~ach, ~acht = leibide, -ach, -acht.

libirlín = scibirlín.

lic. 1. ds. of leac. 2. f = leac.

licneán = leicneán2.

lide, ~adh, m = leid1.

líg, ds. of liag1. 2. f = liag1.

líg. 1. ds. of liag1. 2. f = liag1.

lighearthas = líreac.

lighreac = líreac.

ligream = liogram.

lín1, f = laí.

lindireáil = rindreáil.

líneán = líonán1.

líneo = líonóil.

línín, m = líneáil1.

linn3, f. 1 = lionn. 2. (In phrase) Ghoill sé orm go ~ bhuí na gcaolán, it went to my very heart.

linnteach1 = linneach.

línre, m = líníocht.

lintéar2 = lindéar.

líob1, f. (gs. líbe, npl. ~a, gpl. ~). 1 = leadhb1. 2. Wet rag. Tá mé i mo ~, I am drenched.

líob2 = slíob.

liobach = liobarnach1.

liobairne, f. (gs. ~). 1. Looseness, flabbiness, lubberliness, clumsiness. 2 = liobarna.

liobairseach = liobarnach1.

liobairt. 1 : liobair1. 2 = leadhbairt.

liobar2 = leabhar1.

liobard = liopard.

liobarnálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Untidy, slovenly, person. 2 = liobrachán.

liobasta, liobastán = liopasta, liopastán.

liobharn = libhearn.

liobhóg = leathóg.

liobóg, ~ach = leadhbóg, -ach.

liobránta, a3 = liobrach.

lioc = leacaigh1.

liochtán = leachtán.

liodán2 = leadán1.

liodaránach = leadránach.

liodarnadh, m = líodráil.

líodráil, f. (gs. -ála). 1 = leadrán. 2. (Act of) hanging about; (act of) sponging.

líodrálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = leadránaí2. 2. Hanger-on, sponger.

líodramán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = leadránaí2. 2 = liúdramán.

líodránach, líodránta, a3 = leadránach.

líog1 = liag1 3.

líog2 = líomh.

líogar, ~nach = liagar, -nach.

líoghrac = líreac.

líomán = glíomán.

líománaigh = líomh.

líomhán2 = liamhán.

líomhbhró = liabró.

líomhnadh, m = líomhain1.

líomhnaigh = líomhain2.

líomhtha = líofa1.

líon6 = laíon.

líon7, (vn. ~ú, m, gs. ~aithe) = díon3.

líonach = líonrach.

líonaigh = díon3.

líonáil = líneáil1,2.

líonán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Submerged reef. 2. Elevation in sea-bed. 3 = líneáil1 3.

líonéadach = línéadach.

liongadáil, f = longadán.

liongadán = longadán.

liongadánach, ~t = longadánach, -t.

liongáil, f = longadán.

liongán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Wobbly, rickety, thing. 2. Unsteady, tottering, person. 3 = longadán. (Var. of 2: liongálaí m)

liongánach = longadánach.

lionn, m. (gs. leanna, pl. ~ta). 1. (a) A.Med: humour (of the body). ~ fuar, phlegm. ~ rua, choler. ~ dubh, melancholy. ~ dubh, ~ta dubha, a dhéanamh, to become depressed, to sorrow. Chuirfeadh sé ~ dubh ort, it would put you in the dumps. (b) ~ fionn, lymph. ~ geal, ichor. ~ gloiní, ~ súl, vitreous humour. ~ uiscí, aqueous humour. 2 = leann.

lionnadóir = leannadóir.

lionnán = leannán.

lionndubh = lionn dubh : lionn 1(a).

lionnrua = lionn rua : lionn 1 (a).

liopán = lapán.

lioprach = liobrach.

líorac = líreac.

liorach = liothrach.

liorán = lorán.

líorthas, m = líreac.

lioscán2 = deascán.

liospán = loscann.

liostram, m = feileastram.

líotais = lítis.

líoth = líth1.

lipín = líbín.

lite1 = leite.

líth2, f = lí1.

litreach1, a1 = liteartha.

liú2, f = lí1.

liubhar = liúr1.

liúcach = gliúcach.

liúiste = leoiste.

liúistíocht = leoistíocht.

liúnach = oiriúnach.

liútais = liatais.

= lá.

lób = láib1.

lóbán = lábán.

lóbasach = lábánach1 2.

lobhar2, a1, ~dha, a3 = lobhrach.

lobhtha = lofa : lobh.

loc5, m = loca1.

loc6 = loic1.

locach = loiceach.

locadh3 = loiceadh.

locadóir, ~eacht = loiceadóir, -eacht.

locais, f = flocas.

locas = flocas.

lóch2, m = láth1.

lochall2 = logall.

lochardadh = lochadradh.

locharmán = lucharachán.

lócharnach = lóchrannach.

lochramán = lucharachán.

lóchta = láite1.

lochtach, a1. 1. Faulty, defective; false, erroneous; blameworthy, wicked. Rud ~, faulty thing. Obair ~, defective work. Cás ~, unsound case; dishonest case. Meáchan, tomhas, ~, false weight, measure. Ainmhí ~, defective animal. Airgead ~, spurious money; ill-gotten gain. Bréag ~, wicked lie. Bréagach ~ é, he is a damned liar. Is ~ an duine é, he is such a deceitful person. 2 = lochtaitheach.

lochtaí. 1. f = lochtaíl. 2. gsf. & comp. of lochtach.

lóchtaint, f = láchan.

lofán = lochtán.

lofta = lochta2.

lóg3, ~ach = lubhóg, -ach.

logartha = locartha.

lógh, m = luach.

loghadh, m. (gs. -ghtha). 1. vn. of logh. 2. Remission, forgiveness. 3 = logha.

loghaíocht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1. Act of remitting; remission. 2 = luaíocht. (Var: loghdhacht)

lóghmhaire, f, ~acht = luachmhaireacht.

loghmhar = luachmhar.

loibhre, f, ~achán = lobhra, lobhrán.

loibhre, f, ~achán = lobhra, lobhrán.

loiceadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1 = loiceach. 2. Dawdler; loiterer.

loicheán, loichneach = lochán, lochach.

loiciméir, ~eacht = leiciméir, -eacht.

loig. 1. gs. & npl. of log. 2. f = log.

lóin1, f = leoithne.

loing = long1,2,3.

loingeach2 = longach2.

loingeadh = longadh : long3.

loingeas, m. (gs. & npl. -gis, gpl. ~). 1. Coll: Ships, shipping; fleet. ~ cogaidh, naval armament, warships. ~ tráchtála, merchant shipping. Cléireach, gníomhaire, loingis, shipping-clerk, -agent. Innealtóir loingis, naval engineer. 2. Lit: (a) Naval expedition. (b) (Band of) sea-rovers. 3. Lit: (a) Banishment, exile. Dul ar ~, to go into exile. (b) Band of exiles. 4 = long1 1. (Var: gs. & npl. ~a; f, gs. loingse)

loingtheach = longach2.

loinidh, f, loinithe, f = loine.

loinn = lainn.

loinne. 1. f. (gs. ~). (a) Fierceness, vehemence. ~ na hóige, the fire of youth. (b) = lainne1. 2. gsf. & comp. of lonn2. 3 : lonn1.

loinneach1, a1. 1. Fierce, vehement. 2 = lainneach1.

loinneach2 = loingeach1.

loinneachas, m, loinneacht, f = loinne 1(a).

loinnear = loinnir.

loinnireach = lonrach.

loinniúil = loinneach1 1.

loinnreach2 = lonrach.

loinnreadh = lonradh.

lóir- = leor-

loirg2 = lorg2.

loirgbheart, m = lorgbheart.

loirgeoir, m = lorgaire 1.

loirgfhearsaid = lorgfhearsaid.

loisceach = loiscneach2.

loisceacht, f = loiscní 1.

loisceán = loiscreán.

loisceann = loscann.

loisctheach = loiscneach2.

loise, f. (gs. ~). Lit: 1. Blaze, glow; radiance, brilliance; glory, fame. 2 = luisne.

loiseach, f = luiseag.

loisinséir, m = losainn.

loisiúil = luisiúil.

lóiste2 = leoiste.

loisteach, m = losaid.

lóistiúil = leoistiúil.

lóistiúnaí = leoiste.

loistreán = loiscreán.

loit2. 1 : lot. 2. f = lot.

lóithne = leoithne.

loitthe = loite : loit1.

lomacht, f = loime 1.

lomaíocht, f = loime 1.

lomairceach, m = lomrachán.

loman = lúman.

lománach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Thin, gaunt, person. 2. Poor, ill-clad, person. 3 = lomán.

lomar, m = lomra.

lomarthachán = lomrachán.

lomarthóir, m = lomaire.

lomas, m = loime 1.

lomchuire = lompaire.

lomradh, m. 1 = lomairt. 2 = lomra.

lomraigh = lomair.

lón2, m = luan1,2.

lón3 = lónaigh.

lona, f = loine.

lonaidh, f = loine.

londubh = lon dubh : lon1 1.

longa2, m, ~ch1, m = langa1.

longach3, a1 = longmhar.

longaigh = lonnaigh1.

longaire2, m = loingseoir.

longán = langán.

longánach = longadánach.

longas = loingeas 3.

longbhard, m. (gs. & npl. -aird, gpl. ~). 1. Lit: Insignificant rhymer. 2 = lombardach.

longphort, ~ach = longfort, -ach.

lonn3 = lon3.

lonna2 = lonnadh.

lonnach2, a1 = lonn2.

lonnach2 = lonn2.

lonnacht, f = loinne 1(a).

lonnardha, ~cht = loinneartha, -cht.

lonnas, m = lainne1.

lonnmhar = lonn2.

lóntaí = leointe1.

lópa, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Vampless stocking. 2. (Of animal or bird) (White) stocking. 3 = lópaire.

lópach2, m = lópaire.

lópas, m = lópa.

lór = leor.

loraí = leoraí.

lorgadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Thin-shinned person. 2 = lorgán1. 3 = lorgánach.

lorgán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Little shin; thin shank. 2. Slender shaft; (little) handle. 3 = lorgánach.

losaí = slusaí.

lósta, m = leoiste.

lota2 = lochta2.

lóta = leota 2.

lóth = láth1.

luachair2 = luchair.

luacharnach, f = luachrach1.

luachmhaire. 1. f = luachmhaireacht. 2. gsf. & comp. of luachmhar.

luachtaint, f = lua.

luadaireacht = comhluadracht.

luadaráil = luadráil.

luadhachaint, f = lua.

luadhail, ~each = luail, -each.

luadhainn = luain1.

luadrán = luaidreán.

luagha(i)l(l) = luail.

luaidh, v.t. & i. (vn. luadh m, gs. ~te). 1. Lit: (a) Move along, across; traverse. (b) Move, transport. (c) Set in motion. (d) Move, go. 2 = luaigh.

luaidhteachas = luaiteachas.

luaigheacht = luaíocht.

luáil = lamháil1,2.

luaim(h)neachas, m = luaineacht.

luaim(h)neacht, luaim(h)ní, f = luaineacht.

luainneach, ~án = luaineach, -án.

luainneachas, m = luaineacht.

luaircín = lúircín.

luaireagán = lucharachán.

luaisc = luasc2.

luaisceán = luascán1.

luaithneach, ~án = luaineach, -án.

luaithreach2, a1 = luaithriúil.

luamhain, f. (gs. -mhna) = luain1.

luar1. (In phrase) Ní ~ le = ní lú le : beag2 1.

luar2, a1 = luarga.

luará = luathrá.

luascán2 = loscann.

luascthach = luascach.

luastar = lústar.

luath2 = luathaigh.

luathacht, f = luaithe1 1.

luathadas = luas.

luathadh, m = luathú.

luathaichte, f = luaithe1 1.

luathas = luas.

luathramhán = luaithreamhán.

lúbarnaíl, f. (gs. -íola). 1. (Act of) twisting, writhing, wriggling. ~ eascainne, the wriggling of an eel. Ag ~ le pian, writhing in agony. 2 = lúbaireacht. (Var: lúbarnach2 f)

lubháil = lamháil1,2.

lubhán = luán.

lubhra2, ~ch = lobhra, -ch.

lúd1 = lúth.

lúd2, m = liúdaí.

lúda, f, ~gán, m = lúidín.

lúdaí = liúdaí.

ludar = lodar.

lúdar = lústar.

ludartha = lodartha 2,3.

lúdóg, f = lúidín.

lúdradh, m = liúdráil1 2.

lúdrálaí = luadrálaí.

lúdramán = liúdramán.

lufáireach = lúcháireach.

lufairt = lathairt.

lufán = lóchán.

lugha = lú : beag2.

lughar. (In phrase) Ní ~ le = ní lú le : beag2 1.

Lughnasa = lúnasa.

luibhearnach = luifearnach1,2.

luibhneach2 = luifearnach1,2.

luibhreadh, m = libhré.

luibhthearnach = luifearnach1,2.

lúibinn, f = lúbainn.

luidirne = lodairne.

lúidreach = lúdrach.

luig = luibh.

luighe2, ~achán = luí, -ochán.

luighean = laíon.

luighte = luite : luigh1.

luighteach = luiteach.

luighteacht, f, luighteamas = luiteamas.

luinneach = loingeach1.

luinneog = loinneog.

luipearnach, f = lapaireacht.

luipreachán. 1 = laprachán. 2 = lucharachán.

luiprín, m, ~each, m = lucharachán.

lúircín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dwarfish creature; weak stunted person. ~ cheann an teallaigh, useless sit-by-the-fire. 2 = lucharachán. (Var: ~each m, lúiricín(each) m, lúiridín m)

luirgneach = loirgneach1,2.

luise = loise 1.

lúiste = leoiste.

luite. 1 : luí, luigh1. 2. a3 = luiteach.

lúithí, f, ~ocht, f = lúthaíocht.

lúithreach = lúitheach1.

lúma = lóma.

lumpaire = lompaire.

lúndrach = lúdrach.

lupadaíl = lapadaíl.

lupadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. (In phrase) ~ lapadán, (sounds of) splashing, floundering in water. Lupadáin lapadáin, creatures with flippers, floundering creatures. 2 = lapadán.

luprachán, lúrac(h)án = lucharachán.

lurán = lorán.

lurga = lorga.

lús = dlús.

lusarnach, f = lusra.

lúthach = lúitheach1,2.

luthairt, s. 1. (In phrase) ~ lathairt, abundance. 2 = lathairt.

lutharacán, luthargán = lucharachán.

lúthbhach = lúitheach1,2.

lúthgháir, ~each = lúcháir, -each.

lúthmhaireacht = lúfaireacht.

lúthmhar = lúfar.

lúthrach, f. (gs. -aí, npl. ~a, gpl. ~). 1 = lúitheach1. 2 = lúdrach.

2, conj. (Used mainly with present and past indicative. Combines with is of copula to form más. Lenites verb in present tense, except tá, deir) If. 1. (a) (Indicating present or past circumstance) ~ tá ciall aige, if he has sense. ~ bhí fearg air, if he was angry. ~ d'inis tú an fhírinne, if you (have) told the truth. ~ gearradh an crann, if the tree was cut. Má chreideann sé an scéal sin tá sé saonta go maith, if he believes that story he is pretty gullible. (b) (Indicating habitual or future circumstance) ~ bhíonn an lá maith suím amuigh, if the day is good I sit outside. Má chuireann sé leis beidh sé ina fhear láidir, if he keeps it up he will be a strong man. ~ éiríonn an saol leo, if they get on well in the world. (c) (With copula) Más fíor é, if it is true. Más mian leat imeacht, if you wish to go. ~ ba chrua an obair í, hard as the work may have been. Más olc maith leat é, whether you like it or not. Más te más fuar an lá, let the day be hot or cold. Más tinn nó más slán dúinn, whether we be in sickness or in health. ~ b'fhada a shaol bhíodh sé ag caint ort, he talked about you ever and always. Más ea, if so, even so. Más é sin é, for that matter. S.a. ea1 5. 2. (Used instead of dá with conditional or subjunctive) ~ bheadh imní uirthi ghuíodh sí Dia, if she were in a state of anxiety she prayed to God. ~ bheadh eagla airsean cé air nach mbeadh? If he were frightened who wouldn't be? Dúirt sé má chasfadh sé liom go dtabharfadh sé an scéala dom, he said that if he met me he would give me the message. 3. (In idiomatic phrases) Is beag ~ tá cuidiú ar bith aige, he has little or no help. Ba bheag ~ bhí aon phingin fágtha agam, I had scarcely a penny left. Más fearr mar sin é, that hardly improves matters. Tá, agus ~ tá, yes, and even so. Chuaigh mé ann, agus ~ chuaigh (féin), I did go there, and even if I did. M'anam ~ tá a fhios agam, I declare I don't know. 4. Sul ~ = sula.

3, prep. About, around. (In phrases) Gualainn ~ gualainn, shoulder to shoulder. Leath ~ leath, half and half. ~ gcuairt = máguaird. S.a. gírle guairle.

mac, m. (gs. & npl. mic, gpl. ~). Son. 1. (a) ~ dearthár, deirféar, brother's, sister's, son; nephew. ~ mic, iníne, son's, daughter's, son; grandson. ~ uchta, (i) favourite son, pet, (ii) adopted son. Is é ~ a athar é, like father like son. Prov: Ní huaisle ~ rí ná a chuid, handsome is as handsome does. S.a. cat 1. (b) ~ Dé, the Son of God. ~ an Duine, the Son of Man. (Of Trinity) An M~, the Son. ~ Muire na hÓighe, the Son of Mary, of the Virgin. 2. Descendant. (a) Mic Mhíle, Iosrael, the sons of Milesius, of Israel. (b) (In surnames) M~ Mathúna, McMahon; Mr McMahon. M~ Uí Mhathúna, Mr O'Mahony. M~ Uí Rudaigh, Mr So-and-so. 3. Boy; (young) person; fellow. A mhac! A mhic ó! My son! My lad! ~ mallachta, limb of Satan, son of perdition. An M~ Mallachta, Satan. ~ an diabhail, devil's imp. ~ an mhí-áidh, unfortunate fellow. ~ mioscaise, trouble-maker. ~ soipín, despicable fellow, wretch. ~ tabhartais, illegitimate son. Lit: ~ beatha, báis, righteous, unrighteous, man. Is greannmhar, feasach, an ~ é, he is a funny, a knowing, fellow. Aon mhac máthar acu, any mother's son of them. Ní raibh ~ an aoin (an chadhain, an pheata, na sceiche) ann, there wasn't a soul there. S.a. míchomhairle. 4. (In reference to calling) ~ léinn, student. Mic léinn ollscoile, university students. ~ foghlama, learner. Lit: ~ eaglaise, clerical student, cleric. 5. Fig: (a) Z: ~ tíre, wolf. (b) Ich: ~ siobháin, goby. (c) Agr: ~ ar muin, corn-sprout. (d) ~ an daba, ring, third, finger. ~ alla = macalla. ~ samhla = macasamhail. S.a. imreasc1 2.

macdha, a3 = macúil1.

macdhacht, f. (gs. ~a). 1. Lit: Iníon mhacdhacht(a), girl of marriageable age. 2 = macacht.

máchail2 = máchailigh1.

machlaigh = máchailigh1.

machlú = máchailiú.

machtaigh = machnaigh 1.

machtnadh, m = machnamh.

machtnaigh = machnaigh 1.

machtnamh, machtnú, m = machnamh.

macnaidh, f = maicne.

macras, ~ach = macnas, -ach.

mactíre = mac tíre : mac 5 (a).

mada, ~dh, m = madra1.

madaíocht = madraíocht.

madar(a), m = madra1.

madartha, a3 = madrúil.

mádh, m = mámh.

madra1, m. (gs. ~, pl. ~í). Dog. 1. (a) ~ broic, badger-dog, basset. ~ caorach, sheep-dog, collie. ~ dúiseachta, pointer. ~ gearr, terrier. ~ seilge, fiaigh, hunting-dog. ~ draoibe a dhéanamh de dhuine, to drag s.o. in the mire. Ní thabharfainn don mhadra é, I wouldn't offer it to a dog. Tá a fhios sin ag ~í an bhaile, that is common gossip; every fool knows that. Is fearr duit an ~ gearr leat ná i d'aghaidh, it is unwise to antagonize people. Prov: Is teann gach ~ ag a dhoras féin, a cock is bold on his own dunghill. Prov: An té a bhuailfeadh mo mhadra bhuailfeadh sé mé féin, love me love my dog. Tá an ~ marbh! The fat is in the fire. Ag cur ~í i bhfuinneoga, trying to bamboozle people. ~ lathaí = maidrín lathaí : maidrín. S.a. bail1 4, ballán1 1, cnámh 1(b), íde 1, lámh1 19(d), meas1 3, baithneach, saol 4. (b) ~ alla, ~ allta, wolf. ~ crainn, squirrel. ~ rua, fox. S.a. 6. ~ uisce, otter. 2. Ich: ~ éisc, ~ scadán, dogfish. ~ garbh, spiny dogfish. ~ gorm, tope. ~ mór, greater spotted dogfish. 3. Ap: ~í bána, larvae of bees. 4. (a) Meteor:~ gaoithe (boglaigh, doininne, gála), (rainbow) light over horizon portending storm, (sea-)dog. (b) ~ taoide, strong-running tide. (c) ~ maith dráimh, good strong non-trump card. 5. Nau: ~ feothain, dog-vane. 6. ~ rua, sugar-wrack.

madra2, m = madar.

madraíocht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) sponging, toadying. 2 = madrúlacht.

mag = mac 2 (b).

mágach2 = mangach1.

mágcuaird, mágcuairt = máguaird.

magóg, f = maig.

maichtín = maistín.

maidean, f = maidin.

maidhm1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Break, burst, eruption. ~ thalún, landslide. ~ shléibhe, shneachta, avalanche. ~ bháistí, cloudburst. ~ (thoinne), breaker. ~ rabharta, ~ thaoide, surging tide, bore. ~ thuile, flash flood. ~ lámhaigh, burst of fire. ~ ghoir, discharge of pus. ~ chroí, heartbreak. ~ sheicne, hernia. Tháinig sé amach ina mhaidhm, it erupted violently. 2. Defeat, rout. ~ chatha, defeat in battle, rout. An lucht ~e, the vanquished. 3. (a) Loud report, explosion. (b) Detonation. 4. Var. vn. of maidhm2. 5 = mám2. (Var: m)

maidhmiú, m = madhmadh.

maidhtseálaí = múitseálaí.

maidín = maidrín.

maidneach, a1 = maidiniúil.

maige2 = muige.

maigh, f, máigh, f = má1.

maígh2. 1 = maidhm2. 2. (In phrase) Mhaígh a ghean gáire air, he broke into a smile.

maighdean, f. (gs. -dine, npl. ~a, gpl. ~). 1. Maiden, virgin. ~ óg, young maid. An Mhaighdean Mhuire, the Virgin Mary. An Mhaighdean Bheannaithe, the Blessed Virgin. ~ veisteach, vestal virgin. 2. ~ mhara, mermaid. 3. Astr: An Mhaighdean, Virgo. 4. ~ bhuaile, barren cow. 5 = maighdeog.

maighistir = máistir.

maighistreacht = máistreacht.

maighistreás = máistreás.

maighistriúil = máistriúil.

mailc = mairc1.

mailidh, f, mailigh, f = mala 2.

maime2, f, maimí, f = mamaí1.

maimilíneach = mamailíneach.

mainchille = muinchille.

mainchine = manchaine.

maing, f, máing, f = maig.

máingeáil, máingeálaí = máinneáil, máinneálaí.

maingisíní = mangaisíní.

maingleam = manglam.

mainís2, ~each = manaois2, -each.

mainíseoir = manaoiseoir.

máinléad = máilléad.

maint, f = mant.

maíomhachas, m = maíteacht.

mairbh1 = maraigh.

mairbheach, m = mairfeacht.

mairbhíoch, m = mairfeacht.

mairbhne = marbhna.

mairc2. 1. gs. & var. npl. of marc1. 2. f = marc1.

mairceach2, m = mairc1.

maircréal = maicréal.

Máire, f. (pr. n. used in phrases). 1. Orn: ~ fhada, heron. 2. ~ chlúmhach = Máirín an chlúimh : máirín 1.

maireach = marach.

máireach1 = márach.

mairgneach2, a1 = mairgiúil.

mairgtheanach, a1 = mairgiúil.

mairiúint, f = maireachtáil.

mairléar = marbhleathar.

máirseáil3, f = báirseoireacht 2.

máirseálaí2, m = báirseoir.

mairstean, f = maireachtáil.

mairsteanach = marthanach.

mairstin, f = maireachtáil.

mairtéal = moirtéal.

mairthean, f = maireachtáil.

mairtheanach = marthanach.

mairtrigh = martraigh.

maisce = ambaiste.

maiscealach = mascalach1,2.

maise2 = muise.

maiseach, a1 = maisiúil.

maiseachán = maisiúchán.

maiseadh = más ea : má2 1(c).

maisle1, m = moirtís.

maisle2 = masla.

maisligh = maslaigh1.

maiste2 = ambaiste.

maistir = maistrigh.

máistríocht, f = máistreacht.

maistriú, m = maistreadh.

maitheach, ~as = maiteach, -as.

maitheacht, f = maiteachas.

maithiúil, a2 = maiteach2.

maithiúlacht, f = maiteachas.

maithmheach, ~as = maiteach, -as.

maithte = maite : maith3.

maitín2 = baitín.

malabhog = alabhog.

malach2 = mullach 6.

máláid, ~eacht = málóid1, -eacht.

malaidh, f, malaigh, f, malainn, f = mala.

malairtigh = malartaigh1.

malartach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Lit: Destroyer. 2 = malartóir.

malartaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Ph: Substituent. 2 = malartóir.

malartnaigh = malartaigh1.

malcais = balcais1.

malcánta = balcánta.

malfaire = malpaire.

málla = mánla1.

mállacht = mánlacht.

mallachtóir = mallaitheoir.

mallaigh2 = moilligh.

mallaire, m = moilleadóir.

mallaitheoireacht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) cursing, swearing. 2 = mallaitheacht.

mallú2 = moilliú.

malpas, m = mailp.

malra2, m = malrach.

malraid, f, malrait, f = malairt.

malraiteach = malartach2.

mám4 = mámáil.

mamalóg, ~acht = amlóg, -acht.

mamsóg = pramsóg.

manadh, m = mana.

mancarnach, f = mantaíl.

mangach2 = meangach.

mangadán = mangán.

mangailt = mungailt.

mangarla = magairle.

mangart, f = mangairt.

mangcán = bancán.

mangrae = mangarae.

mánla2, m = marla2.

manrach = banrach.

manrán, ~ach, ~aí = banrán, -ach, -aí1.

mánta = mánla1.

mántacht = mánlacht.

mantaire, m = mantachán.

mantán, ~ach, m, ~aí, m = mantachán.

maoghar = maghar.

maoichint, f = maíomh.

maoidh, ~eamh = maígh1, maíomh.

maoidhteach, ~t = maíteach, -t.

maoinmhar, a1 = maoineach2 1.

maoiteach, ~t = maíteach, -t.

maoitheach, a1 = maoth1.

maoithleach = maothlach1,2.

maoithmheach, ~as, m = maíteach, -t.

maoithmheas, m = maíteacht.

maoithmheasach = maíteach.

maol3, f = maoil1.

maol4 = maolaigh.

maoladh, m = maolú.

maolas, m = maoile1 1.

maor2 = maghar.

maosóg = maoiseog.

maosradh, m = baosra.

maoth2 = maothaigh.

maothachas = maoithneachas.

maothadh, m = maothú.

maothas1, m. (gs. -ais). 1 = maos. 2. Moisture.

maothas2, m, ~ach = maíteacht, maíteach.

maothlán, ~ach = maothán, -ach.

maothmhar, a1 = maoth1.

mapsóg = pramsóg.

mara2 = mura.

maraitheach = marfach.

marana, f. (gs. ~). 1. (Act of) contemplation. Do mharana a dhéanamh (ar rud), to reflect (on sth.). Dul ar do mharana, to set to thinking; to become rapt in thought. Tá sé ar a mharana, he is in a brown study. 2 = marbhna.

maraon = mar aon : aon2 I 2.

marbh4, ~adh, m = maraigh1, marú.

marbhtha = maraithe2.

marbhthach = marfach1,2.

marbhthóir = marfóir.

marc3 = marg2.

marcán = marcachán.

marfa, a3. 1 = maraithe2. 2 = marfach2.

margachán, m = margálaí 1.

marla1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Weak, puny, creature. ~ linbh, puny child. ~ de dhuine, a weakling of a man. ~ uain, tiny lamb. 2 = malrach.

marlach2. 1 = malrach. 2 = marla1 1.

marlachán, m. 1 = malrach. 2 = marla1 1.

mársáil, mársálaí = máirseáil1,2, máirseálaí1.

mart2 = mort.

Márt = máirt1.

martaíocht2 = beartaíocht.

martraitheach, martrán, m = mairtíreach.

mas2, f = mais.

masa = ambaiste.

másáil = máirseáil1,2.

másaire, m = másach1.

másálaí = máirseálaí1.

masán, ~ach = mosán, -ach.

másánach = másach1,2.

masclach = mascalach1,2.

maslúch = maslach.

maslúil, a2 = maslach.

Mathamadach, ~as = mahamadach, -as.

mathán = meathán1,2.

mathchat = mothchat.

mathghamhain = mathúin.

máthrach = máithreach.

matraigh = martraigh.

meabhán = míobhán.

meabhlanta, a3 = meabhlach.

meabhrán2 = meadhrán.

meabhsain, f = madhmadh.

meach = beach.

méad1, m. 1 = méid. 2. (After ar, cá, cé, dá) Ar a mhéad, at the most. Ar mhéad is a bhí de lúcháir air, ar mhéad a lúcháire, so great was his joy. Ní ar mhéad is a d'ól sé, not that he drank so much. Cá, cé, mhéad? How much? (With s.) How many? Cá mhéad atá air? How much does it cost? Cá mhéad duine atá ann? How many persons are there? Cá mhéad míle a shiúil tú? How many miles did you walk? Cá mhéad uair? How many times? Dá mhéad é, however great it may be. Dá mhéad a ngrá dá chéile, much as they may love one another. Dá mhéad uair dár casadh orm é, although I met him ever so many times.

méad2, m = meá3.

méadal, f = méadail.

méadalach = méadlach1,2.

méadaláil = méadláil.

méadalán = méadlachán.

meadar2, m = meadaracht.

meadh, f = meá1,2.

meadhar, f. (gs. & npl. -dhra). 1. Lit: Speech, discourse. 2 = meidhir. (Var: m; meadhair f)

meadhbhán = míobhán.

meadhón, ~ach = meán1, -ach2.

meadhrach = meidhreach.

meadhradh, m = meidhriú : meidhrigh.

meadhráiste, f = meidhréis.

meadhróg = meidhreog.

méadlachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Paunchy person; small obese person. 2 = méadlach1.

méadlálaí, m = méadlach1.

méadmhar, a1 = méadúil.

meadóg = miodóg.

meagadáil, f = meigeallach1.

meagadán = meigeadán.

meagair = meidhir.

méagram2, m = méigrim.

meaintín, ~eacht = maintín, -eacht.

meaite = meata.

meaiteachán = meatachán.

meaiteacht = meatacht.

meal = meil.

mealac = meallac.

meall3 = meallach2.

méallach, ~án = méadlach1,2, -án.

mealladóir, ~eacht = mealltóir, -eacht.

meallaire, m, ~acht = mealltóir, -eacht.

méaltach, méaltas, m = méalach, -t.

méam = miam.

meanaidh, f = meana.

méanair = méanar.

meanaithe, m = meana.

meánaitheach, a1. 1. Niggardly. 2 = meánach2 2.

meanbh, ~aigh = mion1, -aigh.

meangaid, f = meang1.

meangal = meaingeal.

meangán2 = beangán.

meangán3 = miongán.

meanglam = manglam.

meanglán = beangán.

meanmna, f = meanma.

meanmnaidh, f = meanma.

meann1, m. (gs. minn, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: Kid. 2. ~ gabhair = meannán aeir : meannán1 2.

meannad = beannad.

meannán2 = mionnán1.

méanra = méanar.

meanta. (In phrase) Smior ~ = smior mantach : smior 1.

meantain(e) = meanta.

meantas = miontas.

méar2 = méaraigh1.

mearacht, f = mearaí2.

méaracht2 = méaraíocht.

mearadh, m. (gs. -aidh). 1. Madness, insanity. Bhí, tháinig, ~ air, he was, became, insane. Ná cuir ~ air, don't drive him mad. Cad é an ~ atá ort? What madness has come over you? Tá ~ dearg air, he is stark mad. 2. Craze, craving. ~ tobac, craze for tobacco. Tá ~ troda orthu, they are fighting mad. 3 = mearú.

méaradóireacht = méaraíocht.

méaradradh, m, méaradrú, m = méaraíocht.

mearaíocht, f = mearaí2.

méarán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. (a) Small finger. (b) Biol: Digit. 2. (a) Thumbrope. (b) ~ deascáin, throw-crook. 3. Starfish. 4 = méaracán.

méarán2 = meadhrán.

meardhána, ~cht = meargánta, -cht.

méardóg = piardóg.

meargach = meirgeach1,2.

meargaigh = mearaigh.

meargó, m = mearú.

méarthóg = méaróg1,2,3.

measach2, a1 = measúil.

measadóir, ~eacht = meastóir, -eacht.

measaire, m = meastóir.

meascaire, m = meascthóir.

meascmhar, a1 = meisciúil.

meascúil = meisciúil.

meath4, m = meá1.

méath, ~adas = méith1,2, méathras.

meathach, m = meathán2.

meathadh, m = meath1.

meathaíocht = meatacht.

meathal = meitheal.

meathalach = meathlach.

meathalaigh = meathlaigh1.

meathalóir = meathlóir.

méathas = méathras.

meathlaí, m = meithleoir.

méathradh, m. (gs. -aidh). 1. Act of stewing, basting, meat. 2 = méathras.

