Skip to main content

Trinity College Dublin, The University of Dublin

Trinity Menu Trinity Search



You are here Our Research > Current Research Projects

Corpas na Gaeilge Labhartha

Back

 

Focail Ghiorraithe

Eisceacht: ná úsáid a' le do thoil mar uaireanta ní bhíonn sé soiléir an "an" nó "ag" atá i gceist.

(an baile) s'againne seo
b'fhéidir ba
d'athair, d'uncail &rl. do
'dé (mar) caidé
ded' do
dod' do
led' do
m'athair, m'uncail &rl. mo
'sé, 'sí, 'siad is
'sea is
'séard is
'tá, 'tánn atá
théis tar éis

Back to top

Nathanna Cumarsáide (Communicators)

an dtuigeann tú?
anyway(s)
aye
but
bydad
cos
fair play (dhuit)
hey
I know
I mean
I suppose
just
like
lovely
mar a déarfá
now
OK
since
so
tá a fhios agat
well
yeah
you know

Back to top

Sos Líonta (Filled Pause)

áá
ah
aha
eh
em
eheh
ehm
hm
mhm
mm
oh
óó
uh
uhoh
uhuh
um
úú

Back to top

Focail Canúnach

acub, leob, -b, &rl. acu, leo &rl. C
age ag M
acubsan acusan C
ana-(mhór), (go) hana-(mhór) an-, han- M
ansan ansin M
anso anseo M
ansúd ansiúd M
aríst arís C
bomaite nóiméad U
caidé cad é U
cha/chan U
char níor U
chuile gach uile C
daofa, leofa dóibh, leo U
domh dom U
éanacha &rl. éin &rl. C
éicint éigin C
faoi U
fadúda fá dtaobh de U
fataí prátaí C
faoi M
fhéin féin all
féinig féin M
inniubh inniú M
inteach(t) éigin U
léithe léi C
leothu leo  
mada madra C
muidinne muidne U
na haon ní (n)gach aon ní M
na héinne (n)gach éinne M
san sin M
seod seo C
seo'd seo úd (?)  
so seo M
thar n-ais ar ais M
tig teach M
tigh teach M

Back to top

Foirmeacha Táite na Briathra

Briathra Rialta - Céad Réimniú

Briathra Rialta - Céad Réimniú

Briathra Neamhrialta

Aimsir Láithreach (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:31)
Aimsir Láithreach (réamhchaighdeán) TYI (Dillon &Ó Cróinín, 1961:31)
    Iarmhír Dún Buail
Ua. 1 -(a)im dúnaim buailim
  2 -ir dúnair /
dúnann tú
buailir
  3 -(e)ann dúnann sé/sí buaileann sé/sí
Iol. 1 -(a)imid dúnaimid buailimid
  2 -(e)ann dúnann sibh buaileann sibh
  3 -id dúnaid buailid
  -      

Aimsir Chaite (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:31)
    Iarmhír Dún Buail
Ua. 1 -(e)as do dhúnas / dhún mé do bhuaileas
  2 -is do dhúnais / dhún tú do bhuailis
  3 - (do) dhún sé/sí (do) bhuail sé/sí
Iol. 1 -(e)amar do dhúnamar do bhuaileamar
  2 -(e)abhair do dhúnabhair /
(do) dhún sibh
do bhuaileabhair /
(do) bhuail sibh
  3 -(e)adar do dhúnadar / (do) dhún siad do bhuaileadar
  -      

Aimsir Fháistineach (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:57)
Aimsir Láithreach (réamhchaighdeán) TYI (Dillon &Ó Cróinín, 1961:31)
    Iarmhír Dún Buail
Ua. 1 -(e)ad dúnfad / dúnfaidh mé buailfead / buailfidh mé
  2 -f(a)ir dúnfair / dúnfaidh tú buailfir / buailfidh tú
  3 -f(a)idh dúnfaidh sé/sí buailfidh sé/sí
Iol. 1 -f(a)imíd -f(a)imid dúnfaimíd / dúnfaimid buailfimíd / buailfimid
  2 -f(a)idh dúnfaidh sibh buailfidh sibh
  3 -f(a)id dúnfaid / dúnfaidh siad buailfid / buailfidh siad
  -      