méid, s. 1. m. (gs. ~). Amount, quantity, extent, degree, number. An ~ óir atá ann, the amount of gold in it. An ~ dochair a rinneadh, the extent of the harm that was done. An ~ fear atá aige, the number of men he has. An ~ sin uisce, that amount of water, so much water. An ~ sin fear, that number of men, so many men. Tá an ~ sin déanta, that much is done. An ~ is mian leat, as much as you wish. An ~ is fiú é, what it is worth. An ~ atá uait, the amount you require. An ~ acu a tháinig, those of them who came. An ~ is féidir liom, all that I can. Thug sé an ~ a bhí aige dom, he gave me all he had. Sin an ~ a chosain sé, that is what it cost, all it cost. Cad é an ~, cén ~, airgid a chaill tú? How much money did you lose? Agus an ~ atá le rá aige, and he has so much to say, talks so much. Tairg an ~ seo air, offer so much for it. Ná faigh an ~ sin dá shaothar, don't put yourself to so much trouble with it. Tá sé an ~ sin rófhada, it is that much too long. Leath an mhéid sin, half that amount. Sa mhéid sin, to that extent. Sa mhéid go, inasmuch, in so far, as. ~ ár n-eolais, the extent of our knowledge. Cibé ~ atá le híoc, whatever amount is to be paid. D'imigh sé an ~ a bhí ina chosa, he went off as fast as his legs could carry him. 2. f. (gs. ~e, pl. ~eanna). Size, magnitude. ~ ruda, the size of sth. De réir ~e, according to size. Tá ~ mhór ann, it is very big. Bhí ~ fathaigh ann, he was a gigantic size. Fear faoi mo mhéid féin, a man of my own size. Cad é an mhéid atá iontu? What size are they? Dul i ~, to grow bigger. Teacht i ~, to grow up. Tá sé i mbun a mhéide, he is fully grown. Tháinig sé i ~ agus i misneach, he grew big and confident. Tá sé os ~ gach fir, he is bigger than all other men, a huge man. Níl ~ ná meáchan iontu, they have neither size nor weight, are only puny things. 3 = méad1.

meidh, f = meá1.

meidhg. 1. gs. of meadhg. 2. f = meadhg.

meidhil, f = méil.

meidhleach, méidhleach = méileach.

meidir, f = meadar1.

meig2, f = meá1.

meigead, m, ~ach, f = meigeall, -ach1.

meigheal, f, meighleach = méileach.

méile2 = béile.

meillín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = meilleog. 2 = millín.

meiltire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Incessant talker, chatterer. 2 = meilteoir.

méin1, f. (gs. ~e). 1. Mind, disposition. ~ mhaith a bheith agat do dhuine, to be well-disposed towards s.o. An bhean is fearr ~, the best-natured woman. Tá ~ charthanais aige, he is disposed to be friendly. Ní hionann ~ do gach mac, tastes differ. 2. Mien, bearing. ~ mhaorga, noble mien. 3 = mian1.

méineach, a1. 1 = méiniúil. 2. High-minded; of lofty mien.

méir1. 1. Var. gs. & npl. of méar1. 2, f = méar1.

meirbhiteach = mairbhiteach.

meirbhití = mairbhití.

meirbhthean = meirfean.

meireach = murach.

méiricínteacht = méirínteacht.

meirilliún = meirliún.

méirneáil = méarnáil.

meisciúlacht, f. (gs. ~a). 1. (Of drink) Intoxicating quality, headiness. 2 = meisceoireacht.

méiscre, ~ach = méirscre, -ach.

méisínteacht, f = méiseáil.

meisiúnach, ~t = measúnach, -t.

meisiúnaigh = measúnaigh1.

meisiúnú = measúnú.

meisneach, meisniúil = misneach, misniúil.

meitheán, ~ta = meathán2, -ta.

méitheas, m = méithe1 1.

méithreacht, f, méithreas = méathras.

meon1, m. (gs. -oin, pl. ~ta). 1. Mind, disposition; character, temperament. ~ séimh, socair, tintrí, mild, even, fiery, temper. ~ aigeanta, ealaíonta, lively, artistic, temperament. Lig sé a mheon linn, he revealed his mind to us. ~ na haoise, the spirit of the age. 2 = mian1. 3 = méin1 1.

meon2 = meán1.

meonaigh = mianaigh1.

meonaíocht = meánaíocht.

meonúil, a2. 1. Whimsical, fanciful, capricious. 2. Particular, fastidious. 3 = méiniúil.

mí-ádhmhar, ~ach = mí-ámharach.

mí-ádhsach = mí-ásach.

mí-ádhúil, a2 = mí-ámharach.

miainis = fianaise 2.

mial, ~ach = míol, -ach.

mialtóg, f. 1 = míoltóg. 2. ~ leathair = ialtóg leathair : ialtóg.

miamhaíl, f = meamhlach.

miamhlach = meamhlach.

mianach2, a1 = mianúil.

mianmhar, a1 = mianúil.

mí-apaidh = míthapa1,2.

mí-ásach, a1. 1. Mischievous. 2 = mí-ámharach.

míchádhas = míchás.

míchéata, ~ch = míchéadfa, -ch.

míchuibheasach, a1. 1. Immoderate. 2 = míchuibhiúil.

míchuibheasacht, f. (gs. ~a). 1. Immoderation. 2 = míchuibhiúlacht.

midh1, f = meá2.

midilín, m = miodal.

mig, f = meá1.

mil2. (In phrase) ~ mhear = moing mhear : moing 5.

milceadán = meilceadán.

milí, a3 = miliúil.

mílidh, m = míle2.

miliúcán = mealbhacán.

miliúrach = miléarach.

mill1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1 = meill. 2. Bot: Pendant bud or flower. ~eanna gabhair, honeysuckle flowers. ~eanna fiúise, fuchsia bells.

milleáil = mill2.

milleog1 = meilleog.

milleog2 = bileog2.

millián, m = milliún.

millteach1, m. (gs. & npl. -tigh, gpl. ~). 1. Destroyer; malignant person. S.a. barr1 12. 2 = millteán.

milse. 1. f = milseacht. 2 : milis.

milseán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Sweet; sweetmeat, bon-bon. ~ miontais, peppermint sweet. S.a. díol2 1. 2 = milseog.

milseán2, ~ach = meilsceánach1.

milseog, f. (gs. -oige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Sweet, sweet dish, dessert. 2 = milseán1.

mímhúinteacht, f = mímhúineadh.

min, f. (gs. ~e). 1. Meal. ~ bhuí, Indian meal. ~ choirce, oatmeal. ~ chruithneachta, wheatmeal. ~ eorna, barley-meal. ~ phise, pease-meal. ~ rois, linseed meal. ~ seagail, rye-meal. ~ chalóg, flake-meal. ~ gharbh, coarse meal. ~ loiscreáin, ~ tíortha, meal made from singed oats. S.a. arán, fuin1 2. 2. Powdered matter. ~ sáibh, sawdust. ~ is luaith a dhéanamh de rud, to grind sth. to dust. 3. ~ rabh = mionrabh.

minbhear = moing mhear : moing 5.

mince2. 1. var. npl. & comp. of minic. 2. f = minice 1.

minceacht = minicíocht.

minéigle, m = fínéagar.

minid = binid.

ministreáil = mineastráil1,2.

míocs = míog : gíog.

míodail = méadail.

miodaing, f = miodóg.

miodán = miotán.

miodh1, m. (gs. meadha) = meá3.

miodh-2 = midh-2

miogán = miongán.

míolán = míolachán.

mioldamaide = mille maide : mille.

miolgadán = smiolgadán.

míolla, ~cht = míonla1, -cht.

míoltóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Midge. ~ ghainimh, sand-fly. Dhéanfadh sé bia ~ díot, he'd make mincemeat of you. 2. ~ leathair = ialtóg leathair : ialtóg.

míoltrachán = míolachán.

mionach = meanach.

mionaid, f = nóiméad.

mionán2 = mionnán1.

mionastráil = mineastráil1,2.

mionastrálaí = mineastrálaí.

mionbhar, m. (gs. -air). 1 = mionbhach. 2. ~ páistí, (group of) small children.

mionca. 1. Var. npl. & comp. of minic. 2 = minice1.

mioncaigh = minicigh.

miondaigh = mionaigh.

miondú = mionú.

miongadach = mionagadach.

míonlach = mínleach.

mionnán2 = meannán1.

mionúch = mionbhach.

mionúr2 = mionbhar.

míor, m = mír1.

míorbhail(t), ~each = míorúilt, -each.

míosach = mionsach1.

míosán = measán.

miosarún = muisiriún.

mioscán = meascán.

míosma = iarsma.

mioth. 1 = meath1. 2. (In phrase) Idir mhioth agus mhaith, both good and bad, of all sorts.

miothán = meathán1,2.

míothmhar = míofar.

míriar1, f. (gs. míréire). 1. Mismanagement. 2 = míréir.

mírothag = mífhriofac.

mísleacht = milseacht.

mísleán, mísligh = milseán1, milsigh.

mith, m = mioth.

mithe = mithid.

Mitheamh = meitheamh.

míthoisc = mísc.

mitimeas = miotamas.

míúil = míosúil.

miúin = midheamhain.

miúnsach = mionsach1.

mléach = bleathach.

mnáúil = banúil.

mnáúlacht = banúlacht.

1, a3. 1 = iomaí2 2. 2. (Used interrogatively) An ~? How many? An ~ focal ann? How many words are there in it? An ~ uair a chonaic tú iad? How many times did you see them?

mocha2, f, ~cht, f, ~íocht, f = moiche 1.

mochas, ~ach, ~án = mothas, -ach, -án.

modhmhaireacht = mómhaireacht.

modhmhar, ~ach = mómhar.

moillibh = mallaibh.

moingléis, f, ~each = moing, mongach2.

moingmhear = moing mhear : moing 5.

móirisear = mórsheisear.

móirnín = mornán.

moirtéal, m. (gs. -éil). 1. Const: Mortar. ~ aoil, suiminte, lime, cement, mortar. 2 = moirtéar.

moirtil = murtall.

móis, f, ~iam = múisc, múisiam.

móisianta, a3 = múisiamach.

mol3 = moll.

mola2 = moll.

molachán = mullachán.

molán = mullán1.

molbhthach, a1 = molfach.

molc = morc.

mollóg = mullóg.

mónadán, m = mónóg.

monamar = monabhar.

mónann(án), m = mónóg.

mong, f = moing.

monga, m = mang.

mongach3 = mangach1.

monúr = monabhar.

mór6 = mothar2.

mórachas, m. (gs. -ais). 1. Rejoicing, gladness. 2 = mórtas.

móraigh = mór4.

móráil, f. (gs. -ála). 1 = mórdháil. 2. Pride; boastfulness, vanity. ~ a bheith ort as rud, to be proud of sth. Tá an mhóráil ann, he is vain, conceited.

móraíocht, f. 1 = mórgacht. 2 = mórtas.

mórdha, ~cht = mórga, -cht.

mórdháil, f. (gs. -ála, pl. -álaí). 1. Great assembly, general convention. 2. Lit: Great pomp, great display. 3 = móráil 2.

mórdtimpeall = mórthimpeall.

morgaitheacht = morgthacht.

mórgánta, ~cht = mórga, -cht.

mórgas, m. 1 = mórgacht. 2 = mórtachas.

mórgóir. s. 1 = mórchóir. 2. (In phrase) Ar an ~, by and large.

mórmhór = mór mór : mór3 2(a).

mórtas, m. (gs. -ais). 1. Pride, haughtiness; boastfulness. ~ a bheith ort as, faoi, rud, to be proud of sth. ~ a dhéanamh as rud, to speak with pride of sth; to boast of sth. ~ cine, pride of race. Ag déanamh mórtais as a mhuintir féin, bragging about his own people. As ~ a dúirt sé é, he said it out of pride. Tá ábhar mórtais aige, he has something to brag about. Baineadh an ~ as, his pride was humbled. Tá an ~ sin iontu, they have that haughty streak in them. ~ thóin gan taca, pride that cannot be sustained. 2. High spirits, exultation. Glac meanma is ~, take heart and spirit. 3. Nau: Swell. Bhí ~ farraige ann, a heavy sea was running. In éadan an mhórtais, against the swelling flood. 4 = mórtachas. (Var: mórtais f)

mórthráthach, a1 = mórshách.

mós, adv. 1 = is mó is : mór3 2 (g). 2. (Used with substantive verb) Rather. Tá sé ~ fada, it is rather long. Tá tú ~ dian air, you are a bit too hard on him. Tá sé ~ déanach sa lá, it is somewhat late in the day.

mothach = mothaitheach.

mothachas = mothas.

mothachtáil, f = mothú.

motháil, f = mothú.

mothallaigh3 = mothaigh 6.

mothallán = mothallachán.

mothallóg, f = mothallachán.

mothán = maothán.

mothannach = mothálach.

mothlach, ~án = mothallach, -án.

mothú, m. (gs. -thaithe). 1. vn. of mothaigh. 2. Feeling, perception; sensation, consciousness. ~ a bheith agat ar rud, to be able to feel sth., to be conscious of sth. Níl ~ aige ar theas ná ar fhuacht, he is insensible to heat or cold. Ní raibh ~ aige ar mo chuid cainte, he didn't realise I was talking, didn't hear me speak. Bíodh ~ ionat, keep your wits about you; bestir yourself. An ~ a chailleadh, to lose the sense of touch; to lose perception; to lose consciousness. Duine gan mhothú, insensate person; unconscious person. Tá sé ina chnap gan mhothú, he is an insensate heap, he is dead to the world. Méara gan mhothú, numb, dead, fingers. Níl ~ ar bith i mo chosa, I have no feeling in my legs. Tháinig an ~ arís ann, he regained consciousness; his sensitivity was restored. Teacht gan mhothú ar dhuine, to come unnoticed upon s.o., to take s.o. unawares. ~ feirge, éada, touch of anger, of jealousy. Chuir sé ~ feirge orm, he stung me to anger. 3. Folk: Overlooking, bewitching. 4 = mothas.

mriathrán = muiriathrán.

muarach = maorach1.

mucaí1 = muicí.

mucaí2, a3 = mucúil.

mucaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Slovenly worker. 2 = muicí. 3 = mucachán. (Var. of 1: mucálaí m)

mucóid, m, mucóir = mogóir.

múdán = buadán.

mudhóg = muóg.

mugailt = mungailt.

mugarlach = mungarlach.

mughdhorn, ~án = murnán.

mugóir = mogóir.

muic, f = muc.

muicea(r)lach = muclach2.

muicíneach, m = mucachán.

muidhe, m. (gs. ~). 1. Lit: Modius; milk vessel. 2 = muí. (Var: muidh m)

muigh, f = má1.

muiglí = moiglí.

muilead, m = muileata.

muiléad2 = milléad.

muileat1, m = milléad.

múille, m = miúil1.

múilleach = múnlach.

muilt, f = molt 1.

muilteoir, ~eacht = muilleoir, -eacht.

muime = buime.

muinighneach = muiníneach.

muinille = muinchille.

muinirtle = muinchille.

múinleach = múnlach.

muinn, ~e1 = muid, muidne.

muinne2 = buinne2.

muintear, f = muintir.

muintreach, a1 = muinteartha.

muintríocht = muintearthacht.

muintriúil, a2 = muinteartha.

muir2, f. (In phrase) ~ chlúmhach = Máirín an chlúimh : máirín 1.

muirc, s. (In phrase) Ar mhuirc mhairc = ar mhuin mhairc : marc2.

muirceach = mairceach1.

muireach, a1 = muirí.

muiríol, m, muiríor = muirear.

muirle, m = burla.

muirleach = murlach1,2.

muirníneach = muirnéiseach.

muirníneacht, f = muirnéis.

muirteall = murtall.

muirthéacht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1 = muir théachta : muir1 2. 2. Pol: Revolution.

muis1, f = mos1.

muis2 = muise.

múis1 = búis1.

mulc, ~áil = bulc, -áil.

mulchán2 = ulchabhán.

mulla2, m = mullach.

mullachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Round, built-up, heap. ~ móna, built-up heap of turf. Mullacháin a dhéanamh, to build heaps. 2. ~ (gasúir), stout strongly-built boy. 3 = mothallachán.

mullán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Elevated ground, hillock. 2 = mullóg 3.

mullán2 = bollán1.

mun = um an : um.

muna, ~b = mura, -b.

múnadh = múineadh.

munar, ~bh = murar, murarbh : mura.

munga manga = mugadh magadh : mugadh.

múnláil2, f. (gs. -ála, pl. -álacha). 1 = múnlú. 2. Arch: Moulding. ~ chearnach, eitreach, mhirleánach, square, grooved, beaded, moulding.

múnóg = mónóg.

mur1 = bhur.

mur2 = mura.

múrach5 = maorach1.

muráite = bráite.

muran = mura 2.

murbhach = muirbheach.

murdhúcha, f = murúch.

murdhúchaill. 1 = murúchaill 1. 2 = murúch.

murdhúchann, f = murúch.

múrlainn, f = múirling.

murlán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Knob. ~ dorais, dráir, bata, knob of door, of drawer, of stick. 2. (Knob-like) button. ~ ar phionsa, button on foil. Faoina mhurláin phráis, with his brass buttons. 3. Small rounded object, tiny ball. 4. Knuckle-bone. Ag imirt ~, playing at knuckle-bones. 5 = murnán. S.a. tairne 1.

murlóg = muirleog.

murmar = monabhar.

múrtháil = múráil1,2.

murúchaill, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Cormorant. 2 = murúch.

murún, m = muirín2.

mus = mos1,2.

musach = mosach.

musaithe = mosaithe.

musán, ~ach = mosán, -ach.

músc, m = múisc.

múscach, a1 = múisciúil.

muscladh, m = múscailt.

musla2, m = musal.

musla3, f, músla, f = muscail1.

mut, m = buta2.

mút, f = múid.

muta, m = buta2.

múta, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = móta1,2. 2. (In phrase) ~ máta, worthless person; lout. S.a. glíomán.

mútóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Finger-stall. 2. Flipper. 3. Stump. 4 = miotóg1.

mútúil = mótúil.

7, non-eclipsing vb. particle = nach1,2.

8, non-eclipsing conj. = nach3.

nach5 = ach1.

nachar = nár2.

nád, ~a = náid.

naí2 = an oidhe : oidhe 5.

naidhm = snaidhm1,2.

naigléireacht, f = haigleáil.

naíonacht, f. (gs. ~a). 1. Infancy. 2 = naíondacht 2. (Var: naíocht)

naíondacht, f. (gs. ~a). 1 = naíonacht 1. 2. Childlike qualities; youthfulness, innocence; beauty. (Var: naíontacht)

náireacht, f, náirí, f = náire1.

náiríocht, f = náire1.

náiriúil, a2 = náireach.

naisc1. 1. gs. & npl. of nasc1. 2. f = nasc1.

naisc2 = nasc2.

naith, f, ~each = nath, -ach.

naithíocht = nathaíocht.

námha, m = namhaid.

námhadach = naimhdeach.

námhadachas, námhadas = naimhdeas.

námhadúil, a2 = naimhdeach.

námhadúlacht, f = naimhdeas.

nanach, nanár = an ea nach, an ea nár : ea1 6(a).

naocha = nócha.

naoi2 = naí1.

naoidhe1 = naí1.

naoidhe2 = naíonda.

naoimhe. 1. f = naofacht. 2. gsf. & comp. of naomh2.

naomh3 = naomhaigh.

naomhadh1, m = naomhú1.

naomhadh2, a1 = naoú.

naomhadh2, m & a1 = naoú.

naomhaíocht, f. (gs. ~a). 1 = naofacht. 2. Sanctimony.

naomhtha, ~cht = naofa, -cht.

naomhú2 = naoú.

naomhúil, a2 = naofa.

nár5 = náir.

nárach, náraigh = náireach, náirigh1.

nathánaí = nathaí1.

nathántaíocht = nathaíocht.

nea- = neamh-2

neach2. (In adv. phrase) (Nó) ~ cé acu = (Nó) neachtar acu : neachtar2.

neachtar2, pron. 1. (In adv. phrase) Nó ~ acu fan sa bhaile, or else stay at home. 2 = ceachtar 1.

néachtúil, a2 = éachtach2.

neag, ~ach = eang, -ach2.

néalach = néaltach.

néall = néal.

néalthartach = néalfartach2.

neambalbh = neamhbhalbh.

neameabhair = neamh-mheabhair.

néamh = niamh1,2.

neamhach, a1 = neamhaí.

neamhain, f = niamhnaid.

néamhar = diamhair1.

néamharach, ~t = diamhair2, diamhracht.

neamhchlaonta, a3. 1. Not inclined, untilted. 2 = neamhchlaon.

neamhchorthach = neamhchoireach1,2.

neamhdha = neamhaí.

neamheolasach = neamheolach.

neamhga = neamhaí.

neamhghlaineacht, f. (gs. ~a). 1. Uncleanliness. 2 = neamhghlaine 1.

neamhghnaitheach = neamhghnóthach.

neamhiongantas = neamhiontas.

neamh-mhaifeach = neamaiteach.

neamh-mhaitheach = neamaiteach.

neamh-mheon, ~ach = neamh-mheán, -ach1.

neamhnaid = niamhnaid.

néamhrach, ~t = niamhrach, -t.

neamhthuis = neafais.

neamhthuiseach = neafaiseach.

neamhúil, a2 = neamhaí.

néanartach = néalfartach2.

neartrach, f. (gs. -aí). 1 = néalfartach2. 2. Talamh neartraí, tough lea ground.

neas3 = deas4.

neasurramach = easurramach.

néigear, m. (gs. & npl. -gir, gpl. ~). 1. Niggard. 2 = nigear.

neithiúil = nithiúil.

neithiúlacht = nithiúlacht.

neodach, a1 = neoid2.

neoin1 = nóin1.

neoin2. (In phrase) Dar, ar, ~ = dar, ar, ndóigh : dóigh2 3.

neoinín = nóinín.

neomat, m & f = nóiméad.

2, f. (gs. ~). (In surnames) Daughter, descendant. 1. (In Ó surnames, lenites) Nuala Ní Bhriain, Nuala O'Brien. Máire Ní Ógáin, Mary Hogan. 2. (In Mac surnames) (a) Ní Mhic = nic. (b) Used sometimes in lieu of nic.

niamhach, niamhair = niamhrach.

niamhaireacht1 = niamhracht.

niamhaireacht2 = diamhracht.

niamhdha, a3, ~cht = niamhrach, -t.

nianscoth = mínscoth.

nidh, m = ní1.

nig = nic.

nighe, ~achán = ní3, -ochán.

nighean = iníon.

nimhneachas, m. (gs. -ais). 1. Painfulness, soreness; hurtfulness. 2 = nimheadas. (Var: nimhneacht f, nimhneadas, nimhneas, nimhní f)

nimhneanta, a3. 1 = nimheanta. 2 = nimhe neanta : nimh 3.

nimhnigh = nimhigh.

nin, m = nion.

níneáil = líneáil1 3.

niog = eang.

níon = iníon.

níonáil = líneáil1 3.

níoth, m = níth.

2 = óir1.

nocha = cha.

nóchar = nuachar.

nodaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Lit: Professional scribe. 2 = nótaire.

nódh, a1 = nua2.

Nodlaig = nollaig.

nóin2, s. (In phrase) Dar ~ = dar ndóigh : dóigh2 3.

nóinín2 = i nDomhnach : domhnach 1.

nómhadh, a1, nómhaidhe = naoú, naomhaí.

nónbhar = naonúr.

nósúil, a2. 1 = nósmhar. 2. (a) Particular, fastidious. ~ faoi bhia, particular about food. (b) Stylistic, mannered. Stíl ~, formal style.

nósúlacht, f. (gs. ~a). 1 = nósmhaireacht. 2. Particularity, fastidiousness; mannerism.

nota = nuta.

nuadas = nuacht 2.

nuadh = nua1,2.

nuaidh, a1 = nua2.

nuaidheacht, nuaíocht = nuacht.

nuall, m. (gs. -aill). 1. Lit: Loud noise, clamour, cry. 2 = uaill1.

nuallach, a1. 1. Lit: Loud, clamorous, noisy. 2 = uallach1.

nuallaíocht, f = uallachas.

nuallóg = uallóg.

núchtain, f = nuacht 2.

nuchtóg = uchtóg.

núidh(e) = nua2.

núidheasach = núíosach1,2.

núis3 = múisc.

oba = hob.

obaigh = ob1.

obainne2 = tobainne.

óbair = dóbair.

obann = tobann.

obann(t)acht, f, obanntas, m = tobainne1.

obhó = abhó.

oblagáid = oibleagáid.

oblóir, ~eacht = abhlóir, -eacht.

obó = abhó.

ocaistéir, ~eacht = ocastóir, -eacht.

ocaróir = ocróir.

ochair = eochair2.

ochó = agó.

ochras = fochras.

ocht2 = ucht.

ochtghach = ochtach1.

ochtmhadh, m & a1 = ochtú.

ocrasach = ocrach1,2.

ocrastúil, a2 = ocrach2.

ód1 = ó do : ó4.

ód = úd2.

odhrán2 = feabhrán.

ogach = ugach.

ogaiséad = oigiséad.

ógánta, ~cht = óigeanta, -cht.

ógántas, m = óigeantacht.

ogas = fogas1,2.

ogasaed = oigiséad.

ogh = ubh.

óghacht = ócht.

óghdhacht = ócht.

ógmhar, a1 = óigeanta.

óibhéal = áibhéil1,2.

óibhéal(d)a, a3. 1 = uaiféalta. 2 = áibhéalach.

oibir = oibrigh.

oibreadh, m = oibriú.

oideach = oideasach.

oideacht, f = oideas 1.

oideachtúil, a2 = oideasach.

oideamail = oidimil.

oídh, óidh = uídh.

oidhche = oíche.

oige = uige.

óigh, f = ógh1.

óighe2, f, ~acht = ócht.

oighear3, m = oighe.

oigheartha2, ~cht = íortha, -cht.

oighre, m = oighear1.

oighreog, f, ~ach, f = oighear1.

oighriúil, a2 = oighreata.

oighriúlacht = oighreatacht.

óigíneach, a1, óigínteacht = óigeanta, -cht.

oil3 = ail1.

oil4 = oir.

óil1, f. (gs. & npl. ~e). 1. Lit: Cheek. 2 = aoile. (Var: oíl f)

oilce. 1. f = olcas. 2. gsf. & var. comp. of olc2.

oilceacht, f, oilceas = olcas.

oilcheas, ~ach = folachas, -ach.

oile1 = aile1.

oíle = íle.

oiliúnach2 = oiriúnach.

oilteanas, m. (gs. -ais). 1. Good breeding, politeness, manners. 2 = oilteacht.

oipinne, f = obainn.

oirbhe = airbhe.

oirchise, f, ~acht1 = oircheasacht.

oirdhearc = oirirc.

oirdhearcach, oirdhearcas = oirirceach, oirirceas.

oirdhirc = oirirc.

oirdhris = feirdhris.

oirdleachadh, oirdligh = oirneachadh, oirnigh2.

oirdneach. 1 = oirneach1. 2. a1 = oirní.

oirdneachadh = oirneachadh.

oirdneadh, m = oirniú.

oirdní = oirní.

oirdnigh = oirnigh1,2.

oireachtas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1. (a) Deliberative assembly. Jur: An tO~, the Legislature. (b) = oireachas. 2. Gathering for business and pastime, festival. O~ na Gaeilge, Gaelic League annual festival. Lá grinn agus oireachtais, a day of fun and sport. Cad é an t-~ atá agaibh anseo? What's amusing you all here? S.a. aonach1.

oireaghdha = aireaghdha.

oireamh = aireamh.

oirearc = oirirc.

oireas2, f = oiris2.

oirichill, ~each = oirchill, -each.

oirille, f = oirchill.

oiriúntas, m. (gs. -ais). 1 = oiriúnacht. 2. Agreement, accommodation. ~ a dhéanamh le duine, to accommodate, oblige, s.o.

oirleach = eirleach.

oirneach2, a1 = oirní.

oirneadh, m = oirniú.

oirnéis. 1 = airnéis. 2 = uirlis.

oirnis = uirlis.

oirthear, m. (gs. -thir). 1. Lit: Front, front part. 2. East, eastern part. San O~, in the Orient. O~ Eorpa, Eastern Europe. In ~ ireann, na hireann, in the east of Ireland. 3. (Of time) In ~ = anóirthear. Um an ~ = amanathar. Um an ~ arís = amainiris.

óisc = fóisc.

óispidéal = ospidéal.

oistín2, m, oistre(ach), m = oisre.

oitir2 = otair.

oitreach2, ~án, ~t = otrach1, -án, -t.

oitriúil, a2 = otair.

ola2, f = ológ.

ólach = óltach.

olainn, f = olann.

olcheana = archeana.

ollamhanta = ollúnta.

ollamhnacht = ollúnacht.

ollathainn = iolchaing.

ollbhaileach = oll-aireach.

Olltach = ultach1,2.

óm2 = ó mo : ó2.

ómáid, f, ~each = ómós, -ach.

omar = umar.

ómar, m = ómra.

ombó = umbó.

ómhan = uamhan.

ong2, ~adh = ung, -gadh.

onóir2 = onóraigh1.

opthach = obthach.

or = ur1.

ór2 = óraigh.

ór3 = ónar : ó4.

ora, int. 1 = arú2. 2 = oró.

óradh = órú : óraigh.

oráid, f. (gs. & pl. ~e). Lit: 1. Prayer. 2 = óráid.

oráil = ofráil1,2.

órán = fuarán.

oraoid. 1 = oráid. 2 = araoid2.

orba = forba1.

orc1, m. (gs. & npl. oirc, gpl. ~). 1 = arc1. 2. (In phrase) Gheall sé na hoirc is na hairc dom, he promised me the moon and the stars.

orcachán, m, orcadán, m = arc1.

orcán = arcán2.

orchar, m. 1 = orchra. 2 = urchar.

orchóid, ~each = urchóid, -each2.

ord2, m. (gs. & npl. oird, gpl. ~). Order. 1. (a) Theol: ~ aingeal, order of angels. (b) Ecc: ~ crábhaidh, eaglasta, religious, ecclesiastical, order. ~ manach, bráithre, ban rialta, order of monks, of friars, of nuns. ~ déirce, mendicant order. ~ múinteoireachta, banaltrachta, foriata, teaching, nursing, enclosed, order. O~ San Doiminic, Loreto, the Order of St. Dominic, of Loreto. (c) Chivalry: ~ ridireachta, order of knighthood. O~ na dTeamplóirí, the Order of Templars. (d) Lit: ~ filí, éigeas, order of poets, of learned men. (e) O~ Ársa na nireannach, the Ancient Order of Hibernians. An tOrd Oráisteach, the Orange Order. 2. Arch: ~ Corantach, Dórach, Iónach, Tuscánach, Corinthian, Doric, Ionic, Tuscan, order. 3. (a) Mth: Ph: Ch: ~ méide, order of magnitude. Cuar den dara h~, curve of the second order. Díorthach den treas ~, derivative of the third order. (b) Biol: ~ nádúrtha, natural order. 4. Sequence, arrangement. ~ aibítre, uimhreacha, alphabetical, numerical, order. In ~ máirseála, catha, in marching, battle, order. Rudaí a chur in ~, to put things in order. Ná lig as a n-~ féin iad, don't let them get out of their proper order. 5. (a) Lit: Ordered manner, rule. ~ ár mbeatha, the ordering of our lives. ~ Cholm Cille, the (monastic) rule of Colmcille. Ba h~ san am sin (go), it was the rule at that time (that). (b) Lit: Function. Ní h~ aoire codladh, it is not for a shepherd to fall asleep. (c) Ecc: Prescribed form of service. ~ an bhaiste, an phósta, the order of baptism, of marriage. 6 = ordú 2(c), (d).

ordán, m = orda.

órdha = órga.

ordlach = orlach.

ordlaí, ordlaigh, ordlaíocht = orlaí2, orlaigh1, orlaíocht.

orgain = argain.

orra = orthu : ar2.

orrach = forrach1,2.

orru = orthu : ar2.

ortha2 = orthu : ar2.

órtha1 = ortha1.

órtha2 = óraithe : óraigh.

orú = arú2.

osadh = fosadh1.

osair = easair1.

osb- = osp-

oscal, f, ~án = ascaill, asclán.

oscladh, m = oscailt.

ósd- = óst-

oslagadh, m, oslaigh = oscailt, oscail.

óspairt, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1 = íospairt. 2. Mishap, injury. ~ a fháil, to receive an injury. D'imigh ~ air, he met with an accident.

ostaeir, m = óstóir.

ót = ó d' : ó4.

othras2 = fochras.

otrach2 = otair.

otrachúil, a2, otraí, a3 = otair.

otraithe, a3 = otair.

pabhsae = pósae.

pacadaeir, m. (gs. -aera, pl. ~í). 1 = pacaire. 2. Wool-collector; dyer.

pacaeir, m = pacaire.

pacáid, f = paicéad.

pacailín = paiclín.

paclach, f = baicle.

padhal = paol.

padharcán, m = sabhaircín.

padhas = péas2.

padhcán = péacán.

padhsán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = piasún. 2. Delicate, complaining, person.

págadán = spágadán.

págánach2, a1 = págánta.

págh, m = pá1.

paicle = baicle.

paidear, f = paidir.

páideog2 = fáideog.

paidhleacán = féileacán.

páighe, f = pá1.

Pailitíneach = palaitíneach.

páiméad = fáiméad.

páin1, f = pánaí1.

paindí = peaindí 1.

pairche = fairche.

pairdeog = pardóg.

Pairisíneach = fairisíneach1,2.

pairlicín = paiclín.

pairt = spairt.

páirteach2, m. 1 = páirtí1. 2 = páirtíocht.

páirtnéir, m = páirtí 3.

paisiún, ~ta = paisean, -ta.

paitire = pataire.

paitrisc = patraisc.

páitse = péitse.

pál, m = paol.

palc, ~adh = pulc, -adh.

palmaire2, m = halmadóir.

panaí = peaindí 1.

panc, m. (gs. ~, pl. ~anna). 1 = banc1. 2. ~ (aonaigh), fair-ground. 2. Trench cut by flood.

pancán = bancán.

pannc- = panc-

pantairt, f = páinteach1.

pantalóg, f = pataire.

pantar2, m = páinteach1.

pántrach = páinteach1,2.

paoiscín = púiscín.

paoithreach = faíreach.

pápúil, a2 = pápach.

paráiste = paróiste.

parlaí = pairlí.

parrthas = parthas.

partal, m = pataire.

partán = portán.

pasantóir, m = paisinéir.

paslacha = praslacha.

pasóid = posóid.

paspart, m = pas2 3.

patanáil, patanálaí = potráil, potrálaí.

pathacha, spl = fothach1 1.

patnáil = potráil.

peac = peacaigh1.

péacaigh = péac2.

péacáil, f = péacadh 2.

péacaíocht = péacacht.

péacallach = péiceallach1,2.

peacthach = peacach1,2.

péacú, m = péacadh.

peáitse = péitse.

pealáid, f = pálás.

peannadóir2, ~eacht = peannaire, -acht.

péard = pé rud : pé.

péarsalán, m = péarsla.

pearsanacht = pearsantacht.

peartalóideach = partalóideach.

pearúl = parúl.

peas, m = peasán.

peasán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Purse. 2. Paunch. Do pheasán a líonadh, to eat one's fill; to gorge oneself. 3 = peasánach1.

peasc, ~adh = teasc2, -adh.

pébí, pébrí = pé ar bith : pé.

péic, f = péac1.

peidhleacán = féileacán.

péileacán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = féileacán. 2. (In phrase) Bhí siad ag brú na b~ as a chéile, they were knocking the stuffing out of one another.

peileardaí, ~ocht = piollardaí, -ocht.

peilt = feilt.

péin2 = féin1.

péiniúil = pianúil.

péinne = péine1.

peirc2 = feirc.

peirceall = preiceall.

peireabhaic = peiriúic.

peiriacal = priacal.

peiriaclach = priaclach.

péisiúr, m = piasún.

peith2 = puth.

peodar = péatar1.

piairseáil = póirseáil.

piairseálaí = póirseálaí.

pianach1, a1. 1 = pianmhar. 2. Full of aches and pains.

pianaigh. 1 = pian2. 2. var. ds. of pian1.

pianóg = cianóg1.

piantach = pianmhar.

piantóir, ~eacht = pianadóir, -eacht.

piantúil, a2 = pianmhar.

pianú, m = pianadh.

piara1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Peer. 2 = piarda. (Var: piar m)

piaráit = píoráid.

piaráití, m. (gs. ~, pl. -tithe). 1 = píoráid. 2. Forager, rummager.

piast, f, ~ach = péist, -each.

piastaí = péisteanna : péist.

piastúil = péistiúil.

pibear = piobar.

pic3 = peic.

picealach, f = picil1 1.

picilt, f. (gs. ~e). 1. vn. of picil2. 2 = picil1.

picín = peicín.

pídéalach = pícealach.

pile, s. (In phrase) ~ seam = pléiseam.

pileáil = peilteáil.

piléardaí = filéardaí.

píleoideach = píolóideach1,2.

pílí1. 1. pl. of píle1. 2. m = píle1 2.

pililiú = fuilibiliú.

pill2, ~eadh = fill1, -eadh.

pille = piollaire1.

pín, f = péine1.

píob2. 1. gpl. of píb. 2. f = píb.

píobaireacht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) piping, playing on bagpipes. 2. Bagpipe music. 3 = píopaireacht.

piocachán, m, piocadaíl, f = piocaireacht.

píocáil = píceáil1.

piocaithe, ~acht = pioctha 1, 2, -cht.

piocal, m = picil1,2.

piocanta, a3 = piocúil.

píocarlach = pícealach.

píochán = piachán.

píochánach = piachánach.

pioctúir, m = pictiúr.

pioláid, f, píoláid, f = pálás.

piollaire3, m = piléar2.

pionainn, f = punann.

pionsaíoch, m. (gs. & npl. -ígh, gpl. ~). 1 = pionsóir. 2. (In phrase) Is maith an ~ é, he is a wily opponent; he is well able to hold his own (in debate, etc.).

pionsaíocht, f. (gs. ~a). 1 = pionsóireacht. 2. Wiliness, guile. Tá ~ ann, he is a crafty person to deal with.

pionús, ~ach = pionós, -ach.

píopa, m. (gs. ~, pl. ~í). Pipe. 1. (Plumbing, drainage, etc.) ~í, pipes, plumbing. ~ báistí, rain-pipe. ~ bóthair, pipe, drainage-channel, under road. ~ bréantais, stench-pipe. ~ fuíll, waste-pipe. ~ gáis, gas-pipe. I.C.E: ~ ionsúiteach, induction pipe. ~ seirbhíse, service-pipe. ~ soirn, stove-pipe. ~ soláthair, supply-pipe. ~ taosctha, drain-pipe. ~ uisce, water-pipe. ~ béil (orgáin), flue-pipe (of organ). 2. (Tobacco-)pipe. ~ adhmaid, briar-pipe. ~ ~cailce, ~ cré, clay pipe. ~ tobac, tobacco-pipe; pipeful of tobacco. Do phíopa a dheargadh, a chaitheamh, to light, smoke, one's pipe. Choinnigh siad tine ar a phíopa aige, they kept him in a constant state of anxiety. 3. (Measure) ~ fíona, pipe of wine. 4. ~ clutharacháin, ~ geancánaigh, acorn-bowl. 5 = píb. 6 = píobán.

píopaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Squeaker, wheezer, hoarse person. 2. ~ buidéil, slender-necked bottle. 3 = píobaire.

píopán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Small (water) pipe; spout. 2 = píobán.

piora = piara2.

pioraíocha = peiríocha : peireadh.

piorda, piordáil = piarda, piordáil.

piordálaí = piardálaí.

piordóg = pardóg.

pioróid. 1 = pearóid. 2 = firéad.

piosarnach = siosarnach.

piosla = priosla.

píothán, m = faocha1.

píp, f. 1 = píb. 2 = píopa.

pípeáil2 = píopáil.

pípín = píbín.

pircín = feircín.

piriúcha = peiríocha : peireadh.

pis3 = pit.

pisearnach = siosarnach.

pisín = piscín.

pislín, ~each = prislín, -each1,2.

pislíneacht = prislíneacht.

pismín = mismín.

pisreog, ~ach = piseog, -ach.

pisreogacht = piseogacht.

pitheal, pithilín(each), m = fíothal.

piútar1 = péatar1,2.

plabaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Plasher, splasher. 2 = plobaire. (Var: plabarálaí m)

plabar, plábar = clábar.

plablálaí, m = plabaire.

plac2, f. 1 = plaic2. 2 = pluc1.

plaic2, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Large bite, mouthful. ~ a bhaint as rud, to take a large bite out of sth. 2 = pluc1.

plaic3 = plac1.

plaicide, m. (gs. ~, pl. -dí). 1. Head, skull. 2 = blagaid.

plaid, ~eog = pluid1, -eog.

pláigh2, f = plá 2.

pláighiúil = pláúil.

plainc1, f = plaic2.

plainc2. 1. gs. & npl. of planc2. 2. f = planc2.

plaincéad = blaincéad.

pláinéid2. 1. gs. & npl. of pláinéad. 2. f = pláinéad.

plainín = flainín.

plains(n)eog = blainsneog.

pláiseog = plásóg.

plán2, m = plána2.

plána2, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Flat surface, plane. Tá ~ ar an bhfarraige, the sea is dead calm. 2. Av: ~ deiridh, tail-plane. 3 = pána.

plánaithe = slánaithe : slánaigh.

planc1, m. (gs. & npl. -ainc, gpl. ~). 1. Plank. 2 = plancadh 2.

planc4, m = plaic2.

plandáil2, v.t. (pres. -álann). 1 = plandaigh. 2. Plant, settle as colony.

planta = planda.

plantáil = plandáil1,2.

plaosc, ~ach, ~adh, ~án = blaosc1,2, -ach, -adh, -án.

plap = plab1 1.

plapsóg = flaspóg.

plaspa, m = flaspóg.

plástraeir = pláistéir.

plástrálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = pláistéir. 2. Dauber, sloppy worker.

plástróir, m = pláistéir.

platainn, f = plait.

platóg, f = plait.

plé2, s. (In phrases) ~ ráca = pléaráca. ~ seam = pléiseam.

pleabhait, f, pleabhta, m = pleota.

pleadhb, f, pleadhps, f = leadhb1.

pléanáilte = pléineáilte.

pleanc, ~adh = planc1,2, -adh.

pleib, f = leib.

pleibear, m, pleibire, m, pleibiste, m, pleibistín(each), m = leibide.

pleicide = plaicide.

pléideáil = pléadáil1,2.

pléideálaí = pléadálaí.

pleota, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = leota. 2. Stupid person, fool. (Var: pleoitire m, ~í m, pleotramán m)

plibireálaí = pilibire.

pliobairt = clibirt.

plioncadh = plancadh.

pliopa = plapa.

plíp = flíp.

pliútaí, m = pleota.

plobáil, f. (gs. -ála). 1. (Act of) plashing. Ag ~ agus ag plabáil san uisce, floundering about in the water. 2 = plobaireacht. (Var: plobaíl f)

plobar, m = plobaire.

plobarach, a1. 1 = plobánta. 2 = plobartha.

plobarnach, f. (gs. -aí). 1. (Act of) bubbling, gurgling, splashing. 2 = plobaireacht. (Var: plobarnaíl f)

plobarsach, f = plobaireacht.

plobóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Chubby-faced girl or child. 2 = pollóg.

plobrachán, m = plobaire.

plocadóir = flocadóir.

plochóg, ~ach = prochóg, -ach.

plocsáil = plucáil 2, 3.

plód2 = plódaigh.

ploda, ~ch = pluda, -ch2.

plodán, plodar = lodán, lodar.

plog, m = pluga.

plogán streille = clogán streille : clogán2 2.

ploghtracha = bloghanna : blogh1.

ploid, f = pluda.

pluais, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Underground hollow, cave, den. ~ sionnaigh, fox's den. 2 = pluaisneog 2. (Var: ~éad m)

plub, ~ach, ~aire, ~aireacht = plob, -ach, -aire, -aireacht.

plubairt, f = plobarnach 1.

plubán, plubarnach, plubóg = plobán, plobarnach, plobóg.

plucálaí2, m = plucaire 1.

plucán = plucachán.

plucánta, a3 = plucach 1.

pluchóg = prochóg.

plúchtadh = plúchadh.

plucsáil. 1. f. (gs. -ála). Indistinct talk. Tá ~ Bhéarla aige, he has a smattering of English. 2 = plucáil.

plucsálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1 = plucálaí1 2. 2. Indistinct talker. 3. Potterer, messer.

plúd = plód1.

pludar, m. 1 = lodar. 2. ~ pladar, (sound of) plashing in mud.

pludúil, a2 = pludach2.

plugóid = plocóid.

pluicsheadáinín = plucsheadáinín.

pluid2, f = pluda.

plúid, f = plód1.

pluide2, f = pluda.

pluidearáil = pludaráil.

pluidiúil, a2 = pludach2.

plumáil, f = pluiméireacht.

plumbarlán = priompallán.

plump = plimp.

plup plap = plob plab : plob.

pnéamh, f = fréamh.

poc2 = pocáil.

pocadaíl, f = pocaireacht.

pocaid, f = bocaire.

pocaire2 = bocaire.

pocaire3 = pacaire.

pochaille = pachaille.

pochán, pochóid = puchán, puchóid.

pocóid = paicéad.

poilcí, m. (gs. ~, pl. -cithe). 1. (Of jacket) Polka. 2 = polca.

poilitéir = pailitéir.

poinn, f. 1. Lit: Profit, avail. Créad de phoinn? Of what avail (is it)? Beag de phoinn, it matters little. 2 = puinn 1.

poinnt- = point-

póire1, f = pónaire.

póiteoir, m = pótaire.

poitineáil, poitineálaí = potráil, potrálaí.

póitire, ~acht = pótaire, -acht.

polcadh = folcadh.

pollánacht = polladóireacht.

poltóg = peallóg.

pónar2, m = pónaire.

ponntán = puntán.

pónra, f = pónaire.

pont1 = punt1,2,3.

pónta = póna.

porrán = pollán1.

porrtheas = borrtheas.

posaíocht = fosaíocht.

potanáil = potráil.

potanálaí, ~ocht, f = potrálaí, potráil.

potáta = práta.

pothach = fothach1.

potún = botún1,2.

práca, prácáil = bráca1,2, brácáil1,2,3.

práip, ~ín, m = práib1.

práisléad, m. (gs. & npl. -éid, gpl. ~). 1 = bráisléad. 2. Big fat lifeless person. (Var: práisiléad)

praoslaí, m = prioslachán.

prap2 = prapadh.

prapa = frapa.

prapaigh = frapáil.

prapáil2 = frapáil.

prásáil2 = brásáil.

prásc, f, ~án, m = práisc 2.

prascán = bruscán.

prásla, m = bráisléad.

pratainn, ~iúil = praitinn, -iúil.

preabadach = preabarnach.

preabaíl, f = preabarnach.

preabhsóg = breabhsóg.

preabúil, a2. 1 = preabach. 2. Lively, dashing; prompt, quick to act; helpful, generous.

préachán2, m = faocha1.

préamh, ~ach, ~aigh, ~án = fréamh, -ach1,2, -aigh1, -án.

preansa = pramsa.

préaslach = féasrach.

preáta, préata = práta.

preib. 1. f = preab1. 2 = preab2.

preicleach2, f = preiceall.

préimh2, f = fréamh.

préith, f = prae.

pribhléideach, a1. 1. Privileged. 2. Gifted, articulate, interesting. 3. Bold, forward, self-assured. 4 = príobháideach. (Var: príbhléideach, príbhléiseach)

prímh- = príomh-2

prímhéad = pribhéad.

prindéiseach = printíseach.

prinseabáil, f = prionsabal.

prinseabálta, ~cht = prionsabálta, -cht.

prioc1, v.t. & i. (pp. ~tha). 1. Prick, prod, goad. Duine a phriocadh le snáthaid, to prick s.o. with a needle. Phriocfaidís na súile asat, they would peck your eyes out. Phrioc a choinsias é, his conscience pricked him. Phrioc an t-éad é, he was stung by jealousy. Phrioc an diabhal é, the devil tempted him. Cad a phrioc mé? What got into me? ~ sna heasnacha é, prod him in the ribs. S.a. beach 3. 2 = pioc2.

prioc2, m = priocadh 2.

priocadaíl, f = priocaireacht.

priocadh, m. (gs. -ctha). 1. vn. of prioc1. 2. Prick, prod, sting. ~ deilge, bioráin, prick of thorn, of pin. ~ coinsiasa, prick of conscience. ~ a chur i nduine, a thabhairt do dhuine, to have a dig at s.o. 3 = piocadh 3.

priocaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Teasing person, fault-finder. 2. Tls: (a) Poker. (b) ~ (scine), small pointed knife. 3 = priocachán. (Var: priocaide m)

príolóití, m, ~ocht = píolóta, -íocht.

príomhdha, ~cht = príomha1, -íocht.

priompa, ~ire = prompa, -ire.

prioncam = princeam.

prionda, priondáil = prionta, priontáil.

priongaide = spreangaide.

prionsaíocht = pionsaíocht 2.

prionslaíocht, f = priosláil.

prionsúir, m = pionsúr.

príor, ~acht = prióir, -eacht.

priosáil = preasáil1,2,3.

priotháil = friotháil1,2.

prisleoir = prioslóir.

priúnáil = prúnáil.

probhais, probhaois = broghais.

profarnach = plobarnach.

próinseachán = gráinseachán.

próiseas, m. (gs. & npl. -isis, gpl. ~). 1. Log: Ch: Process. 2 = próis1.

próiste1, m. (gs. ~, pl. -tí). 1. Spindle. ~ snátha, cop. 2. Thin, spindly, person. 3 = bróiste1.

próiste2, f = próis1 1.

promhais = broghais.

promhaois = broghais.

promparlán = priompallán.

pronn, ~adh = bronn1, -adh.

pronntanas = bronntanas.

propa1 = prompa.

propa2, propáil = frapa, frapáil.

propaire, ~acht = prapaire, -acht.

propanta = prapanta.

prós2, f = próis2.

prósúil, a2 = prósach.

pruachais = uachais.

pruais, ~(n)eog = pluais, -neog.

pruch, f, ~óg = prochóg.

prugadóir, ~eacht = purgadóir, -eacht.

prugóid = purgóid.

pruisleach, ~án = prioslach, -án.

pruisleáil, pruisleálaí, m = priosláil, prioslachán.

pruislíocht, f = priosláil.

pruitsil = pritil.

prúntach2 = prántach.

prútach, m = brúta.

puachais, puathais = uachais.

puca = paca.

pucaire = pacaire.

puch, m = foiche1.

púdaraigh, púdaráil = púdraigh1, púdráil.

pudhair, f, pudhar, m & f = púir1.

pudhrach = púrach.

pufáil = puthaíl.

pugaí = pogaí.

puic = peic.

puicéir, m, ~eacht = pacaire, -acht.

puidheasc = úsc2.

puilcí = poilcí.

puililiú = fuilibiliú.

puiliú, puilliliú = fuilibiliú.

puincín = caincín.

puinn, s. 1. (a) (Used negatively) Not much. Níl ~ céille aige, he hasn't much sense. Níl sé ~ níos fearr leis, he is not much the better for it. Níl ~ air, there is little the matter with him. Ní raibh ~ dá bharr agam, I gained little by it. (b) (Interrogatively) Much, any. An bhfuil ~ airgid agat? Have you much money? 2 = poinn 1.

puinsiún2, m. (gs. & npl. -úin, gpl. ~). 1. Large cask, puncheon. 2. ~ cloiche, large stone. 3 = puins1.

puint3, f = punta1.

puíomh, m = faí.

puíosc, ~adh = úsc2, -adh.

puíreach = faíreach.

púirín3 = póirín.

púirthín = póirín.

púisc, ~eadh = úsc1,2, -adh.

púiste = búiste.

puithireach = faíreach.

puithreach = faíreach.

puitricín = paitricín.

púitseáil3 = múitseáil.

púitseáil4 = póitseáil.

púitseálaí2 = múitseálaí.

púitseálaí3 = póitseálaí.

puncás = pioncás.

punt4 = puinn 1.

punta2 = punt1,2.

puntaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Toddler. 2 = puntánaí1.

puntán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. ~ (bró), shaft (of millstone), mill-spindle. 2. Short thick leg. 3. Stocky person. 4. ~ tuí, bundle of thatch. ~ cloiche, lump of rock. 5 = puntún. 6 = puinsiún1.

puntún, m. (gs. & npl. -úin, gpl. ~). 1. Large stone (as used in casting). 2. Plummet; (round stone used as) sinker. 3 = puinsiún2.

púr, f = púir1.

purgadóireacht, f. (gs. ~a). 1. Purgatorial pains, expiatory suffering. 2 = purgadóir.

púrthóg = púróg.

púsc = úsc2.

púscadh = úscadh.

pustachán = pusachán.

putach(án), m = patachán.

puthan, m = puifín.

putharnach, f = puthaíl.

putráil, putrálaí = potráil, potrálaí.

rab = rob.

rabh2, f = raibh1.

rabh3 = raibh : bí3.

rabhall, m = rollóir.

rabhlaer2, m = rollóir.

rabhlaigh, rabhláil = roll2.

rabhlamán, m = rollamán.

rabhta, m = rabhait.

rac = racáil1,2.

rácadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1 = rácálaí 1. 2. ~ airgid, croupier.

rácálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Raker. 2 = réice.

rachmall, m. (gs. -aill). 1 = rachmas. 2. (a) Heat, lust. (b) Playfulness, excitement. (c) Urge, desire, fit. Bhuail ~ oibre é, he became very eager for work. Cibé ~ a bhuail é, whatever fit came over him. 3. (In phrase) Ag imeacht le ~ seoil, going full sail.

rachmallach, a1. 1 = rachmasach. 2. Lusty; eager, excited.

racht2 = riocht.

rachta2 = rafta1.

rachtach, a1 = rachtúil.

rachtmas = rachmas.

racsam, m = racán2.

rad1, f. (gs. raide). 1 = radadh. 2. (In phrase) Cead raide, leave to do as one pleases. Tabhair cead raide do na páistí, let the children amuse themselves. Tá cead raide acu ar na milseáin, they may take all the sweets they like.

radaí2, m = radaire2.

rádh, m = rá1.

radlach = radalach.

rae = ré2,3.

rafal, m = raifil.

rafta2 = rachta1.

raftán = ratán.

ráib1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Dash, sprint. ~ a thabhairt ar rud, to make a dash at, for, sth. Dul de ~ isteach, to dash, rush, in. Thug sé ~ siar, he made a flying visit to the west. D'aon ~ amháin thug sé leis iad, he carried them off at one swoop. 2 = rábaire.

ráibeáil, ráibeálaí = rábáil, rábálaí.

raibh2, f = ruibh1.

raibh3, f = rú.

raibhéar = ribhéar.

raic3, f = raca1.

raid1, f. (gs. ~e). 1 = raideog2. 2. ~ mhóna, stringy turf.

raid2 = rad2.

raideadh = radadh.

raideogach, f. (gs. -aí). 1. Coll: Bog-myrtle. 2 = raideog2.

ráidh = abair1.

raidíoch, ~t = radaíoch, -t.

raidire = radaire1,2.

raidireach, m, ~t = radaire2, -acht.

raidiúil, raidiúlacht = radúil1,2, radúlacht.

ráifleáil = ráfláil.

rail2, f, ráil1, f = rálach1.

ráil2, f. (gs. rálach, pl. rálacha). 1 = ráille. 2. ~ (chairte), rave, rail. ~ mhóna, cartload of turf.

raille2 = roide.

railleog = raideog2.

raillimín, m = raille1.

railsí2 = roilsí.

raimbleáil, raimbléireacht, f = raimleáil.

raimh = raibh1.

raimpéir, m = rampaire.

raingléis, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Ramshackle thing. ~ tí, troscáin, ramshackle house, furniture. 2 = reigléas.

rais2 = rois1,2.

ráiseach = ráitseach1.

raiseadh, raiseáil1, f = roiseadh.

raiseáil2, raiseálaí = rois2, -eálaí.

ráiste = foráiste.

raith2, f = raithneach.

ráith, f = ráth1.

ráithe2, f = ráth1.

ráithíocht = ráthaíocht : ráthaigh2.

rama2, m = sram1.

ramás, m. (gs. & npl. -áis, gpl. ~). 1. Little rhyme; doggerel. 2 = raiméis.

rámata = rá mata : rá2.

rámh2 = rámhaigh1.

rámhachtaint, f, rámhadh, m = rámhaíocht.

ramhaigh = ramhraigh.

ramhán = rabhán1,2.

ramhann, f = rámhainn.

rámhóir, m = rámhaí1.

rámhóireacht, f. (gs. ~a). 1 = rámhaíocht. 2. Rhythmical movement. an mór ag ~ os a gcionn, a large bird winging its way over them. 3. (Act of) moving idly, wandering, roving for pleasure. Ag ~ thart, wandering about. Tá an iomarca ~a ina cheann, he is too fond of distraction. (Var. of 3: rámhordaíocht f)

ramsach, ~án, m = pramsach1,2, pramsálaí.

ramsáil1 = pramsáil.

ramsáil2 = ransaigh.

rán2, f = rámhainn.

ránach = ráineach.

ranc, m = rang1.

randaireacht = rannaireacht.

randamandádaíocht = radamandádaíocht.

rang2 = reang1,2.

rang3 = runga.

ranga1 = reanga1.

ranga2, m = ronnach1.

rangabháil2, f, rangacht = rangaireacht.

rángaigh = ráinigh.

rangaire, m = reangartach.

rangán, m = runga.

rangartach = reangartach.

rangás, ~ach, ~aí = rancás1, -ach, -aí1.

ranglach(án), m, ranglamán = reanglamán.

rann2, m. (gs. rainn, pl. ~ta). 1. Lit: (a) Party, side (in dispute). Breith idir dhá ~, a decision between two parties. De thoil an dá ~, with the consent of both parties. (b) (pl.) Adherents, partisans, confederates. (c) Partisanship, alliance. Rinne ár namhaid ~ linn, our enemy joined forces with us. 2. Mth: Partition. 3 = roinnt 1,2.

rann3. 1. gpl. of roinn1. 2. f = roinn1.

rannadh, m = roinnt 1.

rannadóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Divider, sharer. 2. Mth: Dividers. 3 = rannaire2.

rannghabháil = rangabháil1.

rannscéalaí, ~ocht = ramscéalaí, -ocht.

ranntaíocht = rannaireacht.

ranntóir = rannadóir 1.

raob = réab1.

raoiseach = ríseach2.

raon2 = sraon.

raonúil, a2 = raonach.

rapaire = ropaire.

rápaire, m = ráipéar.

rápal húta = raiple húta : raiple.

rapla, ~chán = raiple, -achán.

ras = ros1,2.

rás3 = ros2.

rasach, rásach = rosach1,2.

rásáil3 = lásáil.

rasán = rosán.

ráscach, a1 = ráscánta.

rásta, m = rásaí1 2.

rástáil = rásáil1,2.

rastaire, m = ráistéir.

rastóireacht = reastóireacht.

rata2 = rachta1.

rath2, f = raithneach.

rathach = rafar.

ráthach2, m = ráth1 2.

ráthachas, m = ráthaíocht1.

ráthaigh4 = rathaigh2.

rátháil, f. (gs. -ála). 1 = ráthaíocht : ráthaigh2. 2. Collection (of dues, etc.).

rathán = rothán2.

re1 = le1.

8 = roimh.

réabálaí, m = réabóir.

reabhach = reabhrach.

réabhach = riabhach1,2.

réabhacht, f = reith1.

reabhartha2, a3 = reabhrach.

réabhóg = riabhóg.

reac = reic1,2.

réachadh, m, réachan, m = réiteach.

reachtaí1, a3 = reachtúil.

reachtaint, f = aireachtáil.

réachtaint, f = réiteach.

reachtas, m. (gs. -ais). 1. Administration, stewardship. 2. ~, talamh reachtais, rented land (for dairying); conacre. 3 = oireachtas.

reachtnaigh = reachtaigh1.

réadachas = réalachas.

réadaí1 = réalaí.

réagún = réigiún.

réalt1, f = réalta1.

réaltann, f = réalta1.

reamhar = ramhar1,2.

reamhraigh = ramhraigh.

reang3 = sreang1.

reanga2, m = ronnach1.

reangbhás = sreangbhás.

reann1. 1. gpl. of rinn2. 2. m = rinn2.

reannach2 = rinneach.

reannaigh, f = rinn1.

réapáil, f = réabadh.

réasúnach, a1. 1. Reasoning, rational. Creideamh ~, rational belief. 2 = réasúnta.

réasúnacht = réasúntacht.

reath = rith2.

reathach2, f = rith1.

reathachtáil = reáchtáil.

reathaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = reathaí1. 2. Hort: Runner.

rédhánta = réagánta.

reiceadóir, m, ~eacht = reacaire, -acht.

réiclips = éiclips.

réidh2, f = ré2.

réidh3 = réitigh1.

réidh-4 = ré-6

réidheachadh, m = réiteach.

réidheadóir = réiteoir.

réidhigh = réitigh1.

réidhteach, réidhteoir, réidhtigh = réiteach, réiteoir, réitigh1.

réigh, v.t. (pres. réann) = réitigh1.

reighleán, réighleán = réileán1.

réigiúil = réiciúil.

reiglíoch, m = rilleadh 2.

réilteann, f. (gs. -tinne, npl. ~a, gpl. ~). 1 = réalta1. 2. Fair lady.

réilteannach = réaltach2.

réim2, f = réama2.

reimhe = raimhre.

reimheacht, f = raimhre 1.

reimheadh, m, reimheadas, m = raimhre 1.

reimhre = raimhre.

reimhreacht, f = raimhre 1.

réimiúil, a2. 1 = réimeach. 2. Stately, imposing, dignified.

réis = tar éis : éis2.

reisín = roisín1.

reist, f = reasta1.

réititheoir = réiteoir.

reo2 = ré1.

reoideog = reoiteog.

reolach = reothalach.

réroithleagánach = ré roithleagánach : ré7.

5, f = ríochan.

ria3 = roimh.

ria4. 1 = leis : le1. 2 = lena : le1.

riabhach3, f = riabhóg.

riabhach4, m = riach1.

riach2 = riabhach2.

riafóg = riabhóg.

riail2 = rialaigh.

rial, m = riail1.

rialachas = rialúchán.

rialadh, m = rialú.

rialaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. El.E: Relay. 2 = rialaitheoir.

rialaitheoir, m. (gs. -ora, pl. ~í). 1. (Of device) Control. ~ adhainte, ignition control. ~ treo, direction control. 2 = rialtóir.

rian2 = rianaigh1.

riar1, m. (gs. as s. ~, as vn. ~tha). 1. vn. of riar2. 2. Administration, management. ~ gnóthaí, cirt, dlí, administration of affairs, of justice, of law. 3. Provision, service. ~ teaghlaigh, provision for household. ~ na hoíche, provision, chores, for the night. Cuireadh ~ maith orainn, we were well looked after. 4. Distribution, allocation. ~ cothrom a dhéanamh ar rud, to make a fair apportionment of sth. An té atá i mbun a ~tha, the person who is serving it out. Fear ~tha déirce, dispenser of charity. 5. Share, supply; sufficiency. Tá mo ~ ann, it is enough for my needs. Tar le do ~ de, make do with your share of it. Tá ~ na gcéadta ann, it would supply a multitude. Tá ~ a gcáis, a riachtanais, acu, they have enough for their needs. ~ maith de mhaoin an tsaoil, a goodly share of the world's goods. ~ agus éileamh, supply and demand. 6 = réir. (Var: ~adh m)

riasc2, m = riast.

riascach2, m = riasc1.

riascach3 = riastach.

riascánta, a3 = riascach1.

riascúil, a2 = riascach1.

ribhiléis, f. 1 = roille1 1. 2 = truflais.

rifíneach, ~t = ruifíneach, -t.

rígh2, m = rí1.

righne2 = rinne : déan2.

righneachas, righneacht, f, righneadas = righneas.

righníocht, f = righneáil.

righte = rite1.

righteacht = riteacht.

rigile, m = rilleadh 2.

rigleamán = reanglamán.

rileo ró = roithleoró.

rilimint = roillimint.

rilléis = brilléis.

rilleog, ~ach = raideog2, -ach.

rim = ruibh2.

rim, f = ruibh2.

ringear2, m = riglí.

rinn3 = rinne : déan2.

rinn4 = linn : le1.

ríobal = draoibeal.

rioball = eireaball.

ríocáil = rácáil1 3.

riogáille = ragáille.

ríoga(i)n, f = ríon.

ríogha(i)n = ríon.

ríoghdha, ~ch, ~chas, ~cht, ~í = ríoga2, -ch, -chas, -cht, -í1,2.

ríogúil, ríogúlacht = ríúil, ríúlacht.

riom = liom : le1.

ríosáil = rosáil.

riosta = rosta.

riot = leat : le1.

rioth = rith1,2.

riothag, m = friofac.

ris3 = leis : le1.

ritsil, m = riglí.

riú = leo : le1.

robairt = forbairt.

rocálach = racálach.

rócán = rabhcán.

rochtain, f. (gs. -ana). 1. Lit: (Act of) reaching, attaining. 2 = sroicheadh.

roclach = racálach.

rocúil, a2. 1 = rocach. 2. Irritable, vexatious, troublesome.

rodaigh = rod.

ródóir, m, ~eacht = ródaí1, -ocht.

rógaire2 = ruagaire.

rogóid = rogáid.

roich = sroich.

roicid, f = roc2.

roicneach = rocach.

roicnigh = roc3.

roid, f = raideog2.

roideog, ~ach = raideog2, -ach.

róidhiúil = róúil

roig = ráig.

róigeanta = rógánta.

roighin = righin.

roileagán = roithleagán.

róiléar = rollóir.

roilic, roilig = reilig.

roille2, f = roide.

roille3, m = rilleadh.

roilleadh1 = rilleadh.

roilleadh2 = rolladh.

roilleán1 = rilleán.

roilleán2 = roithleán.

roilleog, f = roilleach1.

roilse = railse.

roimhe2. 1 = roimh. 2 : roimh.

roimhseach = ruibhseach.

roimis. 1 = roimhe : roimh. 2. (With article) = roimh.

roimpi : roimh. 3 = roimhe1.

róinne, ~ach = ruainne1, -ach1.

roinnpháirt, ~each = rannpháirt, -each.

roinnt, f. (gs. ~e, pl. rannta). 1. vn. of roinn2. 2. Division, apportionment. ~ talún, maoine, division of land, of property. ~ tí, tíre, dividing, partitioning, of house, of country. ~ airgid, ollmhaitheasaí, sharing of money, of good things. ~ eolais, léinn, sharing of knowledge, of learning. Gan ~, undivided, whole, entire. 3. Dealing, distribution. (a) ~ cártaí, card-dealing. Cé leis an ~? Whose deal is it? (b) ~ in earraí, i bplúr, in iasc, dealing in goods, in flour, in fish. 4. Mth: Division. 5. (a) (Partitive) Some, a number or amount (of). ~ airgid, some money. ~ de na scoláirí, some of the scholars. Le ~ blianta, for a number of years now. Chuir sé ~ imní orm, it gave me some anxiety. Tá ~ mhaith acu díolta, a good few of them have been sold. Bhí ~ mhaith córach linn, we had a fairly favourable wind. ~ eile acu, some more of them. (b) (As adv.) Somewhat. Tá sé ~ fuar, it is somewhat cold. Bhíomar ~ súgach, we were a bit merry. Chiúnaigh an aimsir ~, the weather calmed down a bit. Tá sé ~ bheag cosúil leat, he is a little bit like you. 6 = roinn1 I1.

roisín2 = raisín.

roithleach = roilleach1,2.

roithleadh1 = rilleadh.

roithléith1, f = roilléire.

roithléith2, f = roille1.

roithligh = rothlaigh1.

rollaigh3, rolláil1 = roll2.

rolláil2, f = rolladh.

rómánsúil, a2, romásach = rómánsach.

rómhar2 = rómhair1.

roncás = rancás2.

ronga = runga.

ronnaire = rannaire1.

ronsa, m = runga.

ropach2 = rapach.

ropán = rapán.

róróiricín = bóróiricín.

ros3, m. (In phrase) ~ samh = ró samh : ró2 3(b).

rós2 = róst.

rósadh = róstadh.

rosamh, rosámh, m = ró samh : ró2 3(b).

rotha3, f = roc1.

rotha4, m = reithe.

rothag. 1 = friofac. 2 = ruthag1.

rothail1 = ruaill.

rothail2 = rothlaigh1.

rothaire, ~acht = ruathaire, -acht.

rothlaigh1, v.t. & i. 1. Rotate, gyrate. 2. Whirl, spin. 3 = roll2.

rothlán. 1 = roithleán. 2 = rothán1 3.

rothlánach = roithleánach.

rothlóg = rollóg.

rothlóir = rollóir.

ruabhoc = ruaphoc.

ruacán3 = rabhcán.

ruacha, f = ruacht.

ruachtain = rochtain.

ruachtaint, f = ruachan.

ruadh1. 1. m = rua1. 2. a1 = rua3.

ruadh2, f. (gs. -aidhe) = rua2.

ruadhacht, ruadhghail, f = ruacht.

ruadhóg = ruóg.

ruag, ~adh = ruaig1,2, -eadh.

ruagair = ruaig2.

ruagairt, f = ruaigeadh.

ruagradh, m = ruaigeadh.

ruagthach = ruaigtheach.

ruaichte, f = ruacht.

ruaidhe2, f, ~acht = ruacht.

ruaidhteach, ~as = ruaiteach1,2, -as.

ruaimneach3 = ruainneach1.

ruaimneach4, f = ruaim2.

ruainne2, m = ruaim2.

ruam = ruaimnigh1.

ruamnaigh = ruaimnigh1.

ruan = rún.

ruán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Dim. of rua1 1. 2. Buckwheat. 3. Orn: ~ aille, sparrow-hawk. 4. Ich: Rudd. 5. Ent: ~ beag, small tortoise-shell butterfly. 6. ~ alla = damhán alla : damhán 2.

ruán2 = rabhán2.

ruánach2 = ruálach.

ruansachán = ruainseachán.

ruaracán = bóróiricín.

ruas, m = ruacht.

ruathannach = ruálach.

rubairt = forbairt.

ruball, ~ach = eireaball, -ach.

rubóid = rabóid.

rucaí = rocaí1.

rucálach = racálach.

ruchall2 = urchall.

ruchóid = urchóid.

rud, m. (gs. ~a, pl. ~aí). Thing. 1. (a) Material object. An ~ sin i do lámh, that thing in your hand. Na ~aí a cheannaigh mé, the things I bought. An ~ a bhí mé a dheisiú, the thing I was mending. Gach ~ dá bhfásann, everything that grows. Cupáin agus ~aí, cups and things. (b) Matter, circumstance; act, event, affair, idea. An ~ a tharla, the thing that happened. ~ is fiú a dhéanamh, a thing worth doing. An ~ seo atá ag cur imní ort, this matter that worries you. An ~ atá le rá agam, what I have to say. An chéad ~ a tháinig i mo cheann, the first thing that occurred to me. An ~ is tábhachtaí, the most important thing. ~ nua, a new thing; a novelty. ~ éigin, something or other. ~ eile ar fad, another matter altogether. Rud nár thaitin liom, (which was) something I didn't like. (c) (In substantive phrases) Ós ~ é go, since it happens that. ~ eile de, furthermore. Is é an ~ is measa de (go), the worst part of it is (that). Cad é ~? What? Cé ~ = céard. Is é ~ = is éard : éard. S.a. pé. 2. (Of living creatures) (a) (Of the young) Na ~aí beaga, the little ones. An ~ óg, the young thing. (b) (In pity) An ~ (beag) bocht, the poor (little) thing. (c) (In contempt) An ~ salach, the dirty thing. Nach tú an ~ gan mhaith! What a useless thing you are! Ná labhair leis an ~ sin, don't talk to that creature. 3. (a) Means, substance. An té a bhfuil ~ aige, he who has something, who can afford things. S.a. grá 3. (b) Benefit, gain. Fuair sé ~ maith orthu, he made well out of them, got a good price for them. Ní fearr duit ~ maith ná é, it is a fortunate thing to have happened to you. B'fhearr liom ná ~ maith a bheith ina gcuideachta, I'd like very much to be in their company. (c) Thing of consequence. Is beag, is mór, an ~ é, it matters little, a lot. Is maith an ~ duit féin é, it is a good thing for yourself. Ba mhaith an ~ duit go raibh mé ann, it was just as well for you that I was there. Ní fearr duit ~ de, you are just as well off. (d) Way of acting. Is beag an ~ duit cuidiú liom, the least you should do is to help me. Ba mhór an ~ dó gan mé a bhualadh, he could hardly keep himself from striking me. 4. (a) ~ beag, a little bit, a little. ~ beag aráin, oibre, céille, a little bit of bread, of work, of sense. Cuir ~ beag uisce ann, put a little water in it. (As adv.) ~ beag fuar, a little bit cold. Tá mé ~ beag níos fearr inniu, I am a little better today. (b) (Deprecatingly) "Tá brón orm'. "Tá, ~!' "I'm sorry'. "You are, I'm sure!' 5. Thing asked for. ~ a dhéanamh ar dhuine, to obey s.o.'s wishes. 6. Concern, sorrow. Ná bíodh ~ ort faoi, don't grieve over it. Chuirfeadh sé ~ ort, it would distress you. 7. Affection. Tá an-~ agam orthu, leo, I am very fond of them. 8. Wit, understanding. Ní raibh sé de ~ ann é a dhéanamh, he hadn't the gumption to do it. 9. F: (As a.) (a) Níl sé chomh ~ le duine eile, he is not as bright as other people. (b) Tá sé sin chomh ~, that fellow thinks he is it.

rudaire = ridire.

rudhrach, ~as = rúrach, -as.

rudhradh = rúradh.