Briathra Rialta - Dara Réimniú

Aimsir Fháistineach (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:66)
Aimsir Láithreach (réamhchaighdeán) TYI (Dillon &Ó Cróinín, 1961:31)
    Iarmhír Dún Buail
Ua. 1 -(e)ad osclód / osclóidh mé imeod / imeoidh mé
  2 -f(a)ir osclóir / osclóidh tú imeoir / imeoidh tú
  3 -f(a)idh osclóidh sé/sí imeoidh sé/sí
Iol. 1 -f(a)imíd -f(a)imid osclóimíd / osclóimid imeoimíd / imeoimid
  2 -f(a)idh osclóidh sibh imeoidh sibh
  3 -f(a)id osclóid / osclóidh siad imeoid / imeoidh siad
  -      

 

Briathra Neamhrialta

Bí - Aimsir Láithreach (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:39)
    Dearfach Diúltach Ceisteach Ceisteach Diúltach
Ua. 1 táim nílim an bhfuilim? ná fuilim? / nach bhfuilim?
  2 táir, taoi, tánn nílir an bhfuilir? ná fuilir? / nach bhfuil tú?
  3 tá sé/sí níl sé/sí an bhfuil sé/sí? ná fuil sé/sí? / nach bhfuil sé/sí?
Iol. 1 táimid nílimid an bhfuilimid? ná fuilimid? / nach bhfuilimid?
  2 tá sibh níl an bhfuil sibh? ná fuil sibh? / nach bhfuil sibh?
  3 táid, táid siad nílid an bhfuilid? ná fuilid? / nach bhfuil siad?
  - táthar níltear an bhfuiltear? ná fuiltear? / nach bhfuilim?

Bí - Aimsir Chaite (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:45)
    Dearfach Diúltach
Ua. 1 do bhíos ní rabhas
  2 do bhís ní rabhais
  3 (do) bhí é/sí ní raibh sé/sí
Iol. 1 (do) bhíomar ní rabhamar
  2 do bhíobhair / (do) bhí sibh ní rabhabhair / ní raibh sibh
  3 do bhíodar ní rabhadar
  - (do) bhíothas ní rabhthas

Bí - Aimsir Fháistineach (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:45)
    Dearfach Diúltach
Ua. 1 bead  
  2 beir  
  3 beidh sé/sí  
Iol. 1 beimíd / beimid  
  2 beidh sibh  
  3 beid (siad) / beidh siad  
  -    

Tar agusTéigh - Aimsir Chaite (réamhchaighdeán)
(Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:78)
    Tar Téigh
Ua. 1 do thánag do chuas
  2 do thánaís do chuais
  3 (do) tháinig é/sí (do) chuaigh sé/sí
Iol. 1 do thánamair / thángamar do chuamair / chuamar
  2 do thánabhair / (do) tháinig sibh do chuabhair / chuaigh sibh
  3 do thánadar / (do) tháinig siad do chuadar
  - (do) thángthas do chuathas

 

An Fhoirm Choibhneasta

"Tá foirm choibhneasta sa láithreach agus san fháistineach [i gCúige Chonnachtagus i gCúige Uladh] . Is ionann é agus an 3ú uatha ach séimhiú a bheith air agus /s/ a bheith ina dheireadh: (An Teanga Bheo: Gaeilge Chonamara, Séamas Ó Murchú, 1998:42)(Úrchúrsa Ghaeilge, Ó baoill & Ó Tuathaill, 1992:210)

An Fhoirm Choibhneasta
Láithreach: nn->s Fháistineach: idh->(ea)s
a chuireann(s) / a chuireas a chuirfeas
a bhíonn(s) / a bhíos a bheas
atá athá a gheobhas
a leanas a thabharfas
a bhaineas a cheannós
a thaganns a thosós

Foirm Choibhneasta le Réamhfhocal

Samplaí (Teach Yourself Irish, Dillon & Ó Cróinín, 1961:147)

  • an tigh go rabhas ann "the house in which I was"
  • an bhean go bhfuaireas an t-airgead uaithi "the woman from whom I got the money"
  • an áit go raibh sé ann "the place in which he was"
  • an áit ina raibh sé (ann) "the place in which he was" (older form with preposition preceding the relative particle)

Back to top