Rudhraigheacht = rúraíocht.

ruibh3, f = rú.

ruibhléis, f. 1 = roille1. 1. 2 = truflais.

ruiclín = riclín.

rúid2 = rad2.

ruide = roide.

ruideog = raideog2.

ruidhéal = ruithéal.

ruidhilse, f, ruidhleas = ruíleas.

ruig = nuige.

ruigile, m = rilleadh.

rúille búille = ruaille buaille : ruaille2.

ruillic = roillic.

ruipleachán = raipleachán.

rúisceadh, m, rúisceáil, f = rúscadh.

rúmáilte = ruamáile.

runca = runga.

runsa = runga.

rupach = rapach.

rúsc2 = rúisc2.

ruth = rith1.

ruthag2, m = friofac.

ruthaill = ruaill.

s' = seo 2(d).

sabhaí = sámhaí1.

sábhairne = sáibhirne.

sabharcán, m = sabhaircín.

sabharn = sabhran.

sabhláiste = soghluaiste.

sacáil, v.t. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1. Sack. Duine a shacáil (as post), to sack s.o. (from a job). 2 = sac4 1.

sacán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Little sack. Fig: Croitheadh an tsacáin, the last-born of the family. 2. Sacking, sackcloth. 3 = sacadán.

sacarbhaic, f, sacarfaic, f = sacraifís.

sacramach = sacrach.

sacránta, ~cht = sácráilte, -acht.

Sacsanach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~) & a1. 1. Saxon. 2 = sasanach1,2.

sadh, f = soith.

sádhadh, m = sá.

sadhail, f = sáile2.

sádhail, ~e = sáil2, -e2.

sadharcóg, f = saotharcán.

sadhfras, m = sípris.

sadlachán, m = sadall.

saeinne = séinne.

saenna, m = séinne.

saesún, m, saesúr = séasúr.

sáfaireacht = sáimhríocht.

sáfán = sabhán1.

saghd, ~adh = saighid, saighdeadh.

saghdóir = saighdeoir.

sáibhéir, ~eacht = sábhadóir, -eacht.

saidh, f = soith.

sáidh = sáigh1.

saidhir = soidhir.

sáidhleacht, f = sáile2 1.

saidhleánach = saileánach.

saidhne, m = saighean.

sáidhteach, sáidhteán = sáiteach, sáiteán.

saigheadóireacht = saighdeoireacht.

saighneas, ~ach = aighneas, -ach.

sail3, f. (gs. ~e). 1. Dirt, dross, impurity. ~ chnis, scurf, dandruff. ~ chluaise, ear-wax. ~ chaorach, wool-grease. ~ mhiotail, (metal) dross. 2. Stain, defilement. ~ pheaca, stain of sin. 3. ~ chuach, chuaiche = sailchuach.

sáil3 = sábh2.

sailcheacht = sailíocht.

sáileacht, f = sáile2 1,2.

sailéar = siléar.

sailearnach, f. (gs. -aí). 1. (a) Coll: Sally rods. (b) Sally-field, osier-bed. 2 = sailchearnach.

sailí1. 1 = sailíocht. 2. Var. gsf. & comp. of salach1.

sailicheacht = sailíocht.

sailigh = salaigh1.

sailimeandar = salamandar.

sailleán = salán.

sailm1. 1. gs. & npl. of salm. 2. f = salm.

sailm2 = pailm.

sáimh1 = sámh1,2.

sáimhín1, m. (gs. ~). 1. Easy, tranquil, mood. Bheith ar do sháimhín só, ar do sháimhín suilt, to feel happy and at ease; to enjoy oneself in comfort. 2 = sámhán.

saimhseáil, saimhsigh = saibhseáil.

sainreadh, m, ~ach = sonra, -ch.

sainsiléir2 = seansailéir.

sainteach = santach.

saintiúil, a2 = santach.

sáipéal = séipéal.

saiprigh = soiprigh.

sáir-, prefix = sár-3

sairbheáil = seirbheáil1,2.

sáirigh, sáiriú = sáraigh, sárú.

sáirse2 = sáiste.

sáis1, f = táis1.

sáisigh = sásaigh.

sáiteán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Stake. ~ a chur sa talamh, to plant a stake in the ground. Sáiteáin cléibh, ciseáin, stakes of creel, of basket. ~ a chur i bhfuinneog, to wedge a window. 2. (a) Hort: Set. (b) (Fig. of person) Slip, young shoot. 3. Thrust, jibe. ~ a thabhairt do dhuine, to have a dig at s.o. 4 = sáiteachán.

saith2 = soith.

sáith2 = sáigh1.

sáitheach = sách1,2.

sáitheadh, m = sá.

sáithigh2 = sáigh1.

sáithiúil, a2 = sách2 1.

sáithte = sáite : sá, sáigh1.

sáithteach, ~án = sáiteach, -án.

sáithteán = sáiteán.

sáitse = sáiste.

sal, f = sail3.

sál. 1. gpl. of sáil1. 2. f = sáil1.

salachadh, m = salú.

salchadh, m = salú.

salchuach = sailchuach.

saltair2 = satail.

saltair3 = altair.

saltairt, f, saltarnach, f = satailt.

saltradh, m = satailt.

salúin1, salún1, s. (In phrase) Sú ~ = sú talún : sú2.

samalasc, m = seamlas.

samh1, m = samhradh.

samh2 = sabh.

sámhacht, f = sáimhe1 1.

samhail2 = samhlaigh.

samhailt, f. 1 = samhail1. 2 = samhlú.

samhaircín = sabhaircín.

sámhaireacht = sáimhríocht.

sámhairíocht = sáimhríocht.

samhaltach, a1. 1. Symbolic. 2 = samhalta 1.

samhaoin, ~each = somhaoin, -each.

samharcán, m = sabhaircín.

sámhas, m. (gs. -ais). 1 = sáimhe1 1. 2. Bodily pleasure, voluptuousness. ~ na gcéadfaí, gratification of the senses.

sámhasach, a1. 1 = sámh2. 2. Voluptuous.

samhlach, a1. 1 = samhailteach. 2 = samhlaíoch.

samhlachán2 = samhnachán.

samhladh, m = samhlú.

samhlaoid, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Figurative illustration; (pl.) imagery. 2 = solaoid.

samhsa, ~í = sabhsa1, -í.

samhthach, sámhthach = sáfach.

sámhthán = sabhán1.

samlas = seamlas.

sámsáil = salmaireacht.

samsaire, ~acht = salmaire, -acht.

samsálaí, m = salmaire.

san4 = sin1.

sánas = sámhnas.

saobhachan, m. 1 = saobhadh. 2 = saochan.

saobhán, m = saochan.

saoghain(n) = séaghainn.

saoghal, ~ta, ~tacht = saol, -ta1, -tacht.

saoghl- = saol-

saoibhe. 1. f = saofacht. 2. gsf. & comp. of saobh1.

saoidheacht = saíocht.

saoidheán = saíán.

saoil2 = síl1.

saoire. 1. f. (gs. ~). (a) Lit: = saoirse2. (b) Feast, church festival; day of rest, sabbath. Domhnach agus lá ~, Sunday and holy day. ~ an Domhnaigh, Sunday rest, sabbath. Ní lá ~ an Domhnach acu, they work even on Sundays. Lá ~ a dhéanamh, to take a day off from work. Tá an lá inniu mar an t~ againn, we have nothing to do today. Ag déanamh ~ do na mairbh, abstaining from work out of respect for the dead. Iron: Is mairg a bheadh ag déanamh ~ dó, he has no intention of dying just yet. An t~ a choimeád, a bhriseadh, to keep, to break, the sabbath. (c) Vacation, holidays; leave of absence. ~ bhliantúil, bhreoiteachta, annual, sick, leave. Bheith, dul, ar laethanta ~, to be, to go, on holidays. Lá ~ a thógáil, to take a day's leave. Lucht ~, holiday-makers. adach ~, holiday attire. Sch: Bliain ~, sabbatical year. 2. gsf. & comp. of saor3.

saoirseacht2, f = saoirse2.

saoirsine(acht), f = saoirseacht1.

saolmhar = saolach.

saordha2, ~cht = saorga, -cht.

saordháil = saoráil.

saordhálach = saorálach.

saorgáid = saoráid.

saorgáil = saoráil.

saosúr, ~ach = séasúr, -ach.

saothróir, m = saothraí1.

saothúil = saoithiúil.

saothúlacht = saoithiúlacht.

sara = sula.

saraidh = soraidh.

sás2, ~adh = sásaigh, sásamh.

sásaí = sástaí.

sásmhaireacht = sásúlacht.

sásmhar, a1 = sásúil.

sású, m = sásamh.

sáthach, a1 = sách1,2.

sáthadh, m = sá.

sáthaigh = sáithigh1.

sáthaire, m, ~acht = sáiteoir, -eacht.

sb- = sp-

scab, ~adh = scaip, -eadh.

scabhat2, m = scata.

scabhdrún = scuadrún.

scabhlaeir, ~eacht = scamhailéir, -eacht.

scabhlóir = scamhailéir.

scabthach = scaipeach1,2.

scafóg, ~ach = scothóg, -ach.

scagachán2, m = scagaire 1.

scaibhtéir = scabhaitéir.

scaifte, m = scata.

scaigne, f = scagaire 1.

scaigneach = scagthach.

scaigneán, m, scaigneoir, m = scagaire 1.

scail, f = scal1,2.

scáile1, m. (gs. ~, pl. -lí). 1 = scáil1. 2. Weaving: Shed.

scáiliúil, a2 = scáileach.

scailleog1 = gáilleog.

scailleog2 = scaileog.

scaillín = scailtín.

scailliún, m. (gs. & npl. -úin, gpl. ~). 1. Scallion. 2. Immature, underdeveloped, thing. ~ muice, lean, scrawny, pig. ~ práta, small, worthless, potato. 3 = scailliúnach.

scaimh2 = goimh.

scaimhearnach, f = camhaoir.

scaimhíl, scaimhire = scamhaíl, scamhaire.

scaimléir, ~eacht = scamhailéir, -eacht.

scáine2, f = scáineadh 2.

scainneal, ~ach = scannal, -ach.

scainnear2, f, ~ach = scannal, -ach.

scainnir1, f, ~each = scannal, -ach.

scainnir2 = scanraigh.

scainnreadh = scanradh.

scáinse, scáinsiúil = scaoinse, scaoinsiúil.

scáinteach1 = scáineach.

scáinteach2 = scáithínteach.

scáinteacht2 = scáithínteacht.

scaipeadhach = scaipeach1.

scaipiúch = scaipeach1.

scaiptheach, ~t = scaipeach1,2, -t.

scairbhín, scairbhshíon = garbhshíon.

scaird3. 1. gs. of scard1. 2. f = scard1.

scairf = scaif.

scairleog, f = scarlóid.

scairtíl, f = scairteach2.

scairtiúil, a2 = scairteach3.

scaite2 = scoite : scoith1.

scaiteach = scoiteach.

scaith. 1 = scoith1. 2. f = scoth1.

scal3 = scol1.

scál3, m = scáil1.

scaladh, m. 1. vn. of scal2. 2 = scal1.

scálán = scáthlán.

scall2 = scal1,2.

scallach2 = scalach.

scallachán = scallamán.

scalladh2 = scaladh.

scallán = scalán.

scallóid2 = scalóid.

scallóideach2 = scalóideach.

scalltarnach = scolgarnach.

scalpach = scailpeach.

scalpóg, scalpóid, f = scealpóg.

scaltarnach = scolgarnach.

scamall2 = scannal.

scamh2, f = scaimh1.

scamhach = scafach.

scamhadóir, m = scamhaire.

scamhaigh = scamh1.

scamhaíl, f. (gs. -íola). 1 = scamhadh. 2. (Act of) grimacing.

scamhaite = scafa2.

scamhán, m = scamhóg.

scamhánach2, a1. 1. Filmy. Lása ~, filmy lace. Néal ~, filmy cloud. 2 = scamhógach.

scamhlaeir, ~eacht = scamhailéir, -eacht.

scamhláil, f = scamhailéireacht.

scamhtha, ~ch = scafa2, -ch.

scannar = scainnear1.

scannlaigh = scannalaigh1.

scanrú, m. (gs. -raithe). 1. vn. of scanraigh. 2 = scanradh. (Var: scanráil f)

scaodalach = scodalach1,2.

scaoi = scaoth.

scap, ~ach = scaip, -each1,2.

scapadóir, scapaire, m = scaiptheoir.

scarbh2, f = scairbh1.

scarbhach1, m. (gs. -aigh). 1 = scairbheach1. 2. (a) Sharpness, roughness. (b) Hoarseness.

scarbhach2 = scairbheach2.

scarbhán, m = scairbheach1.

scard2, ~ach, ~aire, ~án = scaird1,2, -each1,2, -ire, -eán.

scaróid = scaraoid.

scart1 = scairt3.

scart2 = cart.

scartach = scairteach1.

scartachán = cartachán.

scartadh = scairteadh : scairt4.

scartáil. 1. f = cartadh. 2 = cart.

scartaíl, f = scairteach2.

scarthain, f = scaradh.

scarúin(t), f = scaradh.

scat, scát, m = sciata1.

scáthach, a1. 1. Shady, sheltered. 2 = scáfar.

scáthachas, m = scáfaireacht.

scathadh = scoitheadh : scoith1.

scathamh = scaitheamh.

scatharnach = scarthanach.

scáthmhaireacht = scáfaireacht.

scáthmhar = scáfar.

scáthúil, a2, scáthúlach = scáfar.

scáthúlacht = scáfaireacht.

scé, f = sceach.

sceachaire2 = sceithire.

scéachtaint, f = sceitheadh.

sceadall = screatall.

sceadas, m = scead1.

sceadramán = sceadamán.

sceaird = scaird1,2.

scealb, ~aire = scealp1,2, -aire.

scealbaireacht = scealpaireacht.

scealbóg = scealpóg.

sceallach = scileach.

scealp1, f. (gs. -eilpe, npl. ~a, gpl. ~). 1. Splinter. ~ cloiche, splinter of rock. ~ de chnámh, bone-splinter. ~ a bhaint as rud, to chip sth. 2 = scailp.

scealpach, a1. 1. Chipped, splintered. 2 = scailpeach.

scealpaigh, f = scailp.

scéaltach = scéalach.

scealtán = sceallán.

scéaltóir, m, ~eacht = scéalaí1, -ocht.

sceamh3, f = scaimh1.

sceamh4, f = screamh1.

sceamhach, a1. 1. Piercing, severe. 2 = goimhiúil.

sceamhachán = scamhachán.

sceamhard, ~ach = scamhard, -ach1,2.

sceamhchóir = screamhachóir.

sceamhóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Thin slice. 2 = screamhóg. (Var: sceamhlóg)

scéan, m = scéin.

sceanach, m. (gs. -aigh). 1. Knifing, cutting, flaying; destruction. ~ a dhéanamh ar rud, to cut up sth. (as with knife). Rinne siad ~ ar a chéile, (i) they slashed one another, (ii) they flayed each other with their tongues. Rinne siad ~ ar na barra, they cut through, destroyed, the crops. ~ cainte, cutting speech. 2 = sceanairt 1.

sceanachar, m = sceanairt 1.

sceanadh, m. 1 : scean. 2 = sceanach.

sceanadóireacht, f. (gs. ~a). 1. Cutler's trade, cutlery. 2 = sceanairt 1.

sceanáil, f = sceanach.

sceanairt, f. (gs. ~e). 1. Cuttings, peelings, pairings, cut-up refuse. 2. Med: Operation. 3 = sceanach 1.

sceanartach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. (a) Sharp-featured person. (b) Skinny, scraggy, person or animal. 2 = sceanartálaí.

scéanfadh, m = scéin.

sceanfairt = sceanairt.

sceanfartach = sceanartach.

scéanúil = scéiniúil.

scéar, m = sciar.

sceardán = scairdeán.

sceart2, f = scairt1,2.

sceartaíl, f = scairteach2.

sceartán2 = sceartachán.

sceathach = sceitheach.

sceathaire, ~acht = sceithire, -acht.

sceatram = sceadram.

sceideach = sceadach1,2.

sceidh, scéidh = sceith1,2.

sceidimíní = sceitimíní.

sceilp2, f = scailp.

sceilp3, ~each = scealp1,2, -ach.

sceilpéir, m, ~eacht = scealpaire, -acht.

sceilpeog = scealpóg.

sceim = scim.

sceimh = scim.

scéimhiúil, a2 = sciamhach.

sceimhil. 1 : sceimheal. 2. f = sceimheal.

sceimhleadh, m. 1 = sceimheal 3. 2 = sceimhle1.

scéimire, m = scéiméir.

sceinm, f = scinneadh.

sceinmne, ~ach = scinnide2, -ach.

sceinn = scinn.

scéireog = sceidhreog.

sceit = geit1,2.

sceiteach2 = geiteach.

sceithreach = sceathrach.

sceitiúil = geitiúil.

sceitse2, m = sceiteadh.

sceo2 = ceo1.

sceo3 = sceabha.

sceoin, f = scéin.

sceol = scéal.

sceolamán = geolamán.

sceolamh = sciollam.

sceolán, ~ta, a3 = ceolán, -ach.

sceolbhach = geolbhach.

sceon, m = scéin.

sceonaíl = geonaíl.

sceonmhar, a1 = scéiniúil.

sceonshúil, ~each = scéansúil, -each.

sceonshúilí = scéansúilí.

sceontacht = scéiniúlacht 1.

sceonúil = scéiniúil.

sciamh, f = scéimh1.

sciamhdha, a3 = sciamhach.

sciamhúil, a2 = sciamhach.

scian3 = scéin.

scib3 = sciob1 2.

scibéad = scipéad.

scíble(adh), m = sceimhle2.

scidín, ~each = sceidín2, -each.

scifle, ~achán, ~og, ~ogach, ~ogacht = cifle, -achán, -og, -ogach, -ogacht.

scig, f = scige.

scil4, m = scileadh.

sciléad = scilléad.

scilimis = sceilmis.

scilm(is) = sceilmis.

scím, f = scéim.

scimeal2, scimheal = sceimheal.

scimplíní = sclimpíní.

scinniúint, f = scinneadh.

sciob1, m. 1 = sciobadh. 2. (In phrase) ~ sceab, scramble. ~ sceab ar airgead, scramble for money. Caith in airde ar ~ sceab chucu é, throw it up and let them scramble for it.

scíob = scríob1,2.

sciobairle, m. (gs. ~, pl. -lí). 1. Strip, sliver. 2 = scibirlín. (Var: sciobaile)

sciobal = screaball.

sciobarnach = scrobarnach.

scioblach = goblach.

sciobóg2 = giobóg1.

sciobthach, a1. 1. Snatching. 2 = sciobtha 2.

scioch = scuch.

sciochóir = sceachóir.

sciochóireacht = sceachaireacht.

sciodarnach, f. (gs. -aí). 1 = sciodar 1. 2. Vet: (Act of) scouring; scour. (Var: sciodrach)

scioflóg = cifleog.

scioll, v.t. & i. 1 = scil3. 2. Surg: Enucleate. 3. Scold, rate. Ag ~adh ar a chéile, scolding, abusing, one another.

sciolla = sceall2.

sciollach = scileach.

sciollán = sceallán.

sciollbhach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Tall emaciated person. 2 = scileach.

sciollóg = sceallóg.

sciollóir = sciolladóir.

sciolltaire, m = sciollbhach 1.

sciolltán = sceallán.

sciollúch = sciollbhach.

sciolp = siolp.

sciolpa, m, sciolpóg = scealp1, -óg.

scíoltóir = sceimhealtóir.

sciomáil = scimeáil.

sciomóir, m = scimín.

scion. 1. f = scian1. 2 = scean.

scíon, f = scéin.

sciord, scíord = sciuird.

sciordán = sciortán1.

scíordán = scairdeán.

sciorr, v.i. 1. Slip, slide, slither, skid. ~adh ar leac oighir, to slip on ice. ~ na cosa uaidh, his feet went from under him. ~ an carr den bhóthar, the car skidded off the road. ~ an focal uaim, I let the remark slip out. Tá na blianta ag ~adh thart, the years are slipping by. 2 = sciurd.

sciorrúil, a2. 1 = sciorrach2. 2. Accidental.

sciortán2 = sceartán1.

scíos, m = scís.

scíosach, scíosmhar = scítheach.

sciotadh, m. (gs. sciota, pl. -aí). 1. vn. of sciot2. 2. ~ siúil, raking stride. 3 = sciotaíl.

sciotaire, m = sciotarálaí.

sciotaireacht, f = sciotaráil.

sciotar3 = sciodar.

sciotbhach = scotbhach.

scíothach = scítheach.

sciothaire, m = sciotarálaí.

sciothaireacht, f = sciotaráil.

scíste, f = scíth1 2.

scíte2, f. (gs. ~, pl. -tí). 1 = sciata1. 2. Ray. ~ bhallánach, spotted ray.

sciteadh = sceiteadh.

scíth2, a1. 1 = scítheach. 2. Lit: Dejected, sad.

scitheach = sciathach.

scitheog = sciathóg.

sciúg, f. (gs. -úige). 1 = sciúch1. 2. Choking, gasping; hissing sound. Tháinig ~ ann, he was gasping for breath. An ~ dhéanach, the last gasp. (Var: m, sciúig f)

sciúirse, m. (gs. ~, pl. -sí). 1. Scourge. (a) (Of instrument) Ghabh siad de sciúirsí air, they scourged him. (b) (Of affliction) Tháinig ~ ar an tír, the land was scourged. (c) (Of cause of affliction) ~ ó Dhia iad, they are a scourge sent by God. 2. Tall thin wiry person. 3 = sciuird.

sciúirseáil = sciúrsáil1,2.

sciúirseoir, m = sciúrsálaí.

sciúnach, m = giúnachán.

sciúng, f = sciúg.

sciurd, v.i. (vn. ~adh m, gs. ~ta). 1. Rush, dash, hurry. ~ siad tharainn, they swept past us. ~ leat, hurry on. ~ sé isteach, he dashed in; he made a flying visit to the house. ~ anall chugainn uair éigin, run over to see us some time. ~ mé síos chun na trá, I took a quick run down to the strand. S.a. ealta 1. 2 = sciorr.

sciúrsa, m = sciúirse.

sclafairt = sclamhairt.

sclaibéir, m, ~eacht = clabaire, -acht.

sclaimh, f. 1 = sclamh1. 2 = glamh1.

sclamh2, v.t. & i. (vn. ~adh m, gs. & pp. -afa). 1. Snap at, abuse. Duine a ~adh, to snap at, flay, scold, s.o. 2 = clamhair.

sclamhaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Abusive person. 2 = clamhaire. (Var: sclamhadóir m, sclamhaí m)

sclamhairt, f. (gs. ~e). 1. (Act of) abusing, scolding. 2 = clamhairt, (Var: sclamhaíl f, sclamhaireacht f)

sclamhthadh = glafadh.

sclátaire, m, sclátar, m = scláitéir.

sclátóir, m = scláitéir.

scliogart = slíogart.

sclíotar, sclíotrachán, m = scloitéir.

sclíotráil, f = scloitéireacht.

sclíteach, m, sclítéir = scloitéir.

scliútar, m, scliútrachán, m = scloitéir.

sclog1, v.t. & i. (vn. ~adh m, gs. & pp. ~tha). 1. Gulp, gasp, choke. Is beag nár ~ sé, he nearly choked, nearly passed out. 2. Ag ~adh gáire, suppressing a laugh; chuckling. 3 = slog2.

sclog2, f = scroig.

sclogaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Chuckler. 2 = slogaire.

sclogaireacht, f. (gs. ~a). 1 = sclogaíl. 2 = slogaireacht.

sclogóg = slogóg.

sclograch = slograch.

scloid = scleoid.

scloit, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Emaciated creature. 2 = scloitéir.

sclóndar = scleondar.

sclóndrach = scleondrach.

sclota2, a3 = sclotrach2.

sclug- = sclog-

scobáiste = scabáiste.

scobáistiúil = scabáistiúil.

scobóg = giobóg1.

scodal1, m. (gs. & npl. -ail, gpl. ~). 1 = cudal. 2. Dash, activity. Nach fúthu atá an ~! How they scamper about! 3 = scodalach1.

scodal2, m = sciodar.

scodalach3 = sciodar.

scog, f = scroig.

scoibleach = gioblach.

scóid2 = scóig1,2.

scóid3 = scuad.

scóid4. 1. gs. & npl. of scód. 2. f = scód.

scoir2 = scor4.

scoirneach3 = scornach.

scoirnín, m = scorán.

scoithléithí = scailéathan.

scoithriúil = scothúil.

scoitire = scartaire.

scol3, f. (In phrase) ~ rámha = ascaill rámha : ascaill 5.

scol4. 1. f = scoil. 2. Var. gpl. of scoil.

scolabard, m = turbard.

scólachán2, m = scóladh 2.

scoladóir, ~eacht = scalladóir, -eacht.

scolaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Schoolman, scholastic. 2 = scoláire.

scolaire = scolaí2.

scoláiriúil, a2 = scolártha.

scolamán = scallamán.

scolgarnach, f. (gs. -aí). 1. (Act of) cackling. 2. Loud empty talk, cackle. 3 = scolfairt 2. (Var: scolgnach)

scollaid, scollóir = scallóid1, scalladóir.

scolpán = scalpán.

scoltadh = scoilteadh.

sconnaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Reckless, devil-may-care, person. 2. Gushing, effusive, person. 3 = sconnartach 1. (Var: sconnachán m)

sconnartach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Long thin person or animal. 2 = sconnaire. (Var. of 1: sconnachán m)

scóp, ~úil = scóip, -iúil.

scópúlacht = scóipiúlacht.

scor5, m. 1 = scoradh. 2 = scór 1. 3 = scair.

scoráil2, f = scoradh.

scorn3 = scorán.

scoróg1, f = scorán.

scoróg2 = corróg1.

scorthánach = scorach1.

scot3, m = scotbhach.

scót = scabhat1 1.

scothbhall = scofall.

scrab, f, scráb, f, scraba, m = scráib.

scraball = screaball.

scrabhadh, m. 1. vn. of scrabh. 2 = scrabha.

scrábúil, a2 = scrábach2.

scrac, ~adh = srac1, -adh.

scráibiúil, a2 = scrábach2.

scraig, ~each = creig, creagach.

scraiteall = screatall.

scraitheach, ~án = scrathach, -án.

scramaisc, f = gramaisc.

scrathain = grathain.

scrathánach, m = scrathachán.

screabha = scrabha.

scréachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. ~ (blinbh), screeching child. 2. Orn: Shrike. 3 = scréachóg.

scréachanta, a3. 1. (Of weather) Harsh, stormy. 2 = scréachach2.

scread3 = gread.

screadóg = greadóg 2.

screag1, f = creig.

screagach = creagach.

screagán, ~ach, a1 = creagán1, -ta.

screalbh, f, screallach, f = scileach.

screapall = screaball.

screig, f. (gs. ~e, npl. -eaga, gpl. -eag). 1 = creig. 2. (In phrase) Cloch ~e, jackstone.

screigeach, screigiúil, a2 = creagach.

scríb, f = scríob1.

scríbhní, scríbhnidh, m = scríobhaí.

scríobáil, f. (gs. -ála). 1 = scríobadh. 2. Scraping up, miserable saving. ~ bheag, a mere scraping. Pé ~ a bhí ar a chumas a dhéanamh, whatever he was able to scrape together. 3 = scriobláil.

scríobálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Scraper; miser. 2 = scrioblálaí.

scríobhnóir, ~eacht = scríbhneoir, -eacht.

scríobhtha = scríofa : scríobh1,2.

scriochaide, f, scriochán = creachán.

scriogach = scroigeach.

scriollach = scileach.

scriosadóir, ~eacht = scriostóir, -eacht.

scriosaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Scraper. 2 = scriostóir 1. 3 = scriosúnach 1.

scriostóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Destroyer, devastator. 2. Nau: Destroyer. 3 = scriosaire 1.

scriosúil, a2 = scriosach.

scriosúnach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Strong active person. 2 = scriostóir 1.

scriotharnach, m. 1 = creathadach. 2. (In phrases) Is ar éigean a bhí an ~ ann, there was hardly a quiver left in him, he was barely alive. Fad a bhí an ~ ann, while there was any life left in his body. (Var: scriothalach, scriothartach)

scríste, f = scíth1 2.

scríte = scríofa : scríobh1,2.

scrithin, m, scrithín m = scriotharnach.

scrog, ~ach = scroig, -each.

scrogallach2, m = scroglachán.

scrogán, m = scroig.

scroibleach = scroblach.

scrománach = crománach.

scrosán = scriosán1.

scrothaíocht = cruthaíocht.

scrothúil = cruthúil.

scruball, ~ach = scrupall1, -ach.

scruibleach = scroblach.

scrúnlach = grúnlach.

scrupall2 = screaball.

scruthaíocht = cruthaíocht.

scruthúil = cruthúil.

scuabaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1 = scuabadóir. 2. Dashing person; fast-moving animal.

scuaidrín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = scuadrún. 2. Line, file, row. Ag máirseáil ina ~, marching in file. ~ carranna, string of cars. 3. (Of brood) String, swarm.

scuaille = cuaille.

scuaine, f. (gs. ~, pl. -ní). 1. = cuain1. 2. Drove, flock; line, train. ~ caorach, drove of sheep. ~ lachan, flock of ducks. ~ éan, flight of birds. ~ beach, swarm of bees (in flight). ~ carráistí, train of carriages. Bhí siad ag teacht ina scuainí, they were coming in streams. 2. Queue. Dul i ~, to form, stand in, a queue. (Var: pl. scuainte; scuain f)

scuan2, m = scuaine 2.

scuathóg = scothóg.

scúd, m = scuad.

scudaí = scodaí.

scudal1 = cudal.

scudal2, ~ach = scodal1 2, -ach1,2.

scudradh, m = scuaid1 2.

scufall = scofall.

scuid2 = scuaid1.

scúid, f = scuad.

scúinse = scaoinse.

scuirliún, m = cuirliúnach.

scumh, ~achán, ~adh, ~aire = scamh1, -achán, -adh, -aire.

scunlach = grúnlach.

scurach = scorach1.

scútaí = scodaí.

scvae = svae.

sd- = st-

se' = seo 2(d).

3, m. 1 = sea1. 2. (In phrases) Duine, uair, ~ nó seachráin, an occasional person, time. Cúrsa ~ nó seachráin, passing event, anything of interest.

4 = is é : é2.

sea4 = is ea : ea1.

seá1 = sábh1,2.

seabhóid, ~each = seafóid, -each.

seabhrach = seamhrach1.

seabhráil, seabhrálaí = seoráil1, seorálaí.

seabhróg = searróg2.

seac2 = sioc2.

seacaíl = sioc2.

seacán = sacán2.

seach1, s. 1 = sea1. 2. (In phrase) Faoi ~, (i) in turn; occasionally; respectively; (ii) in confusion. Teas agus fuacht faoi ~, alternating heat and cold. Cuir ina n-ionaid féin faoi ~ iad, put them in their respective places. Chuaigh an saol faoi ~ orm, the world turned topsyturvy on me. S.a. uair 2.

seach2, prep. (Lit. pron. forms: ~am, ~ad, ~a, ~ainn, ~aibh, ~a). 1. Lit: (a) By, past, beyond. Ag dul ~ainn, going past us. Léig sin ~ad, let that pass. Tabhair súil ~ad, take a look around. Léig ~ láimh é, pass it over, omit it. (b) Tar ~ad síos, come on down. Rachadsa ~am ó dheas, I will go on southwards. 2. Other than, rather than, more than. Peann ~ an ceann seo, a pen other than this one. Níor cháin mé duine agaibh ~ duine eile, I didn't censure one of you rather than another. Eisean ~ duine ar bith, he of all people. ~ a bhfaca mé riamh, above all I have ever seen. 3. ~ is = seachas.

seachnach = seachantach.

seachnadh, m = seachaint.

seachránta, a3 = seachránach.

seachtar2 = seachtair1.

seachtmhadh, m & a1 = seachtú.

seacúil = siocúil.

sead5, m = seadán1,2.

seada2, m, ~ch = seadán2, -ach2.

seadáil, seadaíl, f = seadráil.

seádar = sádar.

séadmhar. 1 = séadach. 2 = seodmhar.

seagarlach = siogarlach1,2.

seagh, m = sea2.

seáirse = séirse.

seala2, f = sealbhán.

séalaigh2 = síothlaigh.

sealbh1. 1. gpl. of seilbh. 2. f = seilbh. 3. f = sealbhán.

sealbh2, f = seala1.

sealbhach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Gram: Possessive (case). 2 = sealbhán. 3 = sealbhóir.

sealbhachas = sealúchas.

sealbhadh, m = sealbhú.

sealbhadóir, sealbhaí, m = sealbhóir.

sealg2 = seilg1,2.

sealgar = seileagar.

seall2 = sill.

sealladh = silleadh 2.

seallán = seileán.

seallóg = siollóg2.

séalthaigh = síothlaigh.

séalú2 = síothlú.

seama2 = seamanna1.

seamaire = seamaide.

seamar1 = seamhar.

seamar2. 1. gpl. of seamair. 2. m & f = seamair.

seamóid = siomóid.

seamra1 = seomra.

seamrach2 = seamhrach1.

seamsóg3, f = seamsán1.

séanaíocht = séanmhaireacht.

seanbhaile, m. (gs. ~, pl. -lte). 1. (a) Old home. Ó d'fhág mé an ~, since I left the home in which I was reared. (b) Last home. Tá siad uile sa ~, they are all gone to their last home. 2. Ancient town. 3 = seanbhailéad.

seancam = sonc.

seanchasaí = seanchaí.

seangairlín, ~each = siogairlín, -each.

seangtha = seangaithe.

seanmach = seanmnach.

seanmsóir, m = seamsúr.

seanncaithe = seangaithe.

seansúr = seamsúr.

séanúil, a2 = séanta1 2.

seara, m = searróg1.

séaras, m = séire.

searbh1, m. (gs. & npl. seirbh, gpl. ~). 1. Acid. 2 = searbhán.

searbhacht, f, searbhadas = searbhas.

searbhán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Bitter person. ~ de sheanduine, bitter old man. 2. Bitter herb; (of extract) bitters. ~ muc, mouse-ear hawkweed. 3 = caisearbhán.

searc2, m = siorc1.

searcach, a1 = searcúil.

searchán = searachán.

séard = is éard : éard.

searg1, m. (gs. sirg). Lit: 1. Wasting sickness, decline. Bheith i ~, to be in a decline. Fear, bean, sirg, consumptive. 2. Atrophy. 3 = seargadh.

seargánach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = seargán. 2. Spoil-sport, kill-joy.

searmóin, f. 1 = seanmóir. 2 = searmanas.

searmóntaí = seanmóirí1.

searrach2, m = siorc1.

searrachán = searachán.

seársa, séarsa = séirse.

seas1, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. (Of boat) Thwart. 2 = seastán1.

seasaigh = seas2.

seasaitheach, ~t = seasmhach, -t.

seasc2, f = seisc1.

seasca2, f = seisce1 1.

seascach2, a1 = seasc1.

seascaí. 1. gs. of seascach1. 2. f = seascach1 1(b).

seascaíoch, f, ~t = seascach1 1(b), -t.

seascán1, m = siscín.

seascán2 = deascán.

seascánach, m = seascachán.

seascas, m = seascacht.

seáspán, m = sáspan.

séathlaigh = síothlaigh.

séathlán = síothlán.

séibe3, m = seibineach.

séice, m = séacla.

seiche = seithe.

seichigh = seithigh.

seicne. 1. gs. of seicin. 2. m = seicin.

seicréid, ~each = sicréid, -each.

seicréideacht = sicréideacht.

seid2, f = sead1.

seideachan = seadachan.

seidhrín = seirín.

séidteoir, m = séidire.

seifín = sifín.

seighléir, seighleoir = séiléir.

seilbhéireacht = suirbhéireacht.

seilchide = seilide.

seileastrach, f = feileastram.

seileastram = feileastram.

seiléigeach = siléigeach.

seilg3 = sealg1.

seilg4 = searg3.

seilgeach = sealgach.

seilgean, m = seargadh.

seilgear = seileagar.

seilgéis = eirigéis.

seilgeoir, m, seilgire = sealgaire.

seiligear = seileagar.

seilín = silín1.

seilmide = seilide.

seilp, f = seilf.

seilpeachán, m = siolpach.

séilteán, ~ach = silteán, -ach.

seim1 = seam.

seim2 = seinn.

seimhin = sifín.

séimhíní = séibhíní.

seimide2 = seamaide.

seimint, f = seinm.

seimle = seimre : seamair.

seinistir, f = feinistear.

seirde, m, ~án = seordán.

seirdín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = sairdín. 2. Pilchard.

seire. 1 : seir. 2. m = seirín 2(b).

seirg = searg3.

séirse, m. (gs. ~, pl. -sí). 1. Charge; impetuous rush, dash. ~ a thabhairt faoin namhaid, to charge the enemy. Thug siad ~ orainn, they rushed at us. Thug sé ~ anall chugainn, he dashed over to us. Ar ~, faoi shéirse, charging, rushing. Chuaigh siad ar ~ ina dhiaidh, they went charging after him. Ag obair ar ~, working at speed. De shéirse, at a rush. 2 = séis 2.

seisc2, a1 = seasc1.

seiscealach = seasclach.

seisceann1 = seascann.

seisceann2, f = teiscinn.

seiscleach = seasclach.

seiseadh, m & a1 = séú.

seiseadhach, a1 = seisíoch.

seiseon = seisiún.

seisiú = séú.

séismhear = séiseach.

seitear, m. 1 = seitreach. 2. ~ (gáire) = seitgháire.

séithle, m, ~ach = silteánach.

seitríl, f. (gs. -íola). 1 = seitreach. 2. ~ (gháire), (act of) sniggering. (Var: seit(i)reacht f)

seod. 1. gpl. of seoid1. 2. f = seoid1.

seoid1, f. (gs. ~e, npl. -oda, gpl. -od). 1 = séad2. 2. Jewel; precious object. ~ chuimhne, souvenir. Seoda ealaíne, art treasures. Fig: Is í an t~ (linbh) í, she is a jewel, a darling (child).

seoladóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1 = seoltóir1,2. 2. Shipper.

seoladóireacht, f. (gs. ~a). 1 = seoltóireacht. 2. (Act of) shipping.

seopáil = seápáil.

seoraí, spl. 1. ~ (cainte), rhetorical expressions, stock phrases, tags. 2 = sonraí : sonra.

seort = sórt.

seorthaí, ~l = seoraí, -l.

sg- = sc-

2, m. (gs. ~). 1 = sitheadh. 2. ~ gaoithe, whirlwind. S.a. coimirce, séideán 1, tuile 2. 3. Geog: ~ deannaigh, dust devil.

4 = is í : í2 2 (b), 4.

siab, ~adh, ~án = síob1,2, -adh, -án.

siabhair2, m = síofra.

siabhra, ~ch = síofra, -ch1.

siabhradh, m. 1 : siabhair1. 2 = síofra.

siabhróg, ~ach = síofróg, -ach.

siad3 = is iad : iad.

siadhán = sian.

siafra, ~ch = síofra, -ch1.

siagaíocht = síogaíocht.

siagán = síogán.

siagú, m = síogaíocht.

siamsa, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. (Musical) entertainment; pleasant diversion, amusement. ~ a dhéanamh don chuideachta, to amuse the company. Áit mhór ~, a great place for amusement. Tá ceol is ~ ann, he is lively and entertaining. Duine gan ~, dull uninteresting person. 2 = siansa.

siamsán, ~ach = siansán, -ach.

sians1, m = séis.

siansa, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Strain, melody. ~í ceoil, strains of music. 2 = sian. (Var: sians2 m)

siansach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = siansa. 2. Ringing sound. ~ a bhaint as an mbord, to bang the table.

siaróib, f = síoróip.

siarpa = tiarpa.

síbhéalta, ~cht = sibhialta 2, -cht 2.

sicimín, m = seiceamar.

sicne, f = seicin.

sid1, f = sead1.

sid2 = siod1 2.

sídh, ~e = sí1.

sídheog, ~ach = sióg, -ach.

sifreoir, ~eacht = síofróir, -eacht.

sighean, f, sighin = sín1.

sighnéad = sínéad.

sighnigh, sighniú = sínigh1, síniú.

sigir2, f = seiric.

sigreán = seiriceán.

síleach1 = sílteach.

síleach2 = siúlach.

sileachán = silteán.

sileán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Drip, trickle. Cloch shileáin, dripstone. Uisce sileáin, dripping, trickling, water. 2 = silteán.

sileán2 = seileán.

silteán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Small drain or channel; rivulet, rill. 2 = silteánach.

simhin, simhinn = sifín.

simide, simidíl = seamaide, seamaidíl.

sín3. 1. f = síon. 2. Var. gs. of síon.

sineacht = sin1 3(c).

síneáil = síleáil1.

síneantas, m = síntiús.

singirlín, ~each = siogairlín, -each.

sinistir, f = feinistear.

sinneán, ~ach = soinneán, -ach.

sinnsear, ~tha = sinsear, -tha.

sinseáil = sóinseáil1,2.

sínteachas, m = síntiús.

sínteanas, m = síntiús.

siobal = sobal.

síobhra, ~ch = síofra, -ch1.

síobhróg, ~ach = síofróg, -ach.

síobhróir, ~eacht = síofróir, -eacht.

sioc3 = tiuc.

siocán2 = sacán2.

síoch = sítheach.

siocrachán = siocán1 2.

siod1, dem. pron. & adv. 1 = siúd. 2. (Followed by é, í, iad) This. ~ é an toradh atá air, this is the result of it. ~ í an bhunscríbhinn, this is the original script. ~ iad na cinn a bhí ar iarraidh, these are the ones that were missing.

siod3 = sead3.

siodach = seadánach2.

síodach, a1 = síodúil.

siodán1 = seadán1.

siodán2, ~ach = seadán2, -ach2.

siodántacht = seadánacht2.

siodar, ~náil, f = seadán2, -acht2.

siodgháire, ~ach = seitgháire, -ach.

síodh, ~ach = síth, -each.

síodhaí = síogaí1.

síodhán = sián.

síodhbhra = síofra.

siodmhagadh = frimhagadh.

síofadh = sitheadh.

síog1, f. (gs. síge, npl. ~a, gpl. ~). 1. Streak, stripe. 2. Miner: Seam, lode, vein. 3 = síogán 2.

siogal = seagal.

síogóg, f = síogán.

síol2 = síolaigh1.

síoladh, m = síolú.

síolaigh1, v.t. & i. 1. Seed, sow. 2. Disseminate, spread. 3 = síolraigh1.

síolaire, m = síoladóir.

siolán, ~ach = sealán, -ach.

siolastar, m, siolastrach, f = feileastram.

síolbhaigh2 = síolraigh1.

siolgaire2 = sealgaire.

siolgaireacht2 = sealgaireacht.

siolgar, m. 1 = seileagar. 2 = siolgaireacht1.

siolgnú, m = scilligeadh.

siolla2, m = silleadh 2.

siolladh = silleadh 2.

siollóir = síothlóir.

siollúch = siollach2.

siollúr, m = silleadh 2.

síolmhach = síolbhach.

síoltach, síoltaigh = síolach, síolaigh1.

síolú, m. (gs. -laithe). 1. vn. of síolaigh1. 2 = síolrú.

síom1, m = scéim.

síoma, m. (gs. ~, pl. ~í). 1 = séama. 2. Streak.

siomach, m = somachán.

síomádaí, ~ocht = síománaí, -ocht.

síomáil = séamáil.

síomsán, ~acht = seamsán2, -acht.

síonáil = síleáil1.

síonán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = seamhnán. 2. (Festival) straw garment.

sionascal = seanascal.

sionc = sinc.

sioncaithe = seangaithe.

siongán = seangán.

sionnán = soinneán.

síonthaí, ~l = síothnaí, -l.

sioparnach = siobarnach.

sior2 = sir.

síorach = síolrach.

sioradh = sireadh : sir.

siorán = során.

siorcaid = ciorcad.

siorcas = sorcas.

síorraí, ~ocht = síoraí, -ocht.

siorsan = sursan.

siortáil, v.t. & i. (pres. -álann; vn. ~ f, gs. -ála). 1 = siortaigh. 2. Knock about, mistreat. Duine á shiortáil ag an saol, a person taking the knocks of life.

siorthain, f = sireadh : sir.

siorthóir = sirtheoir.

siosán, m, ~ach = siosa, -ch2.

siosc2, v.t. & i. (pp. ~tha). 1 = sios. 2. Fizz, sizzle; whisper, chatter.

sioscaireacht, f = siosarnach.

sioscán = deascán.

sioscarnach = siosarnach.

sioscóir, m = siosaire.

siosma, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Schism. 2. Division, dissension; wrangle, quarrel. 3 = sioscadh1 2.

siosmaireacht, f, siosmairt, f = siosarnach.

siosmarnach, siosmarnaíl, f = siosarnach.

siosón1, m = seisiún.

siosón2, m = siosarnach.

siost = sist.

siosún = seisiún.

siotachán = sciotachán.

siotalach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1 = siota4. 2. (a) Plump child. (b) Pudgy person.

siotar2, m, siotarnach, siotarnaíl, f = seitreach.

siotgháire, ~ach = seitgháire, -ach.

síoth, f, ~ach = síth, -each.

síothadh = sitheadh.

síothamh = sitheadh.

síothcha, f, síothcháin = síocháin.

síothchánta, ~cht = síochánta, -cht.

síothmhadh = sitheadh.

siotraíl, siotráil1 = seitríl.

siotráil2 = seadráil.

sireoireacht = sirtheoireacht.

siric = seiric.

sirín = silín1.

siseon = seisiún.

sisireacht, f = siosarnach.

sisiún = seisiún.

sisiúr, ~tha = siosúr, -tha.

sitgháire = seitgháire.

sithbhín = sifín.

sítheoilte, ~acht = síothóilte, -acht.

síthiúil, a2 = sítheach.

sithléig, ~each = siléig, -each.

sithléigíocht = siléigeacht.

sit(i)reacht, f = seitríl.

siubhal = siúl.

siubhán = siobhán.

siubhlach, siubhlaí, m = siúlach, siúlóir.

siubhlóid = siúlóid.

siúicre, m = siúcra.

siúir, f = siúr.

siúlaí, m = siúlóir.

siúlaigh = siúil1.

siúltach = siúlach.

siúnán = seamhnán.

siúnda1 = siúnta3 1.

siúnda2 = sunda1.

siúntán = seantán.

slabar = clábar.

slabhac = sleabhac1,3.

slabhcadh = sleabhcadh.

slabhcán = sleabhcán.

slabrachán, m = slabálaí.

sladaigh = slad2.

sladhb, ~óg = slaba1, slabóg1.

sladm(h)óireacht = sladaíocht.

slaí = laí.

slaid = slad1,2.

slaimice, m. (gs. ~, pl. -cí). 1 = slám1. 2. Soft lump; hunk, chunk; handful, mouthful. ~ feola, hunk of meat. ~ éisc mar bhaoite, lump of fish as bait. ~ péinte, blob of paint. 3. Ragged piece, tatter. Slaimicí éadaigh, tattered (pieces of) clothing. 4. Untidy person; messy eater, gobbler. 5. Fool.

slaimirce, ~ach = slaimice, -ach.

slaimirceáil = slaimiceáil.

slaimreach = slamrach.

slaimreadh, m. 1 = slamar. 2 = slamairt.

sláinteach, a1. 1 = sláintiúil. 2. Hygienic.

sláintigh = slánaigh.

slais, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Slash; lash, sharp blow. ~ de scian, slash of knife. ~ den fhuip, a lash of the whip. Thug sé ~ den bhata dom, he lashed at me with the stick. 2. (Of bait) Sliver. 3. Whopper. 4 = lasc1 1.

slaismhargadh = sladmhargadh.

slamaice, slamaide, m = slaimice.

slámáil, v.t. & i. 1 = slám2. 2. Pluck, gather, in handfuls, in quantities. Ag ~ féir, plucking handfuls of grass. Ag ~ airgid, making heaps of money.

slamairce = slaimice.

slamarach = slamrach.

slámóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = slámán. 2. Untidy woman.

slamradh, m. 1 = slamar. 2 = slamairt.

slán3, ~adh, m = slánaigh, slánú.

slangar = longar.

slann, ~trach = lann1, -trach.

slaod3 = slád.

slaodaigh = slaod2.

slaodán = slaghdán.

slaodmhar, a1 = slaodach 1,2.

slaoiste2 = slúiste.

slapar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1. Loose garment, slop. 2. Anat: Loose fold of skin. ~ bó, dewlap of cow. 3. Flapping, trailing, object. Tá sé ina shlapar i do dhiaidh, it is trailing behind you. S.a. spád. 4. Flapping sound. ~ seoil, flap of sail. 5. (a) Hanging branch. (b) Hort: Slip. 6 = slapaire. 7 = slaparnach. 8 = slaprach1.

slaparnach, f. (gs. -aí). 1. (Act of) splashing, plashing; (of water) (act of) lapping, swashing; splashing sound. 2 = slapaireacht. (Var: ~t f)

slaprach2, ~án, m = slapach, slapaire.

slas, m = slais.

slat3 = slad1,2.

slatmhargadh = sladmhargadh.

slatóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Person holding corn erect with rod in front of mower. 2 = slataire.

slatráil = slatáil.

sleabhcán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. ~(adhairce), core (of horn); (horn-)stump. 2. Drooping, slouching, person; wilting plant. 3 = sleabhac1 2.

sleagh, f = sleá1.

sleaghán = sleán.

sleamhain2 = sleamhnaigh.

sleamhán = leamhán.

sleamhchúis, ~each = sleamchúis, -each.

sleántóir = sleánadóir.

sleasluí = leasluí.

sleigh, f = sleá1.

sleimhne = sleamhaine 1.

sliabhadóir, ~eacht = sléibhteoir, -eacht.

slíbín, ~each = líbín, -each1,2.

slibrí2, m,~n, m = slibire.

sligeán, ~ach = sliogán, -ach2.

slighe, m. (gs. ~, pl. -ghthe). 1. vn. of sligh. 2 = slí.

sligh(th)each, a1 = slítheánta.

sligh(th)eadóir, ~eacht = slíodóir, -eacht.

slightheánta = slítheánta.

slightheoir, ~eacht = slíodóir, -eacht.

sligrín. 1 = sligín. 2 = siogairlín.

slimchúis = sleamchúis.

slimide = seilide.

slimideáil = seilmideáil.

slimideálaí = seilmideálaí.

slímín, m, slímire, m = slíomadóir.

slinneán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Shoulder-blade, scapula. Thug sé bos idir an dá shlinneán dom, he slapped me between the shoulder-blades, on the back. 2. Slinneáin (tuirne), uprights (of spinning-wheel). 3 = slinn 3.

slinnteoir = slinneadóir.

sliobar = liobar1.

sliobarna, ~íl, f = liobarna, -cht.

slíog = slíoc.

slioga = slige.

sliogach = sliogánach2.

slíogach = slíocach.

slíop = slíob.

slios2 = slis2.

sliosach = sleasach.

sliosán = sleasán.

sliosbhuille = slisbhuille.

sliotharnach = sailchearnach.

slipín = líbín.

slisne, m. (gs. ~, pl. -ní). 1 = slis1. 2. Cut, section. ~ micreascóip, microscopic section. 3. (In phrase) Na slisní a theannadh ar dhuine, to put the squeeze on s.o. S.a. dualgas 1. (Var: pl. ~acha)

slisneog = sliseog.

slisnigh, slisnín, m = slis2, sliseog.

slítheadóir, ~eacht = slíodóir, -eacht.

slítheántóir = slíodóir.

slithearnach = sailchearnach.

slithirneach = sailchearnach.

sliúcán = sleabhcán.

sliúcas = scliúchas.

sliútar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1. Big clumsy foot. 2. Big awkward boot. 3 = sliútrachán.

slob, m = slaba2.

slog3 = sloc.

slogach2, m = slogaire.

slogach3 = slocach.

slogadh, m. (gs. -gtha). 1. vn. of slog2. 2. Swallow. ~ a dhéanamh ar rud, to gulp down sth. Tá ~ fada aige, he takes a long draught, has a large capacity for drink. Tá ~ ar an iasc i mbliana, fish is being gobbled up, there is a great demand for fish, this year. 3 = slogaide.

slogaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Swallower, gulper; glutton. 2. Th: ~ tine, fire-eater. 3 = slogaide. (Var. of 1: slogamóir m, slogánach m)

slogánta, a3. 1. (Of appearance) Sluggish, dull, heavy. 2 = slogach1.

slógh, m, ~adh = slua1, slógadh.

slograch2 = slogach1.

slogthach = slogach1.

sloid = slad1.

sloidín = slaidín.

sloig = slog2.

sloigseach, m = slogaire.

sloigtheach = slogach1.

sloinneadh, m. (gs. as s. -nnidh, as vn. -nnte). 1. vn. of sloinn1. 2 = sloinne.

sloit2 = slad1,2.

slóite = sluaite : slua1.

sloitheán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = loitheán. 2. Lazy lifeless person.

sloitire, m, ~acht = sladaí1, -ocht.

sloitreach, m = slad1.

slonn2 = sloinn1.

slosaí, ~ocht = slusaí, -ocht.

sluach = sluamhar.

sluacht, ~ach = slócht1,2, -ach1,2.

sluaghadh, m. 1 = slógadh. 2 = slua2.

sluaghmhar = sluamhar.

sluaistrigh, v.t. & i. 1 = sluaisteáil. 2. Agr: Earth, mould. Prátaí a shluaistriú, to mould potatoes.

slubáil, slubráil = slabáil.

slug = slog1,2.

slugach = lugach.

slugaid(e), slugaire = slogaide, slogaire.

slugánta, slugóg = slogánta, slogóg.

slumairt = slamairt.

slupáil, f = slapaireacht.

slupairt, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1 = slapaireacht. 2. Messy worker, slob.

sluparnach = slaparnach.

smachaill = bachall.

smacht2 = smachtaigh.

smag, m = smac.

smaichtín = smachtín.

smáil. 1. gs. & npl. of smál1. 2. f = smál1.

smailc4 = smailleac.

smáilc, f = smál1.

smailín = smalán.

smais, f, ~each, a1 = maise1, maisiúil.

smaiste, m. (gs. ~, pl. -tí). 1 = maiste1. 2. Straggling object. 3. Vet: (pl.) Afterbirth. 4. Large piece, hunk.

smal = smol1,2.

smál1, m. (gs. & npl. -áil, gpl. ~). 1 = smól1. 2. (a) Covering ash. ~ grís, coating of ash on burnt ember; eruption, blotch, on skin. (b) Tarnish, stain; blot, smudge. ~ ar mhiotal, tarnish on metal. ~ iarainn, iron-mould. ~ salachair, dirt-stain. ~ ar pháipéar, smudge on paper. ~ a chur ar rud, to tarnish sth. Faoi ~ ón aimsir, weather-stained. (c) (Moral) stain, blemish. ~ an pheaca, taint of sin. Gan ~, without stain, immaculate. Níl ~ (peaca) orthu, they are untainted with sin; they are guileless in their innocence. 3. Dark spot, cloud; darkness, gloom; disgrace, misfortune. ~ deataigh, cloud of smoke. ~ na hoíche, pall of night. Bheith faoi ~, to be under a cloud. Tá ~ ar a intinn, his mind is clouded. ~ a chur ar chlú duine, to tarnish s.o.'s reputation. Tá ~ ar an dream sin, those people are an unfortunate lot.

smál2, m, smala, m = smalán.

smaladh, smalaire = smoladh, smolaire.

smalc = smailc1,2.

smalcadh = smailceadh : smailc2.

smalcaire3, m = smuilceachán.

smalcán = smalán.

smalcarnach = smuilcearnach.

smaltach = smoltach.

smaointigh = smaoinigh.

smaointiú, m = smaoineamh.

smaointitheach = smaointeach.

smaointitheoir = smaointeoir.

smaointiúil, a2 = smaointeach.

smaolach = smólach.

smaosrach = smúsach1,2.

smatraigh = martraigh.

smeach3, f = smig1.

smeach4 = beach.

smeachaid(e), f = smeachóid.

smeachaire = smeathaire.

smeadhamh = smeámh.

smeanta(in)(e). (In phrase) Smior ~ = smior mantach : smior 1.

smeanta(in)(e). (In phrase) Smior ~ = smior mantach : smior 1.

sméarabhán. 1 = smearachán. 2 = smúrabhán.

sméaracht = sméarthacht.

smearaigh = smear.

smearthachán = smearachán.

smeathamh = smeámh.

smeathán = smeachán.

smeid = smid2.

sméid2, f = sméideadh 2.

smeideadh = smideadh.

smeig, ~ín = smig1, -ín.

smeirle, m, ~ach = meirleach.

smid2, v.t. 1. Dress (flax). 2. Th: Make up. 3 = smiot.

smidireacht, f = smiotaíl2.

smig1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Chin. ~ ghéar, pointed chin. ~ mhaol, receding chin. Lán go ~, full up, replete; full to the brim. 2 = meigeall. (Var: ~ead m)

smig2 = smid1.

smigea(r)lach, m. 1 = meigeall. 2 = smigeadán.

smioda, ~íl = smiota2, -íl2.

smiodairíní = smidiríní.

smiog2, m = smid1.

smíogarnach = míogarnach.

smiothán = smeachán.

smísteáil2 = smíst.

smodán = smúiteán.

smoirt3 = moirt.

smóit, ~each, a1 = smúit, -iúil.

smól1, m. (gs. & npl. -óil, gpl. ~). 1. Live coal, ember; smouldering fire. 2. Burnt-out, charred, object. Rinneadh ~ den teach, the house was burnt down. 3. ~ coinnle, snuff of candle. Bain an ~ den choinneal, trim the candle. 4 = smál1 2.

smól2 = spól1.

smolán = smalán.

smólchán = smólachán.

smórlach = smúrlach.

smot, ~ach, ~án = smut1,2, -ach, -án.

smuain = smaoinigh.

smuaineadh, m = smaoineamh.

smuain(t)igh = smaoinigh.

smuaintiú, m = smaoineamh.

smual = smól1.

smuas, f. 1 = smaois. 2 = smúsach1.

smuasach1 = smúsach1,2.

smuasach2, ~án = smaoiseach, -án.

smuasaíl = smaoisíl.

smúdáil2, f = smúrthacht.

smúdán = smúiteán.

smug, f. (gs. -uige, npl. ~a1, gpl. ~). 1 = smuga2. 2. ~ róin = smugairle róin : smugairle 2.

smugairle, m. (gs. ~, pl. -lí). 1. Thick spittle. ~ a chaitheamh (ar rud), to spit (at sth.). 2. ~ róin, jelly-fish. 3 = smugachán.

smugláil = smuigleáil.

smuglálaí, m = smuigléir.

smugráil, f. (gs. -ála). 1 = smugaíl. 2. (Of candle) (Act of) snuffing.

smúid1 = smúit.

smúid-2 = smúit-

smuilgeadán = smiolgadán.

smuirt = smoirt1,2.

smúiteach, a1 = smúitiúil.

smuitíneach, m = smutachán.

smulagar = smionagar.

smulc, f, ~ach = smuilc, -each.

smulcachán = smuilceachán.

smulcadh = smailceadh : smailc2.

smulcaire, m = smuilceachán.

smulcarnach = smuilcearnach.

smulgadán = smiolgadán.

smulgaireacht = smiolgaireacht.

smúrach2, m = smúr1.

smúracht = smúrthacht.

smúraíl, f, smúráil, f = smúrthacht.

smúrthóg = smúrlóg.

smúsach3, ~án = smaoiseach, -án.

smúsaíl = smaoisíl.

smut2, v.t. (vn. ~adh m, gs. & pp. ~a1). 1. Truncate, shorten. 2 = smiot.

smuta2 = smiota2.

smutaíl = smiotaíl1,2.

smutúil, a2 = smutach.

snab2 = snap1,2.

snabaíl, f = snapadh.

snácáil, f, snácálaí = snámhaíocht, snámhaí1.

snadhmóg = snamóg.

snag2, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Orn: Tree-creeper. ~ darach, woodpecker. ~ breac, magpie. 2. Ich: Goby. 3 = snagaí1.

snagadaíl, f = snagaireacht1.

snagaire2, m. 1. ~ darach = snag darach : snag2. 2 = snagaí1.

snagaireacht2 = snagaíocht.

snagarsach1, f = snagaireacht.

snagarsach2 = snagach1.

snaidhm1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). Knot. 1. (a) ~ chrua, dhúbailte, double-knot; fast knot. ~ chúrsála, reef-knot. ~ an fhíodóra, weaver's knot. ~ an ghaid, running knot (on halter, lasso, etc.). ~ reatha, ~ ruthaig, running knot; slip-knot. ~ shaile, timber-hitch. S.a. téadán. (b) ~ lúibe, bow-knot. ~ an mhairnéalaigh, sailor's knot. ~ sheirce, love-knot. (c) ~ na péiste, "serpent's knot' (as part of charm to cure colic in cattle). (d) ~ a chur, a scaoileadh, to tie, to undo, a knot. Cuir ~ nó caillfidh tú dhá ghreim, a stitch in time saves nine. 2. Bond. ~ chairdis, bond of friendship. ~ an phósta, tie of marriage. Cuireadh ~ na cléire orthu, they were married in church. Is fusa ~ a chur ná a bhaint, it is easier to enter into an obligation than to get out of it. Chuir siad ~ lena dteanga nach scaoilfidh siad lena gcár, (of married persons) "they have tied a knot with their tongues that they will not undo with their teeth'. 3. (Physical) constriction, contortion. ~ sheicne, strangulated hernia. Bhí ~eanna ar mo phutóga le hocras, I had griping pains from hunger. Bhí ~ ar mo chroí, my heart was aching. Tháinig ~eanna ar a aghaidh, his face contorted. Tá ~eanna ar a taobh ag gáire, she is in stitches from laughing. Bhí ~ ar mo theanga, (i) I was tongue-tied, (ii) my lips were sealed. 4. Const: Tie, brace. Lán go ~, full up; crowded. 5. Nau: ~eanna = stuimine. 6. Anat: ~ chnámh, juncture of bones, joint. 7. Difficulty, problem. Scaoileadh na ~e, (in story, etc.) unravelling of plot. Ní réidh an t~ í le scaoileadh, it is not an easy problem to solve. 8. ~ (de bhata), blow of stick.

snáigh, ~each = snámh2, -ach.

snaimeadóir = snaidhmeadóir.

snáimh. 1 = snámh2. 2. var. gs. of snámh1.

snáimht(h)eoir, m, ~eacht = snámhaí1, -ocht.

snáithín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Dim. of snáithe. 2. Filament, fibre. ~ tathaig, strengthening fibre, staple. Níl ann ach an ~ tathaig, it is worn to a thread. ~ matáin, muscle fibre. Ribe ~, fibril. 3 = snath.

snamanna = snaidhmeanna : snaidhm1.

snámhacáil, f = snamhaíocht.

snámhachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = snámhaíocht. 2. Swimmeret.

snámhaí1, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Creeper, crawler; dawdler; sneak. 2 = snámhóir. (Var: snámhacálaí, snámhaire m)

snámhaigh = snámh2.

snámhaireach = snámhach.

snámhán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Float. 2 = snámhaíocht.

snámhánach = snámhach.

snámhánaí = snámhaí1.

snámhánta, a3 = snámhach.

snamhtha = snafa : snamh2.

snámhtha = snáfa : snámh2.

snámhthach = snafach.

snámhtóir = snámhóir.

snaoidh, ~e = snoigh, snoí.

snapall, m = stápla.

snas1, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. Finish, polish, gloss, good appearance. ~ a chur ar rud, to put a finish on sth.; to polish sth. Chuir tú ~ ar an obair sin, you finished that work well. Cuir ~ ar do bhróga, polish your shoes. Tá ~ an óir air, it has a golden sheen. ~ na sláinte, lustre of health. ~ na stíle, elegance of style. Ní chuireann sé ~ ar rud ar bith, he never does a good job on anything. 2. Accent, mannerism; lisp. Tá ~ an Bhéarla air, it smacks of English. Tá ~ ar a theanga, (i) he has a strange accent, (ii) he speaks with a lisp. 3. Slime, mould, scum, stain. ~ liath, blue mould. ~ gorm, green slime. ~ nathrach, serpent's trail. ~ na gcloch, lichen. 4 = snoí.

snas2 = snasaigh.

snasach, a1 = snasta.

snastóir, m = snasaire.

sneá. 1. gs. & pl. of sniodh. 2. f = sniodh.

sneadh, f = sniodh.

sneadhach, a1, ~án = sneách, -án.

sneag, f, ~ach, a1 = sniodh, sneách.

sneap2 = snap1.

sneapáil = snapáil.

snidh, f, snig1, f = sniodh.

snig2, f = snag2.

snighe, f = sní1,2.

snimine = stuimine.

sniog3, f = sniodh.

sníomhrachán = sníomhachán.

sníomhtha = sníofa : sníomh1,2.

snobh, m = snamh1.

snobhthach = snafach.

snód, m, ~aí, m = snúda.

snódh, m, ~ach, a1 = snua, snúúil.

snódhúil = snúúil.

snofach = snafach.

snogáil, f = snagaireacht1.

snoidheagar = snoíogar.

snoidhteacht = snoiteacht.

snoiteoir = snoíodóir.

snomh = snamh1,2.

snóúil = snúúil.

snuach, snuadhúil, snuamhar, a1 = snúúil.

snug, ~aíl, f = snag1, -aireacht1.

snuig = nuige.

snúth = tnúth1,2.

so2 = seo.

sobalta, ~cht = soibealta, -cht.

sobhaircín, sobharcán = sabhaircín.

socadán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Person with pointed face; nosy person, interloper, busybody. 2 = socán1.

socaí = sucaí.

socair2 = socraigh.

socaire1. 1. f = socracht. 2. Var. npl., gsf. & comp. of socair1.

socaire2, m = socadán.

socaireacht = socracht.

socairt, f = socrú 1.

sócamhal, sócamhlach, sócamhlacht = sócúl, -ach, -acht.

socán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Little muzzle, little snout. 2 = socadán.

socán2 = sacán2.

sochas = seachas.

sochraíocht2 = sochracht.

socht2, m. 1 = tocht2. 2 = tost1.

sócht, f = sóchas.

sochtmhar = tochtmhar1.

sócmhainn, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Asset. (a) ~í dlí, legal assets. ~í pearsanta, personal assets. ~í cothromasacha, réadacha, so-aistrithe, equitable, real, liquid, assets. (b) Is beag an t~ duit é, it is no great asset, not much good, to you. 2 = sócamas.

socra. 1. f = socracht. 2 : socair1.

sócrach = sochrach.

socraíocht, f. (gs. ~a, pl. ~aí). 1. Jur: Settlement. ~ chleamhnais, marriage settlement. ~ shaorálach, voluntary settlement. 2 = socracht.

socraitheacht = socracht.

sodal, ~ach = sotal, -ach.

sodarthóir, m = sodaire.

sodh, f = soith.

sodhanta, ~ch, a1 = saonta.

sodhantacht, sodhantas, m = saontacht.

sodráil, f, sodrálaí, m = sodarnaíl, sodaire.

sógh, m = só.

sóghach, a1, ~as = sóch, -as.

sóghail = sóil1.

soghainn = sodhaing.

sóghlaistí = sólaistí.

soich = sroich.

soichir = soidhir.

soidealach = sotalach.

sóil1, a1. 1. Palatable, tasty. 2 = sóúil.

soilbh = soirbh.

sóileáil = tóileáil.

soiléar = siléar.

soileastar, m, soileastrach, f = feileastram.

soiléire. 1. f = soiléireacht. 2. gsf., npl. & comp. of soiléir.

soiléis2, ~ach, a1 = soiléasta.

soills- = soils-

soilsiúil, a2 = soilseach.

soin1 = sin1.

sóirse, ~áil = séirse, -áil.

sóis, f = sóchas.

soiscéal, m. (gs. & npl. -éil, gpl. ~). 1. Gospel. An ~ a theagasc, to preach the gospel. Na ceithre shoiscéal, the four gospels. 2. (Subject of) sermon, discussion, gossip. Déanfaidh sé ~ dínn, he will preach a sermon about us. Beidh sé ina shoiscéal acu, they will all be talking about it. Rinne sé ~ leabhair de, he gave a long sermon about it. 3 = soscéala 1.

soiscéalda, a3 = soiscéalach.

soit2 = seit.

soladh, m = sola1.

solamanta = sollúnta.

solaoid, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Illustration, example. ~ a thabhairt ar rud, to give an illustration of sth. 2 = samhail1 3.

solas2 = solasmhar.

solasach = solasmhar.

soláthraigh = soláthair1.

solmaire, m, solmar = solamar.

sologhtha, a3, ~cht = solathach, -t.

somhaltas = tomhaltas.

somóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1 = somachán. 2. Soft lazy person.

sompal, m, sompla, sómpla = sampla.

sonaíoch = sona.

sonda2 = sonra.

sonn1, m. (gs. & npl. soinn, gpl. ~). 1. (a) Stake, post, upright (in structure). (b) Shaft, pole, stout handle (of weapon). 2. (Of person) (a) Pillar, support. (b) ~ fir, mná, fine, big strong man, woman. 3 = sonnach.

sonndas, ~ach = suntas, -ach.

sonnloscadh = tonnloscadh.

sonnr- = sonr-

sonnta, a3. 1 = sonnda. 2. Forceful, pushful; cheeky, impertinent. (Var: ~ch a1)

sonntas, ~ach = suntas, -ach.

sonrach, a1. 1. Particular, specific. Jur: Bronntanas ~, particular gift. Go ~, particularly, notably. 2 = sonraíoch.

sonrachadh, m = sonrú.

sonrachas, m, sonracht = sonraíocht.

sónta, ~ch, a1 = saonta.

sóntacht = saontacht.

sontas, ~ach = suntas, -ach.

sopán, m = sopóg.

soplach, m, ~án = sopachán.

során, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = sor. 2. Wireworm.

sord, ~áil = sórt, -áil.

sordán = seordán.

sorn, m. (gs. & npl. soirn, gpl. ~). 1. Furnace. 2 = sornóg.

soróg, f = sor.

sosadh, m. (gs. -aidh, pl. -sta). Lit: 1 = sos 1. 2. Stopping-place, resting-place; station, seat, abode.

sósar = sóisear.

soscéala, m. (gs. ~). 1. Good news. Bhí ~ leis chugainn, he brought us good news. 2 = soiscéal 1.

sost = tost1 2.

sostach = tostach.

sostadh = sosadh.

sostán = seastán2.

sotla, f = sotal.

sotlach, ~as, m = sotalach, sotal.

spadach, a1. 1. Heavy and wet. Móin ~, sodden turf. Cré ~, soggy clay. 2 = spadánta.

spadaí1, f, ~l, f = spadántacht.

spadalach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. (a) Sodden, soggy, substance. ~ móna, sodden turf. ~ aráin, doughy bread. ~ coirce, saturated oats. (b) ~ aimsire, dank weather. 2 = spadaire.

spadalach3, a1. 1 = spadach 1. 2 = spadánta.

spadalán, m = spadaire.

spadán, m. 1 = spadaire. 2 = spadalach1.

spadhail, f = spíle.

spadóg = speadóg.

spadúil, a2, spadúlacht = spadánta, -cht.

spagánta = bogánta.

spágartach, m = gágaire.

spaidire, spaidiúil, a2, spaidiúlacht = spadaire, spadánta, spadántacht.

spaidleach = spadalach1.

spáigéarach = spágach.

spáigirlíneacht, f = spágáil.

spáin1, f = spúnóg.

spáin2 = taispeáin.

spaiste = paiste2.

spalpú, m = spalpadh.

spanóg = spúnóg.

sparabal = spearbal.

spardaíocht = spairníocht.

sparnach, sparnaí = spairneach, spairní1.

sparnaíl, f, sparnaíocht = spairníocht.

sparsán = spreasán.

spásúil, a2. 1. Spatial. 2 = spásmhar.

speach1, f. (gs. -eiche, npl. ~a, gpl. ~). 1. Kick (of animal). ~ chapaill, horse's kick. Thug an capall ~ dó, the horse kicked him. Tarraingeoidh sé ~ ort, he will lash out at you. Tá ~ san asal sin, that donkey is liable to kick. 2. Recoil. ~ ghunna, kick of gun. 3. ~ ghearráin, snap, flick, of fingers. Thug sé ~ (ghearráin) sa chluas dom, he flipped my ear. 4. Fit, spasm. ~ feirge, fit of anger. 5 = speachaire.

spéach, ~áil = spréach1,2.

spéacladh = spléachadh.

spéaclóir, m. (gs. -óra, pl. ~í). 1. Fig: Mirror. ~ na hóchta, the mirror of virginity. 2 = spéacla.

spéagach = péacach1,2.

speal1, f. (gs. -eile, npl. ~a, gpl. ~). 1. Scythe. Ag baint le ~, mowing with a scythe. Idir corrán, between the haymaking and the harvesting. ~ aitinn, furze scythe. 2. Scythe-like object. ~ choise, long thin leg. 3 = spealadóir.

speal3 = seal.

speal4, f = spalla.

speallraíd = speabhraíd.

speán, ~ach = speathán, -ach1,2.

spéarat, m = spéireata.

spearóg = spioróg.

spéasrach = féasrach.

speiceachán, m = speicéir.

speicéireacht = speiceáil.

speicléir, m = spéacla.

speidhear = spadhar1,2.

spéidireacht, f = sméidearnach.

speil2 = speal1.

speilg, ~each = sceilg, -each.

spéir2, f = spéireata.

speirbhís = seirbhís.

speireog = spioróg.

speiricín = spioraicín.

speirid = sprid1.

speirsheabhac, m = spioróg.

speitheánach = speathánach1,2.

speithireacht = spochadóireacht.

spiac = spreag.

spiaca1 = spiagaí.

spiaca2, m = spiacán.

spiacaíocht = spiagaíocht.

spiach = spréach1.

spiairlint = spéirlint.

spial, m = spíle.

spiara2, m = spéara.

spíce1, m. (gs. ~, pl. -cí). 1. Spike. ~ iarainn, iron spike. (Tairne) ~, spike(-nail). Rud a chur ar ~, to fix sth. on a spike. 2. (a) ~ (cloiche, carraige), tall pointed rock. (b) ~ (de dhuine), tall thin person. 3. ~ solais, ray, pencil, of light. An chéad ~ den lá, the first glimmer of daylight. Ní fheicfidh tú ~ de, you won't even get a glimpse of it. 4 = píce.

spid, s. (In phrase) ~ neanta = speig neanta : speig 2.

spígéalach, spígearlach = spídéalach.

spín, f = spíon1.

spinc, f = speanc.

spioch, f = speach1,2.

spiochaid, f = smeachóid.

spíodóir, m, ~eacht = spiaire, -acht.

spióg = spitheog.

spíolach. 1 = spíonach. 2 = spíonlach.

spíonóg1, f = spíonán.

spíonóg2 = spúnóg.

spioraid. 1. gs. & npl. of spiorad. 2. f = spiorad.

spiúin, f, spiún1, f = spúnóg.

spiún2, ~án = spíon1,2, -án.

spladhar = spadhar1,2.

spleadh, f. (gs. -eidhe, npl. ~a, gpl. ~). 1. Lit: (a) Play, sport; feat. (b) Exaggeration, boast. 2 = spleá.

spleadhach, a1, ~as = spleách, -as.

spleic = speic1.

spleoid = pleoid.

splín2, m = splíonach1,2.

splinc1, f. (gs. ~e, pl. ~eacha). 1. Pinnacle. ~ charraige, pinnacle of rock. 2 = speanc.

splinc2, f. (gs. ~e, pl. ~eacha). 1. Gleam, glimmer. Níl ~ (de radharc) aige, he can't see a stime. Má tá ~ chéille agat, if you have any sense. 2 = splincéir.

splintear = spleantar.

spliontar = spleantar.

spliontráil = spleantráil.

splódar = spleodar.

spog, f = spuaic.

spogán, ~ta = bogán, -ta.

spóirse, m = spórt.

spóirt. 1. gs. of spórt. 2. f = spórt.

spóirtiúil, spóirtiúlacht = spórtúil, spórtúlacht.

sponcach, a1. 1. Tinder-like, combustible. 2 = sponcúil. (Var: sponcánta a3)

sponla = spanla.

sporach2 = speireach.

sporaicín = spioraicín.

spotar = sputar.

spothánach = speathánach1,2.

sprabhais, f, sprabhas = gramhas.

spracadh = spreacadh.

spraic, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Accosting, address. ~ a chur ar dhuine, to accost, address, s.o. 2. (a) Reprimand. Cuir ~ ar na páistí sin, tell those children to behave themselves. (b) Control. Níl ~ ar bith aige ar a chlann, he has no control over his children. 3 = spreacadh.

spraiciúil, spraiciúlacht = spreacúil, spreacúlacht.

spraid, f = splaideog.

sprainlín = sprinlín.

sprasa, m, sprat = sprot.

spreabhsach, a1 = breabhsánta.

spreabhsaire = breabhsaire.

spreac1 = sprioc1,2.

spreac2 = spreag.

spreacach, a1 = spreacúil.

spréadh, m = spré3.

spreall, ~ach = breall2, -ach2.

spreallaire, ~acht = breallaire, -acht.

spréamh, m = spré3.

spreang2, f = sprang.

spreang3, f = spreangaide.

spreangúil, a2 = spreangach.

spréasarach = féasrach.

spréidh1, f = spré1,2.

spréidh2, ~eadh, m = spréigh, spré3.

spreighill, spreill = breall2 5.

spreilleach = breallach2.

spreo = breo1.

spreoid, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Sprit. S.a. crann 2, seol1 1. 2 = spreota.

spreoille = breoille.

spreotaíocht = pleotaíocht.

sprid2 = speig 2.

spride fí = spide fí : fí2.

sprideog = spideog.

sprioc4 = spreag, spreagadh.

spriocadh1 = spreagadh.

spriocáil = sprioc2.

sprioch = spoch.

spriochaid, f = smeachóid.

spriochaill, f, ~e = sprochaille.

spriochaireacht = spochadóireacht.

sprioctha, a3. 1. pp. of sprioc2. 2 = spriocúil1.

spriocúil2 = spreacúil.

spriocúlacht2 = spreacúlacht.

spriod = sprid1.

spriodálta = spioradálta.

spriog1. 1 = sprioc1,2. 2 = spreag.

spriog2, f = speig.

spriogáil = spruigeáil1,2.

spriogán = beangán.

spriogar = spriongar.

spriollachadh = briollacadh.

spriong = spreang1.

sprionglán = beangán.

spriongradh, m = spriongar.

sprios = spreas.

spriosán, ~ach, m = spreasán.

spriosánta = spreasánta.

spriota, m = spreoid.

spriúchán = spliúchán.

spriúille = sprúille.

spriúnán = spíonán.

spriúta = spreota.

spriútáil = spreotáil.

spriútálaí = spreotálaí.

sproc, m = sprocht.

sproch = spoch.

sprochaire, m = spochadóir.

sprochlais = brocais.

sprod = sprot.

sproga(i)ll, ~(e)ach = sprochaille, -ach.

sprong, spronn, f = sprang.

spros = brus.

sprosach = sprusach.

sproschaint = spruschaint.

spruar = bruar.

sprus = brus.

spuicearlach = spruicearlach.

spúilín = spóilín.

spúin = spíon2.

spuiricealach = spruicearlach.

spúirseach = spóirseach.

spúl = spól1,2.

spunc, ~án = sponc, -án.

spur = spor1,2.

spursán = spreasán.

spurtán = spartán.

srabhal = sroigheall.

srabhaoid(h)each = streabhógach.

sracánta, a3 = sracúil.

srádaí, ~ocht = sráidí, sráideoireacht.

sraibh, f = ruibh1.

sraic, f = sracadh.

sráice = stráice.

sraiceadh = sracadh.

sraigheall = sroigheall.

sraith1, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Swath; spread, spreading-ground. ~ féir, choirce, swath of hay, of oats. ~ a bhaint, to mow a swath. ~ mhóna, bank spread with turf. ~ feamainne, stretch of (floating) seaweed. Arbhar ar ~, corn lying in swaths. adaí ar ~, clothes spread out to dry. Leagadh ina ~eanna iad, they were mown down. Thugamar ~ dár gcolainn ar an léana, we stretched ourselves out on the lawn. ~ ar lár, mown swath, mown corn lying on ground. ~ a cheangal, a thógáil, to bind, lift, a swath (of corn). Tá na seacht ~ ar an iomaire aige, he is up to his ears in work. Tá seacht ~ ar gach iomaire aige, he is a man of great prosperity. Caint ar ~, incoherent, meaningless, talk. 2. Const: Geol: Course, layer, stratum. ~ brící, course of bricks. ~eanna chloch aoil, layers of limestone. ~ urláir, floor-timber (of boat). 3. (a) Series, sequence, succession. ~ lochanna, chain of lakes. ~ dánta, cycle of poems. ~ tionóiscí, sequence of accidents. ~ uimhreacha, series of numbers. ~eanna báistí, successive showers. Sp: Comórtas ~e, league. (b) Row, rank, line. ~ tithe, row of houses. ~ suíochán, row of seats. ~ cliath, flight of hurdles. ~ maidí rámha, bank of oars. ~ lúb, row of stitches. Mus: ~ phíob, row of (organ) pipes of one character, stop. ~eanna daoine, lines of people. (c) Mth: Mus: Progression. ~ chomhbhreise, iolraíoch, arithmetic, geometric, progression. ~ armónach, harmonic progression. (d) Tennis: ~ (cluichí), set. 4. ~ (talún), stretch of ground. ~ den pháirc, a strip of the field. 5. Imposition, rate, tax. ~ a leagan ar dhuine, to impose a rate on s.o. ~ bhuirge, borough rate. S.a. teach 2(a). 6 = srath. (Var: pl. sraite2, sraiteacha)

sraith2 = srathaigh1.

sraithigh = srathnaigh1.

sraithirt, ~ín, m = srathairt.

sramachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Blear-eyed person. 2 = sraimle.

srang1 = sreang1,2.

srang-2 = sreang-

sranntán = srannán.

sraofach, sraofairt, f, sraofartach, sraofartaíl, f = sraothartach.

sraoidín = draoidín.

sraoilleachán, m = sraoill1 1.

sraoilleáil = sraoill2.

sraoilleálaí, m = sraoill1 1.

sraoilleamán, m = sraoill1.

sraoillí1, a3 = sraoilleach2.

sraoilligh. 1 = sraoill2. 2. gsm. of sraoilleach2.

sraoillín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. String, file, train, ragged line. ~ capall, string of horses. Tá siad ina ~ ar fud an bhealaigh, they are strung out along the road. 2 = sraoilleán.

sraoillíocht, f = sraoilleachas.

sraoilliú, m = sraoilleadh.

srath, m. (gs. & npl. ~a, gpl. ~). 1. River valley, low-lying land along river, strath. Ar shrath na habhann, along the margin of the river. 2 = sraith1.

srathaigh1, v.t. & i. 1. Biol: Geol: Stratify. 2. Serialize. 3. (Of rate, tax) Impose, levy (ar, on). 4 = srathnaigh.

srathannach = srathach2.

srathar1, m & f. 1 = srathair. 2 = srathaire.

srathar2 = tarathar.

sreabhán2 = sruán1.

sréad, ~aí, ~aíocht = tréad, -aí1, -aíocht.

sréadán = treaghdán.

sream1 = sram1,2.

sream-2 = sram-

sreang1, f. (gs. -einge, npl. ~a, gpl. ~). String; wire, cord. 1. (a) ~ airgid, chopair, silver, copper, wire. ~ dheilgneach, barbed wire. ~ leictreach, electric wire. El.E: ~ bheo, live wire. ~ thalmhaithe, earth-wire. W.Tel: ~ sheolta, lead-in. (b) ~ a chur ar rud, to tie sth. with a string. Rudaí a chur ar ~, to string things together. An t~ a bhaint den mhála, (i) to loosen the purse-strings, (ii) to let one's tongue wag. Choinnigh sé an t~ ar an spaga, he kept a tight hold of his money. Lig ceann sreinge leis, give him free rein. S.a. cor1 1(a). (c) Anat: ~ imleacáin, umbilical cord. 2. ~ bogha, bowstring. ~ a chur le bogha, to string a bow. ~ tuirne, band of spinning-wheel. ~ druma, snare of drum. ~ cláirsí, fidile, harp-, fiddle-, string. Tá ~ mhaith air inniu, he is in a good humour today. S.a. druma 1. 3. ~ daoine, trucailí, string of people, of carts. Ag máirseáil ina ~, marching in single file. Chuaigh lán sreinge acu thart linn, they passed us in a long straggling line. 4 = sreangadh 2. (Var: pl. ~acha)

sreangadóireacht, f. (gs. ~a). 1. Wire-work. 2 = sreangadach.

sreangaigh1, v.t. (vn. -ngú m, gs. -ithe). 1. Wire. Rud a shreangú, to wire sth. 2 = sreang2.

sreangaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. (a) Tall thin person. (b) Dawdler. 2 = sreangadóir.

sreangartach = reangartach.

sreanglamán, ~acht = reanglamán, -acht.

sreath1, f. 1 = sraith1. 2 = searnadh : searn.

sreath2 = srathaigh1.

sreathach = srathach2.

sreathaigh = srathaigh1.

sreathnaigh = srathnaigh.

sréidlia, ~cht = tréidlia, -cht.

sreodh, m = sraoth1.

sreothaí, m, ~ocht = sruthaire, -acht.

sriabh = riabh.

sriantach, a1. 1. Restraining, controlling; restrictive. Cúnant ~, restrictive covenant. 2 = srianach1.

sriath, ~artach = sraoth1, -artach.

sribh, f = sreabh1.

srim- = sruim-

sriobh, f = sreabh1.

sriogán = sreangán.

srioncán = steancán.

srócán = ruacan.

srófach, srófairt, f, srófartach, srófartaíl, f = sraothartach.

sroigheadán = treaghdán.

sroighill2, v.t. (vn. -ghleadh) = sraoill2.

srois, ~int, f = sroich, -eadh.

sroisiúint, f, sroistint, f = sroicheadh.

srólfach, f. 1 = sraoth1. 2 = sraothartach.

srológ = rollóg.

sroma, ~ch = sram1,2, -ach.

srónán = srannán.

srónfach, f = sraothartach.

srónghail = srónaíl.

srónmhar, a1. 1. Large-nosed. 2 = srónach2.

sronna, ~ch = ronna, -ch3.

srónúil, a2 = srónach2.

sros, m = sroicheadh.

sróth, m = sraoth1.

sróthartach = sraothartach.

sruball = scrupall1.

srubh2, f = sreabh1.

srubhán, srubhóg, f = sruán1.

srúill2 = sruthlaigh2.

sruimle, ~áil, ~og = sraimle, -áil, -og,

sruimlí, ~ocht = sraimlí, -ocht.

srúir, f = srúill1.

sruithleáil = sruthlaigh2.

srúllaí = srúillí : srúill1.

srum, ~a, m = sram1.

srumach = sramach.

sruth2, f = sruith1 2.

sruth3, m = triuf.

sruthaí, m = sruthaire.

sruthail, ~t, f = sruthlaigh2, sruthlú.

sruthair, f. (gs. & npl. -thra) = srúill1.

sruthán2 = sruán1,2.

sruthar, f = srúill1.

sruthláil, f = sruthlú.

sruthlán2, m = sruthlach.

sruthlóg, f = sruthlán1.

sruthóir, m = sruthaire.

stá2, m = stagh.

staca, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Top: Stack, pinnacle of rock (in sea). 2 = stáca.

stachail, ~le, ~t = streachail, -le, -t.

stad1, m. (gs. ~, pl. ~anna). 1. vn. of stad2. 2. Stop. (a) Halt, pause. ~ a dhéanamh, to make a stop. ~ uaire, an hour's stop. Bhí ~ orainn ag an droichead, we were halted at the bridge. ~ a chur le rud, to put a stop to sth. Rud a chur ina ~, to bring sth. to a stop. Tá an trácht ina ~, the traffic is stopped. Chuir sé an croí ina ~ ionam, it made my heart miss a beat. Bhain ~ dó, he paused, hesitated. Baineadh ~ asam, I was taken aback. Ar ~, stationary; in abeyance. S.a. cónaí1 4, staonadh 3. (b) Cessation. Ní théann ~ air ach ag obair, he never stops working. Níl ~ orthu ach ag troid, they are for ever fighting. Caint gan ~, endless talk. Fearthainn gan ~, incessant rain. Ar feadh dhá lá gan ~, for two days without a stop. (c) Hindrance. Níl ~ ná stopadh ort (é a dhéanamh), nobody is stopping you (from doing it). (d) Impediment (of speech). Tá ~ ann, he has a stammer. (e) Stopping-place. ~ bus, bus-stop. Rail: ~ (traenach), halt. 3 = dod1.

stadach, a1. 1. Faltering, stammering. Glór ~, faltering voice. Rud a rá go ~, to stammer out sth. 2. Mus: Staccato. 3 = dodach.

stadam, ~ach = stodam, -ach.

stafall = scafall.

stafóg = steafóg.

stagarnaíl, f = snagaireacht1.

stáid3 = staid1,2.

staide1. 1. gs. of staid1. 2. f = staid1.

staidéar, m. (gs. -éir). 1. (Act of) studying; study. (a) ~ a dhéanamh (ar theangacha, le haghaidh scrúdaithe), to study (languages, for an examination). ~ allamuigh, field study. Ag ~ go dian, studying hard. Cúrsa staidéir, course of studies. (b) ~ a dhéanamh ar rud, to think over sth. Rinne mé ~ maith air, I gave it much thought. Ba cheart tuilleadh staidéir a dhéanamh ar an scéal, the matter should be considered further. Bhí sé ag ~ cad a déarfadh sé, he was contemplating what to say. Dul ar ~, to become pensive; to pause. Glac ~ leis, give it thought. 2. Steadiness, level-headedness, sense. Duine a bhfuil ~ ann, a level-headed person. Bíodh ~ ionat, collect your wits. Cuir ~ iontu, steady them down. Rinne mé ~ orm féin sular ghearr mé an léim, I steadied myself before I took the jump. 3. Stay; stand, station; habitat. An áit a raibh ~ orainn, where we were staying. Bhíomar chun staidéir ann an oíche sin, we were to lodge there that night. Is ann atá ~ ar na gainéid, the gannets have their habitat there. Bhí sé ansiúd ina ~ romham, he was standing there when I arrived. 4 = staidiúir. (Var: gs. ~a)

staidhc(e) = staic.

staidiúir, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Pose, posture. 2 = staid2.

staifín2, m = stuifín.

staig, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1 = staga. 2. "Stag', informer.

staighean = stadhan.

stail2 = sail2.

stailc2, f. (gs. ~e). 1. Starch. ~ phrátaí, potato-starch. 2 = stalc1.

stailc3 = staic.

stailceach2, ~t = stalcach, -t.

stailcíocht = stalcacht.

staimpí = steaimpí.

stáin1 = staon2.

stainnín1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Stand, stall, booth. 2. Small barrel. 3 = stainníneach.

staipéal, m = stoipéad.

staireog = staróg1.

stáirfeach = starrfach.

stairí1 = staraí.

stairíocht = staraíocht.

stairrfeach = starrfach.

stairric, ~each, ~eacht, ~ín = starraic, -each, -eacht, -ín.

stairtheoir, m = staraí.

stáit-1 = stát-

staith = stoith1.

stalc1, m. (gs. & npl. -ailc, gpl. ~). 1. Stiff, stodgy, thing. ~ leitean, thick porridge. Tá an talamh ina ~, the ground is baked. Bhí an corp ina ~, the body had stiffened. 2 = staic. (Var: ~a m)

stalcaireacht2 = stalcacht.

stamar = steamar.

stámar = steámar.

stán3 = stánáil2.

stán4 = staon2.

stánadh2, m = stánáil1.

stánadh3 = staonadh.

stánaigh3 = stán2.

stánaigh4 = stánáil2.

stancán = staincín.

stangaíl, f. (gs. -íola). 1. (Act of) sagging, yielding. 2 = stangaireacht 2.

stangán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Frustrating difficulty, delay. 2 = stangaire.

stánmhar, a1 = stánúil.

staoil = stíl1.

staoinse = scaoinse.

staon1, m. (gs. ~a). 1. Bent posture; bend, sag. 2 = staoin.

staróg2 = starróg.

starr1, f. (gs. ~a, pl. ~tha). 1. Prominence, projection. 2. (a) Med: Process. (b) Carp: Tusk. 3. Stumble. 4 = stáir.

starránach, ~t = starragánach, -t.

starrúil = storrúil.

starthóir, m = staraí.

stát, m. (gs. & npl. -áit, gpl. ~). 1. Pol: State. ~ eadrána, spleách, buffer, satellite, state. Gnóthaí stáit, affairs of state. Duine gan ~, stateless person. 2. State, dignity. 3 = eastát. (Var: ~a m)

státh = stagh.

státmhar, a1 = státúil.

steaig, m = staga.

stealla1 = stalla.

steallaire, m. (gs. ~, pl. -rí). 1. Syringe; spray. 2 = stealladóir.

stealltóir, ~eacht = stealladóir, -eacht.

steancán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Squirt, spurt; splash. 2. Swig, jorum. 3 = streancán1.

steandar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1 = standal. 2. Solidly-built person; obstinate person or animal.

steang, ~a, m = stang1,2,3, -adh.

steargán, ~ach, ~acht, ~aí = starragán, -ach, -acht, -aí1.

steidhl = stíl1.

steiling, f = stillín.

stéille2, f = stéill.

steorc = stiorc.

stiaróid, f, stiaróip = stíoróip 1.

sticéara, m, ~cht = stiocaire, -acht.

stil2 = stoil.

stiofóg = steafóg.

stíomar, m = stíméar.

stiopach, f = stopóg.

stiopaide = stopaide.

stiúbhard, ~acht = stíobhard, -acht.

stiúg2, ~aíl = sciúg, -aíl.

stiúgán, m = sciúch1.

stiúraí, m = stiúrthóir.

stiúraigh = stiúir2.

stiúraíocht, f. (gs. ~a). 1 = stiúrthóireacht. 2. Discipline, obedience.

stiúrú, m = stiúradh.

stobháil = stuáil1,2.

stobranta = stobarnáilte.

stocadóir2, m = stocaire.

stocaithe = stocáilte.

stocán, ~ach = stacán, -ach.

stócar, m. (gs. & npl. -air, gpl. ~). 1 = stócálaí. 2. Hardy old man.

stod1 = dod1.

stoda, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Stud. ~ bóna, collar-stud. ~ brúite, press-stud. Buailte le ~í, set with studs. 2. Stump. ~ fiacaile, stump of tooth. 3. Pale, stake. ~ cruaiche, stack-prop. 4 = stodam. (Var: stod2 m)

stodach = dodach.

stodaire2 = dodaire.

stodaireacht. 1. = dodaireacht 3. 2 = stadaireacht.

stodúil, a2 = dodach.

stóiceach = stócach.

stóinsiúil, a2 = stóinseach.

stóinsiúlacht = stóinseacht.

stoirdín = doirnín.

stoiric, ~ín = starraic, -ín.

stoirnín = doirnín.

stoitheach = stothach.

stol, f = stoil.

stól2, m = stolladh 3.

stolcánta = stalcánta.

stoll2, m = stolladh 3.

stolparnach = stolpach2 2.

stolpthach, ~t = stolpach, -t.

stomp, ~a1 = stromp, -a.

stompa2 = stumpa.

stompaigh, stompáil = stromp.

stompán = stumpán.

stonaire = stunaire.

stop1, m. (gs. ~, pl. ~anna). 1. Stop. ~ a chur le rud, to put a stop to sth. Níor cuireadh ~ ar bith orainn, nobody tried to stop us. Tá an trácht ina ~, the traffic is at a standstill. Bhí an clog ina ~, the clock was stopped. Cad chuige a bhfuil an scoil ina ~? Why is school suspended? Ag an dara ~, at the second stop. 2 = stopadh.

stopóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. (a) Stalk, stump. (b) Short, thick-set woman. 2. Shallow rocky sea-bed covered with seaweed. S.a. trosc1 2. 3 = stopallán 1.

stora(dh), m, storaic = starr1, starraic.

storc1, m. 1 = stiorc. 2 = arc1.

storgadán = starragán.

storn = dorn 5.

storragán, ~ach = starragán, -ach.

storraic, ~each = starraic, each.

storraicín = starraicín.

storrán = starrán.

stoth2 = stoith1.

stoth3, f = stagh.

stothadh = stoitheadh.

strac1. 1 = srac. 2 = stróic2.

strac-2 = srac2.

stráca = stráice.

stracadh = sracadh.

stracaire, ~acht = sracaire, -acht.

strachail, ~le = streachail, -le.

strácúil = stráiciúil.

stradhain = straidhn.

straein, f = straidhn 1.

stráille, m. 1 = tráill. 2 = straeire.

straingiléir = straigléir.

straip, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Harlot. 2. Termagant, vixen. 3 = strapa1.

straiste = scraiste.

stramáid, f = straiméad.

stramhach, ~án = strabhsach, -án.

stramhas = strabhas.

stramhasachán = strabhsachán.

strampa = strompa.

strán, m = starrán 3.

strancan, ~aí = streancán1, -aí1.

strangaire, ~acht = stangaire, -acht.

strannadh, strannaíl, f = drannadh.

strannaire = drannaire.

straoi = stró.

straoill, ~eán = sraoill1,2, -eán.

straoilleog = sraoilleog.

strap1 = dreap1.

strapadh = dreapadh.

strapadóir, ~eacht = dreapadóir, -eacht.

strapáil2 = dreap1.

straplach = straipleach.

stras = strus.

strást = gus trásta : trásta 2.

strath, m = stagh.

streabóid = strabóid.

streall, ~aire, m = steall1,2, -adóir.

streamaide = sramaide.

stréamar = steámar.

streamhóg = streabhóg.

streanc = steanc.

streancán1, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Strain of music (on stringed instrument); air, tune. Buail suas ~ (ceoil, foinn) dúinn, strike up a tune for us. 2. Strum, twang. ~ téad, twang of strings. Nach bhfuil agat ach an ~ sin? Can you not scrape anything better than that? 3 = streancánaí1.

streancán2 = steancán.

streapa = strapa2.

stricín = starraicín.

stríleamán, m = sraoill1.

strillín = sraoillín.

stringire = sreangaire 1.

striobaid, f, striobóid = strabóid.

stríocáil, f. (gs. -ála). 1. (a) (Act of) scoring, drawing lines on (surface). Iomaire a ~, to score a ridge (for sowing). Balla a ~, to draw lines on a wall. Níl tú ach ag ~ an talaimh, you are only scratching the surface of the ground. (b) ~ leat abhaile, to make tracks for home. 2 = strácáil.

striochlán, ~ach = streachlán, -ach.

striog, ~án, m = driog1.

striolús, ~ach = treallús, -ach.

striombaí = strambánaí1.

strioncán, ~acht = streancán1, -acht.

striongán, ~acht = streancán1, -acht.

striopach = straidhpeach.

stríopach, ~as = striapach, -as.

striopaid, f = strabóid.

striopáil, striopóg = struipeáil, struipeog.

strios = strus.

stróc2 = stróic1,2.

stróc3, m = stráice.

strócadh = stróiceadh.

strócail = streachail.

strochlán = streachlán.

stródh, m, ~úil = stró, -úil.

stródhúlacht = stróúlacht.

stróille, m = straeire.

stróiméad = straiméad.

stróinséartha = strainséartha.

stróinséir = strainséir.

stróire, ~acht = straeire, -acht.

strolús1, ~e0ach1 = treallús, -ach.

strolús2, ~ach2 = sraoilleachas, sraoilleach.

strómh, m = stró.

stronc, ~aigh = stang3.

stropa = strapa1,2.

strosúnach, m = struisire.

struán = truán.

struic, ~each, ~ín = starraic, -each, -ín.

strúiméad = straiméad.

struis. 1 : strus. 2. m = struisire.

struisín = treiscín.

strullóg, f = sraoilleog.

strump, ~a, ~aíocht = stromp, -a, -aíocht.

strupóg = struipeog.

stuacaire, ~acht = stocaire, -acht.

stuacla, m = stuaicle.

stuagh, ~ach, a1 = stua, -ch.

stuaiceach = stuacach.

stuaithinseach, ~t = stóinseach, -t.

stuamhar, a1 = stuach.

stuanaigh. 1 = stuamaigh. 2 = staon2.

stubranta, stubrúnta = stobarnáilte.

stucaire, ~acht = stocaire, -acht.

stud, m, ~a = stoda.

studach = dodach.

stuidéarach, ~t = staidéarach, -t.

stuidéir = staidéar.

stuif2, m = stoth1.

stuin = stoithin1,2.

stuineach, ~án = stoithneach, -án.

stúinéis, ~each, ~í = stróinéis, -each, -í1.

stuipéad = stoipéad.

stuirsín = stairsín.

stuithne, f, ~ach = stoithin1, stoithneach.

stulcán = stalcán.

stupóg = stopóg.

sturrúil = storrúil.

suachmán = sochmán.

suagán = súgán1.

suaibhseach = suaiseach.

suaicheanta, ~s = suaitheanta, -s.

suaichnidh, a1, ~eacht = suaithní, -ocht.

suail = suaill2.

suaimhneasach, a1. 1. Soothing, tranquillizing. 2 = suaimhneach.

suaine, m. 1 = suaithne. 2 = suaineamh.

suaineach = suaimhneach.

suaineamh, m. (gs. & npl. ~na, gpl. ~). Lit: 1. (Javelin-) cord, amentum. 2 = suaithne.

suaineas = suaimhneas.

suairtleach = suaitreach.

suaitheantas, m. (gs. & npl. -ais, gpl. ~). 1. (a) Distinguishing mark; badge, emblem; decoration. ~ cumainn, badge of society. ~ muinchille, arm-badge. Suaitheantais a chéime, the insignia of his rank. Faoina chuid ~, wearing his decorations. ~ cine, emblem of race. S.a. comhartha 1(a). (b) Device, crest (on seal). (c) Standard, flag. (d) Token. ~ beag don leanbh, a little token for the child. 2. Display; show, spectacle. (a) Cló suaitheantais, display type. (b) Ná déan ~ díot féin, don't make a show of yourself. (c) Bhí ~ daoine ann, there was a vast number of people there. 3 = suntas.

suaitheantasach = suntasach.

suaithire = suathaire.

suaithne, m. (gs. ~, pl. -ní). 1. Cord, string. ~ eangaí, binding-cord of (fishing-)net. 2 = suaineamh 1.

suaithneáil, f = suaitheadh.

suaithneamh = suaineamh.

sualach = súlach.

suán2 = sruán1.

suanach1, a1. 1 = suanmhar. 2. Lethargic, sluggish, apathetic. 3. Dormant. Bolcán ~, dormant volcano.

suanach2, f = fuan.

suaplais = tuaiplis.

suarcas = suairceas.

suarthamán = suarachán.

suathadh = suaitheadh.

suathantas = suaitheantas.

suatracht = suaitreacht.

subh, f. (gs. suibhe, npl. ~a1, gpl. ~). 1. Jam. 2 = sú2.

subháilce, ~ach, ~as = suáilce, -ach, -as.

subháltach = suáilceach.

subháltaighe, f = suáilce.

subhán = sabhán1,2.

subhghail, f = subhachas.

sucadh, m = sonc.

sucaire, ~acht = stocaire, -acht.

súch = súmhar.

súd = siúd.

sudamán = sodamán.

súdóg = sodóg.

súgairt, f = súgradh.

súgán2 = suán1.

súgh, m = sú1.

súgha, ~ch, m = súiche, -ach.

súghadh, m = sú3.

súghaire, ~acht = súmaire, -acht.

súghlach, ~as = súlach, -as.

súghmadóir, m, ~eacht = súmaire 3, -acht 3.

súghmaire, ~acht = súmaire, -acht.

súghmhar = súmhar.

súghóg = suóg.

súghrac = súrac.

suibhiscéal, m. (gs. & npl. -éil, gpl. ~). 1 = soiscéal. 2. Good news.

suibhiscéalaí = soiscéalaí1.

suidh, ~e, ~eachán = suigh, suí, suíochán.

suidheamh = suíomh.

suidhigh = suigh.

suidhte = suite.

súighche, ~ach = súiche, -ach.

súighmín = súimín.

súighteach, ~t = súiteach, -t.

súighteán, súighteoir = súiteán1,2, súiteoir.

suilbhir = soilbhir.

suimide = seamaide.

suinseamh = tuinseamh.

suíomhnaigh = suigh.

súirdín = siúirdín : sop1 1.

suiríocht, f. (gs. ~a). 1 = suirí. 2. Dathanna ~a, epigamic colours.

suirsing = sursaing.

suíste = saoiste.

suísteog = saoisteog.

suístín, m = saoisteog.

súistrigh = súisteáil2.

súithche = súiche.

súitiúil, a2. 1 = súiteach. 2 = súmhar.

sumach2, m, ~án = somachán.

sumadán = somadán.

súnás = saobhnós.

sunc = sonc.

sunda2 = sonra.

suntas, m. (gs. -ais). 1. Notice, attention. ~ a thabhairt do rud, to notice sth. Ná tarraing ~ orainn, don't draw attention to us. Cuid suntais iad, they are worthy of remark. 2 = suaitheantas. (Var: sundas)

suntasach. 1. a1. Noticeable, remarkable; prominent, distinctive. 2 = suaithinseach. (Var: sundasach)

súrlachán = suarachán.

susmaid = siosmaid.

súst(a), sústadh, m = súiste, -áil1.

sutaire, ~acht = suthaire, -acht.

sútán2, ~ach = súiteán1,2, -ach.

súth, m = súiche.

sutha, m = suthaire.

sútram = súram.

t' = d' : do1.

tabhach = tobhach.

tabhaigh, v.t. (vn. -bhú m, gs. -ithe). 1. Earn, deserve. Thabhaigh sé airgead mór, he earned a lot of money. Thabhaigh sé clú dó féin, he gained a reputation for himself. Thabhaigh tú an t-achasán sin, you deserved that reproach. Tá sé tabhaithe agat, it is coming to you. Cad é a thabhaigh an onóir seo dom? To what do I owe this honour? 2 = toibhigh.

tabhail = toghail2.

tabhaill1. 1. gs. of tabhall1. 2. f = tabhall1.

tábhaill, f = tabhall2.

tabhailléadan = taibhléadan.

tábhas = támhas.

tabhta = tochta1.

tacaid, f = taca1 2.

tacán = stacán.

tachtam, m, tachtán = tochtán.

tada = dada.

tadhal = adhal.

tadhlach2 = tálach.

tadhlaic = adhlaic.

tafann, m. (gs. -ainn2). 1. vn. of tafainn1. 2. (Act of) barking; bark. Madra ag ~ (le duine), a dog barking (at s.o.). ~ na ngadhar sa tseilg, the baying of hounds in the chase. Ná bí ag ~ liom mar sin, don't bark at me like that. 3 = tathant 2. (Var: tafant m)

tafta = tochta1.

tagair2 = agair1.

tagair3 = togair.

tagarthach, ~t = tagrach, -t.

tagarthóir = agróir.

tagmháil = teagmháil.

tagra, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Lit: (Act of) pleading; plea; disputation, argument; lawsuit. 2 = tagairt1 2.

taibhigh = taibhrigh.

taibhirlín = táimhín.

táibhirne = tábhairne.

táibhléad = táibléad.

taibhse, f. (gs. ~, pl. -sí). 1. Ghost. (a) Apparition, spectre. ~ an chnádáin, the bogey man. ~ thorainn, poltergeist. (b) Emaciated person. Níl ann ach ~, he is worn to a shadow. 2. Manifestation; appearance, look. Is mó a thairbhe ná a thaibhse, it is better than it looks. 3. (a) Display, ostentation. ~ gan cur leis, empty show. (b) Pretension, pride. Ag imeacht as a chuid éadaigh le ~, puffing himself up with pride. 4 = aibhse. (Var. of 1: m)

taibhseach, a1. 1. Showy, flamboyant; ostentatious; pretentious, proud. 2 = aibhseach. 3 = taibhsiúil.

taibhseamh1 = taibhreamh.

taibhsíocht. 1 = taibhseacht. 2 = taibhseoireacht.

taibhsiúil, a2. 1. Ghostly, spectral. 2 = taibhseach.

taibhsiúlacht, f. (gs. ~a). 1. Ghostliness. 2 = taibhseacht.

taice, m = taca1.

taichim = toichim.

taidhbh- = taibh-

taidhse, f = áis1 2.

taifnigh = tafainn1.

taighríocht, f = taibhreamh.

táille2, spl = táibhle.

taimhilt, f = samhail1.

táimhnéal = támhnéal.

táiniste = tánaiste1,2.

taipigean = tapaigean.

táiplis2 = tuaiplis.

tair = tar1.

táir6, f = táire1 1.

tairbhfeadh = tairfeadh.

tairbhir, ~t = toirbhir, -t.

tairbhiúil, a2. 1 = tairbheach. 2. Jur: Beneficial. Úinéir ~, beneficial owner.

tairfe = tairbhe.

tairgbheáil, f = tairiscint.

táirgeach, a1 = táirgiúil.

táirgeadh, m. (gs. -gthe). 1. vn. of táirg. 2. Production, output. ~ earraí, production of goods. 3 = táirge.

tairgigh = tairg.

tairgín, m = tairngreacht.

tairgint = tairiscint.

tairgsin, f, ~t = tairiscint.

tairgtheoir = tairgeoir.

táirgtheoir = táirgeoir.

tairig = tarraing1.

táirim = téirim.

tairimtheacht = tairmtheacht.

tairis2 = thairis : thar.

tairise2, a3 = tairiseach2.

tairiseacht, f. (gs. ~a). 1 = tairise1. 2. Lit: Security, protection.

tairismheach, ~t = tairiseach2, tairise1.

tairisneach, ~t = tairiseach2, tairise1.

tairm = toirm.

táirm = téirim.

tairneach = toirneach.

tairneamh = turnamh.

tairneán = tarraiceán.

tairnge, ~áil = tairne, -áil2.

tairngire2, f. (gs. ~). 1 = tairngreacht. 2. Lit: Promise. Tír T~, (i) B: the Promised Land, (ii) Paradise.

tairthim = toirchim.

tais3, f = taise2.

táis = áis1 2.

taisb- = taisp-

taiscidh, f. 1. var. vn. of taisc1. 2 = taisce.

taiscigh = taisc1.

taiseach, ~an, m = taisleach.

taiseacht, f = taise1 1.

taiseáin = taispeáin.

taisigh = taisrigh.

taisligh1, v.t. 1 = taisrigh. 2. Deliquesce.

taisnéal = aisnéal.

táiteoir, m = táthaire.

táith1, f = táth1.

taithbheach = taifeach.

taithbhéim = athbhéim.

taithbhigh = taifigh1.

taitheac, ~ach = tathag, -ach.

taitheach, a1 = taithíoch.

táithfhéithleann = táthfhéithleann.

taithin = taitin.

taithmheach, m. (gs. -mhigh1). 1. vn. of taithmhigh2. 2. Lit:Dissolution, annulment; loosening, release. 3 = taifeach.

taithmhigh2, v.t. (vn. -mheach). 1. Lit: Dissolve, annul; loose, release. 2 = taifigh1.

tall2 = toill1.

tall3 = thall.

tallaire, ~acht = teallaire, -acht.

talltóir, m = teallaire.

talmhain, f = talamh.

talmhan = talún : talamh.

tálóid = táláid.

talpán = alpán.

taltaigh, taltú, m = satail, -t.

támar = áiméar.

tambac = tobac.

támh2, a1. 1 = támhach. 2. Ch: Inert, passive. Gás ~, inert gas.

támhaí. 1. f = táimhe1 1. 2. gsf. & comp. of támhach.

támhaíl, f = táimhe1 1.

tamhain2. 1. gs. & npl. of tamhan. 2. f = tamhan.

támhaíocht, f, támhaireacht, f = táimhe1 1.

támhán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1 = sámhán. 2. Sleepy person, sluggard. (Var: ~ach m)

tamhanda2, a3 = támhach.

támhánta, a3, ~cht, f = támhach, táimhe1 1.

tamhasc = tásc.

tamhdaithe = tamhanda1.

tamhnaigh = tamhain1.

tan, s. conj. & adv. Lit: 1. Time, occasion. 2. Conj. (An) ~, at the time that, when, whenever; since. An ~ do shéan a thriath, when he denied his lord. ~ is tusa do rinne, since it was you who did it. 3. Adv. Once upon a time, once. Do bhí rí ann ~, there was once a king. An ~ sin, at that time, then. Iar dtain = iardain.

tana = tanaí2.

tanacht = tanaíocht.

tanál, f = donáil.

tanáladh, m = donáil.

taobh2 = taobhaigh1.

taobhachtain, f, taobhadh, m = taobhú 2.

taobhaíocht, f. (gs. ~a). 1. Support. 2 = taobhacht.

taobhphort = taobhfort.

taobhthach, ~t = taobhach2, -t.

taod, ~ach = taghd, -ach.

taoide2, f = taghd.

taoille = taoide1.

taoinne, taoinnte = tointe.

taoisce2 = túisce.

taoiscín, m = taoscán.

taomannach = taomach.

taomnach = taomach.

taos1, m. (gs. -ois). 1. Dough. Bíonn an ~ leis an iarta, leis an oigheann, i gcónaí aige, he is forever trying to make ends meet. 2. Paste. ~ éisc, fish-paste. ~ fiacla, tooth-paste. 3 = taoisleann.

taos2 = aos1.

taosc2, f = taoisc.

taosc3, m = taos1.

taosmhar, a1. 1 = taosach. 2. Heavy; solid, substantial.

taplaisc, f = tuaiplis.

tar3 = thar.

tar4 = dar1.

tár1, f = táir2.

tár2, f = táire1 1.

tara = dara1.

tarasbarr = farasbarr.

tarbha, ~ch = tairbhe, -ach.

tarc = arc1.

tarcaisniúil, a2 = tarcaisneach.

tarcán = arcán1.

tarcasal, m, tarcaslach = tarcaisne, -ach.

tárgadh = táirgeadh.

targaire = tairngire1,2.

targaireacht = tairngreacht.

tarlacan, m = tarlú2.

tarlachtaint, f = tarlú1.

tarmaíl = tormáil.

tarna = dara1.

tarnáil = tairneáil2.

tarnamh, m = tarlú2.

tarngair, ~e = tairngir, -e1,2.

tarngaireacht = tairngreacht.

tarp, m, ~ach, ~acht = torpa, -ch, -cht.

tarpán2 = torpán.

tarpóg = torpóg.

tarrac, m. (gs. & npl. -aic, gpl. ~). 1 = tarraingt. 2. Harn: Trace. 3. Surge (in sea).

tarrach2 = torrach.

tarraic. 1 : tarrac. 2 = tarraing1.

tarraing2, f = tarraingt.

tarrantach = tarraingteach.

tarrantacht = tarraingteacht.

tarrthadóir, m = tarrthálaí1.

tarrthaigh. 1 = tarrtháil2. 2. (pres. subj. used in phrase) Go dtarrthaí Dia sinn! God save us!

tarsna = trasna.

tartach = tartmhar.

tartfheoil = tairteoil.

tascnamh = ascnamh.

táscúil, a2 = táscmhar.

táth3 = táthaigh.

táth4, m. (gs. táith) = táthú.

táthabha = dáthabha.

táthach = táitheach.

táthadh, m = táthú.

tathaint, f = tathant.

tathamh = támh1.

táthán2 = áthán.

tathnasc = taithneasc.

téachtaint, f = téamh.

téacla = tácla.

teadhair = teaghair.

teadhmannach, a1. 1. Lit: Pestilential. 2 = taomach.

teadhrán = teaghrán.

teagachtáil = teagmháil.

teagair1 = teaghair.

teagair2 = tacair1.

teagaisc. 1 = teagasc2. 2 : teagasc1.

téagar2 = tíogar.

teagh, m = teach.

teaghlach, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. Household, family. Duine den ~, a member of the household, one of the family. Tá siad ~ mór ann, they are a large family. An chéad duine den ~, the first of the family. Ag tógáil teaghlaigh, rearing a family. Saol teaghlaigh, domestic life. 2. Lit: Domestic establishment; household troops; retinue. 3 = teallach1.

téagla, f = téigle.

teaglaim2 = teaglamaigh1.

teagmhais, f, ~each = teagmhas, -ach.

teagmhálach, a1. 1. Contentious, pugnacious. 2. Interfering, meddling. 3 = teagmhasach.

teagmhall = teaglamaigh1.

téagrach, a1, ~t = téagartha, -cht.

teainc = tanc.

teáis = áis1 2(b).

tealach = tulach1.

téalachan, f = téaltú : téaltaigh.

téalaigh = téaltaigh.

téalbhuí = téathbhuí.

teallach2 = teaghlach.

teallachas = teaghlachas.

téaltaigh, v.t. & i. (vn. -tú m, gs. -ithe). 1. Go furtively, creep, slink. Ag téaltú isteach i dtithe, sneaking into houses. Théaltaigh sí as an seomra, she slipped out of the room. Ag téaltú aníos chugainn, creeping up to us. Théaltaigh sé leis, he slunk away. Tá an ghrian ag téaltú siar, the sun is westering. 2. Lit: Carry off secretly, steal. 3 = síothlaigh. (Var: téaltóigh)

teamhair2, f = seamhar.

teampán = tiompán1.

teanántaí, ~ocht = tionónta, -cht.

teanántas, m = tionóntacht.

teangachtáil = teagmháil.

teangaigh3 = teagmhaigh.

teangáil = teagmháil.

teangain, f = teanga.

teangálaí = teagmhálaí1.

teangmhaigh = teagmhaigh.

teangmháil = teagmháil.

teangmháilte = diongbháilte.

teangmhálaí = teagmhálaí1.

teangthach = teangach.

teannas, m. (gs. -ais). 1. Tightness, tautness; strain, tension. ~ matán, muscle tone. Faoi theannas, under stress, in tension. 2 = teanntás.

teanntacht, f. (gs. ~a). 1. Tightness, tensility. 2 = teannas.

teanntar, m = teannta1.

teanntrán = teanntán.

teara = tar1.

teáraim = téirim.

tearasbarr = farasbarr.

tearca2, f, ~cht, f = teirce 1.

tearn(a) = dearna : déan2.

tearra = tarra2.

tearróg = searróg1.

teasb- = taisp-

teasbhach = teaspach.

teasbhaidh, f = easpa1.

teasc3 = tasc1.

téasc = éasc.

teasca1, m = tasc1.

teasca2, m = tásc 2.

teascóireacht = tascóireacht.

teaspáin, ~t = taispeáin, -t.

teastaigh2. 1 = tástáil2 2. 2 = teistigh.

teastú, m. 1 = tástáil1 2. 2. Var. vn. of teistigh.

teastún = toistiún.

teasúch = teaspach.

teib = teip1,2.

teich, ~eadh = teith, -eadh.

teicineáil = toicneáil.

téid1, f = téad.

téid2. 1 = téann : téigh2. 2. Var. 3 pl. pres. of téigh2.

téide1 = céide.

téidh1 = téigh1.

téidheamh = téamh.

teidhm, f. (gs. teadhma, npl. teadhmanna). Lit: 1. (a) Disease, sickness; pestilence, plague. (b) Calamity, affliction. 2 = taom1. (Var: m)

teil, f = teir.

teile3 = tile.

teileán = seileán.

teileog, f = teile1.

teilg2 = teilgean.

teilgtheach = teilgeach.

teilgtheoir = teilgeoir.

teimhealaitheach = teimhlitheach.

tein, f = tuin.

teine = tine1.

teineachair = teanchair.

teinidh, f = tine1.

teiníl = tiníl.

teint- = tint-

teipeagan = tapaigean.

teipeanach2, f = teipinn.

teirgéis = eirigéis.

teirmeasc = toirmeasc1.

téis2 = séis.

teisc, f = teasc1.

téiteoir = téitheoir.

teith2, a1 = te.

teith3, m = teach.

teitheach = teifeach1,2.

teithiúch = teifeach1,2.

teithte = teite : teith1, teitheadh.

teitrearc, ~acht = teatrarc, -acht.

tele- = teilea-, teili-

teo1. 1. f = teocht. 2 : te.

teoir, f. (gs. ~e). 1. Lit: Contemplation, the contemplative life. S.a. achtáil1. 2 = teoiric.

teora2, f = teorainn.

teoragán, m = teoiric.

teoraigh = treoraigh1.

teoraíocht = teorantacht.

teoranta, a3. 1. Limited, restricted. Comhpháirtíocht theoranta, limited partnership. Monarcacht theoranta, limited monarchy. Riarachán ~, limited administration. Eagrán ~, limited edition. Limistéar ~, restricted sphere of action, narrow limits. 2 = teorantach.

teorbait, m = turbard.

th' = d' : do1.

thaire = thar.

thairis. 1 : thar. 2 = thar.

tháls, thálta, go = ó tharla go : tarlaigh1.

tharas = thar is : thar 5.

thar n-ais = ar ais : ais1.

thart2 = tharat : thar.

théis = tar éis : éis2.

thimpeall = timpeall.

thob. (In phrase) Ar ~ = ar hob : hob.

thrí, thríd = trí2.

4 = té.

tiachair = diachrach.

tiachrach = diachrach.

tiacht, ~ain, f = teacht1.

tialtaigh = téaltaigh.

tiar = thiar.

tiaránta, ~cht = tíoránta, -cht.

tiardas, ~ach, a1 = tiarnas, tiarnúil.

tiargáil, f. (gs. -ála). 1. (Act of) preparing; preparatory work. 2 = tiaráil.

tiargálaí, m. (gs. ~, pl. -aithe). 1. Preparatory worker, pioneer. 2 = tiarálaí1.

tiartháil = tiaráil.

tibhe. 1. f = tiús. 2 : tiubh2.

ticineáil, ticineálaí = toicneáil, toicneálaí.

tig2, tigh = teach.

tighe1, f = tiús.

tigheachas = tíos.

tigheacht = teacht.

tighearna, ~igh, ~s = tiarna, -igh, -s.

tighearnúil, tighearnúlacht = tiarnúil, tiarnúlacht.

tigheas, ~ach = tíos, -ach1,2.

tigín = teachín.

til, v.t. & i. (vn. ~eadh m, gs. ~te). 1. Lit: Control, rule. 2 = toill1.

till1 = fill1.

till2, ~eadh1 = toill1, -eadh.

tilleadh2, m. 1 = filleadh. 2. (In phrases) ~ teannaidh, winding-sheet. ~ teannaidh (agus marbhfháisc) air! Bad cess to him!

tilleadh3 = tuilleadh.

tilleamaí, ~och = tuilleamaí, -och.

tilliúint, f = toilleadh.

timcheall, ~ach, ~acht = timpeall, -ach, -acht.

timcheallaigh = timpeallaigh1.

timcheallú = timpeallú.

timchuairt = imchuairt.

timpéara, ~cht = timire, -acht.

timpire1 = timire.

timpireacht2 = timireacht.

timtéisean = teimtéisean.

tine1, f. (gs. ~, pl. -nte). Fire. 1. (a) ~ ghuail, mhóna, coal-, turf-, fire. ~ a chur síos, a lasadh, to set, light, a fire. ~ bheag, (i) little fire, (ii) small open-air fire. ~ champa, camp-fire. ~ chnámh, bonfire. ~ Fhéile Eoin, St. John's Eve bonfire. ~ íobartha, sacrificial fire. ~ rabhaidh, signal-fire, beacon. ~ aoil = tiníl. S.a. bealtaine, cos 1, 10, leaba 1. (b) ~ gháis, leictreach, gas-, electric, fire. (c) Coal of fire. ~ a chur ar phíopa, to light a pipe with a glowing ember. 2. Destructive fire, conflagration. (a) Teach a chur trí thine, to set a house on fire. Tá an áit trí, ar, le, thine, the place is on fire. ~ ifrinn, hell-fire. ~ bhruite, consuming fire. Bheith i d~ bhruite, to be in a consuming passion. S.a. arm1 1, faobhar1 3. (b) (Of combustible composition) ~ Ghréagach, Greek fire. 3. Incandescence, flame. ~ a thabhairt do phúdar, to fire powder. Tá an ~ ar an sop, sa bharrach, the fat is in the fire. 4. Luminosity, glow; flash. ~ ghealáin, (i) Will-o'-the-wisp, (ii) (summer) lightning. ~ ghealáin a choinneáil le duine, to keep annoying s.o. ~ shionnaigh, ~ an mhadra rua, Will-o'-the-wisp. ~ chreasa, (i) flint-fire, (ii) spark from stone, etc. S.a. caor 3, cloch1 1(a), splanc1 2. 5. Inflammation. ~ dhia, St. Anthony's fire, erysipelas. Tá ~ ar a chraiceann, (i) his skin is inflamed, (ii) he is burning with impatience. 6. Firing of guns. ~ airtléire, artillery fire. ~ bharáiste, barrage firing. Idir thine an dá arm, in the crossfire. Bhí an ~ leis na sála acu, they were hotly pursued. (Var: gs. ~adh)

tine2, f = tuin.

tinfeadh, m. (gs. -fidh). 1. (Act of) breathing, breath. 2. Inspiration. Trí thinfeadh an Spioraid Naoimh, inspired by the Holy Spirit. 3 = tuin. (Var: tinfise f)

tinlín = coinlín.

tinn2, s. (In phrase) ~ t'fhiafraí ort = don d'fhiafraí ort : don1.

tinne3. 1. f. (gs. ~) = tinneas. 2. gsf., npl. & comp. of tinn1.

tinne4, ~acht1, f = teinne.

tinneacht2, f = tinneas.

tinneall, m. 1 = inneall. 2. (In phrase) Ar ~, set, ready; (of gun) at the ready, cocked; (of nerves) on edge. Gaistí a chur ar ~, to set snares. Bhí sé ar ~ chun troda, he was set for a fight. Tá a chorp ar ~, his body is tense; he is in a state of nerves.

tinnseanach, tinnseanaí = tinneasnach, tinneasnaí 1.

tinnseanaigh = tinneasnaigh1.

tinsceadal, m = tionscnamh.

tinsceadlaigh = tionscain.

tinteach = tintreach.

tintealach = trintealach1,2.

tintí, ~ocht = tintrí2, -ocht.

tintiúil, a2. 1. Igneous. 2 = tintrí2.

tiob = teip2.

tiobadh, m, tiobaint, f = teip1.

tíobhas, ~ach = tíos, -ach2.

tioblach = ablach1.

tiobra, f, ~id, f = tobar.

tioc = tiuc.

tiocair = siocair.

tíochas = tíos.

tíochóg = tiachóg.

tíochtain, f = teacht.

tiocóid = tacóid.

tiodal = teideal.

tíolacadh, m. (gs. -ctha, pl. -cthaí). 1. vn. of tíolaic1. 2. (a) Grant, bestowal. (b) Jur: Conveyance. 3. (Divine) gift. ~ ó Dhia, gift from God. Seacht dtíolacthaí an Spioraid Naoimh, the seven gifts of the Holy Spirit. 4. Tradition. 5 = tionlacan.

tíolaic1, v.t. & i. (pres. -acann, vn. -acadh, pp. -actha). 1. Bestow. Dá mba ór an duille donn thíolacfadh Fionn é, if the autumn leaves were gold Fionn would bestow them. 2. Dedicate. Thíolaic sí a beatha do Dhia, she dedicated her life to God. 3. Jur: Maoin a thíolacadh (do dhuine), to convey property (to s.o.). 4 = tionlaic.

tíolaic2, f = tíolacadh.

tiom-, pref. = tim-2

tiomáilt = tiomáint.

tiomain, v.t. & i. (pres. -mnann; vn. ~t f, gs. & pp. -anta). 1 = tiomnaigh1. 2. Curse, swear. Bhí sé ag ~t orainn, he was swearing at us. Thiomain sé nach ndéanfadh sé arís é, he swore he wouldn't do it again. Thiomain sé iad uile, he cursed the lot of them. ~ don diabhal iad, tell them to go to the devil.

tiomaint, f. (gs. -anta). 1 : tiomain. 2 = tiomnú.

tiomáint, f. (gs. -ána). 1. vn. of tiomáin. 2. Driving, drive. (a) ~ eallaigh, cattle-driving. (b) Steering, propulsion. ~ gluaisteáin, car-driving. Beilt, crann, slabhra, tiomána, driving-band, -shaft, -chain. Is fada an ~ é, it is a long drive. (c) Golf: Drive. 3. Rush, haste, bustle. Cur sa ~, to set off fast. Tá ~ mhaith fúthu, they are making good speed. Leis an ~ siúil a bhí fúinn, at the pace we were going. Nach ort atá an ~? Aren't you in a great hurry? Bhí ~ agus liúireach acu, they were rushing and shouting. 4. Brisk demand. Bhí ~ ar na muca, pigs were being sold fast. 5 = iomáin1.

tiomantóir = tiomnóir.

tiomarnadh, m = tiomnú.

tíomhas, ~ach = tíos, -ach2.

tiomnadh, m = tiomnú.

tiompaigh = iompaigh.

tiompán2 = treampán.

tiompánach2 = treampánach.

tiomparálta = teamparálta.

tiompódh, m = iompú.

tiompóidh, tiompóigh = iompaigh.

tiomsacht, f. (gs. ~a). 1 = tiomsú. 2. Gleanings, pickings.

tiomtáisiún = teimtéisean.

tionchosc, m = teagasc1.

tionnabhradh, m. (gs. -aidh). 1. vn. of tionnabhair. 2 = tionnúr.

tionnacal, m. 1 = tionlacan. 2 = tíolacadh.

tionnramh = tinreamh.

tionnuaire = fionnuaire.

tionnuar, ~adh = fionnuar, -adh.

tionscadal, m. (gs. & npl. -ail, gpl. ~). 1 = tionscnamh 2. 2. Contrivance, project. Obair thionscadail, project work.

tionscain, v.t. & i. (pres. -cnaíonn, vn. -cnamh, pp. -anta). 1. Begin, originate; initiate; establish. Rud a thionscnamh, to start, give rise to, sth. Bille, gnás, a thionscnamh, to introduce a bill, a custom. Fiosrúchán a thionscnamh, to institute an inquiry. Is ann a thionscain siad, it was there they originated. Thionscain gáire orthu, they started to laugh. 2. Contrive, attemt 17870 9,5 a gl a glimpse of it. 3 = tionscadal 2. trick he tried. Gach olc dárbh fhéidir a thionscnamh, every evil that could be contrived. (Var: tionscail)

tionscaint, f = tionscnamh.

tionscal, m. (gs. & npl. -ail, gpl. ~). 1. Industry. ~ agus tráchtáil, industry and commerce. ~ feola, fíodóireachta, cuartaíochta, meat, textile, tourist, industry. Tionscail throma, heavy industries. Tionscail tinteáin, cottage industries. Lucht tionscail, industrialists. 2 = tionscnamh.

tionscantóir = tionscnóir.

tionscla, m = tionscnamh.

tionsclach, a1. 1. Industrious. 2 = tionsclaíoch.

tionsclamh = tionscnamh.

tionsclóir = tionscnóir.

tionscnach = tionscantach.

tionscnaigh = tionscain.

tionscnaitheach = tionscantach.

tionscnaitheoir = tionscnóir.

tionscnamh, m. (gs. -aimh). 1. vn. of tionscain. 2. Beginning, origin; introduction, initiation; institution, establishment. ~ réime nua, setting-up of new regime. ~ conartha, initiation of agreement. ~ imeachtaí, institution of proceedings. Deimhniú tionscnaimh, certificate of origin. ~ oifigiúil institiúide, formal opening of institution. Fuair mé ~ air, I got an idea of it, caught a glimpse of it. 3 = tionscadal 2.

tionús = teanús.

tíorach1, a1 = tíriúil.

tíorachas = tíreachas.

tíorachasach = tíreach.

tíoraíochas = tíreachas.

tíoraíocht = tíriúlacht.

tiormach, tiormaigh = triomach, triomaigh1.

tiormas, m, tiormlach = triomach.

tiortáil, f. (gs. -ála, pl. -álacha). 1 = siortaigh. 2. (Act of) knocking about; rough treatment, hardship. Ná bí do do thiortáil féin mar sin, don't knock yourself about like that. Is iomaí ~ a fuair sé ina lá, he took many a knock in his day. (Var: tiortáladh m)

tíor(th)úil = tíriúil.

tíor(th)úlacht = tíriúlacht.

tioscaireacht = dioscaireacht.

tíreachas, m. (gs. -ais). 1. Domesticity. an tíreachais, domestic fowl. Tiocfaidh siad chun tíreachais fós, they will come home from their wanderings yet. Duine a thabhairt chun tíreachais, to domesticate s.o., to teach s.o. civility. 2 = míntíreachas.

tírtheáil = tiaráil.

tírtheálach = tiarálach.

tís2 = dís.

tistiún = toistiún.

titeam, m = titim.

titeamach, titeamas = titimeach, titimeas.

tiubh3 = tiubhaigh.

tiubhachan = tiúchan.

tiubhadh, m = tiúchan.

tiúbhú, m = tiúchan.

tiúdaigh, tiúdas = tiubhaigh, tiús.

tiugh1 = tiubh.

tiugh-3 = tiú-

tiúr- = tabhar-

tlacht, m. (gs. ~a). 1. Lit: Surface, skin; garb, clothing; covering, protection. 2 = slacht. (Var: gs. tlaicht)

tlácht, f = tláithe 1.

tlachtmhar = slachtmhar.

tlám, ~ach, ~án = slám1,2, -ach, -án.

tlig, ~ean = teilg1, -ean.

tligtheach, tligtheoir = teilgeach, teilgeoir.

tlócht, ~ach = slócht1,2, -ach1,2.

tnaoidh, f = traoith.

tnúith2 = tnúth2.

tnúithínteacht, f = tnúthán.

tnúthóir, m. 1 = tnúthach1. 2 = tnúthánaí1.

tnúthúil, a2 = tnúthach2.

tobh = toibhigh.

tócad = sócad.

tochairt. 1. f = tochras. 2 = tochrais1.

tóchálaí = tóchrálaí.

tochar = tachar.

tócharáil, tócharálaí = tóchráil, tóchrálaí.

tochard2 = tochrais1.

tochardadh, m. (gs. -rdta). 1 = tochras. 2. (In phrases) Tá ~ crua air, he is well-knit, strongly built. ~ amadáin, silly bearing. Tá ~ óinsí uirthi, she has a silly appearance. S.a. sníomh1 2. (Var: tochartadh)

tochladh, m = tochailt.

tochrach = tachrach.

tochrais2. 1. gs. of tochras. 2. f = tochras.

tochras, m. (gs. as s. -ais, as vn. -aiste). 1. vn. of tochrais1. 2. Winding. ~ snátha, cloig, the winding of yarn, of a clock. S.a. crann 6 (b). 3 = tochardadh 2.

tocht2, m. (gs. ~a). 1. Physiol: Stoppage, obstruction. ~ fuail, strangury. ~ stéige, intestinal stoppage. 2. Emotional catch; deep emotion. ~ i nglór, emotional catch in voice. ~ i scornach, lump in throat. Bhí ~ orm, I couldn't speak with emotion; I was deeply affected. Bhí ~ ar a chroí, his heart was full. Ag déanamh ~a i ndiaidh a linbh, grieving silently over the loss of her child. 3 = tost.

tocht3 = teacht1.

tochtach, a1. 1 = tochtmhar1. 2 = tostach.

tochtmhar2, tochtúil, a2 = tostach.

tofóg, ~ach = tuthóg, -ach.

tofta = tochta1.

togarthach, ~t = tograch, -t.

tógbhálach, ~t = tógálach, -t.

tógbhálaí = tógálaí2.

toghach, a1 = tofa1 2.

toghaí, a3 = tofa1 2.

toghaileáil = tóileáil.

toghais = toighis.

toghdóir, ~eacht = toghthóir, -eacht.

toghmhall, m = toghán.

toghnamh, ~ach = fónamh, fóinteach2.

toghtha = tofa.

tograigh = togair.

toib1 = hob.

toib2 = ob1.

toibeann = tobann.

toibinn, ~e = tobann, tobainne.

toiceach. 1. m = toicí1. 2. a1 = toiciúil.

tóicheastal, tóicheastlach = tóstal, -ach.

tóig, ~eáil, ~eálach = tóg, -áil, -álach.

toigh2 = togh1.

toigheas, ~ach = tíos, -ach2.

toighteoir = toiteoir.

toildheona = toil dheona : toil 1(b).

toileach = toilteanach.

toileacht = toilíocht.

toilg. 1: tolg1,2. 2. f = tolg1,2.

toiliúil, a2. 1. Wilful, intentional. 2 = toilteanach.

toiliúna = toil dheona : toil 1(b).

toimhil = tomhail.

toimhseach, a1. 1. Sparing, niggardly. 2 = toiseach1.

toimhsigh = tomhais1.

toimhsiúil, a2 = toimhseach.

tóineacáil, f = tónacán.

tóint, f = tathant.

toir1 = thoir.

toirbeard, toirbeart = turbard.

toirghe = toirche.

tóirí = tóraí.

tóiricín = deoiricín11.

tóirithin = fóirithint.

toirling = duirling.

toirmeasc2 = imreasc1.

toirmeasc3 = toirmisc1.

toirneáil = tornáil1.

toirneamh = turnamh.

toirphléascadh = toirléaspadh.

tóirpíneach, m = toirpín.

toirrcheas = toircheas.

toirse = tuirse.

tóirse2 = séirse.

toirseach = tuirseach1,2.

tóirseáil2 = séirseáil.

toirt2, f = toirtín1.

tóirt = tuairt.

toirteach, a1 = toirtiúil.

toirteog = tortóg.

toirthim = toirchim.

toiscinn = teiscinn.

toise, m. (gs. ~, pl. -sí). 1 = tomhas. 2. Dimension, measurement. ~ duine a thógáil, to measure s.o. Tá a thoise tógtha agam, I have his measure. De réir na dtoisí a thaispeántar, in accordance with the dimensions shown. (Var: tois f)

toiseach2 = tosach.

toiseacht, f, toisigh1 = tosú, tosaigh1.

toisigh2 = tomhais1.

tóistealach = tóstalach.

toitean, m = toit 3.

tóiteán = dóiteán.

toitiúil, a2 = toiteach.

tolach1, a1. 1. Wilful, intentional. 2 = toilteanach.

tolach2 = teallach1.

tolca = tulca1,2.

tolcaire, tolchaire = balcaire.

tolg2, m. (gs. & npl. toilg, gpl. ~). 1. Attack; thrust, force. ~ na toinne, the force of the wave. Thug siad ~ trínn, they thrust their way through us. 2. Breach, gap; tear, rent. ~ an tairne, the rent caused by the nail. 3 = tolgán.

toll1, m. (gs. & npl. toill, gpl. ~). 1. Hole, hollow. 2. Posterior, buttocks. 3. (In phrases) Rudaí a chur i d~ a chéile, to put things together. Caith i d~ a chéile iad, throw them all together. ~ in airde, in disorder, in confusion. Bun os ~ = bunoscionn.

tollaire, m. 1 = stollaire. 2 = tolladóir.

tolpán = stolpán.

toltanach = toilteanach.

toltanaigh = toiligh.

tom2, m = taom1.

tom3 = tum.

tomadh = tumadh.

tomadóir, ~eacht = tumadóir, -eacht.

tomaire = tumaire.

tómas = ómós 2.

tombac, ~a, m = tobac.

tómhach = tóch1,2.

tón, f = tóin.

tónacán, m. (gs. -áin). 1. (Act of) moving on one's bottom; (act of) shifting, fidgeting, on one's seat. Ag ~ thart, moving clumsily about. 2 = tónacánaí. (Var. of 1: tónacáil f, ~acht f)

tonc, ~áil = sonc, -áil.

tonnaigh = tonn2.

tonnáiste2, ~ach = tónáiste, -ach.

tonntach = tonnach2.

tónóg, f. (gs. -óige, npl. ~a, gpl. ~). 1. Small posterior, small bottom. ~ pardóige, bottom of pannier. 2 = tóinteog.

tor3, m = toradh.

tor4, m = tarathar.

torachas = toircheas.

torachtach, a1 = torthúil.

toraic = turraing.

tórainn = teorainn.

torán = során 2.

tóranta = teoranta.

torathar2 = tarathar.

torathraigh = tarathraigh.

torbheartúil, a2 = oirbheartach.

torc1, m. (gs. & npl. toirc, gpl. ~). 1. Boar. ~ allta, wild boar. 2. Portly, corpulent, person; man of substance. 3 = morc. (Var. of 2: ~aire m)

torcaid, f = ciorcad.

torcalach = torclach.

torghabháil = targhabháil.

tormaistiúil, a2 = tormasach.

tórmhar, a1 = tóiriúil.

tornáil2, f = turnamh.

tornáil3, f = tornóireacht.

tornaire, m, ~acht = tornóir, -eacht.

tornán = dornán.

toró = oró.

tórramh2, ~aigh = tórraigh.

torrchaigh = toirchigh.

tort2, m = tortán.

torthach, a1, ~t = torthúil, torthúlacht.

torthachtach, a1 = torthúil.

tortóis = toirtís.

tos2 = tomhas.

toscar = tascar.

tosnaigh = tosaigh1.

tosnaitheoir, tosnóir = tosaitheoir.

tost1, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. vn. of tost2. 2. Silence. Bí i do thost, be silent, shut up. Bí i do thost air, say nothing about it. Bí i do thost liom orthu, don't mention them to me. D'fhan sé ina thost, he remained silent. Cuir ina thost é, silence him, make him shut up. Thit sé dá thost, he fell silent. Tháinig ~ ar an oíche, the night grew still. S.a. béal 1(b). 3 = sos.

tostanach = tostach.

tostmhar = tostach.

tota = tochta1.

totaíl = tutaíl.

totarnacht, f = tutaíl.

totbhalbh = tutbhalbh.

tothóg = tuthóg.

trá4 = treá1.

tráchaint, f = trá2.

trácht4, m. (gs. ~a, pl. ~anna). 1. vn. of trácht6. 2. (With ar) Mention (of). ~ a dhéanamh ar rud, to mention sth. Chuala mé ~ orthu, I heard tell of them. Níl ~ air sin anois, there is no talk of that now. Is beag ~ atá acu uirthi, they seldom speak of her. 3. Discourse, comment. An rud a bhí i d~ againn, what we were talking about. Sa ~ seo síos, in the following commentary. 4. Ecc: Tract. 5. ~ thar = teacht thar : teacht1 3.

tráchtaint, f. 1. Var. vn. of trácht5. 2 = trá2.

tradán, m = traidín.

tradhna, m = traonach.

trádóir, ~eacht = tráiteoir, -eacht.

trághadh, m = trá2.

trághlach, m, ~t = trálacht.

traghnach = traonach.

traifléis = truflais.

tráigh2, f = trá1.

tráighe = treá1.

tráighteoir, ~eacht = tráiteoir, -eacht.

traimp, m, ~eáil = tramp, -áil.

traisnín, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Trap (in game of trap-ball). 2. Cr: Bail. 3 = trasnán. (Var: traislín)

traisteal, m = troistneach.

trálach1 = tálach.

trampa = trumpa1.

tramscar, m = gramaisc.

traoch, v.t. 1. Overcome, subdue; wear out, exhaust. Do neart a thraochadh, to consume one's strength. Thraoch sé é féin ag obair, he spent himself working. Bhí siad á dtraochadh san ár, they were being overwhelmed in battle. 2 = traoith.

traochadh, m. (gs. -chta). 1. vn. of traoch. 2. Subjugation; weariness, exhaustion. 3 = traoitheadh. (Var: traochaint f)

traoille = taoide1.

traoilleán = sraoilleán.

traoins, m = trinsiúr.

traoith, v.t. & i. (pp. -ite). 1. Abate, subside. Tá an ghaoth ag ~eadh, the wind is abating. Thraoith an tuile, the flood subsided. 2. Reduce. At a thraoitheadh, to bring down a swelling. 3. Med: Waste, consume. Bhí a cholainn á ~eadh, his body was wasting away. Traoite ag fiabhras, consumed with fever. 4. Digest. 5 = traoch.

traoitheadh, m. (gs. -ite). 1. vn. of traoith. 2. Abatement, subsidence. 3. Diminishment, reduction. 4. Med: Wasting, consumption. 5 = traochadh.

traoslaigh = tréaslaigh.

traoth1, f = tarae.

traoth2, f, ~ach, ~adh = traoith, -each, -eadh.

traotúir = tréatúir.

trap3 = crap1.

traplais = trachlais.

trásc, m = liatráisc.

trascair = treascair.

trascairt, trascar, m = treascairt.

traslán = trasnán.

trásta, s. 1 = an tráth seo : tráth 1. 2. (In adv. phrases) Go ~, go d~, gus ~, (i) up to now, hitherto, (ii) yet awhile, until later in the day.

tráthach, a1 = tráthúil.

tráthaíocht = tráthúlacht.

tráthar = tarathar.

tráthnóna, m. (gs. ~, pl. -nta). 1. Afternoon, evening (up to nightfall). ~ inniu, this evening. ~ beag aréir, late yesterday evening. ~ Dé Domhnaigh, (on) Sunday evening. Gach ~ Domhnaigh, every Sunday afternoon. ~ fómhair, autumn evening. Na tráthnónta fada samhraidh, the long summer evenings. Tháinig sé ~, um thráthnóna, he came in the evening, this evening. Páipéir an ~, the evening papers. Culaith thráthnóna, evening suit. S.a. gúna. 2 = tráth nóna : nóin1 1.

tré2 = trí2.

treabh2. 1. f = treibh. 2. var. gpl. of treibh.

treabhach3 = treibheach.

treabhadóir = treabhdóir.

treabhaí = treafaí.

treabhlas = drabhlás.

treabhnaigh = treamhnaigh.

treabhth- = treaf-

treachlach = treathlach.

treachlais, ~c, f = trachlais.

tréadán, ~ach = treaghdán, -ach.

tréadhan = tréan1.

tréadhanas, m. (gs. -ais). 1. Lit: Space of three days. 2 = tréanas.

tréadhnach, tréadhnasach = tréanach1.

treafach1 = treabhach1.

treafach2 = treibheach.

treafóir = treabhdóir.

treagh1, f. (npl. ~a) = treá1.

treagh2, ~adh, m = treáigh, treá2.

treaghaire = treáire.

treall2 = dreall : drioll.

treallamhas, ~ach = treallús, -ach.

trealltach = treallach.

treampa = trumpa1.

tréan1, m. (gs. & npl. -éin, gpl. ~). 1. Triduum. 2 = tréanas.

tréanach2 = tréan3.

treap, m = dreapa.

treas4 = dreas1.

treas-7, prefix = tras-

treasaigh1 = trasnaigh1 2.

treasáil = trusáil.

treasaitheoir, m = trasnálaí.

treasc = triosc1.

treaslár = traslár.

treasn-, treasna = trasn-, trasna.

tréasúil, a2. 1 = tréasach. 2. Rebellious; outrageous. Tá sé ~ ar Dhia, it is flying in the face of God. Nach ~ an focal é sin agat? Isn't that an outrageous thing for you to say?

tréasún, m, ~ta, a3 = tréas1, -ach.

treathadóir, treathaí = treabhdóir, treafaí.

tréicil, f = triacla.

tréidhe, m = tré1.

treighil, f = téigle.

tréigint, f = tréigean.

tréimse = tréimhse.

treis1, f. 1 = treise 1. 2. (In phrase) I d~, in power; in conflict; at issue; involved. (a) Teacht i d~, to attain power; to grow strong, to flourish. (b) Dul i d~ leis an namhaid, to come into conflict with the enemy. Tá tú i d~ le fear láidir, you are up against a strong man. Cuireadh i d~ le chéile iad, they were pitted against one another. Níor mhaith liom dul ina threis, I wouldn't like to match myself against him. (c) An rud atá i d~ eadrainn, what is at issue between us. Tá a cháil i d~, his reputation is at stake. Ná cuir an cás sin i d~ arís, don't bring up that case again. (d) Níl mé i d~ sna gnóthaí sin, I am not involved in those matters. Ní fheadar cé eile a bhí i d~ leis sa ghníomh, I don't know who else was implicated with him in the deed. Tá rud éigin sa ~ acu, they are up to sth.

treis2, a. 1 = tréan3. 2. (In phrase) Go ~, strong, strong and healthy.

tréis = tar éis : éis2.

tréiscint, f = tréigean.

treisleán = trilseán.

tréithleachas, m = tréithe1 1.

tréithríocht, f = tréitheachas.

treo, m. (gs. ~, pl. ~nna). 1. (a) Direction, way. I ngach ~, i ngach aon ~ baill, in all directions, everywhere. Sa ~ sin, in that direction. D'fhéach sé sa ~ eile, he looked the other way. Ghabh mé an ~ aon uair amháin, I passed that way once. Ghabh sé an ~ ó chianaibh, he passed by a while ago. Cén ~ a bhfuil aghaidh an tí? Which way does the house face? I d~ na talún, na farraige, landward, seaward. Bhuail sé i mo threo, he came my way, I chanced to meet him. Cé a chasfaí i mo threo ach an fear é féin? Who should I meet but the man himself? I d~ éigin timpeall orainn, somewhere around us. I d~ (is) go, in such a way that, so that. (b) Trend, drift. ~ srutha, direction of current. (c) Geol: Strike. 2. (a) I d~ (do), close to, along with. I d~ an mheán oíche, towards midnight. I d~ an dorais, towards the door; near the door. Chuaigh mé i d~ dó, I went close to it, I nearly succeeded. Bhí mé i d~ do bheith chomh maith leat féin, I was nearly as good as yourself. (b) Cuir i d~ a chéile iad, put them close together. Táimid i d~ a chéile ó mhaidin, we have been together all day. D'fhan mé tamall ina d~, I was along with them for a while. 3 = treoir 4.

treoilte = trochailte.

treoirí = treoraí1.

treolaí, ~ocht = teolaí, -ocht.

treon = tréan2.

treontaí, m = tionónta.

treorainn = teorainn.

treoraíocht = tóraíocht.

treoraitheoir, m = treoraí1.

triaileach = trialach1.

triar = triúr.

triceadóir = truiceadóir.

triceadóireacht = truiceadóireacht.

tricheamh = tritheamh.

tríd1 = treighid.

tríd2. 1 : trí2. 2 = trí2.

triocaí, m = triceadóir.

trioll = drioll.

triollabhait = turlabhait.

triollús, ~ach = treallús, -ach.

tríomhadh, m. & a1 = tríú.

triomlach = triomach.

triompallán = priompallán.

trionsúir, m = trinsiúr.

tríontalach = trintealach1,2.

trioscar = turscar.

triosnán = trasnán.

tripleog = trioplóg.

tríreach = tríleach.

triubhas = triús.

triúcha. 1. spl. (gpl. triúch). Districts, territories. Trudairí triúch, country bumpkins. 2. ~ céad = tríocha céad : tríocha 2(b).

troch2 = trach.

trodúil, a2 = trodach.

troidmhear = trodach.

troighdeán = treaghdán.

troightheach, troightheán = troitheach, troitheán.

troimeasc = toirmeasc1.

troipleog = trioplóg.

troiscneach = troistneach.

troisleán = trilseán.

troist, f = trost.

tról, ~ar = trál, -aer.

trom4 = tabhair dom : tabhair.

tromachan, m, tromachán, m = tromaíocht 1.

tromacht, f = troime 1.

tromaíocht, f. (gs. ~a). 1. (Act of) blaming, censuring; condemnation, censure, denigration. ~ a dhéanamh ar dhuine faoi rud, to blame s.o. wrongly, unduly, for sth. 2 = troime 1.

tromán3 = dromán.

tromásc, m = tromfháscadh.

tromdha = tromaí.

tromdhacht, f = troime 1.

trompa, ~dóir = trumpa1, -dóir.

trompallán = priompallán.

trop = trup.

trosc2 = troisc1.

troscar = turscar.

troscúil, a2 = troscach.

trothlaigh = trochlaigh.

trú, m. (gs. troch). 1. Lit:Doomed person. 2 = troch1. (Var: f)

truach = atruach.

truagh1, f = trua1.

truagh2, a1 = trua2.

truaghán, ~ta, ~tacht = truán, -ta, -tacht.

truaghas = truas1.

truaigh2, f, ~e, f = trua1.

truaighmhéil, f = truamhéala.

truaigín(t)eacht = truaínteacht.

truailleach2, a1 = truaillí1.

truailleacht = truaillíocht.

truas2 = uafás 3.

truid = druid1.

truidéis, f = trudaireacht.

truideog, f = druid1.

truideogach = raideogach.

truiféis, truifléis = truflais.

truigear = truicear.

truime = troime.

trúin, f = trúig.

trúipeach = trúpach.

truipeall, ~ach = triopall, -ach.

truipinisí = traipisí.

truipleog = trioplóg.

truis2 = trais.

truiscneach = troistneach.

truisle, ~adh, m = tuisle1.

truisligh, truisleáil = tuisligh1.

truisneach = troistneach.

trumpadán = priompallán.

trumpallán = priompallán.

trúpóir, m = trúipéir.

trús = triús.

trúsc, m = triús.

truscar = turscar.

trustáil = trusáil 2.

trustal = trostal.

tua2, f. 1 = stua. 2. (In phrase) ~ cheatha, rainbow.

tuafaiste, f = tuaifisc 2.

tuagh, f. 1 = tua1. 2 = stua.

tuaghadh = tua : tuaigh.

tuaghdóir, ~eacht = tuadóir, -eacht.

tuaifeal = tuathal.

tuaileáil = tóileáil.

tuaim2, ~neach = fuaim, -neach.

tuair2 = tuar4.

tuairgín = tuairgnín.

tuairgin(t)eacht, f = tuargaint.

tuairgneach2, m = tuairgní1.

tuairgneadh, m = tuargaint.

tuairgneáil1, f = tuargaint.

tuairgneáil2 = tuargain.

tuairgnigh = tuargain.

tuairimiúil, a2. 1 = tuairimeach. 2. (In phrase) Tá sé ~ de féin, he has a high opinion of himself.

tuairnín = tuairgnín.

tuairpeán, m = tóirpín2.

tuaisceart, m. (gs. -cirt). 1. North, northern part. An T~, the North. ~ na hireann, na hEorpa, the north of Ireland, of Europe. Pol: T~ ireann, Northern Ireland. 2 = tuaisceartacht.

tuaithbheal, tuaithbhéal = tuathal.

tuaithleas = tuaileas.

tualas = tuaileas.

tualascaí, m = tuairisceoir.

tuaraim = tuairim.

tuarga, m = tuairgnín.

tuarnáil = tornáil1.

tuas = thuas.

tuatach, ~án, ~as = tútach, -án, -as.

tuatáil, f = tútachas.

tuathúr = tuaithiúr.

tuatúil, a2 = tútach.

tubán = tobán.

túcaeir, m, ~eacht = úcaire, -acht.

tucáil, f, túcáil, f = úcaireacht.

túcaire, túcálaí, m = úcaire.

túcanálaí = toicneálaí.

tucarach, a1 = tugtha 2, 3.

tuf2, f = tuth.

tufaire = tuthaire.

tuflais = truflais.

tufóg, ~ach = tuthóg, -ach.

tugaid1 = tucaid.

túicneáil = toicneáil.

tuidheacht = teacht1.

tuige2 = cad chuige : cad1 1(b).

tuighean, f, tuighneach = tuíneach.

tuigse, f, ~ach = tuiscint, tuisceanach.

tuigsin(t), f = tuiscint.

tuiligh = tuil1.

túilín tseabhrach = cúilín seamhrach : seamhrach1.

tuill2 = toill1,2.

tuilleamh, m. (gs. -llimh). 1. vn. of tuill1. 2. (a) Earning. Is túisce ~ ná tuarastal, wages must be earned first. (b) Desert, merit. Masla gan ~, gratuitous insult. (c) Earnings, wages. Mo thuilleamh bliana, my year's earnings. Bhí ~ maith ann, there was good money to be earned there. Fear tuillimh, wage-earner. (d) ~ buí, ~ mbuidhe = tuilleamaí. (Var: gs. tuilleata; tuilleachtaint f, tuilliúint f, tuillmheadh m)

tuilm = toilm.

tuimidín = toimidín.

tuinn, f = tonn1.

tuinníteas = toinníteas.

túint = tathant.

tuinte2 = tointe.

tuíon, f = tuíneach.

tuir, f = tor2 2.

Tuirceach = turcach1,2.

tuireach = turach.

tuirigéis = eirigéis.

tuirireacht = turaireacht 2.

tuirling2 = duirling.

tuirneadh, m = turnamh.

tuirnéis = toirnéis.

tuirreadh, m = tarae.

tuirseach2, a1. 1. Tired, weary, fatigued. ~ ag siúl, ó bheith ag siúl, tired from walking. Ag éirí ~ den obair, getting tired of the work. ~ den bhia, fed up with the food. Ní bheifeá ~ ag éisteacht leis, you wouldn't tire of listening to him. ~ den saol, world-weary. Bheifeá ~ de do shaol acu, they would make you wish you were dead. Prov: Is ~ fear curaigh le cuan, enforced idleness is wearisome. 2. Burdened with sorrow; sorrowful, sad. Croí ~, heavy heart. Ba bhrónach ~ mo scéal, sad and weary was my story. 3 = tuirsiúil.

túis2. 1. gs. of tús. 2. f = tús.

tuise = toise 2.

tuiseal, m. (gs. & npl. -sil, gpl. ~). 1. Gram: Case. 2 = tuisle1.

tuiste2, f. (gs. ~an) = tuismeadh.

túisteán, túisteoir = túiseán, túiseoir.

tuistiún = toistiún.

tuit1 = toit 3.

tuit2 = tit.

tuiteáil = tutaíl.

tuitim, ~each, ~eas = titim, -each, -eas.

tuitmheach, tuitmheannach = titimeach.

tulach2 = teallach1.

tulca3, m = tolg2 1.

tulcadh, m = tolg2 1.

tulcaid, f = balcais1.

tulcáil = tolg3 1.

tulcaire = balcaire.

tulcais = bulcais.

tulcaitheach, tulcannach, tulcanta, a3 = tulcach.

tulchadán = ulchabhán.

tumain = tiomain 2.

tumáin = tiomáin.

tumanach = tiomantach.

tumanta = tiomanta.

túmas = ómós 2.

tumba = tuama1.

tumpán = tiompán1.

túnáiste, ~ach = tónáiste, -ach.

tuncaisí = duncaisí.

tundais, f = tonnadóir1.

tunnáiste = tonnáiste.

túr2, m = tuar1,2.

túr3 = súr.

turaireacht, f. (gs. ~a). 1 = turaíocht. 2. Dryness, stiffness, humourlessness. (Var: turair f, turaire2 f)

turann, m = tuirne.

turchairthe, m, turchur, m = torchaire.

turdán = tortán.

turn2, m = tuirne.

turnadóir = tornóir.

turnae = aturnae.

turnáil1 = tornáil1.

turnáil2, f = tornóireacht.

turnálaí, m = tornóir.

turnap, m, ~a = tornapa.

túrpach = torpach.

tursa, f, ~ach = tuirse, -ach.

tursaing = sursaing.

tursúil = tuirsiúil.

túrtaobh = tortaobh.

túrtóg = tortóg.

túsacht, f, túsaigh = tosú, tosaigh1.

tuscar = turscar.

tuslóg, ~ach, ~acht = truslóg, -ach, -acht.

tutaíl, f. (gs. -íola). 1. (Act of) stuttering. 2 = tútachas.

tútánálaí, m = tútachán.

tuthmhar = tufar.

tútúil, a2 = tútach.

ua = ó2.

uabhtha = uathu : ó4.

uachaid = fuachaid.

uadhacht = uacht.

uaibhéalta, a3. 1. Open-mouthed, wide-open. 2 = uaiféalta.

uaibhreacht, f, uaibhreas, m = uabhar.

uaibhríocht, f = uabhar.

uail, f. (gs. ~e). 1 = cual. 2. Group, flock. ~ chaorach, flock of sheep. ~ bhan, group of women.

uailleach = uallach2.

uailleachas = uallachas.

uaillfearnach = uallfartach.

uaillfeartach = uallfartach.

uaim3. (In phrase) D'aon ~ = d'aon oghaim : ogham.

uaimhneach, uaimhnigh = uamhnach, uamhnaigh1.

uain3. (In phrase) Ar ~ ar éigean = ar inn ar éigean : inn2.

uain4, m = uaithne2.

uaine3 = uaithne1,2.

uaineacht, f = uaine1 2.

uair, f. (gs. ~e, pl. ~eanta; pl. form ~e used with numerals). 1. Hour. (a) Twenty-fourth part of day. ~ an chloig, an hour (by the clock). Táimid anseo le h~ an chloig, we have been here for a full hour. Ar feadh ~e, for an hour. Siúl ~e, an hour's walk. An oiread seo a dhéanamh san ~, to do so much in an hour, per hour. Punt san ~, a pound an hour. Íoctar iad de réir na huaire, they are paid by the hour. (b) Time of day. Ar ~ an mheán lae, at the hour of midday. ~ roimh an oíche, an hour before nightfall. Ar an ~ seo de lá, at this hour of the day; at this point of time. Tá an ~ buailte aige, the hour has struck. (c) Time, season. An ~ seo den bhliain, this time of year. Ar an ~ seo de mo shaol, at this hour of my life. (d) Appointed time. Tá an ~ ann, the hour has come. Nuair a tháinig a ~, when his time came. Ar ~ ár mbáis, at the hour of our death. (e) (pl.) Fixed time (for work, etc.). ~eanta oibre, hours of work. ~eanta scoile, school-hours. Na huaireanta a choimeád, to keep regular hours. S.a. am1 4. (f) Present time. Cás na huaire, the current case. Baois na huaire, the folly of the times. S.a. ainnir. 2. Time, occasion. (a) An chéad ~ a bhí mé ann, the first time I was there. Den chéad ~, for the first time. Níorbh é an chéad ~ agat é, it was not your first time. Ba cheart duit sin a rá an chéad ~, you should have said that at first. An dara h~ a thiocfaidh sé anseo, the next time he comes here. Ón ~ dheireanach a bhí mé ag caint leat, since the last time I spoke to you. Cá h~? Cén ~? When? An ~ sin, that time. ~ éigin, some time. ~ sa bhliain, once a year. ~ de mo shaol, at one time in my life. Aon ~ amháin, once; once upon a time. Aon ~ amháin eile, one more time. Gach (aon, uile) ~, every time. Aon ~ is mian leat, any time you like. Eachtra aon ~e, casual event. ~ nó dhó, once or twice. Trí huaire chomh fada, three times as long. Seacht n-uaire níos fearr, seven times better. Dúirt mé fiche ~ leat é, I said it to you time and again. ~ faoi seach, umá seach, once in a while. ~eanta, sometimes. An ~ = nuair. (b) (Dative pl. form ~ibh used in phrase) Ar ~ibh, at times, occasionally. 3. Weather. An ~ chiúin, calm weather. Chuaigh sé chun ~e móire, it became stormy.

uairneach, uairthneach = fuairneach.

uais2 = fóis.

uais3 = núis1.

uaisc, f = fóisc.

uaisce = faoisce.

uaiscneach = fuaiscneach.

uaisneach, ~án = fuaiscneach, -án.

uaithbhéalta, ~s = uaiféalta, -s.

uaithigh = uathaigh.

uaithne3 = uaine1.

uall, f = uaill1,2,3.

uallán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Light-headed, skittish, person. 2 = nuallán. (Var. of 1: uallachán)

uallfairt, f. (gs. ~e, pl. ~í). 1. Howl, yell; grunt. 2 = uallfartach.

uamaigh = uaim2.

uamh, f = uaimh.

uamhach, f, uamhaigh, f = uaimh.

uamhain1, f = uaimh.

uanfadhach2 = uanach1.

uar = fuar1.

uarán, ~ach = fuarán, -ach1,2.

uas2 = os2.

uath4 = fuath1,2.

uath5 = uafar.

uatha1, m. (gs. ~, pl. ~í). 1. Gram: Singular. San ~, in the singular. 2 = uathadh.

uathadh, m. (gs. -aidh). Lit: 1. (a) Small number, a few. ~ bráthar faoi aon chuing, a few brethren under one rule. Ar ~ carad, with few friends. (b) In ~, alone. Bhí sé ina ~ agus ina aonar, he was all alone. 2 = uatha1.

uathaid = fuachaid.

uathbhás, ~ach = uafás, -ach.

uathmhaire, f, ~acht = uafaireacht.

uathmhar = uafar.

ubhall, m. (npl. ubhla) = úll.

ubhla. 1. m = úll. 2 : ubhall.

ubhlach = úllach.

uch, ~lán, ~lánach = och, -lán, -lánach.

uchtach1, m. (gs. & npl. -aigh, gpl. ~). 1. (a) Breastplate. (b) Armour: Ecc: Pharm: Pectoral. (c) Chest-protector, plastron. 2. Breast of hill, upward slope, rise. 3 = ultach1.

uchtaigh2 = uachtaigh.

uchtáil, f = uchtú.

uchtlach = ultach1.

uchtlán = ochlán.

Údás = iúdás.

udhacht = uacht.

udhaim = úim1.

ughaim = úim1.

ughdar, ~ach, ~aigh, ~ás, ~ásach = údar, -ach, -aigh1,2, -ás, -ásach.

ughmadóir = úmadóir.

uibh. 1. f = ubh. 2 : ubh.

úicneáil = toicneáil.

uiginn, f. 1 = uiging. 2 = igín. (Var: uigín)

úil = iúl.

uileag = uile 2.

uilig = uile 2, 4(a).

uille1, f = uillinn.

uille2 = oille.

uilleannach, a1. 1 = uilleach. 2. Having prominent elbows; elbowing, nudging.

uilligh = ollaigh1.

uilneach = uilleach.

úim3. (In phrase) D'aon ~ = d'aon oghaim : ogham 2.

uime. 1 : um. 2 = um.

úimeadóir = úmadóir.

uimhreach1, a1 = uimhriúil.

uimis = uime : um.

úirigh = úraigh1.

úiríocht, f = úire1.

uirleacan = urlacan.

uirlic = urlaic1.

úis1 = núis1.

uisceach, a1 = uisciúil.

uiseog = fuiseog.

ulfairt = uallfairt.

úllachán, m. (gs. & npl. -áin, gpl. ~). 1. Little apple; little ball (of thread, etc.). 2 = úllagán.

ullán = uallán 1.

úllghort = úllord.

úlóid = umhlóid.

últhairt = uallfairt.

últhartach = uallfartach.

ultrach = ultach1.

umá = má3.

úmaigh = úim2.

umán = stomán.

umghaoth, ~ach = iomghaoth, -ach.

umhail1, f = iúl.

umhla2, f, ~cht = umhlaíocht.

úmláid, ~each = úimléid, -each.

umlasc = iomlasc.

umlatáil = iomlatáil.

únaeir, ~eacht = úinéir, -eacht.

únámh = ionshnámh.

únán = uanán.

undúir, ~eacht = fondúir, -eacht.

únthairt, ~each = únfairt, -each.

únthairteálaí = únfartálaí.

ur-3 = for-2

úr4 = iúr.

úr5 = bhur.

úracht, f = úire 1.

úradh = dúradh : abair1.

úraiceas = ionracas.

uráil = foráil2,3.

úraíocht, f = úire1 1.

uraiste = furasta.

úramh = ionramh1.

urán = forrán.

urasa = furasta.

urchomhal, m = urchall.

urchra, ~ch = orchra, -ch.

urdhálta = dála : dáil1 8(b).

urdhamh = eardhamh.

urdhubhadh, m = urú.

urfhógair, urfhógra = forógair, forógra.

urfhuigheall = uiríoll1,2.

urlaí = orlaí2.

urlaic2, f = urlacan 2.

urlaicean = urlacan.

urlaíocht = orlaíocht.

urláiste = orláiste.

urlamh = ullamh.

urlann2, f = urla.

urmhór = formhór.

urna = íorna.

urnaí2 = fionraí.

urradh2, m = earra1.

urradhanta = urrúnta.

urradhas, ~ach = urrús, -ach.

urráid, ~each = earráid, -each.

urrainn, f = urrann.

urramúil, a2 = urramach2.

urrán = forrán.

urranta, a3. 1 = urrúnta. 2 = urrúsach.

urrantacht. 1 = urrúntacht. 2 = urrúsacht.

urrantas, m. 1 = urrúntacht. 2 = urrúsacht.

urras, ~ach = urrús, -ach.

urúigh = uraigh.

usa = fusa : furasta.

usacht = fusacht.

usaid, f = oigiséad.

uscadán = ioscadán.

uscáid = oigiséad.

uscardadh = urscartadh : urscart.

ústa = fústa.

úsúire, ~acht = úsaire, -acht.

uthairt, úthairt = únfairt.

úthartán, m = únfartálaí.

utlach = ultach1.

utraíocht, utraithe, a3 = otracht, otair.

vagaíl, f = vácarnach.

vásta2 = básta.

veast, m = veist.

vinéigre = fínéagar.

víog, ~aíl = bíog1, -aíl.

vís = bís.

vóitéir, m = vótálaí.

vóitéireacht = vótaíocht.